Book Title: Bandhan Ane Mukti
Author(s): Harishbhadravijay
Publisher: Navjivan Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006143/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ medALA che ane mukata 8 sAlmiIpAsAkagvatIka Wii virAja zrI harIlI ziSNajI) thI, ja || Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PIEDENENGAHNYABBYNGDangNga || zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | tatvabodha parIkSA-20 mATe svIkRta pAThyapustaka baMdhana ane mukti (sacitra) 40 2200 acha888888888888888888888888888888888888888888phiRphi8phi88888UiRphi80% @geassa UDSBEUREREDEROBERURUSBERUBBEBEREBUBERGREEN * lekhaka - saMpAdaka sAhityopAsaka, pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI mahArAja 0 sAthI che paM. harezabhAI eca. jhoTA ka paM. ramezabhAI DI. DuMgANI mUlya rUA. 50-00 *prakAzaka * che. zrI navajInava graMthamALA (gArIAdhAra) TrasTa, muMbaI Us Ceg8888888888888888888 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prAptisthAna * zrI navajIvana graMthamALA (gArIAdhAra) TrasTa DI-101/2, kukarejA komlekSa, ela. bI. zAstrI mArga, bhAMDupa (ve), muMbaI - 400 078. zrI jene tattvajJAna vidyApITha tattvajJAna bhavana, 265, nyu ravivAra peTha, goDIjI derAsara sAme, pUnA - 411 002. oSTha bole che... baMdhana baMdhana jhaMkhe mAruM mana, paNa Atama jhaMkhe chUTakAro. nigodathI ApaNo AtmA karmanA baMdhanamAM baMdhAyelo che. te karmasattAthI dabAyelo che jyAre AtmA svataMtra rahevA TevAyelo che. je divase AtmA karma para puruSArtha dvArA jora karaze tyAre AtmA karmanA baMdhanathI mukta thaI zAzvata sukhano bhoktA banaze. AvRtti H pahelI prata : 2,500 aSADha, 2064 I.sa. 2008 : mudraka : ABC Publication bharata je. citroDA 135, namana plAjhA zopiMga senTara, pahelA mALe, kAMdivalI (ve), muMbaI-67. phona: 92233 19655, 92233 03256 over versi Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya...] vidAyaveLAe... Avajo, pAchA jarUra padhArajo. pharI pharI AvIzuM, tamArI sevA-bhakti ane lAgaNI bhUlI bhUlAya tevI nathI. Aje to jaIe chIe paNa jarUra pharI pAchA AvIzuM. dhanyavAda ! saMsAramAM ghare mahemAna thaI AvelA jatAM jatAM kAMIka AvuM bhAvathI ke vyavahArathI kahIne vidAya letA hoya che. AthamatI saMdhyAe, karama na rAkhe zarama, ugamatI prabhAte pachI eja viSayanA mAdhyamathI baMdhana ane mukti'nuM nirmANa thayuM. mukhya vAta najara sAme eja rAkhavAmAM AvI hatI ke, saMsArI jIva karmanI kathA-vyathAne samaje. AMkhamAMthI AMsu pADIne je duHkhane bhogavavA anicchAe mAnavI taiyAra thAya che. duHkha bhogavatA na AvaDe tevA mATe athavA tethI paNa AkarA duHkhonuM nirmANa duHkha kare. A paraMparAmAMthI bacavA mATe eja viSayane pharI tamArI samakSa rajU karavAmAM Ave che. AtmAtattva jo taddana nirmaLa thaI jAya to sukha-duHkha, Adhi-vyAdhiupAdhi jevA AtmAne malina karanArA nimittono sahavAsa e kare ja nahi. malina thayA pachI AtmazuddhinI prakriyA ghaNI jaTIla che. dhIrajane samatA jIvanamAM Ave, vinaya ne vivekanI buddhi pragaTe to ja Atmazuddhi thAya. AtmazuddhinA sAdhano-kAraNo darzana-jJAna-cAritra-tapa pratyeno anurAga. Aja sudhI A ratnatrayInuM mUlyAMkana ajJAnI jIve karyuM nahi tethI ja zuddhi na thaI. sonAne zuddha karavA agni-tejAbanI jarUra paDe. pANIne zuddha karavA phaTakaDI joIe. malina zarIra-vastrane zuddha karavA sarja-sAbu vagere sAdhano joIe. peTane zuddha karavA eraMDiyAno prayoga joIe, vAsaNane zuddha karavA mATI yA pAvaDara joIe ane gharane sApha karavA jhADu ane pANInuM potuM mAravuM paDe che. to vicAro ke, A AtmA ema sahelAIthI zuddha thaze? tapa-tyAga-japadhyAna-yoga vigere nahi karavA paDe? ;] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra chettuM maNo, karmAM unmUlae tadaDhDhAe / unmUlIjja kasAyA, tamahA caIjja sahanAI / / artha : saMsArane jo ghaTADavo hoya to karma samUhane jaDamULathI ukheDI nAkhavA paDaze. karma samUhane jo ghaTADavA-ochA karavA hoya to kaSAyonI kAlImAM je ghara karI gaI che te sudhAravI-ghaTADavI paDaze. TUMkamAM A paraMparAne aTakAvavI hoya to AtmAmAM raheluM vIrya-puruSArthane pho2vavo-vikasAvavo paDaze. dUdhamAM sAkara na hoya, pANImAM mIThAsa na hoya ke rasoImAM mIThuM na nAkhyuM hoya to badhuM nirasa lAge tema jIvanamAM upakArI puruSoe saMsArane ghaTADavAnI cAvI puruSArthamAM batAvI che. Aja sudhI A jIve ghaNAM janmamaraNa karyA paNa te badhA ekaDA vinAnA mIMDA jevA, samyagdarzana ke samyaktva vinAnA. AMkaDAzAstrIoe 100+100=100 eka evuM aTapaTuM gaNita jagatanI sAme mUkyuM che. 100+100=200 e to sAmAnya buddhinuM gaNita che. temAM kAMI ciMtana-manana ke vicAra nathI. Aja sudhI A jIve 100 TakA samaya, zakti, AyuSya je potAnI pAse bhaMDoLarUpe hatuM temAM eja paddhatinuM 100 TakA bIjuM umeryuM. paNa umeratA pahelA pUrvanuM badhuM kharcAI-vaparAI gayuM. e tene kAMI na samajAyuM eTale jeTalo umero karyo eTaluM ja enI pAse (100+100=100 draSTie) rahyuM. have jAgRti-samajadArI AvI, bacAvavAnI ke vadhAro karavAnI buddhi AvI tethI enuM gaNita 100x100= 1000 jevuM pariNamavuM jarUrI che. manuSya bhava janma-maraNa ghaTADavA mATe che. cAlo, have vidAyanI veLA AvI che. vidAya eTale mRtyu nahiM paNa evI anokhI jagyAe kAyamI nivAsa karavA janma levAno che. jyAMthI pharI mRtyuno ghaMTa nahiM vAge. zayyAH mAtAnI kukSImAM vAtsalya Ape. anasananI bhUmimAM janma-maraNathI nivRtti Ape. nanAmImAM mRtyu pachI karma anusAra janma Ape. phUTapAtha uparanI zaiyA pApano bhogavaTo karAve. mithyAtvI jIvananI zayyA janma-maraNanI vRddhi Ape. jyAre saMthArAnI zaiyA virati jIvanano anubhava pApothI mukti Ape. A pAThyapustaka dvArA opana buka parIkSAnI eka vIsI pUrI thaze. manuSyanI cAra avasthA cAra vIsI dvArA parivartana pAme che. e apekSAe pahelI bAlyavasthA 4 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnatAnA kAraNe nirarthaka gaI. bIjI yuvAvasthAmAM A vIsI dvArA kAMIka jainazAstrone najara sAme rAkhI samajaNanA gharamAM pravezavAnI draSTi pragaTAvI. kriyAo mATe sUtra kaMThastha karavA paDe jyAre tattvajJAnanA vikAsa mATe jaina darzananA tattvone vAMcavA-samajavA-vAgoLavA paDe. ane e kAraNe yuvAvasthAnI bIjI vIsI jyAre pUrI thaze tyAre A pAThyakramanI vIsI tamane dharmadhyAnamAM, ArAdhanAmAM, sAdhanAmAM proDha thavAnI taka Apaze. A amUlya taka Adarza jIvana banAvavA mATe ghaNI mahatvanI che e vAta bhUlatA nahiM. dravyathI ghaNuM ArAdhana karyuM have bhAvathI karavAnuM che. e zodhavA A prayatna karavAmAM Avyo che. ane aMte... A pustakanA tAttvika viSayonuM saMpAdana karatAM kAMIpaNa kalpanA gaganamAM viharatA, viSayane navI bhASAmAM samajAvatAM zAstra viruddha chabastha buddhithI lakhAyuM hoya te mATe micchA mi dukkaDaM. catura puruSo e draSTidoSa-vicAradoSa ke presadoSane sudhArIne vAMce ane jaNAve e ja bhAvanA. graMthanA prakAzanamAM zrutabhakti karanArA nAnA-moTA zrutAnurAgIo, prakAzana-saMzodhana-muphariDIMga karanArA zrutapAsako ane utsAhathI opanabuka dvArA parIkSArthIone taiyAra thavA preraNA ApanArA, parIkSA ApIne jJAnavRddhi karanArA nAmI-anAmI sevAbhAvI pracArakone A take yAda karI sevAyajJamAM vadhAro karavA zubha preraNA. - pravartaka jeTha suda- 7, 2008 pU. gurudevanI puNyatithi zrI munisuvratasvAmI derAsara bharUca. muni harIzabhadra vijayajI I Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSArthIone khAsa sUcanA : ja tA.ka. nIcenA sUcano dhyAnathI vAMco ane phorma bharo. * pustakamAM Apela phorma ja mAnya raheze. jherokSa phorma svIkArAze nahiM. * je nAmathI phorma bharela haze te ja vyakti parIkSA ApI zakaze. bIjA nAme lakhela pepara svIkAravAmAM Avaze nahiM. nAmamAM pheraphAra na karavo. * 15 varSathI uparanI umaranA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA, zikSaka-zikSikA baheno koIpaNa vyakti parIkSA ApI zakaze. * bane parIkSA ApI bannemAM 50 % mArka meLavanAra dareka parIkSArthIne protsAhana InAma tathA abhinaMdana kArDa apAze. * eka pepara lakhanAra parIkSArthIne InAma ApavAmAM Avaze nahiM. prathama parIkSAnA pepara tA. 10-08-2008 zrAvaNa suda-9 sudhImAM je pracAraka dvArA tame phorma bharyuM hoya tene ja pahoMcADazo. tArIkha vityA pachI pepara svIkAravAmAM Avaze nahiM. phAInala parIkSA kendra upara tA. 28-09-2008, bhAdaravA vada-14, ravivAranA bapore 1.30 thI 4.30 kalAke levAmAM Avaze. vesTarna lAInamAM prAyaH primiyara hAIskUla, jJAnamaMdira roDa, dAdara, pAralA, malADa, borIvalI, bhAyaMdara tathA senTrala lAInamAM ghATakopara, mulunDa, kalyANa kendromAM levAze. * saMjogovasAta bAkI rahelA parIkSArthIonI parIkSA tA. 5-10-2008, Aso suda-6, ravivAranA roja bapore 1-30 thI 4-30 phakta dAdara jJAnamaMdira roDa, primiyara hAIskUlamAM ja raheze. * protsAhaka InAma tathA abhinaMdana patra pariNAma jAhera thayAnA 10 divasa sudhImAM ja tamArA pracAraka pAsethI InAmI kArDa ApI meLavI levA. anya sthaLe apAze nahiM. kArDa haze ane bIjA peparamAM 50 % mArka meLavela haze to ja InAma ApavAmAM Avaze. InAmanA kArDa bIjA peparamAM parIkSArthIne kendra upara ApavAmAM Avaze. * parIkSArthI jo zikSaka-zikSikA hoya to javAba peparamAM khAsa teno ullekha karavo. parIkSArthIe potAnuM nAma-gAma vigere pUrNa lakhavuM. (TUMkamAM na lakhavuM.) * parIkSA saMbaMdhInA aMtima nirNayo Ayojakone svAdhina raheze. * parIkSA tame Apo. bIjAne ApavA mATe khAsa preraNA karo. parIkSArthI mATe praveza phI rU. 50/- pustaka bheTa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | zrI jaina tattvajJAna vidhApITha-pUnA dvArA Ayojita tatvabodha parIkSA-20 -: viSaya : baMdhana ane mukita dhyAnathI vAMco TUMkamAM lakho parIkSA mATe vizeSa jANakArI * bahumAnane pAtra (1) pU. sAdhu-sAdhvIjI (2) zikSaka-zikSikA (3) prauDha varga (4) zrAvaka varga (5) zrAvikA varga * AkarSaka InAmo ke prathama - rU. 1001/- ke dvitIya - rUA. 901/ * tRtIya - rU. 801/- + cothuM - rUA. 701/* pAMcamuM - rU. 601/- * chaThuM - rU. 501/* sAtamuM - rUA. 401/- + AThamuM - rU. 301/* navamuM - rUA. 251/- ke dazamuM - rU. 201/ * agyAramuM - rU. 151/* protsAhana InAma bIjA peparamAM 50 % upara mArka meLavanAra badhAne apAze. * parIkSA - 1 pepara ghare beThA - 1 pepara kendra upara - pAsiMga mArka 50 % * praveza phI - rU. 50/- : pAThyapustaka bheTa. * javAba - uttarapatramAM ja lakhavA. alaga pepara uparanuM lakhANa svIkArAze nahiM. * ghara beThA parIkSAnuM pepara tA. 10-08-2008 sudhImAM ja pracArakane pahoMcADavuM. tArIkha pasAra thaI gayA pachI svIkAravAmAM Avaze nahiM. phAInala parIkSA tA. 28-09-08 nA roja kendra para, saplImenTrI tA. pa-10-08 dAdaramAM levAze. * parIkSArthIoe potAnA svahaste ja uttaro lakhavA, bIjA pAse na lakhAvavA. * parIkSA Ayojana, pAThyapustaka, InAma yojanAnA rU. 2,500/- bharI membara bano. samyagUjJAnanI - jJAnanA pracAranI anumodanA karo. * patra vyavahAranuM saranAmuMH jaina tatvajJAna vidyApITha, phona : 6797 9840 / /102, phakarA komplasa, ela. bI. zAstrI mArga, bhaDatha (vesTa), muMbaI-38. