________________
રત્નત્રયી
૧૬૩ જેને મરતાં આવડે તે જ કહેવાય. એક તત્ત્વજ્ઞાનીએ કહ્યું છે. અકસ્માતને બાદ કરતાં મને કહે કે કેણ કેમ મરી ગયે, તે હું કહીશ કે એ કેમ જીવી ગયે, મરણ એ જીવનનું સરવૈયું છે. અકરમાતમાં પૂર્વજન્મનું કર્મ ચાલ્યું પણ આવતું હેય એટલે એમાં માણસનું કંઈ ન ચાલે. પણ તે સિવાય સામાન્ય રીતે તે જીવન જેવું જિવાય તેવું જ મૃત્યુ થાય. જીવનનને વળ મૃત્યુના છેડામાં છે.
વિવેકી માણસ જીવનને છેડે સુંદર કેમ થાય તેને જ વિચાર કરે છે. એટલા માટે આ સમ્યગ દર્શન પછી સમ્યગ જ્ઞાનની જરૂર છે. આત્મા શું છે, ક્યાં જવાનું છે, કેવી રીતે કર્મથી ભારે થાય છે, કેમ મુક્ત થાય અને અમૃતતત્વને ભક્તા બને તે જાણવાનું છે
યાજ્ઞવક્ય આત્મસાધના કરવા અરણ્યમાં જતાં પહેલાં પિતાની બધી સંપત્તિ વહેંચે છે. આ જોઈ પત્ની મૈત્રેયીએ તેમને પૂછયું : “આપ મને પણ શું આ સંપત્તિ જ આપવા માગે છે? અને એ જે આપવા જેવી વસ્તુ હોય તે આપ એને તજવા કેમ તત્પર બન્યા છે? આનાથી મને અમૃતનું તત્વ મળનારું ખરું. જેનાથી અમૃત ન મળે તે લઈને હું શું કરું? જે લીધા પછી છોડવું પડે તે લીધું પણ શા કામનું. મને તે તમે જે સાધનાથી આત્મતત્ત્વ પામવાના છે એ બતાવે.”
આ આત્મજ્ઞાન પામવા શાંતિની પળોમાં ચિંતન કરવાનું છે. શાંત વાતાવરણમાં જ તળિયે રહેલી વસ્તુ દેખાય છે, ધાંધલમાં કંઈ ન દેખાય. તમે ધ્યાન કરવા બેસે છે.
