________________
રત્નત્રયી
૧૬૯ આમ માણસનું જ જીવન પ્રેરણું બનવું જોઈએ. જેનું જીવન પ્રેરણારૂપ નથી તેને તે એના પુત્રો પણ પ્રેમથી યાદ નથી કરતા અને કહે છે: “પૈસા મૂકી ગયા એમાં શું નવાઈ કરી ગયા? સાથે લઈ જવાતા હતા તે એક પૈસે પણ રહેવા ન દેત. શું કરે? લઈ ન જવાય એટલે મૂકી જ જાય ને?” સંસ્કાર વગરનાં ઘરમાં તે પુત્રપુત્રીઓ માતાપિતાને પગે લાગતાં ય શરમાય. વારસ જોઈએ છે, વર્તન નહિ; પૈસે જોઈએ છે, માબાપને પ્રેમ નહિ.
સારાં કામ તે કરવા નથી. પ્રેરણારૂપ બનવું નથી. લેક એને યાદ કરે તે માટે એ જ્યાં જાય ત્યાં ધર્મશાળામાં પણ કાળા કોલસાથી પિતાનું નામ લખે. ઊજળું નામ કરવાને બદલે કાળું કર્યું. નામ દીવાલ પર નહિ, પણ હૃદયમાં રહે છે. કોલસાથી નહિ, પણ પ્રેરણુમય જીવનથી લેક સ્મૃતિમાં અમર થવાય છે.
પ્રભાતે પ્રતિકમણમાં બોલાતી ભરતેશ્વરની સ્તુતિમાં કેનાં નામ ગવાય છે? ભરત, સીતા વગેરે. સતા અને સતીઓ પિતાના અકલંક શીલના તેજથી આજ પણ જીવંત છે. એમના યશનામને રણકે ત્રણે ભુવનમાં પ્રભાતના મંગળમય વાતાવરણમાં ગુંજે છે. પ્રેરણાદાયી જીવન “સ્વ” અને “પર” બંને માટે કલ્યાણપ્રદ છે.
જ્ઞાનના પ્રકાશથી જેઓ જીવન જીવે છે, તેઓ પ્રકાશ દ્વારા જીવન અને મૃત્યુ બંનેને જાણે છે એટલે એ અભય છે. આ જન્મ પહેલાં પણ જીવન હતું અને આવનાર મૃત્યુ પછી પણ જીવન રહેવાનું છે. આ કિનારે
