Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

Author(s): Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 844

સાંકળું
૮ ૨૭
[સાંપરાય સાંકળું ન. પગનું એક ઘરેણું
સાંઢડી(-ણી)સવાર ૫. ઊંટડીનો સવાર સાંકેતિક વિ. (સં.) સંકેત સંબંધી; સંકેતવાળું (૨) સાંઢિયો છું. સાંઢ (સવારીનો ઊંટ)
પારિભાષિક (૩) ઘાતક; સૂચક [ક્ષમા કરવી સાંત વિ. (સં.) અંતવાળું, નશ્વર શિણગારવું સાંખવું સક્રિ. (સં. સ + ક્ષમ) ખમવું; સહન કરવું (૨) સાંતરવું અ ક્રિ. પરવારવું (૨) સક્રિ. સજ્જ કરવું (૩) સાંખ્ય વિ. (સં.) સંખ્યાને લગતું (૨) જ્ઞાનમાર્ગ સાંતળવું સક્રિ. (સં. સમ્ + તળવું) ઘી કે તેલમાં શેકવું સાંખ્યદર્શન ન. (સં.) કપિલ મુનિએ રચેલું દર્શન; છ કે તળવું વૈદિક દર્શનોમાંનું એક
સાંતાનિક વિ. (સં.) સંતાન કે સંતાનોને લગતું સાંખ્યમાર્ગ કું. (સં.) જ્ઞાનમાર્ગ (ગીત) (૨) કપિલ સાંતી સ્ત્રી, એક હળથી વવાય તેટલી જમીન (૨) બે બળદ ભગવાનનો સાંખ્ય દર્શનનો સિદ્ધાંત
અને હળનું એકમ (૩) ન. સાંતીડું; હળ સાંખ્યયોગ કું. (સં.) સાંખ્યદર્શન જેમાં મુખ્ય હોય તેવો સાંતીડું ન. હળ
[ઉપરનો વેરો યોગ (૨) ગીતાનો બીજો અધ્યાય સિધક સાંતીવેરો છું. એક સાંતી ચલાવવા જેટલી ખેતી-હળ સાંખ્યયોગી વિ. (સં.) સાંખ્યયોગને માર્ગે પ્રયત્ન કરનાર સાંતેલું ન. બળદને જોતરવામાં વપરાતું ગાડાનું ચોકઠું સાંગ વિ. (સં.) અંગો સહિત (૨) આખું; તમામ સાંત્વન ન. (-ના) સ્ત્રી. (સં.) આશ્વાસન; દિલાસો સાંગ પું. સ્ત્રી. ન. બરછી જેવું એક પ્રાચીન હથિયાર સાંથ સ્ત્રી. (સં. સંસ્થા, પ્રા. સંસ્થા) ગણોત; જમીન ખેડવા સાંગરવું સક્રિ. કણસલામાંથી દાણાં છૂટા પાડવા
આપ્યા બદલ લેવાનું ભાડું સાંગરી સ્ત્રી, સમડીની સિંગફળી; સાંગર
સાંથવું સક્રિ. સાથે આપવું; ગણોતે ખેડવા આપવું સાંગામા(-માં)ચી સ્ત્રી. અઢેલીને બેસાય તેવી પાટી ભરેલી સાથિયો, સાથી, (ડો) પું. સાથે જમીન ખેડનાર ખેડૂત;
ખુરસી ઘાટની માંચી કિઠેરાવાળો ભાગ ગણોતિયો સાંગી સ્ત્રી. રથની ધરી અને સાટી એ બે વચ્ચેનો સાંદીપનિ પું. (સં.) શ્રીકૃષ્ણ અને સુદામાના ગુરુ સાંગોપાંગ વિ. (સં.) અંગઉપાંગ સહિત; સમસ્ત; પૂર્ણ સાંદ્ર વિ. (સં.) ઘન; ગાઢ (૨) ઘોર (૩) સ્નિગ્ધ, ચીકણું (૨) ક્રિ.વિ. નિર્વિબે
