Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

Author(s): Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 882

હરિણ
૮ ૬૫
_હિલવાઈ હરિણ પું, ન. (સં.) હરણ; મૃગ નિયનોવાળી સ્ત્રી હર્ષ પં. (સં.) હરખ; આનંદ હરિણાક્ષી વિ. સ્ત્રી. (સં.) હરિસ (હરણ) જેવાં સુંદર હર્ષઘેલું વિ. હરખઘેલું; આનંદઘેલું હરિણી સ્ત્રી. હરણી; મૃગલી
હર્ષજન્ય વિ. (સં.) હર્ષમાંથી પેદા થતું હરિત વિ. (સં.) લીલું; હરિયાળું [ઉપધાતુ હર્ષનાદ પું. (સં.) હર્ષની મીઠી બૂમ હરિતાલ સ્ત્રી. (સં.) હરતાલ; એક જાતની પીળા રંગની હર્ષલ પું. (સં.) યુરેનલ હરિદાસ પું. (સં.) હરદાસ; એક પ્રકારનો હરિકથા કરનાર હર્ષવર્ષણ ન. (સં.) હર્ષરૂપી વૃષ્ટિ; અતિ હર્ષ થાય તે હરિદ્રવ્યન.(સં.)વનસ્પતિમાં રહેલું લીલું તત્ત્વ; “ક્લોરોફિલ હર્ષવર્ષણ વિ. હર્ષ વરસાવનાર આવતાં આંસુ હરિદ્રા સ્ત્રી, (સં.) હળદર,
હર્ષાશ્રુ ન.બ.વ. (સં.) ખુશી કે હર્ષના કારણે આંખમાં હરિદ્વાર ન. (સં.) એક તીર્થસ્થળ; હરદ્વાર
હર્ષિત વિ. (સં.) હર્ષ પામેલું; આનંદિત હરિબાલ(-ળ) ન. સિંહનું બચ્ચું
હલ . (હિ. હલ = નિર્ણત; ઊકેલેલું) નિર્ણય: ઉકેલ હરિભક્ત છું. (સં.) ભગવાનનો ભક્ત
હલ(ળ) ન. (સં.) જમીન ખેડવાનું ઓજાર-હળ હરિભક્તિ સ્ત્રી. (સં.) ભગવાનની અનન્ય શરણ-ભાવના હલક સ્ત્રી. (અ. હલ્ક) કંઠ; સ્વર (૨) ઉતાવળ; વરા (૨) હરિભજન કરવું તે
હલકટ વિ. (‘હલકું' દ્વારા) નીચ; આછકલા સ્વભાવનું હરિભજન ન. (સં.) હરિનું ભજન; હરિભક્તિ
(૨) અધમ, નીય હરિયાળી સ્ત્રી. (સં. હરિતાલ, પ્રા. હરિયાલ) લીલોતરી હલકદાર વિ. (ફા.) હલક્વાળું; સુરીલું કે તેની શોભા
કિંજાર હલકવું અ.કિ. હેલારા મારવા (૨) ધમાલ મચાવવી હરિયાળું વિ. સં. હરિતાલ, પ્રા. હરિયાલઅ) લીલું, લીલું (ભીડથી); ઉમટવું હરિરસ પું. (સં.) હરિભક્તિનો રસ
હલકાઈ સ્ત્રી. હલકટપણું; નીચતા હરિલીલા સ્ત્રી. (સં.) હરિની લીલા; પ્રભુનું ચરિત્ર હલકાર છું. હલકારવું તે; પડકાર હરિવર પું. (સં.) સર્વશ્રેષ્ઠ ભગવાન
હલકારવું સ.જિ. મોટેથી બૂમ પાડવી (૨) બૂમ પાડી હરિવલ્લભ વિ. (સં.) ભગવાનને પ્રિય-વહાલું
હાંકવું; ડચકારવું (૩) પડકાર કરવો હરિવહન ન. (સં.) ગરુડ(પતિ)