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****** tra tattvabodha parIkSA-20nA mAnavaMtA pracArako eka opana buka parIkSAnA umedavArI phorma, jeonI pAse meLavyA (bharyA) hoya te pracArakane ja ghara beThA parIkSA'nA gharethI lakhelA uttarapatro tA. 10-08-2008 sudhI pahoMcADavA. gAma nAma phona bhAyaMdara paM. ramezabhAI DI. DuMgANI ................... 9821109896 paM. narezabhAI esa. zAha ************ ...... 2814 6395 zrI zakarIbena pI. zAha 2819 5454 zrI cetanAbena pI. zAha ............ ......... 2819 8515 borIvalI. zrI jaiminIbena Ara. zAha. ********************* 2892 1598 zrI jyotsanAbena ema. zAha - 2833 2614 zrI cetanAbena ena. parIkha ...... 2862 1452 zrI dilIpabhAI sI. zAha ............ ... 2891 8648 kAMdivalI zrI hiMmatabhAI e. zAha 2807 0660 paM. sunilabhAI bI. zAha ........... 2864 9626 zrI varSAbena harSadabhAI zAha *.. 2887 9635 malADa. paM. virendrabhAI Ara. zAha ...2883 8830 zrI mRdulAbena zAha ********************* 2881 9098 goregAma paM. caMpakalAla pI. mahetA ..................... 3957 7420 zrI umAbena esa. zAha ..2686 2218 aMdherI (IsTa) zrI maMjulAbena DI. gAMdhI ........ 2683 2168 pArlA zrI mahendrabhAI TolIyA ...... 9322523754 zrI lalitAbena je. zeTha ............ 2611 8374 sAMtAkrujha zrI anilabhAI zeTha ...... 2648 0839 dAdara paM. harezabhAI eca. jhoTA ... .......... 2416 1515 zrI urmilAbena DI. zAha ......... 2436 1004 muMbaI zrI suzilAbena vakhArIA ........... ******* 2242 3848 masjida baMdara zrI lalItAbena - rekhAbena 9820764314 - 2370 3462 sAyana zrI haMsAbena Ara. zAha ......... 2401 0384 ghATakopara zrI madhubena ke. zAha 2500 4051 zrI caMdanabena ke. zAha ........... C/o. 2510 6229 zrI saMjayabhAI je. zAha ................ C/o. 2568 0082 bhAMDupa zrI nirmalabhAI vI. zAha ********* 6797 9840 mulunDa paM. jitubhAI je. zAha *********** 2569 0169 kalyANa zrI ravibhAI zAha ........... 0251-2319119 pUnA zrI jaina tattvajJAna vidyApITha .......... (95-20) 2444 pa681 5. ajItabhAI pI. zAha ........ (09860), 381353 zrI bhadrAbena ema. jhaverI ..... (0261) 259 0454 jAmanagara zrI mohana vijayajI jaina pAThazALA ... (0288) 267 0805 noMdha : parIkSArthIoe jarUra hoya to vivekapUrvaka sabhya bhASAmAM pracArakane phona karavo. surata Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83888888888888888888888888888 zrI mahima, allahh yajI ma.sA. . panyAsa zrI , nA vijaya labdhi, A. bha. zrI 1 vIzvarajI ma.sA. a9%888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888g arajI amAro aMtaranAka amane Apo AzIrvAda %88888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 // tame zrI - guruve namaH | 1. munirAja ) yajI ma.sI. che. pU. munirAja dra vijayajI zrI jitendra vizva ja saujanya *ii harIzabhadra pATaNa (zAMtinAthanI poLa) nivAsI sva. sevaMtIbena sumatilAla bhAgacaMda zAha ghoDanadI - pUnA. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % Ga(r)%cchaacha%cchaa(r)%iccha%(r)(r)%icchaa(r)%iccha%ccha02 || zrI nIti-harSa-mahendra sagurUbhyo namaH || rUjI amAro aMtara nAda amane Apo AzIrvAda = = 49%8888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 .%8888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 gacchAdhipati pa.pU.A.zrI arihaMtasiddhasUrIzvarajI mahArAja saMyamI jIvanamAM karelI zAnekAneka ugra tapazcaryAniI anumodanA : preraka : pU. viduSI sAdhvIjI zrI padmarekhAzrIjI ma.sA. : lAbhArthI : zrI zrI javAharanagara goregAmanA gurubhakto SOALAURCECECECECECECECECARO Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 888888888888888888888888888888 38 || zrI nIti-harSa-mahendra-arihaMtasiddha sadgurUbhyo namaH II H G L G H G H G L G D G H pa.pU.A.zrI hemaprabhasUrIzvarajI mahArAja gurUjI amAro aMtara nAda amane Apo AzIrvAda pU. viduSI sAdhvIjI zrI padmarekhAzrIjI ma.sA.nA vinIta ziSyAo sA. zrI mRganayanAzrIjI ma. sA. zrI muktinIlayAzrIjI ma. sA. zrI ramyadarzanAzrIjI ma. sA. zrI bhavyadarzanAzrIjI ma. saMyamI jIvanamAM karelI anekAneka ugra tapazcayanI anumodanArthe zrI javAharanagara goregAmanI zrAvikAo taraphathI 8080808080980s. rakta H G H G L G D G D G L G L G Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 888888888888888888 YAYAYAYAYAYAYAYRERERGRYKI. zrI labdhi-praviNa-mahimA zizu sAhityabhUSaNa, saMyama sthavIra 5. pU. munirAja zrI jitendra vijayajI ma.sA.ne bhAvabharI koTIzaH vaMdanA zrI sumatilAla bhAgacaMda zahA sva. kamalabena anilabhAI zahA zrImatI pramilAbena ravikAMta zahA zrImatI suvarNAbena prakAzacaMdra zahA zrImatI suSamAbena zatiSabhAI zahA zahA parivAra - ghoDanadI (pUnA) sAhityopAsaka, pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI ma.sA. 69mo janma - 57mI dIkSA tithi nimitte AYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAYAH D G D G D G D G G G G G G GGG GGG X Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& Z G D G D G D G R / / zrI AdinAthAya namaH || pU. sAdhvIjI zrI manoramAzrIjI ma.sA.nA ziSyA & R & D pU. sAdhvIjI zrI jayalatAzrIjI ma. cAturmAsamAM thaela vividha zAsana prabhAvanA nimitte pU. sA. zrI jyotirdharAzrIjI ma.nI zubha preraNAthI Fax zrI kurlA cunAbhaThThI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina saMgha cunAbhaTTI, kurlA. Ayayay 83839 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che dIrtha saMyamInI anumodanA... che pa.pU. A. bha. zrImad vijaya arihaMta-siddhasUrIzvarajI ma.nA AjJApatinI. pU. sAdhvIjI zrI manoharazrIjIma.nA ziSyA-praziSyA 9%84838/3902380239088888888888888888888888888888888888888888888888 pUjya sAdhvIjI pUjya sAdhvIjI zrI sulatAzrIjI ma. zrI pArekhAzrIjI ma. gurUjI amAro aMtara nAda amane Apo AzIrvAda sAdhvIjI zrI gItaprajJAzrIjI sva. sAdhvIjI zrI atprajJAzrIjI sAdhvIjI zrI mRganayanAzrIjI ma. sAdhvIjI zrI muktinIlayAzrIjI ma. sAdhvIjI zrI ramya darzanAzrIjI ma. sAdhvIjI zrI bhavyadarzanAzrIjI ma. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AGa(r)%ccha%%ccha%ccha3chajhisthajhiOOOO0 % khIvAndI (hAla muMbaI) nivAsI utsAhI dharmaniSTha 7%88888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 sva. hIteza ramezabhAI zAha janma : 1986 vargavAsa : 2003 smaraNAMjali mAtuzrI : lalitAbena ramezacaMdra zAha nAnAjI : zrI gaNezamalajI cunIlAla cauhANa nAnIjI : zrI godAvarIbena gaNezamalajI cauhANa mAmA : pravINa jI. cauhANa - dilIpa jI. cauhANa mAmI : kaMcanabena pravINa cauhANa mAsI : rekhAbena kizora jaina - kiraNa pravINa jaina zAMtAbena jayaMtIlAla jaina : bhAI-bahena : dharendra bI. mahetA aMkita, maniSa, riSabha, ajIta, jayeza, bhUmikA, maniSA, dipIkA, dizA 0 28888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 GEGEGROUGHSHSH8*8888888H0% pATaNa (bhAbhAno pADo) nivAsI sva. pratApabhAI kezavalAla zAha mAtuzrI damayaMtibena pratApabhAI zAha 9 2926239088028028238308808089089888888888888888888888888888888888888888888884 %888888888888888888888888888888888888888888888888888888che. Ape ApelA saMskAro ApanA ciMdhelA samAI - ame cAlyA karIe. ne zubhakAmanA keda zrImatI rekhAbena zailezabhAI zrImatI bhAratIbena dIlezabhAI suputrI zrImatI nItAbena navanItabhAI, amadAvAda uha potra-pautrI chUTa jesala - bhAvina - dhrumila - mayaMka - khubu - hirala a(r)69ccha%(r)(r)%i(r)ea(r)%ccha%ccha%iccha83%88%ccha%. A Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyA ...... bhAratIya saMskRtimAM kaho ke jaina darzanamAM kaho, dhyAna ane "yoga'nI ghaNI AvakArane pAtra vAto prAcIna kALanA zAstromAM lakhelI jovA maLe che. Aje vartamAnamAM paNa e vAto judA nAme sAMbhaLavA maLe che. mAtra sAdhanA karanAranI draSTi ke dhIrajamAM pharaka che. te kAraNathI thoDo yoga ane dhyAna upara vicAra karIe. yogane kAyA sAthe sAMkaLavAmAM Ave che. zarIramAM je je pravRtti cAle che e barAbara na cAle to zarIramAM roganuM Agamana thAya athavA asvasthatA Ave. e mATe Asana* (padmAsana, yogAsanAdi)no abhyAsa karI jo yoganA prayogo kAyama niyamita draDhatAthI karavAmAM Ave to prAyaH zarIra taMdurasta ane varSo sudhI svAvalaMbI jIvana jIvavA upayogI thAya. cha AvazyakamAM tethI ja keTalAka sUtro mudrA sahita bolAya che. temAM paNa apragaTa rIte mudrA dvArA zarIranI sukhAkArIne AvakAravAmAM AvI che. akALe vRddhAvasthA Ave che. pAMca Indriya athavA kAyA-dAMta-AMkha-kAna zithila thAya che. tenuM mukhya kAraNa jo koI hoya to eno durUpayoga yA jarUra karatAM vadhu vaparAza. karma vijJAnamAM nAmakarmanA udaye je je vastu zarIra sAthe ApaNane prApta thaI che tyAM tenI maryAdA paNa rAkhavAmAM AvI che. je vyakti khAvA-pIvAmAM, jovA-cAlavAmAM ke jIvana jIvavAmAM saMyama ke viveka nahi rAkhe, maryAdita jIvana nahiM Ave to badhI rIte jIvana hArI jaze. mATe bhUtakALamAM ne vartamAna kALamAM yogane zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika draSTie apanAvavA kahyuM che. AjanI peDhIno 25 thI 35 varSano navo zikSita samAja moTI ophisomAM moTA pagAre ane moTI AzAe 10-12 kalAka sudhI komyuTara-TIvI jevA sAdhano sAthe zakti bahAranuM kAma kare che. ophisethI thAkIne ghare gayA pachI na khAvApIvAnuM ke na karavA-bhogavavAnuM karI duHkhI thAya che. mATe jIvanamAM yoganuM ane dhyAnanuM ghaNuM mahatva che e svIkAravuM paDaze. * yogadraSTi samuccaya, dhyAnazataka vigere. para paryakAsana, vIrAsana, vajAsana, padmAsana, bhadrAsana, daMDAsana, utkATikAsana, kAryotsargAsana, utAsana, laguDAsana, pArzvasana, niSadyAsana, sAmrakundhAsana. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasyA draSTi kupA vRSTi, giraH sama sudhAkiraH. tasma namaH zubha dhyAna, jJAna magnAya yoginaH || (jJAnasAra) artha : jenI draSTimAM kRpAnI vRSTi che, vANI sudhA-amRta jevI mIThI madhurI che, je jJAna-dhyAnamAM magna-tanmaya che evA yogI-dhyAnI puruSane ame bhAvapUrvaka namaskAra karIe chIe. yoga saMbaMdhi prAthamika dizA sUcana, vicAra vinimaya karyA pachI have dhyAnano vicAra karIzuM. sarvaprathama dhyAna e baMdhana ane mukti vacceno setu-pula che. enA vinA Aja sudhI baMdhanamAMthI mukti tarapha koIe pragati karI nathI. dhyAna eTale Icchita padArtha upara manana-ciMtana-nididhyAsana dvArA tenA mULa sudhI pahoMcavuM. dhyAnanI pUrvabhUmikA-pAtratAH dhyAna - cittamAM parama zAMti hoya, manamAM anitya bhAvanAnA pAyArUpe vairAgya hoya, pApabhIrutA hoya, kriyA-sAdhanAmAM ruci eTale caMcaLa vRttino abhAva hoya ane saMsArathI mukta thaI jIvana dhanya karavAnI draSTi hoya, nidrA-AhAra-bhayamaithuna Adi saMjJAothI dUra hoya, dUra thavAnI taiyArI hoya eja uttama prakAre dhyAna karI zakaze. temAM pragati ne saphaLatA prApta karI zakaze. A mATe prAcIna kALamAM sAdhu puruSo jaMgalamAM vadhu samaya pasAra karatA. ekAMtavAsa karI ekano (ahaMno) aMta karavA prayatna karatA. dhyAtA thavA mATe jIva mAtranI sAthe dravyabhAvathI maitrI karuNA keLavavI atyaMta jarUrI che. to ja mAnavInA manamAM je caMcaLatA-asthiratA ghara karI gayela hoya te dUra thaze. kaSAyo cAlu pravRttimAMthI mAnavIne bIje kheMcI jAya che. para padArthamAM ramaNatA e ja caMcaLa thavAnuM mukhya kAraNa che. tenI mAtrA ghaTaze to ja dharma dhyAnamAM mana sthira thaze. dhyAtAe zAzvata padArtha tarapha manane vALavAnuM che. dhyAna - saMsArI saMsAra vadhAravA saMsAranI rIte ane AdhyAtmika puruSo saMsAra ghaTADavA AdhyAtmika rIte kare che. devatattva, gurutattva, dharmatattvAdinuM dhyAna zarU karatAM sAlaMbana avasthAno Azraya prAya: levAmAM Ave che. dhyAna karanAranA pugalo (zarIra) ane jenuM dhyAna karavuM che te AlaMbana-sAdhana-upakaraNanA pugalo parama pavitra hovA joIe. to ja dhyAna ekAgracitta thAya. Aja sudhI tevuM karavAvicAravA A jIve prayatna karyo nathI. paMca parameSThInuM dhyAna karatAM dhyeya paramapada-mokSa prApti mATe jo vicArela hoya to paMca parameSThInA yaMtra-maMtrane lakSamAM rAkhI eka eka padamAM pUjyabhAvaahobhAva upakAraka tattvanI vicAraNA karavI joIe. teomAM rahela guNanA 10 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnurAgI thavuM joIe to ja guNI thavAya, to ja dhyAnamAM magnatA-layalInatA Ave. pAMcamA guNa sthAnakathI AgaLa vadhI caudamAM guNa sthAnaka sudhI pahoMcavA dhyAna vadhu kAma Ave che. dhyAna dravya-kSetra-kALa-bhAvano sAtha laIne karavuM joIe. nimitta sArA che paNa kSetra yA samaya pratikULa che. ghaNAM dukAnamAM ke makAnamAM kAMI kAma nathI eTalA mATe dhyAna karavA bese to te anucita che. jyAM sudhI dhyAnanuM sthAna nizcita karavAmAM nahiM Ave tyAM sudhI tanmaya nahi thavAya. bhojana mATe, suvA mATe, vyApAra karavA mATe jo niyata sthAna Avazyaka che to tethI paNa vadhAre dhyAna mATe ekAMta sthaLa Avazyaka che. te sthaLamAM besavAthI sAdhaka svamAM khovAya jAya e nizcita che. saMsAramAM bAhya padArtho athavA sAdhano sAdhakane caLavicaLa kare che. jo bAhya jagatane bhUlI javuM hoya to jyAM bAhya padArtho nathI tevA sthaLanI pasaMdagI karavI joIe. bAhya padArtha atyaMtara padArtho sudhI javA nahIM de. tattvajJAnanA ciMtananA sahAre athavA aMdhArAnA AlaMbanathI arUpImAM rUpa kalpI teNe dhyAna dvArA zodhavAnuM saheluM paDaze. AMkha baMdha karI tenI sAthe mananA vicAro baMdha karo, jarUra kAMIka samajAze-dekhAze. ghaNAM ADaMbarI mAnavo dhyAnane pradarzana karavAnI pravRtti kare che paNa e darzanIya tattva nathI. bIjAne AkarSavA athavA bIjAne "hu dhyAnI chuM' evuM batADavA je kAMI kArya thAya che te badhuM vyartha che. zarIranI aMdara eka adrazya arUpI zakti che, tenA darzana-anubhava mATe laukika vyavahAra asthAne che. jIvanamAM sArA AcAra-vicAravartana haze to jIvana zuddha thaze. jIvana zuddha thaze to dhyAnamAM pragati karAvaze. dhyAnano AraMbha saMkalpa sAthe hovo joIe. vajapaMjara stotra, mudrAo ane AhAna dvArA AmaMtraNAdi tathA zivamastunI bhAvanA bhAvI koIpaNa anuSThAnathI prAraMbha karAya che. duSkatanI niMdA, sukRtyanI anumodanA karavAthI pariNAmanI zuddhi thAya che ane kAryamAM saphaLatA-pragati yAvat sadgati sudhI pahoMcI javAya che. jo saMkalpa azuddha to pariNAma azuddha. vepArI vyApAra karatAM ghara-parivAra, bhUkha-tarasa vigere badhuM bhUlI jAya tema dhyAtA (AtmA) dhyAna dvArA zarIra ane AtmAne bhinna karI de che. jJAnanA sahAre lokamAMthI alokanuM siddha avasthAnuM ciMtvana karI de che. dhyAna e pravAsa che. pravAsI jema prathama uddezya nakkI karI teno rAjamArga zodhI le, jarUrI mAhitI-sAdhano bhegA karI le tema utkRSTa bhAvanAvALo uttama * siddhAcala girinuM cha mAsa dhyAna dhare to roga-zoka dUra jAya. 11. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka khAmI vinAno puruSArtha kare to sukha-zAMti-samAdhi maLyA vinA na rahe. kadAca jarUra paDe to dhyAnakALamAM uttara sAdhakano paNa sahakAra levAya che. mAtra dhyeya sva-paranA hita mATenuM hovuM joIe. vyAkaraNamAM jema kartA-karma-kriyApada vAkya racanAmAM yogya rIte hovA joIe tema dhyAna-dhyAtA-dhyeya paNa yogya hovA joIe. enA vinA siddhi prApta thatI nathI. dhyAna pavitra thavA mATe hovuM joIe. dhyAtA jIva rAga-dveSa-kaSAyAdi rahita hovo joIe ane dhyeya Atmonnati, mokSaprApti, janma-maraNathI mukti mATe hovuM joIe. upA. yazovijayajI mahArAje tethI ja A traNane kSIra-nIranI jema bhegA karavA kahyuM che. prAyazcittanA jharaNAmAM snAna karavA mATe paNa dhyAna karAya che. tyArabAda dharmadhyAna dvArA Atmazuddhi sahaja rIte thaI zake che. (koIpaNa dhArmika anuSThAnamAM sarvaprathama laghupratikramaNa, IriyAvahiyaMnI kriyA karAya che.) azubha mArge karelA gamaNAgamaNAthI lAgelA pApathI sarva prathama nivRtta thavuM Avazyaka che ane eja AtmazuddhinI pragatino pAyo che. ekalavya gurupadanI sthApanA, AjJAnA anuzAsana ane ekAgratAthI utkRSTa bANAvALI banyo hato. laDavaiyo vijayanI varamALA meLavavA manobaLathI sarvasva bhUlI kArya siddha kare che. taravaiyo pANImAM DUbakI mArI taLIyethI motI zodhI lAvI Ape che tema bAnI dhyAnanA AlaMbanathI pApano kSaya karI, AtmAne pavitra karI bhavasAgara tarI jAya che. mAtra sAta zuddhio teNe jALavavI paDe. saMsAramAM bhAna bhUlI rAgadazAmAM lapeTAI gayelA bhatRharijIne temAMthI chUTavA-mukta thavA, saMsArane bhUlI javA mAtra eka ja kaDavo anubhava thayo hato. jyAre anurAga hato tyAre zRMgAra zatakanuM nirmANa thayuM. have te sthAnathI nivRtti levI che tethI vairAgya zataka dvArA jAtane sAcI vastu samajAvI dekhADI. tema dhyAnamAM jagata mAtrane ja nahiM svane bhUlI javA, para padArthamAM rahelI nazvaratA, kSaNikatA samajAI jAya eTale ghaNuM maLI gayuM kahevAya. lAkaDuM pANImAM tare paNa mATInA vilepanavALuM tuMbaDuM pahelA pANImAM DUbI jAya pachI pANInA sahakArathI mATIthI alipta thaI pANI upara taravA lAge che. kamaLa kAdavamAM uge paNa chelle e pANInI sapATI upara AvI jAya che. dhyAna aNu-paramANuMthI paNa AgaLa sUkSmamAM sUkSma draSTine vikasAvavAnI Bra aMga vasana mana bhUmikA, pUjA pagara sAra; jAya dravya vidhi zuddhatA, zuddhi sAta prakAra. 