(૪) જોરદાર; સચોટ (૫) રમ્ય; મનોહર સાંધિક વિ. (સં.) સંઘનું, -ને લગતું, સામૂહિક સાંધ સ્ત્રી. સાંધો (૨) કાંતણ વણાટમાં તાર સાંધવા તે સાંચરવું અ.ક્રિ, (સં. સંચરતિ, પ્રા. સંચરઈ) ચાલવું; (જેમ કે, નવી તાણી સાળ પર લેતાં). ચાલતા રહેવું (૨) જવું; વિદાય થવું
સાંધણ ન. સાંધવું તે; સાંધો (૨) અનુસંધાન (૩) સાંચવું સક્રિ. (સં. સંચિ) સંઘરવું; એકઠું કરવું
વધારાનો ભાગ; પુરવણી (૪) વજનમાં મૂકાતો ધડો સાંચાકામ ન. યંત્ર (૨) યંત્રકામ (૩) યંત્રની રચના વગેરે સાંધણી સ્ત્રી. સાંધવું તે (૨) સાંધવાની ઢબ કે કુશળતા સાંચો છું. (સં. સંચક, પ્રા. સંચઅ) યંત્ર (૨) બીબુ સાંધવું સક્રિ. (સં. સંદધાતિ, પ્રા. સંધઈ) સીવવું (૨) સાંજ(-ઝ) સ્ત્રી. (સં. સંધ્યા, પ્રા. સંઝા) સંધ્યાકાળ જોડવું (૩) સાંધો કરવો (૪) (વાસણને) રણવું - સાંજ(-ઝ)રે ક્રિ.વિ. (“સવારના સાદૃશ્યથી “સાંજરે) થીંગડું દેવું સાંજે; સાયંકાળે
સાંધાવાળો છું. રેલના સાંધા જોડી આપનાર; ‘લાઇનમૅન’ સાંજી(-ઝી) સ્ત્રી. લગ્ન વગેરે પ્રસંગે સાંજે ગીતો ગાવાનો સધિક . (સં.) સલાહસંધિ કરનાર
કાર્યક્રમ (૨) સાંજે ગાવાનું લગ્નગીત (૩) આરતી સાંધિવિગ્રાહક છું. પરરાજ્યો સાથે સંધિ કે વિગ્રહ કરવાના સાંઠગાંઠ સ્ત્રી. ગઠબંધન
અધિકારવાળો મંત્રી; “એલચી સાંઠીસ્ત્રી. સરાઠી, સાંઠીની સૂકી પાતળી સોટી (કપાતળું સાંધો છું. (સં. સંધિ) જ્યાં બે વસ્તુઓ સાથે જોડાઈ કે સાંઠીકું(-કડું)ન.સાંઠીનોનાનો કકડો (૨) વિ. તેના જેવું સૂકેલું સિવાઈ હોય તે ભાગ (૨) ફાટેલું કે તૂટેલું દુરસ્ત સાંઠીઝાંખરાં ન.બ.વ. સાટીઝાંખરાં (૨) કાનભંભેરણી કરવા દીધેલું થીગડું સાંઠો પં. જુવાર શેરડી વગેરેનો પરાઈવાળો દાંડો (૨) સાંધ્ય વિ. (સં.) સંધ્યા સંબંધી; સંધ્યાકાળનું પ્રિકાર લીલો કે સૂકો છોડ
સાંનિધ્ય ન. (સં.) સમીપતા; નજીકપણું (૨) મોક્ષનો એક સાંડશી(-સી) સ્ત્રી. સાણસી; પકડ જેવું એક સાધન સાંનિપાતિક વિ. (સં.) સનેપાત સંબંધી સાંડસોપું. સાણસો; મોટી સાણસી
સાંપડવું અ ક્રિ. (સં. સંપતતિ, પ્રા. સંપાઈ) મળવું; પ્રાપ્ત સાંઢ પું. (સં. પંઢ, પ્રા. સંઢ) ગોધો, આખલો (૨) માતેલો થવું (૨) જન્મવું; અવતરવું
નિરંકુશ માણસ (૩) (કટાક્ષમાં) ધણી; પતિ સાંપત્તિક વિ. (સં.) સંપત્તિ સંબંધી; નાણાં વિષયક સાંઢડી(-ણી) સ્ત્રી. (સં. પંઢિકા, પ્રા. સંઢી) ઊંટડી (૨) સાંપરાય છું. (સં.) પરલોક (૨) મરણોત્તર જીવન કે તે ઉતાવળી ચાલથી ચાલતી સવારીની ઊંટડી
વિશે ખોજ