હલકારો પુ. (ફા. હર્ષારહ) ખેપિયો; કાસદ; ટપાલી હરિશ્ચંદ્ર પું. (સં.) ત્રિશંકુનો પુત્ર
હલકારો ૫. પેટનું ઊછળવું તે હરિહર પં. (સં.) હરિ અને હર: વિષ્ણુ અને શિવ હલકાશ સ્ત્રી, અધમતાઃ નીચતા હરીતકી સ્ત્રી. (સં.) હરડે (૨) હરડાનું ઝાડ દુિશ્મન હલકું વિ. (સં. લઘુ, પ્રા. હલુ, લ૯) ઓછા વજનનું (૨) હરીફ છું. (ફા.) પ્રતિસ્પર્ધી; સામાવાળિયો (૨) વિરોધી; ઓછા મૂલનું (૩) ઝટ પચે તેવું (૪) ઘેરું; અસહ્ય હરીફી(-ફાઈ)સ્ત્રી. સરસાઈ; સ્પર્ધા (૨) શત્રુતા;દુશ્મનાવટ કે મુશ્કેલ નહીં તેવું (૫) પ્રફુલ્લ; તાજું; ચિંતા વગરનું; હરીશ્વર પું. (સં.) વાનરોનો રાજા (સુગ્રીવ વગેરે) ઉલ્લાસભર્યું (૬) ઊતરતી કોટિનું (૭) ઓછી હરું વિ. (સં. હરિત) લીલું (૨) રુચિ પેદા કરે એવા મહેનતનું (૮) નીચું; ખરાબ; અઘટિત (૯) હલકટ સ્વાદનું (૨) ક્રિ.વિ. અહીં
હલકુંફૂલ ક્રિ.વિ. ફૂલ જેવું હલકું; ઘણું હલકું હરેક વિ. દરેક પ્રત્યેક નાહિંમત થવું (૨) કંટાળવું હલચલ સ્ત્રી. હિલચાલ; હાલચાલ; પ્રવૃત્તિ હરેરવું અ.જિ. ધ્રુજી ઊઠવું; ત્રાસથી ગભરાઈ જવું; હલચો છું. ઘસારો; નુકસાન હરેડી(-રી) સ્ત્રી. પૂંઠ પકડવી તે (૨) મરણિયા કિકિયારી હલધર . (સં.) (કૃષ્ણભ્રાતા) બળરામ કરીને ધસવું તે
હલચલ સ્ત્રી. (હિ.) હલનચલન; “મૂવમેન્ટ' હરોલ(-ળ) સ્ત્રી, (તુર્કી હરાવલ) લશ્કરનો પાછલો ભાગ હલનચલન ન. (સં.) હાલવું-ચાલવું તે; હલચલ
(૨) હાર; ઓળ (૩) બરાબરી; જોડ; સમાનતા હલ(-ળ)પતિ મું. (સં.) ખેતમજૂર; દૂબળો હર્ડલ રેસ સ્ત્રી. (ઈ.) વિપ્નદોડ
હલફ ૫. સોગંદ; કસમ (૨) શબ્દ; હરફ હર્તા(-7) વિ. (સં.) “હરનાર' (પ્રાયઃ સમાસને છેડે) હલકુલ સ્ત્રી. (દ. હલ્લફલ્મ) ધમાલ; હલમલ (૨) ઉદા. દુઃખહર્તા (૨) પં. ચોર; લુટારુ
આમથી તેમ ફર્યા કરવું; હલચલ હર્નિયા ન. (ઇ.) સારણગાંઠ
હલફલિયું વિ. હલફલ કરનારું; ઉતાવળિયું હર્મ ન. (સં.) મોટું સુંદર મકાન; મહેલ; હવેલી હલભ(-મોલ સ્ત્રી, ધાંધલ; ધમાલ; ખળભળાટ હર્યુંભર્યું વિ. (હરુ + ભરવું) હરિયાળીથી ભરેલું; લીલુંછમ હલમલ સ્ત્રી. હલફલ (૨) ધમાલ; ધાંધલ (૨) સમૃદ્ધ
[ગ્રહ હલમલવું ક્રિ. હાલવું; ડોલવું (૨) ભાવમગ્ન થવું હર્શલ S. (ઇ.) યુરેનસ’ ગ્રહનો શોધક (૨) એ નામનો હલવાઈ પું. (અ.) સુખડિયો; કંદોઈ