12 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti che. AtmAnA anaMta jJAnanA khajAnAne zodhavAnI bhAvanA ja saMpUrNajJAnakevaLajJAna sudhI pahoMcavAno rAjamArga che. sUkSmajJAna, sUkSmatAmAM rahelI kaDIo aNa ukelAyelA praznone kholI ApavA samartha che. e kaDIo ja bAkInA AtmAnA sAte mULa guNone najIkamAM lAvI pUrNapada-mokSane ApavA samartha che. dhyAna pragati kare to tethI baMdha AMkhe IcchIta vastu dekhAI jAya. mAsatuSa muni 12 varSa sudhI 'mAruSa mA tuSa'nA uMDA arthane zodhavA gayA to to kevaLI thayA. kAussagga dhyAna karatAM 22 pariSahane jItavAnA (sahana karavAnA) hoya che. temaja dhyAna akhaMDa thAya te mATe 12+4=16 AgAro apavAdonI chUTa ApavAmAM AvI che. 19 doSo tyAgavAnA hoya che. to ja IcchIta phaLa prApta thAya. dhyAnanI vizALa sRSTi jaina dharmamAM 'ThAmi kAussagga', 'appANaM vosirAmi', 'micchA mi dukkaDaM'no sUtra prayoga dhyAnane prAyacchita sAthe nIce mujaba sAMkaLI dIdhela jovA maLe che. hakIkatamAM AtmA prathama sAmAnya jJAna prApta kare che. pachI jJAna jema jema draDha thatuM jAya tema e jApa-dhyAnamAM magna banatA jAya. TUMkamAM jJAna e prAraMbha che ane dhyAna e pragati che. (1) dhyAna : sadghAe, mehAe, dhIIe, dhAraNAe, aNuptehAe, vajramANIe evI cha bhAvanAthI karavuM joIe. caityavaMdana bhASyamAM kahyuM tema varNAlaMbana (akSara)thI arthAlaMbana (artha ciMtvana)thI ane pratimAlaMbana (AlaMbana)thI karavuM joIe. (2) arihaMta paramAtmAnI sanmukha kAussagga dhyAna H 1. vaMdana karavA mATe, 2. pUjana karavA mATe, 3. satkAra karavA mATe, 4. sanmAna karavA mATe, 5. bodhIbIja samyag darzananI prApti mATe, 6. upasarga rahita dharmArAdhanA karavA mATe huM kAussagga dhyAna karAya che. (arihaMta ceIAAM) (3) kAussagga : 1. mArA A zarIrane eka ja sthAne sthira rAkhI, 2. maunapaNe, 3. zubha dhyAnapUrvaka, 4. pApa karatI kAyAne AtmAthI alaga karuM chuM. (IriyAvahi) (4) kAussagga dhyAna karavAnA kAraNo IriyAvahiyaM sUtramAM gamag2AgamothI saMtANA saMkramaNe sudhI 1-2 prakAro batADyA che. te ja rIte abhihayAthI jIviyAo vavaroviyA sudhI 10 virAdhanAnA prakAro batADI tenAthI bacavA pAchA pharavA kahevAmAM AvyuM che. te kAraNe kula tenA 18,24,120 bhAMgA paza thAya che. (5) saMkalpa pramANe zarU karela kAussagga 'namo arihaMtANaM' e pada na bole tyAM sudhI akhaMDa karavAmAM Ave che. tyAra pachI pUrNa thayo kahevAya. (annatya) 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) dhyAna mAtra saMpUrNa navakAra maMtranuM mana-vacana-kAyAnI zuddhithI zuddha rIte zvAsozvAsanA pramANa sahita karavAmAM Ave to 16,63 267 palyopamanuM devagatinuM AyuSya sAdhaka AtmA bAMdhe. eja rIte 500 sAgaropamanA pApano nAza thAya. (7) dhyAnanA mukhya 4 prakAra: ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhya na ane zukladhyAna pracalita che. temAM paNa Arta-raudradhyAnanA 60 ane dharma-zuklA 4-4 bhedo che. tenuM mukhya kAraNa dhyAtAnI vezyA, vicArazreNI, pariNAmanA ka raNe che. (8) dhyAna ane sAmAyikane ghaNo ja najIkano saMbaMdha che. dhyAnathI je meLavavAnuM karavAnuM ke AcaravAnuM che te ja sAmAyikamAM thAya che. sarvaprathama re mi bhaMte sUtranI pratijJA laI aviratimAMthI viratimAM praveza thAya che. vinaya dvArA samAdhi-samatA 48 miniTa 2 ghaDI sudhI TakAvavAnI vicAradhArA che. sAmAyikamAM (1) pratikramepApathI pAchA haTavuM, (2) Atma sAkSIe karelA pAponI niMdA (kharAba thayuM- karyuM) karavI ane (3) gurunI sAkSIe gRhA (pragaTIkaraNa) karavI. Ama karavAthI mana haLavuM thAya che ne dhyAnamAM AruDha thavAya che. jIvanamAM samatA vadhe che. (9) zrAvake nitya sAmAyikAdi che Avazyaka kriyA karavI joIe. chevaTe "kare mi bhaMte' sUtra pratijJArUpe bolI sAmAyikamAM athavA pratikramaNamAM cha AvazyakanI ArAdhanA (vidhi dvArA) karI denika kRtya pUrNa karavAmAM Ave che. bA che AvazyakamAM paNa sAmAyika-kAussagga dvArA dhyAnanI ArAdhanA dharmI AtmA karI dhanya bane che. (10) taMduliyo matsya durdhAne marI narake gayo. jyAre samaDI (pakSI) aMta samaye navakAra sAMbhaLI samAdhi maraNa pAmI rAjaputrI thaI. (11) kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjanA upadeza ApatA hatA tyAre teo sAta pATonI upara beThelA. pATo kALajIthI kADhI lIdhI chatAM teone kAMI ja takalIpha na paDI. A che utkRSTa koTIno dhyAna yoga. aMte. dhyAna ane tenA anubhava koI zabdathI jANavA mAge to te azakya che. svAnubhavathI ja e jANI zakAya. zraddhA vinA te vAtone svIkAravA paNa kyAreka mana nA pADI de. vyavahAramAM vazIkaraNa yA najarabaMdhI je thaI rahyuM che te avAMtara rIte dhyAnanuM ja svarUpa che paNa azubha phaLa ApanAruM che. 14 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina tattvajJAna vidyApITha-pUnA, bhAMDupa zAkhA Ayojita tattvabodha parIkSA-20 (opanabuka)nA pAThyapustaka prakAzana, parIkSA Ayojana, InAma vitaraNamAM zrutabhaktino lAbha lenAra puNayazALIo viziSTa dAtA eka zrI kalpanAbena surendrabhAI grAMTa roDa zuta anumoda8 eka zrI kAMtilAla motilAlajI bhivaMDI zrI vAlacaMdajI lAlacaMdajI rAMkA bhivaMDI zrI devIcaMdajI vAlacaMdajI rAMkA bhivaMDI riTa zrI ajIta parama nAgaDA, haste zrI bhAnubena nAgaDA mATuMgA zrI kasturabena zAMtilAla gAlA mATuMgA * zrI rasilAbena rohitabhAI mATuMgA na zrI nayanAbena konTrAkTara vAlakezvara zika zrI Indubena hasamukharAya rAjaparAvALA mulunDa (pU. sA. zrI pUrNayazAzrIjI ma.nA upadezathI) zae zrI zAradAbena ramaNalAla, hasteH mInAbena vakhArIyA kAMdivalI (pU. sA. zrI parekhAzrIjI ma.nA upadezathI) zika zrI mahendrabhAI kAMtilAla karasanajI dAdara * zubheccha8 * * zrI rasilAbena tathA zrI harSAbena vAsI, muMbaI * zrI kusumabena tanasukhabhAI ghATakopara * zrI jazavaMtalAla maganalAla zAha mATuMgA * zrI arUNAbena jitendrabhAI mahetA malADa * zrI rasilAbena rohitabhAI mATuMgA * zrI avanIbena sumIrabhAI jhaverI vAlakezvara * zrI sAhila sudhIrabhAI jhaverI vAlakezvara * zrI cInubhAI zAha * zrI surekhAbena borIvalI * zrI mitezabhAI jayaMtIlAla gAMdhI valasADa muMbaI 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. anukramaNikA viSaya kathA karmanI jJAnAvaraNIya karma darzanAvaraNIya karma mohanIya karma aMtarAya karma vedanIya karma AyuSya karma nAmakarma gotrakarma cAlo AtmArAma ! zAzvatA ghare... manamaMdira saMsArathI alavidA... 16 pAnA naM. 1 20 30 37 47 57 63 71 85 9 1 99 103 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _| zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | kathA karmanI : karma mAtra aDhI akSarano "zabda" che. paNa tenuM sAmrAjya 14 rAjalokamAM, asaMkhya dvIpasamudramAM 84 lAkha yonimAM janma-maraNa karatAM jIva mAtranI sAthe saMkaLAyeluM che. tethI ja kavie kahyuM che, "karama tArI kathA nyArI, badhAne tuM nacAve che." karma zabdanA artha ghaNAM thAya che. saMsArI saMsAranA vividha kartavyane karmamAM khapAve che. jyAre AdhyAtmika mahApuruSo karmanA pote ja nirmAtA, pote ja bhoktA ane e karmano kSaya karI mokSa sudhI pahoMcanAra paNa pote ja che evo artha kare che. tethI ja karmanI kathA: (1) karmanA nAma, (2) karmabaMdha, (3) karmabaMdhanA hetu (nimitto), (4) karmabaMdhathI bacavAnA sthAno, (5) karmabaMdhanI paddhati, (6) karma baMdhanA prakAra, (7) karma udaya (bhogavavA) ane nimitto, (8) karmano sattAkALa (sthiti), (9) karmanI mULa prakRti (bheda), uttara prakRti vigere vicArone ahiM kramazaH rajU karavAmAM AvyA che. je kSaNe jIvane karmanI vAta samajAI jaze te kSaNathI jIva dareka pravRttimAM sAvadhAnI rAkhaze. ocho pApano baMdha ane vadhu karmano kSaya e Adarza potAnI najara sAme rAkhaze. pariNAme eka divasa karma rahita thaI mokSe jaze. anAdikALathI A AtmAne cAre gatimAM bhamavuM jo paDayuM hoya to tenuM mukhya kAraNa karma che. e karmasattA akalpanIya duHkho jIvane Ape che. AtmA jyAre enAthI thAkI jaze, kaMTALI jaze, trAsI jaze tyAre ja mukta thavAnA svapna sevaze. pachI dharmasattA tenI madade Avaze. pITha thAbaDaze. sAMtvana Apaze, muktino mArga dekhADaze. eno artha e ja ke, karmasattA dareka kSaNe pApano guNAkAra kare che. jyAre dharmasattA jIvanamAMthI pApanI bAdabAkI kare che, bhAgAkAra kare che. thAkelA pravAsIne TUMko mArga batADe che. pravAsI sukhanA mArge ja jo prayANa kare to leNadArane karmanuM devuM cUkate karI devAmAM vilaMbana thAya. A rIte saMsAra aTavImAM rajhaLato, bhaTakato, athaDAto, kuTAto AtmA mokSanI zAzvata nagarImAM nizcita pahoMcI jAya. mokSa e zAzvata sukhanI alabelI nagarI che. tyAM javA jIvane pAsaporTanI jema yogyatA UbhI karavI paDe che. tyAM gayA pachI pAchA saMsAra sAgaranA pravAse AvavuM paDatuM nathI. je kAraNe A AtmA karmano baMdha kare che. karmabaMdha thAya che. tenA koI paNa kAraNo mokSamAM nathI. AtmAnA mULa guNo pragaTa thaI gayA pachI ja mokSamAM javAya che. je guNonI upara karmanA vAdaLo AvaraNarUpe AvI gayA hatA. ekameka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayA hatA. te dharmasattAnA kAraNe vikharAvA lAge che. pachI AtmAnuM zuddha svarUpa prApta karatA vAra lAgatI nathI. anaMta kALathI A AtmA avyavahA2 rAzimAM (nigoda) sUkSmarUpe hato. koI eka AtmA sidghapaNAne pAmyo tyAre tenA upakAranA kAraNe nigodano AtmA vyavahArazazimAM Avyo. tyAra pachI jyAM sudhI zAzvata sukhanA-mokSanA svAmI nathI thayo tyAM sudhI karmanI ghaTamALamAM aTavAtA rahevuM paDaze. tethI e karmabaMdhanI kathA ahiM zarU thAya che. (1) karmanA nAma : zAstromAM karma saMbaMdhInA nAma-bheda nIce mujaba kahyA che. "" "Iha nANa haMsAvarA, veya mohAu nAma goAdi, vigdha ca paNa nava huM, aDhavIsa cau tIsaya du paNa vi N. gAthArtha : ahiM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra, aMtarAya (ATha karmanA) anukrame 5, 9, 2, 28, 4, 103, 2, 5 bhedo che. uparanA zlokanA arthano sAra nIcenA koThA dvArA vistArathI barAbara samajAze.* 4 udAharaNa 1 karmanuM nAma 2 kyA guNane roke ? 3 vikRti anaMtajJAna ajJAna, mUrkhatA AMkhe pATA bAMdhyA jevuM anaMtadarzana aMdhApo, nidrA dvArapALa jevuM vItarAgatA dArUDiyA jevuM zeThanA bhaMDArI jevuM naM. 1. | jJAnAvaraNIya 2. darzanAvaraNIya 3. mohanIya 4. 5. 6. 