Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

Author(s): Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 879

હટાણું) ૮ ૬૨
[ હતાશ હટાણું ન. (સં. હટ્ટઅયનક = હટ્ટાયનક, પ્રા. ભટ્ટાણા) હડસેલવું સક્રિ. હડસેલો મારફ ધકેલવું
બારકામ; ખરીદકામ (૨) ખરીદવા-વેચવાનો ધંધો હડસેલો . પદાર્થ ખસે એમ ધીમો ધક્કો મારવો એ હટુંકટ્ટુ વિ. (હિ.) હૃષ્ટપુષ્ટ; તગડું
હડહડ ક્રિ.વિ. સડસડ (ઊકળવાનો અવાજ) (૨) હડહડે હઠ પું, સ્ત્રી. (સં.) જીદ; ખોટો આગ્રહ; હઠાગ્રહ હડહડતું વિ. ઊકળતું (૨) સદંતર; નરદમ હઠયોગ પું. (સં.) આસન, પ્રાણાયામ વગેરે ક્રિયાઓ દ્વારા હડહડવું અકિ. હડહડ અવાજ સાથે ઊકળવું સધાતો યોગનો એક પ્રકાર
હડહડાટ !. “હડહડ' એવો અવાજ હિડીઓ કાઢવી તે હઠયોગી વિ. પુ. હઠયોગ સાધનાર સાધક (યોગી) હડાહડ, હડિયાદોટ, હડિયાપાટી સ્ત્રી. દોડધામ; નકામી હઠવું અ.ક્રિ. ખસવું (૨) પાછા પડવું (૩) પાછાં પાછાં હડિયાપ(-પા)ટી(-દી) સ્ત્રી. વારંવાર આંટાફેરા થાય તેવી પગલાં ભરવાં
દોડાદોડી હઠાગ્રહ છું. (સં.) હઠપૂર્વકનો આગ્રહ; દુરાગ્રહ હડી સ્ત્રી, દોટ; દોડ
[અવાજ હઠાગ્રહી વિ. (સં.) હઠાગ્રહ કરનાર; હઠીલું; જિદ્દી ડુડ(-ડાટ) કિ.વિ. જોરથી હડી કાઢવાનો કે ધસવાનો હઠા જિ.વિ. (સં.) હઠપૂર્વક જબરદસ્તીથી હડૂડવું અ.ક્રિ. “હહડ' એવો અવાજ કરવો (૨) હઠિયું વિ. જિદી
(વરસાદનું) ગાજવું [બોધનું સુભાષિત પદ્ય હઠીલાઈ સ્ત્રી. હઠીલાપણું; હઠાગ્રહ તિવું હડૂલો પુ. વંટોળ; વંટોળિયો (૨) ગપગોળો (૩) વહેવારહઠીલું વિ. હઠવાળું; જિદી (૨) હઠે નહિ તેવું; મટે નહિ હડે ઉદ્. (કૂતરાને) હાંકી કાઢવાનો ઉદ્ગાર; જોરથી હડી હડ ઉદ્. (કૂતરાને ભગાડી મૂકવા) “હડ' એવો ઉદ્દગાર કાઢવાનો અવાજ હડકવા પું. (‘હડકવું + સં. વાત ઉપરથી વા) કૂતરાં, હડેડાટ કિ.વિ. હડૂડાટ (૨) એકદમ ધસારાનો અવાજ
શિયાળવા વગેરેને થતો એક રોગ જેથી તે જેને તેને હડહડે સ્ત્રી. હડેડે કરવું તે (૨) આવકારનો અભાવ;
કરડવા ધાય છે. (૨) તેના જેવો ગાંડો આવેગ અવગણના (૩) ઉદા. જુઓ “હવે હડકવાયું વિ. હડકાયું
હડો છું. અડો; ગાડાનું આગલું ટેકણ (૨) હૈડિયો (૩) હડકાયું(-યેલું) વિ. જેને હડકવા થયો હોય એવું ઉલાળો (૪) પાવડો લેવો (૨) નાશ કરવો હડકાવું અ.ક્રિ. (આ ધાતુ પ્રચલિત નથી.) હડકવા લાગુ હણવું સક્રિ. (સં. હનું, પ્રા. હણ) મારી નાખવું; જીવ
