Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

Author(s): Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 783

શબ્દવ્યત્યય ૭૬ ૬
[શરદ શબ્દવ્યત્યય પં. શબ્દોના વિપર્યય; “મૂરિઝમ શમા સ્ત્રી. (અ.) મીણબત્તી (૨) દીવી શબ્દશક્તિ સ્ત્રી. (સં.) શબ્દની અર્થબોધક શક્તિ શમાદાનન. મીણબત્તીની દીવી; “વોલ્સીટ’ [શાંતિ પામેલું (અભિધા, લક્ષણા અને વ્યંજના).
શમિત વિ. (સં.) શામેલું; શાંત કરેલું કે થયેલું (૨) શાંત; શબ્દશઃ ક્રિ.વિ. (સં.) શબ્દેશબ્દ; દરેક શબ્દ મુજબ શમિયાનો પુ. શામિયાનો; તંબૂ (૨) શણગારેલો મંડપ શબ્દશાસ્ત્ર ન. (સં.) શબ્દનું શાસ્ત્ર; વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર; શમી સ્ત્રી. (સં.) ખીજડાનું ઝાડ; સમડો; ખીજડો એટિમોલોજી'
શમીપૂજન ન. શમી નામના વૃક્ષનું પૂજન (દશેરા પર) શબ્દશુદ્ધિ સ્ત્રી. (સં.) શબ્દની શુદ્ધિ; શબ્દનો શુદ્ધ પ્રયોગ શરૂ છું. (અ.) રવિ; સૂર્ય શબ્દશ્લેષ પં. (સ.) શાબ્દિક પ્લેષ: દ્વિઅર્થી શબ્દપ્રયોગ શયતાન ૫. (અ.) ઈશ્વર સામે બળવો કરનાર એક ફિરસ્તો શબ્દસંગ્રહ ૫. (સં.) શબ્દોનો સંગ્રહ; શબ્દભંડોળ (૨) બદમાશ; સેતાન; શેતાન શબ્દસિદ્ધિ સ્ત્રી. (સં.) શબ્દની શુદ્ધરચના
શયતાનિયત સ્ત્રી, બદમાસી; શયતાનપણું યિત શબ્દસ્થ વિ. (સં.) શબ્દમાં મુકાયેલું; શબ્દમાં રહેલું શયતાની વિ. (રવ.) શેતાની; તોફાની (૨) સ્ત્રી. શેતાનિશબ્દાબર છું. (સં.) જેમાં અર્થ કે ભાવની ન્યૂનતા હોય શયદા વિ. (ફા.) ઘેલું ગાડું (૨) પ્રેમઘેલું; દીવાનું
તેવા ભારે ભારે શબ્દ પ્રયોજવા તે અનિર્વચનીય શયન ન. (સં.) સૂવું તે (૨) પથારી; શપ્યા (૩) શબ્દાતીત વિ. (સં.) શબ્દથી ન વર્ણવી શકાય એવું (૨) ઠાકોરજીને પોઢાડવા તે આિરતી-પૂજા શબ્દાનુશાસન ન. (સં.) વ્યાકરણશાસ્ત્ર
શયનઆરતી સ્ત્રી. (સં.) ઠાકોરજીના શયન વેળાની શબ્દાર્થ છે. (સં.) શબ્દનો અર્થ (૨) શાબ્દિક અર્થ શયનગૃહ ન. (સં.) સૂવાનો ઓરડો; “બેડરૂમ (૨) શબ્દાર્ણવ પં. (સં.) સાગર જેવડો વિશાળ શબ્દસંગ્રહ, સૂવાના કામમાં આવતું મકાન; શયનાગાર (ભોગ શબ્દકોશ
[અલંકાર (ક.) શયનભોગ ધું. (સં.) ઠાકોરજીને શયનવેળા ધરાવાતો શબ્દાલંકાર . (સં.) શબ્દરચનાની ચમત્કૃતિવાળો શયનયાન ન. (સં.) સૂવાની સગવડવાળો રેલગાડીનો શબ્દાલ(-ળુ) વિ. નકામા વધારે પડતા શબ્દોવાળું કે તેવી ડબો; “સ્લીપરકોચ' શૈલીનું વર્બોઝ *
