Book Title: Dharmna Dash Lakshan
Author(s): Hukamchand Bharilla, Ramniklal M Shah
Publisher: Todarmal Smarak Trust

Previous | Next

Page 164
________________ ઉત્તમ આકિંચન્ય) - ૧૩૯ અંતરંગ શુદ્ધિ થતાં બાહ્ય પરિગ્રહનો નિયમથી ત્યાગ હોય છે. અત્યંતર અશુદ્ધ પરિણામોથી જ વચન અને શરીર દ્વારા દોષોની ઉત્પત્તિ થાય છે. અંતરંગ શુદ્ધિ હોવાથી બહિરંગ શુદ્ધિ પણ નિયમથી હોય છે જો અંતરંગ પરિણમો મલિન હશે તો મનુષ્ય શરીર અને વચનો દ્વારા પણ દોષ ઉત્પન્ન કરશે. વસ્તુતઃ વાત તો એ છે કે ધન–ધાન્યાદિ સ્વયં તો કોઈ પરિગ્રહ નથી, બલ્ક એમના ગ્રહણનો ભાવ, સંગ્રહનો ભાવ–એ પરિગ્રહ છે. જયાં લગી પર પદાર્થના ગ્રહણનો કે સંગ્રહનો ભાવ ન હોય તો માત્ર પરપદાર્થોની ઉપસ્થિતિથી પરિગ્રહ થાતો નથી, અન્યથા તીર્થકરોને તેરમા ગુણસ્થાનમાં પણ દેહ અને સમવસરણાદિ વિભૂતિઓનો પરિગ્રહ માનવો પડશે, જયારે અંતરંગ પરિગ્રહનો સંદ્ભાવ દશમાં ગુણસ્થાન સુધી જ હોય સર્વ વાતો ધ્યાનમાં રાખીને જિનાગમમાં પરિગ્રહની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે આપી છે - . મૂછ પરિપ્રદ:"", મૂચ્છ પરિગ્રહ છે. . મૅચ્છની વ્યાખ્યા આચાર્ય અમૃતચંદ્ર આ પ્રમાણે કરે છે – “મૂછ તુ મમત્વપરિણામર મમત્વ પરિણામ એ જ મૂચ્છ છે. પ્રવચનસારની તાત્પર્યવૃત્તિ ટીકામાં (ગાથી ૨૧૮ ની ટીકામાં) આચાર્ય જયસેને લખ્યું છે – - "मूच्र्छा परिग्रहः इति सूत्रे यथाध्यात्मानुसारेण मूर्छारूपरागादिपरिणामानुसारेण परिग्रहो भवति, न च बहिरंग રિપ્રાનુસારે” મૂચ્છ પરિગ્રહ છે – આ સૂત્રમાં એમ કહ્યું છે કે અંતરંગ ઈચ્છારૂપ રાગાદિ પરિણામો અનુસારે પરિગ્રહ હોય છે, બહિરંગ પરિગ્રહ અનુસાર નહીં. ૧. આચાર્ય ઉમાસ્વામી : તત્વાર્થસૂત્ર અ. ૭. સૂત્ર ૧૭. ૨. પુરુષાર્થ સિદ્ધપુપાય. છંદ ૧૧૧.

Loading...

Page Navigation
1 ... 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218