7. aMtarAya 8. vedanIya AyuSya nAma gotra anaMtavIrya avyAbAdha sukha akSaya sthiti arUpI paNuM mithyAtva, rAga-dveSa, kaSAya, avirati kRpaNatA, daridratA, parAdhInatA sukha-duHkha, zAtA-azAtA janma-mRtyu zarIra,Indriya,varNa, trasa-sthAvarapaNuM vi. ucakuLa-nIcakuLa aguru laghuM paNuM * koThAmAM ghAtI-aghAtI karmane lakSamAM rAkhela che. 2 madhathI lepAyela talavAranI dhAra jevuM beDI jevuM citrakAra jevuM kuMbhAra jevuM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 5 prakRti 1 5 2 3 7 9 4 5 5 2 6 8 kSayopazama = ghAtIkarma = udaya 28 4 103 TELE FEEG BE EF 6 karmakSaya mATe pravRtti bhaNe, bhaNAve, anumode tIrthayAtrA, darzana, pUjA cAritra-saMyama pALe caturvidha dharmanI anumodanA anukaMpA-dayAbhAva jIvadayA Indriya zubha pravRttimAM vApare ATha madano tyAga *7 karma sAthe saMkaLAyelA caritro mAsatuSa muni, varadatta-guNamaMjarI bhAnudatta muni, zrIkRSNa, zreNika ASADhAbhUti, ratnacUDa, jhAMjharIyA muni DhaMDhaNa aNagAra, mammaNa zeTha, dhrumaka mRgAputra, jIraNa zeTha, lakSmaNA sAdhvI sukumAlikA sAdhvI, naMda maNiyAra kamalaprabha AcArya 2 dumaka, haMsa, kAgaDo noMdha : 8 karmamAM 1 thI 4 karma AtmAnA mULa guNono dhAta karanArA (luTAruM jevA) hovAthI ghAtIkarma samajavA bAkInA 5 thI 8 mRtyu na thAya tyAM sudhI sAthe rahetA hovAthI (vaLAvuM jevA) athAtIkarma jANavA. * kathAnako vistArathI 64 prakArI pUjAmAM ApelA che. 3 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha = apAtIkarma = azubha . A B N : [ I\ ka 2 ra sa Sa = I E hA * * 6. , (2) karmabaMdha : saMsAramAM hAthIne aMkuzanuM, ghoDAne lagAmanuM, kUtarAne paTTAnuM, pakSIne pAMjarAnuM, puruSane strInuM vigere baMdhana jovA maLe che. tema AtmA jyAM sudhI svasthAne molamAM pahoMcato nathI tyAM sudhI A saMsAramAM karmanA baMdhanathI baMdhAyelo rahe che. sukhanI IcchA, duHkhano aNagamo, mRtyune laMbAvavAnI dhAraNA game teTalI hoya to paNa kAMI thavAnuM nathI. RNAnuMbaMdha athavA leNAdeNIthI anukULatA-pratikULatA anubhavavI paDe che. - jeno svabhAva bhegA thavAno-joDAI javAno ane kALAMtare vikharAI chUTA paDI javAno che. teNe "pudgala' kahIzuM. AvA anaMta pudgalonA samUhathI arthAt dArika vargaNAnA pudgalathI manuSya ane tiryaMcanuM zarIra bane che. jyAre deva ane narakanA jIvonuM vekiya vargaNAthI zarIra bane che. trIjA naMbaranI AhAraka vargaNAnA * pugala varga 16 prakAre cheH 1. audArikavargaNA, 2. vekriyavargaNA, 3. AhArakavargA, 4. tejasavargaNA, 5. kAryazavargazA, 6. zvAsozvAsavargazA, 7. bhASAvargazA, 8. manavargaNA. A rIte A ATha vargAo grAhya ane bIjI ATha agrAhya hovAthI 8+8=16 vargaNA che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra dvArA samavasaraNanI riddhi-siddhi tathA prazna pUchavA javAya che. jyAre tejasa vargaNAthI zarIramAM garamI nirmANa thAya (khAdhelo khorAkanI pAcana kriyA cAle) A uparAMta bhASA-zvAsozvAsa mana pachI chellI kArmaNa vargaNA karma nirmANanuM kAma kare che. A vargaNAo 14 rAjalokamAM ThAMsIThAMsIne paDelI che. te kAraNe ja AtmA game tyAM game te gati-jAti ke parIsthitimAM hoya to paNa tyAM karma bAMdhe che. arthAt kArmaNa vargaNAnA pudgalo 14 rAjalokamAM vyApelA hovAthI game te sthaLethI grahaNa thAya che.* (3) karma baMdhanA hetu (nimitto) : jhaverIo motInI jAto (sAIjha)ne chUTI pADavA jema aneka jAtanI cALaNIno upayoga kare che. tema karma baMdhanA 4(5) hetu-kAraNo che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga te dvArA e karmabaMdha kare che. karmagraMthakAranA mate 4 hetuo kAraNo che ane tattvArthakAranA mate pramAda sahita pAMca kAraNo che. 1 thI 3 guNasthAnake cAre hetuthI karmabaMdha thAya. 1 thI 4 guNasthAnake mithyAtva sivAya traNa hetuthI karmabaMdha thAya. 1 thI 10 guNasthAnake mithyA-avirati sivAya kaSAya ane yogathI baMdhAya. 1 thI 13 guNasthAnake yogathI karma baMdhAya. temAM 11 thI 13mAM guNasthAnake mAtra yogathI karma baMdhAya. 14 mA guNasthAnake yogapaNa nathI mATe karmabaMdha thAya ja nahiM. (1) mithyAtvaH sarvajJa bhagavaMte je padArtha jevA svarUpe batAvyo che tevA svarUpe na mAnatAM viparIta svarUpe mAnavAM te. A mithyAtva eka evuM kAraNa che ke, A jIve anaMtakALathI teno saMga karyo che. tethI e haMmezAM jIvana aviratimaya svachaMdI rIte pUrNa karavAnA manoratha seve che. jyAre jIva svacchaMdI thAya tyAre samaya-zakti Adino durUpayoga kare eTale pramAda seve pramAdamaya jIvana jIvanAra managamatuM na thAya to kaSAya karavA lAge. potAnI ajJAna kriyA ke dhAreluM na thayuM tethI e vicAro (yoga) paNa vinA kAraNe kharAba kare. TUMkamAM eka mithyAtvanA kAraNe bAkInA cAre hetuo jIvanamAM pravezyA vinA na rahe. tethI mithyAtva-khoTI mAnyatAne sarva prathama jAkAro Apavo jarUrI che. 18 pApa sthAnakamAM mithyAtva 18muM chatAM relvemAM gArDa hoya tema mahatvanuM kAma karanAra che. * mobAIla ke TIvI game te sthaLethI avAja ke citra jhaDapI zake che. te Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtakALe, pUrva bhave bAMdhelA karma A bhave udayamAM jyAre Ave che. tyAre strIpuruSa ke nAnA-moTA, zrImaMta-garIbano temAM pakSapAta thato nathI. jevuM karma jeNe bAMdhyuM hoya, tevuM tene bhogavavuM paDe che. A vAta mithyAtvI vicAravALA mAnatA nathI tethI teo manamAnyuM karI vadhAre pApane notare che. mithyAtvanA mukhya pAMca prakAra bheda che. TUMkamAM A ekaja kAraNe saMsArIno saMsAra vadhe che. 2. avirati : virati eTale paccakkhANa, a eTale nahIM jene paccakkhANa na hoya te. pApanA dvAra covIze kalAka jyAM khullAM hoya te. A saMsAramAM agaNita bhogavavA yogya padArtho che. tene bhogavyA-vAparyA vinA paNa pApa lAge che, temAMthI bacavA jJAnI puruSoe sarvavirati ane dezavarati dharmanI prarUpaNA karI che. je jIva svacchaMdI rIte jIvavAnA manoratha sevato hoya te virati-paccakkhANa-tyAgano virodhI hoya tethI e vinA kAraNe karma bAMdhe che. nAnAmAM nAnuM lIdheluM paccakkhANa paNa ghaNAM phaLa Ape che, ghaNAM pApothI bacAve che. 3. pramAda-ALasa H IndriyanA viSayamAM Asakta thavAthI ALasu thavAya che. sparzanA-8, rasanA-5, ghrANanA-2, cakSunA-5, zrotranA-5 ema pAMca IndriyanA ToTala 23 viSayo che. AtmAnuM astitva bhUlI jaI upekSA, durlakSa rIte jIvana jIvavA je prere. saMsArI jJAna meLavavA ke dhana meLavavA jo ALasa kare to tenuM jIvana barabAda thAya tema upakArI puruSoe 13 kAThIyA dvArA durlabha manuSya jIvana veDaphAI na jAya te mATe tenAthI bacavA-alaga thavA upadeza Apela che. TUMkamAM pramAdI manuSya kiMmatI samayane vyartha gumAve che. sukRtyanI upekSA karAve che. pApapravRttithI bacavAnA badale tenAmAM khovAI jAya che. pramAdanI sAthe jIvanamAM anekAneka prakAranA durguNonuM Agamana thAya che. ayogya khAvuM, anucita rIte jIvavuM e pramAdIne mana sAmAnya bAbata banI jAya che. prabhuvIre tethI ja apramAdi evA gautamasvAmIne 'samayaM goyama ! mA pamAe' evuM vAraMvAra kahyuM hatuM. 4. kaSAya : kap eTale saMsAra, Aya eTale lAbha. jethI saMsAranI vRddhi thAya te kaSAya. AtmA pavitra che, nirmaLa che, zuddha che. tene je malIna kare tenuM nAma kaSAya. 1. abhigrahika, 2. anAbhigrahika, 3. AbhI nivezika, 4. sAMzayika, 5. anAbhogika. AnuM vistArathI varNana peja-22 upa2 juo. ALasanA rUpAMtare 13 kAThIyA : 1 thI 4 madyAdine pIvAthI, 5 viSayone bhogavavAthI, 69 kaSAyAdine karavAthI, 10 nidrA levAthI, 11-12 vikathA ka2vA-bolavAthI, 13 pramAdanuM sevana karavAthI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B 60S MADS Osms o ?? (26 Nover ess s FONTROPE: Dose S. AI [eo haTaER ::: EO : SOL E ASOVNOYAURONOVIASALIUZONOSOS tenA mULa-4 bheda. uttara bheda-16. jIvanamAM krodha-gusso karavo. mAna-abhimAna karavuM. mAyA-prapaMca, kAvAdAvA karavA ane lobha-lAlaca karavI jarUrIAta karatAM vadhAre meLavavuM bheguM karavuM vi.) A cArane kaSAya kahevAya che. teno jyAre vyavahAramAM prayoga thAya tyAre tenI mAtrAmAM vadha-ghaTa thAya che. tethI darekanA bIjA 4-4 bhedo batADyA. eTalu ja nahi paNa e kaSAyonA kAraNe samaya-gati ane guNa vigerene zuM nukasAna thAya te TUMkamAM nIcenAM koSTakathI samajI laIe. naM.| 1 | 2 | 3 | 4 udAharaNa | 5 nAma | svabhAva | raMga |(apriya)| (priya) | phaLa maMtrajApa 1 | krodha | prIti vinAza | lAla | sarpa | kabutara | zAMti | namo loe savasANaM 2. mAna| vinaya nAza | pILo | hAthI vRkSanI vela vinaya | namo uvakjhAyANaM 3. mAyA mitratA tUTe | nIlo | ziyALa | haraNa | nikhAlasa, namo AyariyANaM 4. liobha sarva vinAza | kALo madhamAkhI kAgaDo | saMtoSa | namo siddhANa kIDI ka anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMvalana. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 naM. | prApti 1. samA 9 nukasAnI prasannacaMdra dAvAnaLanI jema bALe gautama | parvata pIgaLe | upamA svAmI nahiM, apriti - 3. |saraLatA lakSmaNA /nAgaNanI jema samaya jAvajIva 1 sAdhvI chaMcheDAya - bagADe varSa 4. udAratA koNIka 2. / namratA 8 caritra pisAca niMdA karAve 10 kaSAyanA kAraNe anaMtA apratya. pratyA. |saMjvalana deva gati nakagati tiryaMca | manuSya pAme patthara | pRthvI reta pANI - guNa roke samyaktva deza sarva yathAkhyAta guNane viratine viratine cAritrane 4 15 mahinA divasa sAra H jo jIva anaMtAnuM baMdhI kaSAya kare to te aMta samaya sudhI apragaTa duHkha Ape. ArtadhyAnanA kAraNe narakagatinuM AyuSya bAMdhe ane jo jIvanamAM samyaktva hoya to cAlyuM jAya ema samajavuM. kaSAya : krodha carmacakSu thI jovAthI kAnathI sAMbhaLavAthI ane mukhathI bolavAthI thAya. tapasvInuM tapa paNa krodhanA kAraNe niSphaLa jAya. jyAre kSamA divyacakSu che. zAMti Ape, tapasyA saphaLa kare. tapelA lokhaMDanA goLAnI jema kaSAyo che. pote baLe bIjAne bALe. verano AnaMda alpa-kSaNika. kSamAnI suvAsa janmojanma. upakArano badalo : jAtApatyA pati dveSI, kRtadArastu mAtaram / kRtArthaH svAminaM deSTi, jitarogAzcikitsakam / / artha : A jIva putra thatAM pati pratye udAsIna-kreSi, putra potAnA lagna thayA pachI mAtA pratye udAsIna, paiso-dhana maLyA pachI zeTha pratye ane roga gayA pachI vaidyahakIma pratye dveSa thAya che. arthAt jyAM sudhI svArtha che tyAM sudhI lAgaNI hoya che. zAstromAM to kahyuM che ke - 'samakitadAyaka gurutazo pazuvayAra na thAya.' game teTaluM karo to paNa upakArano badalo vaLAto nathI. 5. yoga. : uparanA cAre karma baMdhanA kAraNomAM mana-vacana-kAyAnA azubha yoga (pravRtti) cikaNA pApakarma bAMdhavA nimittarUpa thAya. azubha yoga pApano vadhAro kare jyAre zubha yoga puNya baMdhAvI dhIre dhIre tapazcaryAdi dvArA pApathI mukti apAve. OM khAmemi savva jIve. zivamastu sarva jagataH. savva jIvA kammavasa. kSamA vIrasya bhUSaNam. 