Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 7

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Yashovijay of Jayaghoshsuri
Publisher: Andheri Jain Sangh

Page 234

• कौण्डिन्यादितापसकेवलज्ञानलाभविचारः •
२०४१ बहिर्योगव्यापारमात्रोपरम एवाऽप्रमत्तत्वलाभ इति तु न युक्तं, आरब्धस्य तस्य तत्राऽसङ्गतया निष्ठाया अविरोधादिति ।।१९।। प्तिरस्ति, मानाभावात्, अन्यथा देशकथायाः प्रमादहेतुत्वेन देशे निवसन्तो यतयः प्रमादिन एव प्रसज्येरन् । अथ तादृगभिष्वङ्गजननानुकूलतत्तद्देशगुणवर्णनात्मिकैव देशकथा तथा, न तूदासीनो देशोऽपि तथेति चेत् ? तर्हि ‘आहारकथाऽप्याहारविषयाभिलाषजनकतयैव तथा, न त्वनीदृश आहारोऽपि' इति किं न चेतयसे ? न चेदेवं तर्हि आहारकथया यतीनामतिचारो न त्वाहारेणेति कुतो वैषम्यम् ? एतेन → ‘अप्रमत्तो हि साधुराहारकथामात्रेणाऽपि प्रमत्तो भवति, नाऽर्हन् भुञ्जानोऽपि' इति महच्चित्रम् - (र.क.श्रा.गा.६ वृ., प्र.क.मा.परि.२ पृ.८७) इति रत्नकरण्डकश्रावकाचारवृत्ति-प्रमेयकमलमार्तण्डकृद्वचनं निरस्तम् । तस्माच्चारित्रपालनार्थतया निरभिष्वङ्गपरिणामेन गृह्यमाण आहारो न प्रमादहेतुरिति स्वीकर्तव्यम् । तदुक्तं अध्यात्ममतपरीक्षायां → हेऊ पमत्तयाए आहारकहेव णेव आहारो । होज्ज जईणाऽईआरो अण्णह तीए व तेणाऽवि ।। - (अ.म.प.१०६) इति ।
ननु परद्रव्यप्रवृत्तिमात्रविरामे सत्येवाऽप्रमत्तत्वलाभान्न भुक्तिकाले यतीनामप्रमत्तत्वलाभसम्भव इति चेत् ? मैवम्, बहिर्योगव्यापारमात्रोपरमे = परद्रव्यप्रवृत्तिप्रयोजककायिकादिबाह्ययोगसम्बन्धिसकलप्रवृत्तिविरामे सति एव अप्रमत्तत्वलाभ इति दिगम्बरमतं तु न युक्तम्, आरब्धस्य = अप्रमत्तगुणस्थानकलाभकालात् प्राक् प्रारब्धस्य तस्य = बाह्ययोगव्यापारस्य तत्र असगतया = अनभिष्वगतया अप्रमत्तगुणस्थानकादिषु निष्ठाया = समाप्तेः अविरोधात् । अत एव कौण्डिन्यादयः क्षपकश्रेणिं प्रतिपद्यमानाः सप्तमादिगुणस्थानकस्पर्शनां कारं कारमेवाऽऽरब्धं कवलाहारं परिनिष्ठितवन्त इति प्राक् (द्वा.द्वा. २८/ ३०) दर्शितमेव । अधिकन्तु → ण य दुप्पणिहाणं पि हु केवलिजोगाण होइ भुत्तीए । तं रागद्दोसकयं ते पुण तेसिं विलीणेति ।। इय सत्तमाइफासगकोडिन्नाईण कवलभोईणं । णेव य दुप्पणिहाणं सुप्पणिहाणस्स माहप्पा ।।
+ (अ.म.प.१०४-५) इति अध्यात्ममतपरीक्षाश्लोकयुगलवृत्तितोऽवसेयम् ।।३०/१९ ।।
દિગંબર :- કાયાદિ બાહ્ય યોગની તમામ પ્રવૃત્તિ અટકે તો જ અપ્રમત્તપણું મળી શકે. બાહ્ય યોગની પ્રવૃત્તિ ચાલતી હોય તો અપ્રમત્તદશા ટકી જ ન શકે. તેથી અપ્રમત્ત યતિ ભોજનસંબંધી કાયિકપ્રવૃત્તિ કેવી રીતે કરી શકે ?
શ્વેતાંબર - કાયિક વગેરે બાહ્ય તમામ યોગની સર્વ પ્રવૃત્તિ અટકે તો જ અપ્રમત્તદશા પ્રગટે આ વાત યુક્તિસંગત નથી. કારણ કે સાતમા ગુણઠાણા પૂર્વે શરૂ કરેલી બાહ્ય કાયિકાદિ પ્રવૃત્તિમાં અસંગપણે પસાર થવાથી શરૂ થયેલી તે પ્રવૃત્તિ અપ્રમત્તદશામાં પૂર્ણ થાય તેવું માનવામાં કોઈ વિરોધ નથી આવતો. (૩૦/૧૯)
વિશેષાર્થ - મતલબ કે છઠ્ઠા ગુણઠાણે ભોજનની પ્રવૃત્તિ શરૂ થાય અને ઉદાસીનભાવે ભોજન કરતાં-કરતાં અસંગદશા પ્રગટતાં સાતમું ગુણસ્થાનક મળી શકે છે. આ જ રીતે ગૌતમસ્વામીથી દીક્ષિત થયેલા ૧૫૦) તાપસમાંથી ૫OO તાપસને પારણું કરતાં-કરતાં અપ્રમત્તદશા ઉપર આરૂઢ થઈ, ક્ષપકશ્રેણી भांडी BRAIन प्रा. थयुं - पात संगत थई । छ. (3०/१८)
ત્રીજા શ્લોકમાં બતાવેલી દિગંબરની દશમી દલીલનું નિરાકરણ કરવા માટે ગ્રંથકારશ્રી જણાવે છે કે –