Jivtattva Vichar

Author(s): Chimanlal Dalsukhbhai Shah
Publisher: Manivijay Granthmala

Page 6

૫.
સાનુકૂલ વિષય પરની આસકિતનેા ત્યાગ, તપમાં ઇચ્છાનિરાધ અથવા ઇષ્ટ ખાનપાનના ત્યાગ અને ભાવમાં દેહ પરની મમતાને કરી સમભાવ કેળવવા અને વિકસાવવાના હોય છે. આમ સંસ્કૃતિનું મૂળ તેની ત્યાગ ભાવના પર હોઈ તેને। આચાર છે.
જૈન
ત્યાગપ્રધાન
.
ત્યાગ
A
કરતા
‘મારે કાઈ છત્ર પ્રત્યે વૈર નથી અને સજીવ પ્રત્યે મૈત્રી છે” આ ધ્રુવમંત્રના પાયા પર જૈન સંસ્કૃતિ ઉભી છે. આ કારણે આ ધાં જીવનશોધન ’ને અગ્રસ્થાન છે. જીવન જીવતાં થયેલ સ્ખલને શેાધવાં-શોધતા રહેવું અને તેનું પ્રમાન રહેવું એ તેને સાર છે; આ માટે પેાતાની આવશ્યક ક્રિયામાં રાત્રિ દિવસ જૈને પેાતાનાથી થયેલ સ્ખલનાની શુદ્ધિ માટે સર્વ જીવાની ક્ષમાયાચના કરે છે અને પેાતાના પ્રતિ કરેલ સામી વ્યક્તિઓનાં સ્ખલનેની ક્ષમા આપે છે.
અમલ
આ ધ્રુવમંત્ર અમલમાં મૂકવા જૈનનું પહેલું પ્રાણાતિપાત વિરમણુ’ (જીવદયા) એ મુખ્યવ્રત છે. તેને સમસ્ત પ્રકારે કરી શકાય તે સારૂ જૈન શાસ્ત્રામાં અન્ય વ્રત નિયમ, વાડ આફ્રિ પણુ છે. આ મહાવ્રત શુદ્ધ રીતે પાળી શકાય તે માટે જૈન શ્રમણા નું જીવન સ્વાશ્રય પર નિર્ભર રહે તે રીતે પાલન કરવામાં આવે છે.
પાલન
•
>
‘પ્રાણાતિપાત વિરમણ' વ્રત કે મહાવ્રતના યથાશકય માટે · જીવતત્ત્વ વિચાર ' છે. આ કારણે જૈન દર્શનમાં જીવશાસ્ત્રના સૂક્ષ્મ અને ઊંડો વિચાર કરવામાં આવ્યે છે. સસારી જીવ કાની અસર નીચે નાચ્યા કરે છે તે સ્પષ્ટ કરવા સારૂ જૈન દર્શન માં કમ” અંગે પણ સૂક્ષ્મ અને તલસ્પર્શી વિચાર થયા છે. જીવ અને કર્મ' એ બંનેનું યુગલ વિશ્વમાં વ્યાપક છે; જીવે ક તે મિત્ર તરીકે આવકાર્યો છે અને તેની સાથે ક્ષીરનીરની જેમ તેને