0 yoganA paMdara prakAra che H manayoga-4, vacanayoga-4 ane kAyayoga-7 ema 15 yoga che. 8 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) karmabaMdhathI (hetuthI) bacavAno upAya : eka ja sthaLe pravRtti anusAra kAMto nukasAna thAya athavA phAyado thAya. tema upara jaNAvelA pAMce karmabaMdhanA hetunI sAme pakSe evA pAMca zaktizALI upAyo che jenA kAraNe dhAreluM pariNAma sAruM sukhAkArI Ave. pApano baMdha ocho thAya. te pAMca nIce mujaba che. (1) samakita khoTI mAnyatAnA sAme sAcI draDhamAnyatA. A guNanA kAraNe samyakta pAmanAra AtmAno ardha pudgala parAvartanakALa ghaTe che. mokSa prApti A guNanA kAraNe ja thAya. A guNa AcAra-vartanane sudhAre che, vyavahAramAM prItipAtra thavAya. (2) virati H breka vinAnuM jIvana te avirati. jyAre brekavALuM tyAga bhAvanAvALuM jIvana-virati. mane jarUra nathI evuM saMtoSI jIvana jIvanAra AraMbha samAraMbha ochA kare. jIvana sAdhanAmaya zAMtithI pasAra kare. ArtadhyAna na karatAM dharmadhyAna karavAno Agraha rAkhe. na maLe to duHkhano anubhava na kare. (3) apramataH viveka-jayaNA sahita je jIvana jIve tene kyAMya jAkAro anubhavavo paDato nathI. thoDA samayane thoDI zaktione kharcI e ghaNuM meLavI le che. samayano sadupayoga pApathI bacAve che. samaya ghaNo mUlyavAna che. apramatta AtmA jIvanamAM zaktizALI sturtivAna dekhAya che. akALe vRddhAvasthA AvatI nathI. (4) samatAH jIvanane saphaLa karavAnuM, kaSAyone jItavAnuM sarvottama sAdhana samatA, parapaMcAta, paraniMdAthI bacavA jIvananuM kSetra nAnuM karavuM paDe. paga pahoLA karanAra duHkhI thAya che. tethI samatAne sukha-zAMti-samAdhi ApanAra sarvottama sAdhana kahyuM, mitra vartAvyo che. samatAthI AnaMdanuM phaLa prApta thAya. (5) zubhayoga(guti) mana-vacana-kAyAnA azubha vyApAra upara kAbU eTale zubhayoga. mana mAnatuM nathI paNa manAvavuM paDe, vacana veDaphAI na jAya te mATe kiMmatI banAvavuM paDe. kAyA bekAbU banI jAya che paNa dhyAna-yoga-dvArA tenA upara niyaMtraNa lAvavuM paDe che. je divase e traNe tamArA kalyANakArI mitra thaze, te divasathI tamAro zAzvata sthAne javAno mArga khUlI jaze. pachI azubha baMdha karAvavAnI koInAmAM tAkAta nathI. zubha baMdha sva sthAne pahoMcADaze. karmanI nirmANa jagyA (phekaTarI)nI vicAraNA karyA pachI e nirmANa thaelA karmano svabhAva-samaya-mAtrA ane sthAna ne paNa jANI levAnI jarUra che. e samajAI jaze to karmanA udaya-anubhava vakhate pUrva taiyArI karavAnI samaja paDe. - sAdhu zuddha gocarI maLe to saMyamavRddhi ane na maLe to tapovRddhiSAne parA ArtadhyAna na kare. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * : ba ,1 :.. * .* * *** ..* . S che pravRtti * * - ' s*** ' '' ' - ''' ': 1:1r' +.. ** *:viro' s. *deg* * 'raIERS ; ** sor + ** e @o ma Nag@ ** ****ns, r ****** ** :* - ******** *** - - - ** * ** - - * - * *** - - = = = 4): nAmanI * (5) karmanA baMdhanI paddhati : A jIva dareka kSaNe eka sarakhI pariNativALo hoto nathI. karma karatAM zakaya che ke ArtadhyAna kare, pApa bAMdhe ane karmakSaya karI AtmAnuM sAdhI paNa le. eTale covIse kalAka zubha karmano baMdha azakya che. jUnA bAMdhelA 8 karma e bhogave che ane navA 7-8 karma bAMdhe paNa che. mAnavI svabhAve krodha-mAnI vigere na hoya nimittathI kaSAyI bane che. AtmA jyAre karma bAMdhe che tyAre te prakRti' (svabhAva), "sthiti (samaya) "rasa' (anubhava) ane 'pradeza' (dalIko)nakkI kare che. tethI tenA karmazAstramAM nAmo jUdA jUdA ApyA che. jeno thoDo paricaya karI laIe. 10. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) prakRtibaMdha : svabhAvanuM nakki thavuM te. Aje bAMdheluM karma 2-5 bhave udayamAM Ave tyAre e karma kevA prakAranA duHkhano anubhava karAvaze teno nirNaya te-prakRti baMdha. udA-bAhubalIjIe saMyama-dIkSA to zubha bhAve lIdhI paNa nAnA bhAIone vaMdana ka2vuM paDaze, e vAte abhimAna naDyuM. mana koIpaNa rIte 12 mahinA sudhI na samajyuM ane jyAre benonA mIThA vacana sAMbhaLyA tyAre tarata samajI gayuM. bhAIone vaMdana karavA paga upADyo tyAM kevaLajJAna prApta thayuM. eja rIte caMDakozike aneka jIvonI hiMsA vinAkAraNe karI jyAre prabhuvIre upadezanA 2 zabda kahyA tyAre e jIva sudharI gayo. (2) sthitibaMdha : kALa-mAnanuM nakki thavuM te. Aje bAMdheluM karma kALAMtare udayamAM Ave che. baMdha samaye e karma keTalA samaye udayamAM Avaze, keTalo samaya e raheze ane udayakALe bhogavavuM paDaze eno nirNaya. dA.ta. bha. mahAvIranA jIve marIcinA bhavamAM nIca gotra karma bAMdhyuM ane sattAmAM raheluM karma kALa krame devAnaMdA mAtAne tyAM 82 divasa rahyA tyAM udayamAM AvyuM. sthiti badhA karmanI eka sarakhI hotI nathI. nIce AThe karmanI jaghanya (ochAmAM ochI) ane utkRSTa (vadhumAM vadhu) sthiti ApavAmAM AvI che. jaghanya sthiti muhUrta sthiti baMdha kI samaya tAlikA karma utkRSTa sthiti 20 30 40 50 5070 muhUvA 31STET| jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya O vedanIya mohanIya AyuSya nAma gotra aMtarAya Yuan aMtarmuhUrta | sAgaro pama | OM koDI koDI sAgaro pama (3) rasa baMdha : baMdhAyelA karmomAM tIvra-maMdatAnI zaktinuM nakki thavuM te. lADumAM sAkara ochI nAkho to svAda moLo lAge pramANa karatAM vadhu sAkara nAkho 11 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to gaLyo lADavo lAge. rasa-zubha karma sAthe saMkaLAyela hoya to zubhaphaLa Ape. zeraDInA rasa samAna mITho samajavo ane azubha karma baMdhAya to azubha phaLa Ape lImaDAnA kaTurasa samAna. tenA cAra-cAra bheda paNa thAya che.* (4) pradezabaMdha baMdhAtA karmomAM pudgalonuM nakki thavuM te. udA. lADavA kilonA 5 banAvo to te 200 grAmanA pramANe thAya ne 10 banAvo to 100 grAmanA hisAbe nAnI sAIjhanA thAya. keTalAka karmano udaya jo tAva rUpe hoya to saMpUrNa kSetravyApi samajavo ane mAthu ke peTa duHkhatuM hoya, gumaDu thayuM hoya to teTalA sthaLakSetra pUrato pradeza baMdha samajavo. uparanA cAre prakArothI jyAre karma baMdhAya che tyAre pratibaMdha ane pradezabaMdha mukhyatve yoga eTale mana-vacana kAyAnI pravRttithI thAya che. te ja rIte sthiti ane rasano baMdha kaSAyanA kAraNe thAya che. jeTalI mAtrAmAM kaSAya tIvra teTalo sthiti-rasano baMdha vadhAre. mATeja yoga ane kaSAyathI sAvadha rahevA samajAvela che. (6) karmabaMdhanA prakAra (pagathiyA) : A jIve mithyAtvAdi kAraNe karmano baMdha karyo. karatI vakhate karmanA svabhAvano paNa nirNaya karI lIdho. have e baMdhAyeluM karma pApanA prAyacchiAdi kAraNe eka sarakhuM ja baMdhAya ke temAM kAMI bAMdha choDa hoya? bIjA zabdamAM koI vyakti sAthe ajANapaNe ke jANApaNe jhaghaDo thayo. vera levA mATe jhaghaDo thayo ke jhaghaDo thayA pachI bhUlI gayA. A prakAromAM jhaghaDo mukhya hovA chatAM pariNAma judA judA hovAthI ochA vadhu karma bhogavavA paDe tema karma baMdhanA 4 pagathiyA che. te paNa vicAra karI laIe. (1) RSTa : (zithila) soyanA DhagalAne mukhethI ka mAravAthI te tarata chUTI thaI gaI. anicchAe ke vinAkAraNe acAnaka jhaghaDo to thayo paNa kSamAnI Apale karI banne chUTA thaI gayA. pa/10 miniTamAM bhUlI gayA. (udA. aImuttAmuni prAyacchitta karatAM kevaLI thayA.) | (2) ba8 (gADha) thaelA jhaghaDA mATe 5-10 divasamAM samajUtI karI lIdhI. micchA mi dukkaDa ApI pApathI chUTA thayA. (udA. soyanA paDIkAne kholyA pachI soya najIvA prayatnathI chUTI thAya tema. metAraja munine upasarga karanAra sonI sAcuM samajAtAM tarI gayo.) kA eka ThANIyA, be ThANIyA, traNa ThArIyA ane cAra ThArIyA azubhamAM 1 thI 4 prakAre ane zubhamAM 2 thI 4 ema ToTala sAta prakAre hoya che. bIjI rIte (1) maMda, (2) tIvra, (3). tIvratara, (4) tIvratama. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) nidhdhatta H (kaTAyelI soya jevuM) karma bAMdhatA to baMdhAI gayuM. te pachI pazcAtApa karyo vItarAga paramAtmAnI AjJA mujaba te pApanuM prAyacchitta lIdhuM. aMte comAsI caudase pratikramaNamAM micchA mi dukkaDa ApI jIvana dhanya karavA prayatna karyo. (udA. kATa khAyelI soyanuM paDIkuM prayatna karI kholyuM. soyane paNa thoDA prayatnathI chUTI pADI te ja rIte krodhanA AvezamAM 4-4 hatyA karanAra pApanI AlocanAthI siddhAcala girirAja upara arjuna mALI tarI gayo.) (4) nikAcItaH uparanA traNe karmabaMdha (pApa) pariNAma anusAra tAtkAlIka vicAromAM sudhAro thavAthI prAyazmittarUpe tapa-japAdi karavAnA kAraNe vikharAI jAya paNa pApa karyA pachI teno pazcAtApa karyo nathI. prAyazmitta ke pratikramaNa karyuM nathI. e nikAcIta zreNImAM pahoMcI jAya. pachI game teTalI udIraNA karavAno prayatna karo to paNa teno chUTakAro thavAno nathI. bhogavavuM ja paDe. (udA. kATa-jaMga lAgelI soyanA samUhane chUTI pADavA mATenI mahenata na karatAM agnimAM ja te dravyane visarjana karavuM hitakArI samajavuM. athavA pArzvanAtha bha. ane kamaTha vacce 10-10 bhava sudhI veranI paraMparA cAlI. eka kSamA Ape che ne bIjA vera bAMdhe che.). (7) karmaudaya ane nimitto (kAraNo) : bAMdhelA karmanI sthiti pUrNa thAya tyAre cAre gatimAM nimittanA kAraNe-sahAre je rIte bAMdhyuM hoya te rIte karma udayamAM Ave che. karma baMdha vakhata nIcenA nimittomAMthI koI eka vizeSa nimitta karmanA udayanI sAthe saMkaLAyeluM hoya che.* (1) dravyaH karmano udaya aneka dravyomAMthI koI eka dravyanA nimitte bhogavavo paDe. (dA.ta. ThaMDImAM ThaMDI vastu khAvAthI zaradI thaI. jarUra karatAM vadhu bhojana karavAthI ajIrNa thayuM. uMdara-bilADInI jema sAsu-vahunI vacce rAga-dveSa thayA, kaSAya thayA.) (2) zetraH karmanA udaya kALe zarIramAM ke upAMgamAM muzkelI UbhI thavI. (udA. bhaDavIrane kevaLajJAna RjuvAlikA nadI kinAre thayuM jyAre saMgha sthApanA apApApurImAM thaI. bahAragAma gayAne tyAM acAnaka AyuSya pUrNa thayuM.) (3) kALaH karmanA udaye ghara choDIne bIjI jagyAe javAthI havA-pANI ke pratikULa vAtAvaraNanA kAraNe azAtA thaI. vAtAvaraNe bhAva bhajavyo. (udA. jIvana jIvavAmAM akALe vRddhAvasthA AvI. sAMbhaLavAnuM, cAlavAnuM, jovAnuM Adi baMdha thayuM. kaSTadAI thayuM. * karmanA baMdhanI sAthe sAthe kula 21 vastu nakkI thAya. prakRti-sthiti-rasa-pradezabaMdha ema 4 prakAre baMdha, eja 4 prakAre udaya, ema 4 prakAre udIraNa, eja 4 prakAre sattA. ema 4+4+4+4=16 tathA dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhava. 16+5=21 vastu. