Book Title: Laghu Siddhant Kaumudi Part 02
Author(s): Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
View full book text ________________
६३६ ]
सिद्धान्तकौमुदी। [तद्धितेषु स्वार्थिक२०७४ दण्डव्यवसर्गयोश्च । (५-४-२) वुनस्यात् । अयोप्सार्थमिदम् । द्वौ पादौ दण्डितः द्विपदिकाम् । द्विशतिकां व्यवसृजति ददातीरथैः । २०७५ स्थूलादिभ्यः प्रकारवचने कन् । (५-४-३) जातीयरोऽपवादः । स्थूल कः । अणुकः । 'चञ्चबृहतोरुपसंख्यानम्' (वा ३३१५) । चञ्चरकः । बृहत्कः । 'सुराया अहौ' (ग स् १३०) । सुरावर्णोऽहिः सुरकः । २०७६ अनत्यन्तगतो तात् । (५-४-४) छिन्नकम् । भिन्नकम् । अभिन्नकम् । २००७ न सामितदुदाहृत्य दर्शयति द्विमोदकिकामिति । द्वौ द्वौ मोदको ददातीति विग्रहः । दण्डव्यवसर्गयोश्च । वुन् स्यादिति । संख्यादेः पादशताद् दण्डव्यवसगेयोर्गम्ययोर्वन् स्यात्प्रकृतेरन्तलोपश्चेत्यर्थः । दण्डनं दण्डः । बलात्कृल द्रव्यग्रहणम् । व्यवसर्गो दानम् । ननु पूर्वेण सिद्धे किमर्थमिदमित्यत आह अवीपमामिति । द्वी पादौ दण्डित इति । बलात्कृत्य प्राहित इत्यर्थः । स्थूलादिभ्यः । प्रकारो भेदः सादृश्यं च, व्याख्यानात् । तद्वति वर्तमानाद्यथायोगं कन्नित्यर्थः । जातीयरोऽपवाद इति । एतेन अयमपि तद्वदेव प्रकारवति भवति, तु प्रकारमात्रे इति सूचितम् । चञ्चत्क इति । चञ्चधातुश्चलने। अचञ्चन्नपि यश्च चन्निव दृश्यते स चञ्चत्कः । यथा स्पन्दमानस्वच्छजलमध्यवर्ती मणिः । बृहत्क इति। अबृहनपि बृहन्निव दृश्यते स बृहत्कः, बृहदाख्यासामविशेषो वा । सुराया अहाविति । गणसूत्रमिदम् । प्रकारवचने कन्निति शेषः । सुराया अहावेवेति निमार्थमिदम् । सुरक इति । "केऽणः' इति ह्रस्वः । अनत्यन्तगतौ क्तात् । अत्यन्तगतिः भावः । दण्डव्यवसर्ग । दण्डनं दण्डः । दण्डश्चुरादित्वाद्भावे घ।। अत्राप्युदा. हरणे 'तद्धितार्थ-' इति समासः।स्त्रीलिङ्गं च तद्धितार्थः । यद्वा प्रकृत्यर्थ एव तद्धितार्थः, खार्थिकत्वाद् वुनः। द्वौ पादौ दण्डित इति । देवदत्तेन यज्ञदत इति शेषः । दण्डेरप्रधाने कर्मणि क्त इति यज्ञदत्त इत्यत्र प्रथमा । द्वौ पादावि यत्र द्विपदिकामित्यत्र च द्वितीया भवति । 'दराडेग्रहणार्थे' इति तु द्विकर्मकेयूक्तम् । त्था च द्विपदिकाकर्मकर्मकग्रहणविषयीभूतो यज्ञदत्त इत्यादिरर्थ इति नव्याः । स्थूलादिभ्यः। प्रकारो भेदः सादृश्यं च । उभयत्रापि यथासंभवं कन् । जातीयरोऽपवाद इति । तेनायमपि तद्वदेव प्रकारवति भवति, न तु प्रकारमात्रे इत्युक्तं भवति । चञ्चदबृहतो. रिति । एतावपि स्थूलादिष्वेव पठितव्याविति भावः । चञ्चत्क इति । चञ्चति. श्चलनकर्मा । चञ्चन्नेव कश्चिञ्चच्चत्कः । एवं बृहद्विशेषो बृहत्कः । यद्वा अचञ्चन्नबृहन्नपि प्रभाविशेषाच्चञ्चन्निव बृहन्निव मणिविशेषो लक्ष्यते स चञ्चत्कः, बृहत्मः । सुरक इति । 'केऽणः' इति हखः । छिन्नकमिति । ईषच्छिन्नमित्यर्थः । क्तप्रकृति
Loading... Page Navigation 1 ... 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716