Indian Logic Part 02

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 178

REFERENCES
39 अत्र शाक्या श्चोदयन्ति - न 'ज्ञान' पदेन सुखादिव्यवच्छेदः कर्तुं युक्तः शक्यो वा, सुखादीनामपि ज्ञानस्वभावत्वात् ।... तदुक्तम्तदतदूपिणो भावाः तदतद्रूपहेतुजाः ।
तत्सुखादि किमज्ञानं विज्ञानामिन्नहेतुजम् ॥ [ प्रमाणवार्तिक ]
तस्माद् ज्ञानरूपाः सुखादयः, तदभिन्नहेतुजत्वादिति । 23
40 तदिदमनुपपन्नम्, प्रत्यक्षविरुद्धत्वाद्धेतोः |... कथमभेदे अनुमानं क्रमते । 24
41 अत एव इदमपि न वचनीयं... न सुखं दुःखं वा । 24
42 यस्तु सुखज्ञानं... विपर्ययज्ञानमितिवत् । 24
43 तत्रैतत् स्यात्... न हि ग्रहणस्वभावं कश्चित् सुखमनुभवति ज्ञानवदिति । 25
44 नन्वस्य प्रकाशत्वामभ्युपगमे... सुखं नोत्पन्नमिति । 25-26
45 किञ्च किमेकमेव ज्ञानं... ... तस्मान्न बोधरूपाः सुखादयः । 26
167
46 अभिन्नहेतुजत्वादिति चायमसिद्धो हेतु: ।... भिन्नत्वात् । 26 47 अपि च ज्ञानमिच्छन्ति... ज्ञानान्तरपूर्वकं भवतीति वक्ष्यामः । 27-28
48 व्यभिचाराव्यभिचारौ हि ज्ञानस्य धर्मों, न सुखादेः ।... किं 'ज्ञान' ग्रहणेन ? 29 49 नैतदेवम्, सुखस्यापि सव्यभिचारस्य दृष्टत्वात् । 29
50. किं पुनः सुखं व्यभिचारवद् दृष्टम् ? यदेतत् परदाराभिमर्शादिनिषिद्धाचरणसम्भवं सुखं तद् व्यभिचारि । 29
51 ननु सुखस्य कोदृशो व्यभिचारः ?...तथाविधं सुखमपि व्यभिचारि भवत्येव । 29-30 52 अपर आह-किमनेन डिम्भकलहेन ?... असम्भवादिति । 31
53 तदेवं सिद्धेऽपि... युक्तं 'ज्ञान' पदम् । 31-32
54 इत्याचार्यमतानीह दर्शितानि यथागमम् ।
यदेभ्यः सत्यमाभाति सभ्यास्तदवलम्ब्यताम् ॥ 56
55 नैयायिकानां च सविकल्पप्रत्यक्षमयाः प्राणाः | 53
56 तत्र तावत् कर्मणि कृत्ये कृते 'व्यपदेश्य' शब्दः यथार्थतरो भवति । 53 57 तत्र वृद्धनैयायिकास्तावदाचक्षते... व्यपदेश्यं ज्ञानं प्रत्यक्षफलं मा भूदिति 'अव्यपदेश्य' ग्रहणम् । 32
58 तदिदमनुपपन्नम् । न हि नामधेयव्यपदेश्यत्वमप्रामाण्यकारणं भवति ।... तस्मादपव्याख्यानमेतदिति । 33
59 ननु तत्र चोदितम् न तादृशं ज्ञानमप्रमाणं, न पञ्चमं प्रमाणमिति ... पञ्चमप्रमाणप्रसङ्ग इति । 54-55
60 व्यवच्छेद्यान्तरम् 'अव्यपदेश्य' पदस्य वर्णयांचक्रुराचार्याः ।... उभयजमिदं ज्ञानं व्यपदेशाज्जातमिति व्यपदेश्यमुच्यते । तद् 'अव्यपदेश्य' पदेन व्युदस्यते । 33