Book Title: Bandhan Ane Mukti Author(s): Harishbhadravijay Publisher: Navjivan GranthmalaPage 64
________________ કરે છે. વિચાર દુષિત એટલે જીવનનો મોહનીય કર્મમાં પ્રવેશ. જે વસ્તુ મનને ન ગમે તે ખરાબ આવી વ્યાખ્યાના કારણે સારું પણ ખરાબ થાય અને ખરાબ પણ સારું થાયસમજાય. (૨) નવ નોકષાયઃ હાસ્ય-રતિ-અરતિ-ભય-શોક-દુર્ગછા-સ્ત્રી વેદ-પુરુષ વેદ અને નપુંસક વેદ આ નવ નોકષાય કહેવાય છે. એના કારણે સંસાર વિના કારણે કલુષિત થાય છે. ક્રમશઃ નિકાચિત કર્મનો સંબંધ પણ કરે છે. ઉપરાંત અધિક માત્રામાં જો કષાય કરે તો એ જીવના માટે નરકગતિના દ્વાર પણ ખુલ્લાં થઈ જાય છે. આ રહ્યો એ નોકષાયનો અલ્પ પરિચય. ૧. હાસ્ય મોહનીય જેના ઉદયથી, નિમિત્તથી કે નિમિત્ત વગર હસવું આવે. (મશ્કરી યા ખુશામત રૂપે જો હાસ્ય કરે તો કષાય થાય. મુનિ હાસ્યના કારણે અવધિજ્ઞાનથી વંચિત થયા.). ૨. રતિ મોહનીય ઃ જેના ઉદયથી મનપસંદ વસ્તુ ઉપર પ્રીતિ થાય. (પ્રય ભોજન પ્રજાપાલ રાજાને સુરસુંદરી ઉપર પ્રીતિ થયેલ. ૩. અરતિ મોહનીયઃ જેના ઉદયથી મનને અપસંદ વસ્તુ ઉપર અપ્રીતિ થાય. (અપ્રિય ભોજન પ્રજાપાલ રાજાને મયણાસુંદરી ઉપર અપ્રીતિ થયેલ.) ૧૪. ભય મોહનીય જેના ઉદયથી નિમિત્ત-અનિમિત્તથી મનમાં ભય પેદા થાય. ૫. શોક મોહનીયઃ જેના ઉદયથી જીવ ઈષ્ટના વિયોગમાં રડે-વિલાપ કરે, માથું ફુટે. રસો હાથ દશા : अबालना. ICरस विकालनेका साधन __ - मंद तीव तीव्रतर तीव्रतमPage Navigation
1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138