________________
રત્નત્રયી
૧૫ જે પિતાને જ ન ઓળખે, હું આત્મા છું, તિર્મય છું, ત્રણ કાળમાં મરવાને નથી ન જાણે તે તે બીજાને ચૈતન્યરૂપે કેવી રીતે ઓળખે? જે પિતાને જ જડરૂપે જુએ, અને માને કે પિતે પંચભૂતનું પૂતળું છે તે પિતાનાં સગાંઓને પણ પંચભૂતનાં પૂતળાં જ સમજે ને? જે પિતાને આત્મારૂપે ઓળખે છે તે જ અધ્યાત્મની ઓળખ દ્વારા જગતમાં ચૈતન્યને ધબકાર જુએ છે. એને એમ થાય કે બધામાં મારા જે આત્મા પડ્યો છે. જેનામાં આત્મજ્ઞાન નથી તેના દુઃખને પાર નથી. આવા માણસે માત્ર શરીરને ઓળખે છે અને શરીરમાં થોડું ખરાબ થાય તે તેને દુઃખ થાય છે.
ભારતીય સંસ્કૃતિ કહે છે કે સ્ત્રીપુરુષે લગ્નમાં પણ એ વાત ભૂલવાની નથી કે માત્ર સંસારના તુચ્છ ભેગ માટે આ જોડાણ નથી, પણ ધીમે ધીમે મોક્ષમાર્ગના સાથી થવા જોડાયા છીએ. આ ભારતીય સંસ્કૃતિમાં પતિ માંદે થાય કે અપંગ થાય તે નભાવવાની ભાવના છે. પત્ની બીમાર થાય કે લાંબી માંદગીમાં આવી જાય તોય પતિ એની કાળજી કરુણપૂર્વક લેતું જ રહે છે.
જ્યાં ધર્મ નથી ત્યાં પતિ લાંબો સમય માં રહે તે છૂટાછેડા લેવાય છે, કારણકે પંચભૂતનાં પૂતળાં સુખ ન મળતાં છૂટ જ પડે ને. - આત્માની ઓળખાણ થતાં સંસાર અનાસકિતવાળો અને ઉચ્ચ વિચારણનું ધામ બને છે. અત્યારે લેકે તુચ્છ સ્વાર્થ માટે ભેગાં થયાં છે. ઊણપ આવી તે તમે તમારે રસ્તે અને હું મારે રસ્તે. બન્નેના રસ્તા જુદા. પણ આત્માની
