Indian Logic Part 02

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 191

180
INDIAN LOGIC सादृश्यं पूर्वमवगतं स एव पिण्डोऽस्मिन् दृश्यमाने स्मरणपथमवतरति, नेतर
इति । 182-183 9 ननु प्रतियोगिग्रहणाद् विना कथं ग्राम्यस्य सादृश्यग्रहणम् ? ...स च
भूयोऽवयवसामान्ययोगोऽगृहीतगवयेनापि नागरकेण ग्रहीतुं शक्यते । 184 10 अथ मतं यथा नैयायिकानामतिदेशवाक्यवेलायां...सेदानीमुपमानाद् व्यक्ती
भविष्तीति । 185 11 नैतदस्ति...तथा नैयायिका अपि युष्मान् वक्ष्यन्ति । 185
CHAPTER TWO
All references are to Nyayamanjari (Tritiya Ahnika), L. D. Series
No. 97, L. D. Institute of Indology, Ahmedabad-9: References : Nature of Verbal Testimony pp. 102-109 1 उपदिश्यते इति कोऽर्थः ? अभिधानक्रिया क्रियते । 3
श्रोत्रग्राह्यवस्तुकरणिका तदर्थप्रतीतिरभिधानक्रिया । 4 2 श्रोत्रग्राह्यस्य वर्णराशेरेवार्थप्रतीतिकरणत्वात्। न तु श्रोत्रप्रत्ययविषयः स्फोटात्मा
शब्दः । श्रोत्रग्रहणे ह्यर्थे 'शब्द'शब्दः प्रसिद्धः । वर्णा एव च श्रोत्रग्रहणाः । 4 3 यतोऽर्थप्रतीतिः स शब्द इति तूच्यमाने धूमादिरपि शब्दः स्यात् । 4 4 अगृहीतसम्बन्धश्च शब्दः शब्दत्वं जह्यादर्थप्रतिपत्तेरकरणात् । 4. 5 ननु प्रतीतेः संविदात्मकत्वान्नाभिधानक्रिया नाम काचिदपूर्वा संविदन्या विद्यते ।
तत्करणस्य चोपदेशतायामतिप्रसङ्गः । 4 6 सत्यम्, संविदात्मैव सर्वत्र प्रतीतिः । सा चक्षुरादिकरणिका प्रत्यक्षफलम्,
लिङ्गकरणिकाऽनुमानफलम्, श्रोत्रग्राह्यकरणिका शब्दफलम् । 4. 7 विवक्षादौ तु तस्य लिङ्गत्वमेव । 4 8 आप्तो भाष्यकृता व्याख्यातः-आप्तः खलु साक्षात्कृतधर्मा, यथादृष्टस्यार्थस्य
चिख्यापयिषया प्रयुक्तः उपदेष्टा इति । 5 9 धर्म इत्युपदेष्टव्यः कश्चिदर्थो विवक्षितः । ...तूष्णीमास्ते इति । 5 10 तस्य च प्रतिपाद्येऽर्थे वीतरागत्वमिष्यते ।...व्यवहारो न नक्ष्यति । 5 11 येऽप्याप्ति दोषक्षयमाचक्षते तैरपि दोषक्षयः प्रतिपाद्यार्थेष्वेव वर्णनीयः, अन्यथा लोके
दृश्यमानस्याप्तोक्तिनिबन्धनस्य व्यवहारस्य निह्नवः स्यात् । 5 . 12 अथवा वेदप्रामाण्यसिद्ध्यर्थत्वाच्छास्त्रस्य...तत्प्रणीतत्वस्य समर्थयिष्यमाण
त्वादिति । 5