[પરંપરા શયિત વિ. (સં.) સૂતેલું (૨) ઊંઘી ગયેલું શબ્દાવલિ'-લી) સ્ત્રી. (સં.) શબ્દોની માળા; શબ્દોની શય્યા સ્ત્રી. (સં.) પથારી; સેજ (૨) કાવ્યમાં પદોનો શબ્દાશ્રયી વિ. (સં.) શબ્દ પર આધારિત
પરસ્પર સુમેળ-સંગતતા શબ્દાળુતા સ્ત્રી. અર્થ થોડો પણ શબ્દોની ભરમાર હોવી શર કું., ન. (સં.) બાણ; તીર (૨) પાંચની સંજ્ઞા તે; શબ્દાડંબર; શબ્દબાહુલ્ય; “વર્બોસિટી
શર પુ. ધાર્મિક કાયદો; શરિયત શબ્દાંતર ન. (સં.) બીજો શબ્દ; શબ્દફેર
શરચંદ્ર પું. (સં.) શરદઋતુનો ચંદ્ર શમ ડું. (સં.) ઇંદ્રિયો અને વાસનાઓની શાંતિ; શરણ ન. (સં.) આશ્રય; રક્ષણ; ઓથ; શરણું
અંતર્નિગ્રહ; સંયમ (૨) નિત્ય નૈમિત્તિક કર્મો સિવાય શરણમાર્ગ . (સં.) ભગવાનને શરણે રહેવાનો ભક્તિ બીજાં કર્મો તરફ વૃત્તિનું ન જવાપણું (૩) બ્રહ્મજ્ઞાનમાં સંપ્રદાય (૨) પુષ્ટિમાર્ગ જરૂરી હિલચાલ સિવાય બીજી બધી હિલચાલ શરણાઈ સ્ત્રી. (ફા. શહનાઈ) ફૂંકીને વગાડવાનું એક વાદ્ય અટકાવવાની ક્રિયા (૪) ક્ષમા
શરણાગત વિ. (સં.) શરણે આવેલું; આશ્રયે આવેલું શમતા સ્ત્રી. શમ રાખવાની સ્થિતિ; શાંતિ (૨) ક્ષમા; શરણાગતિ સ્ત્રી. શરણે આવવું તે; શરણે થવું તે
ધીરજ (૩) સ્થિરતા [‘ન્યુટ્રલાઈઝેશન’ શરણાર્થી વિ. (સં. શરણાર્થિ) શરણ ઇચ્છનારું; શરણાશમન ન. (સં.) શાંત પડવું કે પાડવું તે (૨) મનની શાંતિ; ગત; શરણે આવવા ઇચ્છતું શમમય વિ. (સં.) શાંત પ્રકૃતિનું
શરણું ન. શરણ; આશ્રય શમવું (સં. શમ્) શાંત પડવું; ટાટું પડવું (૨) નાશ પામવું શરણ્ય વિ. (સં.) શરણ દઈ શકે એવું
(૩) ઘટવું; ઓછું થવું (૪) વીસમવું; સીઝવું શરત સ્ત્રી. (અ. શત) હોડ; કરાર (૨) બોલી શમશમવું અક્રિ. (સં. શમ્) ખમીને બેસી રહેવું (૨) શરતનામું ન. શરત કર્યાનું લખાણ-કરારપત્ર; શરતબંદી
હાલતું ચાલતું બંધ થઈ જવું (૩) શાંત થઈ રહેવું શરતબંદી(-ધી) સ્ત્રી. શરત કરવી તે [કરી હોય તેવું શમશેર સ્ત્રી. (ફા.) તલવાર; તરવાર
શરતી વિ. (ફા.) શરતને લગતું; શરતવાળું (૨) શરત શમશેરબહાદુર વિ. તલવાર ચલાવવામાં કુશળ-પ્રવીણ; શરત્કાલ પું. (સં.) શરદ ઋતુ
પૂનમ (૨) એક ઈલકાબ
[જાણનારું શરમૂર્ણિમા સ્ત્રી. (સં.) અશ્વિન પૂર્ણિમા, માણેકઠારી શમશેરિયું વિ. (ફા.) શમશેર-બહાદુર; તલવાર ચલાવી શરદ સ્ત્રી. (સં.) આસોથી કાર્તિક માસ સુધી રહેતી તુ શમળી સ્ત્રી, એક પક્ષી; સમડી
(૨) વર્ષ; વરસ