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) bhAva : karmaudayanA avasare vicAro pariNati sArI-kharAba thavI. mithyAmatI sudharI javI dharmanI lezyA thavI vigere. (udA. kSamA ApavAnA sthAne jhaghaDA thavA. zerabajArAdimAM Akasmita tejI-maMdI thavI. ArTa-raudra dhyAna thavuM. dharmI jIva aMta avasthAmAM adharmI thayo. adharmI jIva aMta avasthAmAM dharmI thayo.) (5) bhava : gatinA AdhAre udayamAM AveluM karma bhogavAya che. sukhI jIvane alpamAtrAnI azAtA asahya lAge che. jyAre duHkhI jIvane vipulamAtrAnI azAtA hoya to paNa e bhogavI le che. (udA. taMdulIyo matsya eka senTimITara karatAM ochA zarIra-kAyAvALo jIva che. paNa tenI karma bAMdhavAnI paddhati anokhI che. mAtra manathI ja pApa bAMdhe che. jyAre caMDakauzike mAtra draSTithI viSa prasarAvI anekAneka jIvone maraNane zaraNa rUpa karyA. tenI sAme manuSya abhakSa-anaMtakAyAdinuM bhakSaNa karI vinA kAraNe pApano vadhAro karyo.) na TUMkI vAta samajavI hoya to saMsAramAM jema RNAnubaMdhathI pati-patnI, bhAIbena, mAta-pitA Adi aneka sabaMdho baMdhAya che. leNAdeNI na hoya to chUTA thavAya che. tema karmanA udayanI kathA uparanA kAraNe anubhavavI paDe che. mAnavI manamAM gAMTha bAMdhe che ke, A mAro zatru-verI paNa karmazAstra e vAta svIkArato nathI. mAtra pUrva bhavanA hisAbanA copaDAmAM je lakhAyela che. te badhu e rIte thayA ja karavAnuM. mATe vartamAnamAM sudharazuM to AvatI kAla sudharI jaze. (8) karma ane Azrava-saMvara-nirjarA-baMdha ane mokSa : jIvavicAra, jIvanA vicAro kahe-Ape che. navatattvamAM 9 vibhAga hovA chatAM te 2 thI 9 sudhInA vibhAgomAM mAnavIne avanavA vicAra Ape che. TUMkamAM jIvatattva ane mokSatattva e be ja mukhya mAnIe to jIvanI sAthe 7 tattva saMkaLAyelA che. jyAre mokSatattva ekaluM che. A bAbatanI vadhu carcA na karatAM navatattvamAM kahelI karmane AvavAnI, rokavAnI, khapAvavAnI ane bAMdhavAnI carcA karIzuM. (1) Azrava : karmane AvavAnA (karma bAMdhavAnA) rastA kula 42 bhede che. saMsAramAM saMsArI vividha prakAranI pravRtti karavAnA e pravRttimAM khAsa vivekano abhAva hovAthI karma baMdhAI jAya te svAbhAvika che. baMdhana sahita jIvana jIvanAro AtmA kSaNe kSaNe karmano baMdha ka2vAno ja. tethI upakArI puruSoe temAMthI bacI javA Indriya-5, kaSAya-4, avrata-5, yoga-3 ane kriyA-25=42 bheda dvArA mArgadarzana ApyuM che. e bheda eTale janma-maraNa vadhAravAnI jIva dvArA thatI pravRtti. (2) saMvara : AvanArA-AvI rahelA karmane rokavAnI pravRtti samiti-5, gupti-3, pariSaha-22, yatidharma-10, bhAvanA-12, cAritra-5=57 bheda batADyA 14 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ from Std. Enta nazy you come 2 hin che , , " * - : che ), RF croreoverlose ::. NO Ta Ni S * book * & - * ' ' -:: *ses - G .. SBILE . ---- . [ va::* nava=14 che ' kAre 8OI taraha, st : * :-:-:- *::- s U . : : : tepla haka se: : : ***, * : : I HH ::: che , * * * *-Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) nirjarA : baMdhAyelA karmone khapAvavAnuM dUra karavAnuM sAdhana tapa. A sAdhana bAhya rIte 6 ane atyaMtara rIte 6 che. je AtmA karmanI nirjarA karI karma khapAvavA mAMgato hoya tene vividha prakAranA tapa karavA joIe. "tapazcanirjarA" ukti anusAra tapathI karmanI nirjarA thAya. vastra zuddha karavA sAbu, vAsaNa zuddha karavA rAkha, sonAne zuddha karavA tejAba, pANIne nirmaLa-zuddha karavA phaTakaDI jarUrI che. tema AtmAne lAgelA pApathI mukta thavA tapa jarUrI che. (4) baMdha: A prakaraNamAM zarUthI ja karmabaMdhanI vAto thaI rahI che. baMdha ne mATe sahelI bhASAmAM melo AtmA athavA AtmAnI upara kArmaNa vargaNAnuM coTavuM. saMsAramAM kALI-pILI-lAla-lIlI vigere mATI jovA maLe che. tema AtmAnI upara apekSAe AvIja 8 jAtInI karma vargaNA ochA vadhu pramANamAM coMTe che. navatatvamAM je rIte vistArathI 4- tattvanI carcA karI che. tenI TUMkI vAto joyA pachI upasaMhAra rUpe chellA vibhAgane thoDo joI samajI laIe. (9) karma ane mana : karmane bAMdhavAmAM manano phALo mahatvano che. ayogya-azuddha, asthiraavicArI mana game tyAre game te karI bese che. ane tethIe je paddhatithI karma khapAvavAbAMdhavAmAM AgaLa AgaLa vadhe che tene atikrama-vyatikrama-aticAra ne chelle anAcAra kahevAya che. tyAM sudhI pahoMcavA zuM zuM thAya-karavuM vicAravuM paDe che te eka sAmAnya udAharaNathI samajI laIe. eka zraddhALu zrAvaka navakArasI-covihAra-pratikramaNa, pUjA-jApa, sAmAyikAdi nitya dharma karyAno saMtoSa mAne che. jIvanane saphaLa karavA A pravRttine vaLagI rahe che. je divase nityakramamAMthI kAMI ochuM thAya to te becena bane che. Aje paNa zrAvake covihAra karyA che. unALAnA sakhata garamInA divaso che. acAnaka rAtanA 11 vAge gaLu sukAya che. uMghavuM che paNa uMgha AvatI nathI. mana caLavicaLa thaI gayuM che. zuM karavuM te samajAtuM nathI. 12 vAgyA sudhImAM to gaLuM sAva sukAI gayuM. sAthe sutelA mANaso paNa jAgI gayA. zuM thayuM che ? pUchavA lAgyA. avAja ruMdhAyo hovAthI moDhethI bolAtuM nathI IzArAthI pANInI tarasa lAgI che. te batADavuM. saMsArI saMsAranA rasiyA hatA. ATalA mATe zuM akaLAo cho UbhA thAo ne pANI pI lo. AkhI rAta bIjAnI zA mATe bagADavI? saMsArInI maphatanI salAha mAnI le pANI pIvA UbhA thAya to cauvihAra bhaMga thaI jAya. pApa lAge, zuM karavuM kA atikrama : vrata bhaMganI IcchA. vyatikrama H vrata bhaMganI taiyArI. aticAra : ajANatAM thaI jato vrata bhaMga. anAcAra : jANI joIne thato vrata bhaMga. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vimAsaNamAM zrAvaka pANI pIvA mATe UbhA thayA. A 'atikrama' koTInuM pApa bAMdhavAnuM prathama pagathiyuM. zrAvaka UbhA to thayA paNa zraddhAno jinAjJAno hRdayamAM dIvaDo pragaTelo hato. tethI pANI na pIuM to na cAle ? e vicAre upADelA paga (bAhubalIjInI jema) aTakI gayA. vicArane AcAramAM parivartana kare to pANIyArA sudhI javuM paDe ane vicAramAM draDhatA rAkhe to pAchA besI javuM paDe. zuM karavuM ? pANIe zrAvakane pANI (Teka) batADavA athavA hAra svIkAravA AvyAna karyuM. bicAro caMcaLa banelo zrAvaka hAMphI gayo ne pANIyArA sudhI pahoMcavA DagalA bharyA. A che ''vyatikrama'' paddhatinuM bIjA naMbaranuM pApa bAMdhavAnI taiyArIvALuM pagathiyuM. aDadhI minITamAM zrAvaka pANIyArA sudhI pahoMcI gayo. have mAtra hAthamAM glAsa laI maTakAmAM DUbADI glAsamAM pANI bharavuM ane... ane... pANI pI levuM. hAza ! eka kalAkanI mAthAkuTano aMta AvI jaze. pANI pIdhAM pachI bIje divase prAyacchitta laI lezuM. atyAreto zAMtithI uMghavA maLaze. ArtadhyAna karavAnuM baMdha thaze. zrAvake glAsa upADyo. mATalAnuM DhAMkaNuM kholyuM, glAsamAM pANI bharI lIdhuM. pIvAnI taiyArI karI paNa, he jIvaDA! zuM pANI nahiM pIe to marI jaIza? 2-4 phalAka samatA rAkha. dhyAna dhara, mALA gaNI le ane pApanA baMdhathI bacI jA. kharekhara have zrAvaka manane samajAvavAnA badale mana zrAvakane samajAvavA beThuM tethI e muMjhAI gayA. pANI pIvAthI zAMti maLaze tarasa maTI jaze. samajIlA manaDAe zrAvakane thoDuM samajAvI dIdhuM. pANI 1-2 glAsa pI levA zrAvaka taiyAra thayo. trIjuM pagathiyuM aticAranuM che. paNa temAM ajANatA thaI jatAM vrata bhaMgano adhikAra che. A to jANIne vrata bhaMga karavAnI zrAvaka taiyArI kare che. pANIno glAsa moDhA pAse AvI gayo che. hamaNAM ja eka ja zvAse Akho glAsa khAlI thaze. tarasa maTI jaze. zAMti thaI jaze. akalpya AnaMda sAgaramAM khovAI javAze. e svapna Ave te pUrve ja zrAvakanA AtmAe baMDa pokAryuM. zrAvaka Ubho rahe, zuM kare che teno vicAra kara. A jIve roja 3-3 lITara pANI pIdhuM. eka varSamAM 1110 lITara ane 60 varSamAM 61,100 thI paNa vadhuM pANI pIdhuM chatAM tarasyo ne tarasyo ja rahyo. A tarasa kyAre chIpAze te tuM batADIza ? nahiM, A pApa bhAvanAvALuM pANI tuM nA pI, nA pI. savAra dUra nathI. kapaDuM bhInuM karI gaLA pAse paMca karI le paNa pANI nA pI. tArA mATe zobhatuM nathI. yAda rAkha, tuM eka zrAvaka che. zrAvaka thaMbhI gayo. enA AtmapradezomAM jhaNajhaNATI thaI gaI. ayogya samaye 1-2 glAsa pANI pI pApa vadhAravA karatAM jema bhagavAna mahAvIra svAmIe hasate 17 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhaDe upasarga sahana karyA tema tuM paNa zuravIra thaI sahana karI le. AtamarAmanI AjJA zirasAvaMdha mAnI le ane kharakhera pANI pIvA gayelo pANI pI levAno puruSArtha karanAro e zrAvaka nikAcita kakSAnuM pApa bAMdhato aTakI gayo. pANIno glAsa maTakAmAM pAcho khAlI karI dIdho. anAcAra eTale jANI joIne thato vrata bhaMga. e kArya na karyuM. karma (navA) na baMdhAya te mATe : - kaSAyo upara vijaya meLavo. * Azrava-nA dvArano saMpUrNa paricaya meLavo. -karma baMdhanA pAMca hetuthI mukta thavA prayatna karo. jUnAM pApanA udaya vakhate samatA samabhAva rAkho. karmano saMpUrNa kSaya thAya te mATe H - dravya-bhAvathI utkRSTa cAritra dharmanI ArAdhanA karo. - ghAtI-aghAtI karmano kSaya karavA puruSArtha karo. -kSaNika sukhanA sthAne zAzvata sukhano mArga apanAvo. spaSTAdi cAra baMdhamAM tyajavA lAyakane tyajI do. karma tArI kathAnA kAraNe : 18 rAma-lakSmaNane vanavAsa bhogavavo paDyo. mallIkumA2Ine strI avatAra maLyo. munisuvrata svAmInA upadezathI azva pratibodha pAmyo. * prabhuvIranI dezanA sAMbhaLavA jatAM kAcabo dardurAMka nAme deva thayo. - aMta samaye navakAra maMtra sAMbhaLI samAdhinA kAraNe samaDI zreSThIputrI thaI. suvAkyo : * * karmanA marmane samajanAra tarI jAya che. kAyamI sukha kAyamI karma tyajanArane maLe. - karmabaMdha samaye cetanArane udayamAM saMtApa karavo paDato nathI. saraLa praznotarI 1. vargazA keTalI che ? karma baMdha kaI vargaNAthI thAya ? 