Book Title: Prabuddha Jivan 2018 08 Author(s): Sejal Shah Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh View full book textPage 3
________________ શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ પત્રિકા (પ્રારંભ સન ૧૯૨૯ થી) પ્રબુદ્ધ જીવન પી. વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૦૦/ વિક્રમ સંવત ૨૦૭૪ • વીર સંવત ૨૫૪૪શ્રાવણ વદ -૫ ઓગસ્ટ ૨૦૧૮ વિશેષાંક : જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય આ વિશેષ અંકના કલારસિક સંપાદક : શ્રી રમેશ બાપ માનદ તંત્રી : ડૉ. સેજલ શાહ dણી સ્થાનેથી... | * વિશેષ અંકના રંગીન પૃષ્ઠો માટેનાં સૌજન્યદાતા જૈન સાહિત્યમાં કથાનું પણ કેળા સન્દર્યનો નાદ શ્રી જયસુખભાઈ હિંમતલાલ મહેતા આગવું મૂલ્ય રહ્યું છે અને એ આતમને વધુને વધુ પરમની | (મહેતા ડેકોરેટર્સ-મુંબઈ) આધારે પણ અનેક ચિત્રો રચાતાં નિકટ લઇ જાય છે. શિલ્પ પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી વિજય પ્રધુમ્નસૂરીશ્વરજી મહારાજના હતા. કંડારતો શિલ્પી, રંગની સૃષ્ટિની દિવ્ય આશીર્વાદથી ચૌલુક્ય રાજાના સમયમાં જૈન સજીવતા, આ બધું જ ધર્મના કલ્પસૂત્રની અનેક નકલો ઊંડાણને વધુને વધુ સૌન્દર્યમય બનાવી ઉઘાડે છે. કુમારપાળ રાજાએ વહેંચી હતી. જે જૈન દર્શનને પ્રજા સુધી પર્યુષણ પર્વના સમયે આ રંગોનો રસથાળ વાચક સમક્ષ મૂકતાં પહોંચાડવાના ભાગ તાં પહોંચાડવાના ભાગ રૂપે હતી. ખુબ જ આનંદ થાય છે. ધર્મના યથાર્થ રૂપને સમજવામાં કળાબોધ જૈન ચિત્રકળામાં મીનીએચર ચિત્રોનો મહિમા વધુ જોવા મળે ઉપયોગી બને છે. ધર્મના છે . કપર્દૂ ટામાં અને ભાવનાત્મક, ભક્તિપરક અને | આ અંકના સૌજન્યદાતા કાલકાચાર્યકથામાં આ ચિત્રો લોકપ્રિય રૂપોને ખીલવવામાં શ્રી સી. કે. મહેતા પરિવાર જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત કળાના વિવિધ માધ્યમોનું કાર્ય ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર, વિપાકસૂત્ર, પુણ્ય સ્મૃતિ મહત્વનું રહ્યું છે. આ સૌંદર્ય વગેરેમાં પણ મીનીએચર પ.પૂ. પંન્યાસ ભદ્રંકરવિજયજી મ.સા. બોધમાંથી શાંતિ અને સમત્વની પેઈન્ટીંગના નમૂના જોવા મળે ભાવના જાગૃત થાય છે. અહીં આત્માનુભૂતિ અને આધ્યાત્મિક છે. આ પ્રકારનાં ચિત્રો નેપાળ, ચિંતનનો સૌંદર્યમય સુમેળ સધાયો હોય છે. ધર્મ કળાથી વિમુખ ઉત્તર બંગાળમાં જોવા મળતાં અન્યથા ગુજરાત, કાઠીયાવાડ અને નથી હોતો પણ કળા માધ્યમ બને છે, ધર્મને પ્રતિબિંબત કરવાનું. રાજપુતાનામાં પણ જોવા મળે છે. ૧૨મી સદીના પૂર્વાધમાં રંગીન - જૈન ચિત્રકળાનો ઈતિહાસ ઘણો જનો છે. હસ્તપત્રોમાં દોરાતાં હસ્તપત્ર મળે છે, જેમાં શ્રી જીનદત્તસૂરિનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. ચિત્રો તરત જ યાદ આવે છે. મુખ્યત્વે ધર્મમલ્યોને વ્યક્ત કરવામાં. ૧૫મી સદીમાં જૈન પેઈન્ટીંગમાં સોનાનો ઉપયોગ જોવા મળે જૈન ચરિત્રોને ઉપસાવી આપવામાં, દેવી-દેવતાનાં કે તીર્થકરના છે, જેના પર પર્શિયન પેઈન્ટીંગનો પ્રભાવ હોઈ શકે. ગુજરાત અને ચિત્રો ધ્યાનાકર્ષ અને ઘેરા રંગોમાં આલેખાતાં હતા. રાજસ્થાન ઉપરાંત જૈન પેઈન્ટીંગ ઉત્તર અને કેન્દ્ર તરફ વિકાસ પામે મીનીએચર પેઈન્ટીંગ એક વિશેષ કળા હતી. અને જે ભરપૂર છે. જેના પર માળવા અને અન્યની અસર જોવા મળે છે. માત્રામાં જોવા મળે છે. એક ચિત્ર પટ્ટી પર અનેક ચિત્રો હોય છે તો રિકો સોય છે તો એ સમયે રાજપૂત અને મોગલ શૈલીના ચિત્રોનો ખૂબ પ્રભાવ ક્યારેક એક પર, એક જ દશ્ય અપાયું હોય છે. જ્ઞાનપૂજાનું આગવું હતું ગત હતો. પશ્ચિમ ભારતીય હસ્તપત્રનો સમય ૧૪મી સદીમાં પૂર્ણ થવા મહત્વ ધર્મમાં આલેખાયું છે. પર્યુષણમાં કલ્પસૂત્રનાં પાનાંની પૂજા આ આવે છે, પછી કાગળ બનવાનો આરંભ થાય છે. અને દર્શન કરતી વખતે સમયે આ કળાનું ધાર્મિક મૂલ્ય પણ ઉભરાઈ પ્રસ્તુત ચિત્રમાં ભગવાનની માતા ૧૪ સ્વપ્નો જુએ છે. આ આવે છે. ચિત્રમાં જોઈ શકાય છે કે સૂત્ર અને ચિત્ર ઉપરાંત સજાવટ પણ સુંદર પ્રબુદ્ધ જીવન | જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક ઓગસ્ટ - ૨૦૧૮ | ૩Page Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 ... 124
