Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

Author(s): Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 892

હિંદ] ૮૭૫
Tહીરો હિંદ ૫. સ્ત્રી. ન. (સં. સિંધુ, સપ્તસિંધુ) હિન્દુસ્તાન; ઊતરતું (૩) ભેગવાળું (૪) વગરનું; વિનાનું; ઓછું; ભારત
કમ હિંદવાણી સ્ત્રી. ભારતની કે ભારતીય સ્ત્રી
હિણકમાઉ વિ. કમાણી વિનાનું; નિરુદ્યમી હિંદવી વિ. (ફા.) ભારતનું; ભારતને લગતું; હિંદી હીણકર્મ ન. (સં.) નીચ કર્મ હિંદી વિ.ભારતનું (૨) સ્ત્રી. ઉત્તરભારતમાં બોલાતી એક હીણકર્મી વિ. (સં.) નીચ કર્મ કરનારું
ભાષા (૩) ભારતની રાષ્ટ્રભાષા (૪) પં. ભારતનો હીણપત(-દ) સ્ત્રી, ન. હીણપણું; હલકાઈ વતની
હીણભાગી(-૭) વિ. (સં.) ભાગ્યહીન; કમનસીબ હિંદી-હિંદુસ્તાની સ્ત્રી. ભારતની રાષ્ટ્રભાષા હીણવર પુ. (સં.) કન્યા કરતાં ખૂબ ઓછી ઉંમરનો પતિ હિંદુ વિ. પું. (હિંદ ઉપરથી) હિંદુ ધર્મના અનુયાયી હીણવરું ન. હીણવર હોવું એ; કજોડું હિંદુત્વ(-પન) ન. (ફા.) હિંદુ હોવાપણું
હીણવું સક્રિ. બીજાનું હીણું બોલવું (૨) ઉતારી પાડવું હિંદુલૉ . હિંદુઓ માટેનો કાયદો
હિણું વિ. સં. હીન, પ્રા. હીણ) હીન; અધમ; હલકું હિંદુસ્તાન પં. ન. (ફા.) ભારતવર્ષ; હિંદ
(૨) ભેગવાળું (૩) વગરનું; વિનાનું હિંદુસ્તાની વિ. (ફા.) ભારતનું; ભારતને લગતું (૨) પં. હીન વિ. (સં.) તજી દીધેલું (૨) વગરનું; વિનાનું ઉત્તર ભારતનો રહેવાસી
(સમાસમાં) ઉદા. શક્તિહીન (૩) હીણું, અધમ, હલકું હિંદુસ્થાન પૃ., ન. હિંદુસ્તાન; ભારત
હીનતા સ્ત્રી. હીણપત; નીચતા; હલકાઈ હિંદોલ પં. (સં.) હીંચકો, હિંડોળો (૨) હિંડોળ; એકરાગ હીનયાન પં. બૌદ્ધધર્મનો એક સંપ્રદાય હિંદોળવું સક્રિ. હિંદોળા કે પારણામાં ઝુલાવવું હીતયાની વિ. (સં.) હીનયાનનો અનુયાયી હિંમત સ્ત્રી (અ.) બહાદુરી; વિરતા; શૂરાતન હીનવૃત્તિ વિ. (સં.) હલકી દાનતવાળું, હિંમત(બાજ, હવાન) વિ. બહાદુર; હિંમતવાળું હીનોપમાં સ્ત્રી. (સં.) હીન કે ઊતરતા સાથે સરખાવવાનું હિંચો ક્રિ.વિ. જુઓ “હીંચો
તે; હીન ઉપમાવાળી ઉપમા હિંસક વિ. (સં.) હિંસા કરનારું
