________________
જનયુગ
વૈશાખ ૧૯૮૩ લખેલાં જાનાં કાવ્યને એક ખજાનાનો સંગ્રહ-મહા તીના સંબંધમાં હકીકતની ખાણ રૂ૫ છે. હું ધારું સંગ્રહનિધિ છે. આ સંગ્રહ મી. દેશાઇને સતત છું, હેમાં આવી છે હેવી અને તેટલી હકીકત એક આગ્રહ અને ખંતવાળા ઉદ્યમનું પરિણામ” છે ઠેકાણે તે માત્ર હમારા પુસ્તકમાં જ કેન્દ્રસ્થ કરકારણ કે તેણે પિતાથી બની શક્યું ત્યાં ત્યાં અને વામાં આવેલી છે. વળી હમે સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત ત્યારે ત્યારે કોઈ પણ જન ભંડારને તપાસ્યા વગરનો અપભ્રંશના અર્થને સ્ફોટ પણ ગુજરાતીમાં આવે ભાગ્યેજ રાખેલ છે. તેનો અભિપ્રાય એ છે કે ૧૩ છે તેથી તમારી પ્રસ્તાવનાનો ઉપયોગ ખૂબ બળેાળા મા શતકની પહેલાં ગુજરાતનું સાહિત્ય અપભ્રંશ થવા સંભવે છે. આટ આટલી હકીકતોને એક ઠેકાણે (ઘણી જૂની ગુજરાતી)માં લખાયું હતું અને તેથી આપવા માટે, ખરેખર હમારા પ્રેમ-પરિશ્રમને અન્ય તેણે પિતાના આ સંગ્રહના પ્રારંભના અગ્રબિંદુ
ભિનન્દન જ ઘટે છે.' તરીકે તેજ-તેરમા શતકને લીધું છે. જૂની ગૂજરા
વડોદરા તા. ૩૧-૧૨-૨૬ તીના સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ વાળી ૩૨૦ પૃષ્ઠોની આંખ મંજુલાલ મજમુદાર, B, A. LL B. નાંખે તેટલા મોટા પ્રમાણુવાળી પ્રસ્તાવના એ આ ગ્રંથને એક અગત્યનો ભાગ સારે છે. જે કર્તા
(૩) “કલાને મંદિરે” એ મથાળા નીચે વિદ્વાન આને “સંક્ષિપ્ત” ઇતિહાસ કહે છે તે અમને અચરજ લેખક રા. કેતુ નીચે પ્રમાણે જણાવે છે – એ થાય છે કે તે પૂરે ઈતિહાસ હોત, તે જૈન સાહિત્યકારોએ ગુર્જરી વાણીની શી શી પિતાની પ્રસ્તાવનાનું કદ કેવાં હોત ! તે સંસ્કૃત- સેવા કરી તેની આજ પ્રતીતિ પડે છે. નરસિંહ માંથી પ્રાકૃતમાં, પછી શૌરસેની અને પૈશાચી, અપ- મહેતાની પૂર્વે પણ પાંચ-છ સદીઓ સુધી ગુર્જર બ્રશ, જૂની ગુજરાતી તે અત્યારની વર્તમાન સુધીના સાહિત્યનું ગૌરવ, મધપૂડામાં મધુ પૂરતી મધમાખીભાષાના વિકાસની જુદી જુદી કમિક અવસ્થાઓનું એની માફક પુષ્કળ જન કવિઓ સંઘરી રહ્યા હતા ઝડપથી અવલોકન કરે છે. ભાષાનાં પ્રવનાં યાતો અને તે કેવળ એક જ દિશામાં નહિ. ઈતિહાસ. વધ જનાં રૂપે મરતાં નહોતાં થા મૃત થતાં નહોતાં વાત, કાવ્ય, સુભાષિત, અલંકારશાસ્ત્ર અને કઠેર પરંતુ તેઓ વિકાસ પામીને ફેરફાર થયેલો-વિત વ્યાકરણ: એવી સર્વ દેશીય સાહિત્ય-આરાધનામાં થયેલો બાહ્ય ઘાટ દાખવતા હતા એ મુખ્ય સિદ્ધાંતને સાધુઓ સુદ્ધાં શામિલ હતા. બેશક, ભાષા તે વખતે તેણે સિદ્ધ-સ્થાપિત, યા નિશ્ચયપૂર્વક પ્રતિપાદિત
અપભ્રંશ હતી. પણ તે અપભ્રંશ હોવાને કારણે જ કરેલ છે. આ પ્રસ્તાવના લેખકે મૂકેલી હકીકતોના શિષ્ટ અશિષ્ટ સહુ નરનારીઓને સુગમ્ય હતી. અપસમર્થનમાં લીધેલાં ઘણા પ્રાચીન લેખકોનાં અવત
ભંશ હતી, છતાં અથંવાહિની, ઉંડાણવાળી, જાજરરણોથી ભરપૂર છે. કર્તાએ શ્રમ લઈને બતાવ્યું છે માન અને સુમિષ્ટ કેવી હતી તે એનાં સુભાષિત કે જ્યાં સુધી ભાષા અથવા વિચાર પ્રદર્શન માટેના બતાવે છે – વાહનને લાગે વળગે છે ત્યાં સુધી જેવી રીતે વર્તે. મહું કન્ડહે બે દોસડા, હેહિલ મ ઝંખહિ આલુ માનમાં બીલકુલ નથી તેજ પ્રમાણે તે જૂના કાલમાં દેતૂહ હઊં પર ઉડ્યુરિઅ જુઝતઓ કરવાલુ પણ જૈન અને જનેતર (બ્રાહ્મણ) લેખકનાં લખા
[ હે સખી ! મારા કંથના બે દેષ : આળ મ ણમાં કંઈ પણ તફાવત કે ભેદ હતો નહિ. મી. દેશાઇને તેના આ મહાભારત ગ્રંથ માટે અમે
દે: એક તે તેના (દાન) દેતાં દેતાં હું જ ફક્ત અભિનંદન આપીએ છીએ અને તેના બીજા ભા.
ઉગરી. અને ઝુઝતાં ઝુઝતાં ફક્ત તલવાર જ બચી ! ] ગની અતિ રસપૂર્વક રાહ જોઈએ છીએ.
જીણું મારગ કેહરિ વુ, રજ લાગી તિરણાંહ, મેડન રિવ્યું જાન્યુ. ૨૭, તે ખડ ઉભી સૂખસી, નહિ ખાસી હરિણાંહ
આજ એ દુહે ભાષા-પલટો ખાઈને એમ (૨) હેંમારી વિસ્તૃત પ્રસ્તાવના જાની ગૂજરા બેલાય છે કે,
