________________
કરે છે. વિચાર દુષિત એટલે જીવનનો મોહનીય કર્મમાં પ્રવેશ. જે વસ્તુ મનને ન ગમે તે ખરાબ આવી વ્યાખ્યાના કારણે સારું પણ ખરાબ થાય અને ખરાબ પણ સારું થાયસમજાય.
(૨) નવ નોકષાયઃ હાસ્ય-રતિ-અરતિ-ભય-શોક-દુર્ગછા-સ્ત્રી વેદ-પુરુષ વેદ અને નપુંસક વેદ આ નવ નોકષાય કહેવાય છે. એના કારણે સંસાર વિના કારણે કલુષિત થાય છે. ક્રમશઃ નિકાચિત કર્મનો સંબંધ પણ કરે છે. ઉપરાંત અધિક માત્રામાં જો કષાય કરે તો એ જીવના માટે નરકગતિના દ્વાર પણ ખુલ્લાં થઈ જાય છે. આ રહ્યો એ નોકષાયનો અલ્પ પરિચય. ૧. હાસ્ય મોહનીય જેના ઉદયથી, નિમિત્તથી કે નિમિત્ત વગર હસવું આવે. (મશ્કરી
યા ખુશામત રૂપે જો હાસ્ય કરે તો કષાય થાય. મુનિ હાસ્યના કારણે અવધિજ્ઞાનથી
વંચિત થયા.). ૨. રતિ મોહનીય ઃ જેના ઉદયથી મનપસંદ વસ્તુ ઉપર પ્રીતિ થાય. (પ્રય ભોજન
પ્રજાપાલ રાજાને સુરસુંદરી ઉપર પ્રીતિ થયેલ. ૩. અરતિ મોહનીયઃ જેના ઉદયથી મનને અપસંદ વસ્તુ ઉપર અપ્રીતિ થાય. (અપ્રિય
ભોજન પ્રજાપાલ રાજાને મયણાસુંદરી ઉપર અપ્રીતિ થયેલ.) ૧૪. ભય મોહનીય જેના ઉદયથી નિમિત્ત-અનિમિત્તથી મનમાં ભય પેદા થાય. ૫. શોક મોહનીયઃ જેના ઉદયથી જીવ ઈષ્ટના વિયોગમાં રડે-વિલાપ કરે, માથું ફુટે.
રસો હાથ દશા :
अबालना.
ICरस
विकालनेका
साधन
__
-
मंद
तीव
तीव्रतर
तीव्रतम