હીબકવું અ.ક્રિ. હબકવું (૨) ડૂસકાં ખાવા હિંસા સ્ત્રી. (સં.) કોઈ પણ જીવને હણવો કે પીડવો તે હીબકું ન. ડૂસકું હિંસાત્મક વિ. (સં.) હિંસાયુક્ત; હિંસાવાળું હીમજ સ્ત્રી. નાની હરડે હિંસારવ . જુઓ “હીંસારવ'
હીર ન. રેશમ (૨) તેજ; કાત્તિ (૩) સત્ત્વ; દૈવત હિંસારવું અક્રિ. જુઓ “હીંસારવું
હીરક પું. (સં.) હીરો હિંસ વિ. (સં.) હિંસક; ઘાતક; શૂર
હીરક(Oજયંતી, ૦મહોત્સવ, -કોત્સવ) પં. (સં.) સાઠ હીક સ્ત્રી. (સં. હિક્કા) હેડકી; વાધણી (૨) સણકો; શૂળ વર્ષ થયાની ખુશાલીમાં કરવામાં આવતો મહોત્સવ
(૩) તાકીદ; ઉતાવળ (૪) દમ; શ્વાસ હિરકોરી વિ. રેશમી કિનારવાળું હીકળ ન. હિકળ; વરસાદથી થતી અતિશય ઠંડી હીરચીર ન. કીમતી રેશમી વસ્ત્ર
સિાધન હાસ્ત્રી.હિક્કા, હેડકી(૨)તાણઆંચકા(મરતીવેળાના) હીરાકણી સ્ત્રી, હીરાની કણી-કરચ (૨) કાચ કાપવાનું હીચ સ્ત્રી. (હીચવું પરથી) હીંચવાની ક્રિયા; હીંચકો હીરાકશી-સી) શ્રી. (સં. કાસીસ) શાહી, રંગ, દવા હીચકવું અ.ક્રિ. હીંચકવું; હીંચકો ખાવો
વગેરેમાં વપરાતો એક પદાર્થ; “આયર્ન સલ્ફટ' હીચકારું વિ. (ફા.) હિચકારું; નીચ; કાયર
હીરાકંઠી સ્ત્રી, પાસાદાર મણકાની કંઠી હીચકાવું અ.ક્રિ. “હીચકવું'નું ભાવે (૨) ટિચાવું હિરાગળ વિ. (હીર ઉપરથી) રેશમી (૨) હીરગળી હીચવું અકિ. (સં. હિગ્સ, પ્રા. હિંચ) હીંચવું, ઝૂલો ખાવો હિરાઘસુ વિ. હીરા ઘસનાર કારીગર; રત્નકલાકાર
(૨) ગિલ્લીદંડામાં મોઈ ગબી પર ગોઠવી તેને દંડાને હીરાજડિત વિ. (સં.) હીરા જડેલું (આભૂષણ) છેડેથી ઉડાડવી; હીલવું
હીરાપારખુ વિ. હીરાની પરીક્ષા કરનાર-હીરાને પારખનાર હીજ, (ડો) પું. અ. હીજ) નપુંસક; લંડળ; રાંડવો હીરાબોળ પું. એક જાતનો ગુંદર; ગોપરસ હીટ સ્ત્રી. (ઇં.) ગરમી; ઉષ્ણતા
હરાવેધ વિ. (સં.) હીરો વધે એવું (૨) હોશિયાર; ચાલાક હીટપ્રૂફ વિ. (ઇ.) ગરમીની અસર ન થાય તેવું હીરાનું વિ. હીરાનું; હીરાવાળું હીટર ૫. (ઇં.) હવા વગેરે ગરમ કરવાનું સાધન હીરો છું. (સં. હીર, હીરક) એક કીમતી પથ્થર; ધોળા હટલિસ્ટ ન. (ઈ.) મારી નાખવાના ઈરાદાવાળી વ્યક્તિ- રંગનું રત્ન (૨) ખૂબ તેજસ્વી પુરુષ (૩) (કટાક્ષમાં) ઓની યાદી; હનન-યાદી
મૂર્ખ માણસ (૪) નાટક, નવલકથા, ફિલ્મ વગેરેનો હીણ વિ. (સં. હીન, પ્રા. હીણ) અધમ, નીચ (૨) હલકું, નાયક