ઉપધાતઃ હરતાળ હણહણ સ્ત્રી. (ઘોડાનો) હણહણાટી હડતાલ સ્ત્રી. (હરતાલ ઉપરથી) એક પીળા રંગની હણહણવું અદ્રિ, ઘોડાએ નાકમાંથી અવાજ કરવો હડતાલ(-ળ) સ્ત્રી. (સં. હટ્ટ, પ્રા. હડ + સં. તાલ, હાટે હણહણાટ પું, (-ટી) સ્ત્રી. હણહણવું તે
તાળું મારવું તે) કામધંધો બંધ કરવો તે (શોક કે વિરોધ હણાવવું સક્રિ. મારી નંખાવવું બતાવવા); તાળાબંધી; “સ્ટ્રાઇક'
હત ઉદ્. પશુ વગેરેને હાંકી કાઢતાં બોલાતો ઉદ્ગાર (૨) હડતાલિત-ળિ)યો છું. હડતાળમાં ભળેલો (૨) હડતાળ સ્ત્રી. (બાળભાષામાં) મારવું તે પડાવવામાં આગેવાની લેનાર
હત વિ. (સં.) હણાયેલું (૨) ઘવાયેલું (૩) હરાયેલું (૪) હડદો(લો) પું, હડસેલી; ગાય વગેરે વાહનમાં બેસનાર- નિકૃષ્ટ; હલકી કોટિનું (૫) ગણેલું
ને ખરાબ રસ્તાને કારણે થતી અથડામણ (૨) થાક હત્તારી ક્રિ.વિ. અવગણના; અરુચિ કે તુચ્છકારનો ભાવ હડધુતાયેલ(-લું) વિ. હડધૂત થયેલું, તિરસ્કારાયેલું
બતાવતો ઉદ્દગાર હડધૂત સ્ત્રી. ચારે બાજુથી હડહડે થવું તે (૨) વિ. ચારે હતપ્રભ વિ. (સં.) નિસ્તેજ; નિસ્પ્રભ [(૨) નિર્બળ
બાજુથી તિરસ્કાર પામેલું કિરી જવાય એમ હતપ્રાણ વિ. (સં.) પ્રાણ ચાલ્યા ગયા હોય તેવું નિર્જીવ હડપ કિ.વિ. એકદમ ને ત્વરાથી ખાઈ જવાય તેમ; હડપ હતબુદ્ધિ વિ. (સં.) જેની બુદ્ધિ બહેર મારી ગઈ હોય એવું; હડપચી સ્ત્રી. (સં. હન દ્વારા) જયાં દાઢી ઊગે છે તે બેવકૂફ નીચલા જડબાનો ભાગ
હતભાગિની વિ., સ્ત્રી, કમનસીબ સ્ત્રી; અભાગિયણ હડપવું સ.કિ. હડપ કરી જવું; પડાવી લેવું
હતભાગી વિ. (સં. હતભાગનું) (૦૫) વિ. (સં.) હડફ ક્રિ.વિ. હડ૫; એકદમ ને ત્વરાથી
કમનસીબ; કમભાગ્ય હડફ સ્ત્રી. થાપણ (૨) જામીનગીરીમાં મૂકેલ રકમ હતભાગ્ય ન. (સં.) કમનસીબી; દુર્ભાગ્ય હડફ, સ્ત્રી, અડફેટ; સપાટો; ઝપટ; અથડામણ હતવીર્ય વિ. બળરહિત; શક્તિહીન: નિર્બળ હડફો છું. (સં. હડપ્ત, પ્રા. હડફ) નાણાપેટી (૨) બહુ હતાર્થ વિ. (સં.) જેનો સ્વાર્થ નાશ પામ્યો છે તેવું; નિરાશ
ખાનાર માણસ (૩) બેવકૂફ અને અડબંગ માણસ (૨) કમનસીબ; કમભાગ્ય હડબડવું અક્રિ. નાહિંમત થઈ જવું (૨) ગભરાવું હતાશ વિ. (સં.) નિરાશ; નાસીપાસ
પડવો