2. karma baMdhanA pAMca hetuM ane bacavAnA pAMca kAraNo batAvo. 3. jIva roja keTalA karma bhogave ane keTalA bAMdhe ? 4. ATha karmanA nAma-udAharaNa sahita Apo ? 5. dravya-kSetra-kALAdi nimitto mATe zuM jANo cho ? Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : karma jIvanamAM na praveze tenA mATe tene jA kahevAthI ke Avo kahevAthI kAma thavAnuM nathI. e mATe mithyAtvano saMga tyajvo paDe. samakitano raMga lagADavo paDe. navatattvanA AdhAre Azrava-saMvara-nirjarA-baMdha ne barAbara samajavA paDe. karmanA udayakALe svecchAe zAMtithI karma bhogavI levA manane samajAvavuM paDe. jo udaya vakhate anicchA ke ArtadhyAna karIe to tethI nukasAna thaze. eTale 'vipAkodaya'mAM na bhaLavAthI navA karma baMdhAtA nathI ane 'pradezodaya'thI navA karma baMdhAvavAnI zakyatA che. bIjA zabdamAM jevI kriyA-pravRtti karavAmAM Ave tevo karmano baMdha thAya che. pariNAme vicAradhArA sArI to karma baMdha sAro (puNyano) thAya. TUMkamAM pApa e lokhaMDanI beDI che jyAre puNya e sonAnI beDI. Akhare to banne baMdhana ja che. vartamAna samaye IzvaravAda, kSazikavAda, bhAgyavAda jevA vicAronI sAme karmavAdanA vicAro barAbara samajavA jarUrI che. tenAthI jIvanamAM nirAzA, hatAzA, ArtadhyAna jevA aneka prazno sahelAIthI ukelAya che. karma bhogavatA ghaNA kaSAyo kare (tamoguNI) ghaNA anicchAe na chUTake bhogave (rajoguNI) paraMtu je zAMtithIsamatAthI bhogavI le e jIva navA cikaNAM karma bAMdhatA nathI. alpa kaSAyo hovAnA kAraNe alpa karma bAMdhe che. karma bAMdhavAnI kriyA (pravRtti) jo A AtmAe karI to karmanA kSaya mATenI tapa-japa-jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA paNa AtmAe karavI paDaze. dravya kriyA prathama pApathI mukta thavAnuM caraNa che ane bhAvakriyA aMtima sthAne pahoMcavA mATeno zAzvato mArga che. basa, ApaNe saune eja karavAnuM che. prabhunI AjJA mAthe caDhAvavAnI che. karma bAMdhatA AtmAne karma rahita thavAnA vizuddha parama pavitra mArge laI javAno che. A mArge anaMtAnaMta AtmA gayA che temAM vadhAro karI jIvana dhanya karavuM che. basa eka ja Teka eka ja zraddhA eka ja mAnyatA. mane mokSamAM javuM che. mokSamArganA pathika thavA ATha karmonI sAthe vyaktigata mulAkAta laIe eja maMgaLakAmanA. jJAna kriyAbhyAM mokSaH // 19 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guNa karmanuM nAma mULa prakRti karmanA udaya karmanuM udAharaNa karmanI sthiti karmano baMdha karmano saMpUrNa kSaya karma nivAraNa upAya pAMca AcAramAM bAra prakAranA tapamAM jJAnanuM ArAdhana viziSTa ArAdhana - - - - 1. jJAnAvaraNIya... - anaMtajJAna prathama jJAnAvaraNIya karma ghAtIkarma aMtargata *5, *prabheda - 51 ajJAnatA, mUDhatA, mUrkhatA, AMdhaLApaNuM, baherApaNuM, muMgApaNuM AMkhe pATA bAMdhyA jevuM. jaghanya-aMtarmuhUrta, utkRSTa-30 koDAkoDI sAgaropama. 10mAM sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnaka sudhI. 12mAM kSINamoha guNasthAnake thAya. jJAna, jJAnInI sevA, bhaNe, bhaNAve, anumodana kare. pahelo jJAnAcAra, aticAranA 8 prakAra. atyaMtara tapamAM svAdhyAya tapa. suda-5 (5 varSa 5 mahinA) tapa-upavAsa. jApa - (1) zrI kevaLajJAna guNadharAya namaH (2) OMOM hrIM namo nANassa sAdhu-sAdhvIjI mATe joga. Agama sUtranI kula ArAdhanA 589 divase pUrNa thAya. *zrAvaka-zrAvikA mATe upadhAna 48+35+25= 108 divasa (traNa hapte) sUtra 9nI vAcanA. * zAzvatI navapada oLImAM sAtamA padanI ArAdhanA prajJA, ajJAna pariSaha sahana karavA paDe. pariSaha * vivaraNa : prAthamika kakSAnuM jJAna mana ane IndriyonA sahayogathI AtmAne prApta thAya che. jJAnAvaraNIya karmanA kAraNe keTalAka jIvo aMdha, bobaDA, muMgA, guMgA, baherAM, kAnethI sAMbhaLavAmAM, AMkhethI jovAnI khAmIvALA janmathI ja athavA janma pachI amuka varSe jovA maLe che. tenuM mukhya kAraNa e jIvoe pUrvabhavamAM bAMdhela jJAnAvaraNIya karma che. * matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, manaHparyavajJAnAvaraNIya kevaLa jJAnAvaraNIya. * matijJAna-28 zrutajJAna-14 avadhijJAna-6 manaHparyavajJAna-2, kevaLajJAna-1 - 51 20 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJeya ajIva haya [4] evo paNa anubhava thAya che ke, amuka varSo pachI bAMdheluM karma kAMto udayamAM Ave athavA karma bhogavAI paNa jAya. jJAnanA mukhya pAMca prakAra : 1. matijJAna 2. zrutajJAna upAdeya jJAnI puruSo to zvAsozvAsamAM bAMdhelA karma jaladI khapAvI de che. jyAre jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamavALA jIvomAM keTalAka IzArAthI samajI jAya to bIjA samajAvavA chatAM bhUlo kare che. koIne prayatna karavA chatAM jJAna caDatuM nathI jyAre keTalAka savA2nuM sAMje bhUlI jAya che. evA paNa jIvo che ke uMghamAM pUcho to paNa javAba sAco Ape che. TUMkamAM gADha bAMdhelA jJAnAvaraNIya karma eka yA bIjI rIte bhogavavA paDe che. - Indriya ane mananI sahAyathI spaSTa ke aspaSTa thatuM jJAna. - zabdone sAMbhaLavA-jovA-vAMcavAthI tenA arthanuM je jJAna thAya te. 3. avadhijJAna - Indriya ane mananI sahAya vinA maryAdita kSetranuM rUpI padArthonuM jJAna. (deva-naraka ane tIrthaMkarane pahelA 3 jJAna janmathI hoya.) 5. kevaLajJAna - 4. mana:paryavajJAna - Indriya ane mananI sahAya lIdhA vinA aDhI dvIpanA paryApta saMzI-paMcendriya jIvonA manobhAvane jANavAnuM jJAna. (tIrthaMkara paramAtmAne dIkSAnA divasathI ja prApta thAya.) - jJAnanI carama sImA, saMparNajJAna. A jJAna jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSaya pachI thAya. kevaLajJAnI AtmAne have koI jJAna ajJAta nathI. traNe lokanuM, carAcara padArthonuM aMjalIvat zuddhasatya-saMpUrNa jJAna teone thAya, joI-kahI zake che. mithyAtvIjIvane uparanA traNa jJAna matiajJAna, zrutaajJAna, vibhaMgajJAna ajJAna svarUpe hoya che. 'kevala' zabdanA judA judA artha : kevala eTale eka, zuddha, sakala, asAdhAraNa, anaMta, nirvyAghAta. 21 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM sudhI jIvane samyagujJAna prApta thatuM nathI tyAM sudhI e AtmA mithyAtvajJAna vALo (janmojanmathI) hoya che. ghAMcIno baLada cAlavAnI pravRtti ghaNI kare paNa hatotyAM ne tyAM. tema mithyAjJAnI ajJAnI vividha tapa-japa ke kriyA kare paNa ajJAna kriyA hovAthI saMsAra vadhAre, paNa ghaTADe nahi. tethI 18 pApa sthAnakomAM mithyAtvazalya eka draSTie 18muM ane bIjI rIte mahatvanuM che. mithyAtvanA nIce mujabanA mukhya pAMca prakAra che. 1. abhigrAhika - khoTI pakaDa, jaDa mAnyatA, kudarzanano Agraha. 2. anAbhigrAhika - sAcA-khoTAno vyavasthita bhedana jANe. sarvadarzana sarakhA mAne. 3. AthI nivezika- zAstra vacana sAcA paNa ane khoTA paNa adhakacarA saMzayavALA kadAgrahI. 4. sAMzayika - zaMkAspada vicAravAna (haze ke kema ?) asthira. 5. anAbhogika - satyajJAnanuM ajANapaNuM. AtmAne jyAM sudhI samakita-samyagujJAna prApta thatuM nathI tyAM sudhI tenA bhAva bhramaNa vadhyA ja karavAnA. je divase vItarAgI evA sudeva-tyAgI evA suguru ane ahiMsAmulaka dharma e sudharmane jANe-mAna-svIkAre te divasathI te jIvano saMsAra addha pugala parAvartana kALa jeTalo ghaTI gayo samajavo. samyakatvanA paNa zaMkA-kAMkSAvicikitsA-mithyA draSTinI prasaMzA ane saMstava ema pAMca aticAro TALavA joIe. jJAna eTale padArthane jANI-samajI levo. jANyA pachI bIjAne batADavA-samajAvavA mATe bhASAvargaNAnA pudgalono sahAro levo paDe che. tenI paddhatio che. 1.sAMketikamudrA yA saMketa dvArA vicArone ApavA, 2. lIpIbaddha - sthApanA nikSepAthI vyaMjanasvara-aMka AdimAM zabdasamUhane sthApavA. tyAra pachI e taiyAra karelA akSaro vAkya rUpe pariName che. pachI vAkya Adine bIjAne lakhIne yA bolIne ApavA-samajAvavA. bhASA vargaNAno zabda pravAha svaranADI dvArAvarga pramANe nizcita akSaro nizcita sthaLethI nikaLatA hoya che. temAM sacitta-acitta ane mizra paddhati jovA maLe che. A bhASAvarmazAno vyApAra (upayoga) be Indriya (rasanendriya) pachInA jIvo karI zake che. pachI bhale e jIvo vikalendriya (2-3-4 IniyavALA) hoya ke paMceriya. vyavahAramAM dareka jIvonI zabdoccAra karavAnI paddhati bhinna bhinna hoya to paNa saMsAramAM jJAna prAptinuM-akSaronuM vistRta sAmrAjya che e vAta nizcita che. (1) a varga, ka varga, ca varga, Ta varga, ta varga, 5 varga, dha varga, za varga. (2) ura, kaMThya, zira, jillAmUlya, dAMta, nAzikA, oSTha, tAlavya. 22 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *********................ karma kA paricaya AghAtI-karma karmakSaya ke upAya siyi yi pAMca jJAnanI vistRta vicAraNA : karmane bAMdhavA ane bhogavavA mATenA 2 vibhAga karavA hoya to ghAtI karma-4 ane aghAtI karma-4 ema svIkArI zakAya. ghAtI karmamAM sarvaprathama jJAnAvaraNIya karmane sthAna ApavAmAM AvyuM che. tethI e pAMce jJAnane pharIthI spaSTatAthI jANI levAno prayatna karIe. A jJAnamAM prathamanA be jJAnane parokSa bAkInA traNane pratyakSa kahevAmAM Ave che. 1. matijJAnAvaraNIya karma : pAMca Indriya ane mana dvArA spaSTa yA aspaSTa je jJAna thAya che tene matijJAna kahevAya. te vyavasthita upayogamAM jyAre na Ave tyAre te karmanA bhArathI dabAyela che ema jANavuM. mATe pAMca Indriya ane tenA viSaya nIce mujaba zAstramAM kahyA che. sparzandriya rasanendriya Scenog cao ORWIEW:/2015 HD ghANendriya cakSurindriya 7 zrotrendriya lo . IW5'" 2 . ! set :"': 'che Emiss/G IIIIII ' Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) sparzendriya - (cAmaDI) garama-ThaMDu-narama-kaThora vigere 8 prakAre anubhava thAya. (2) rasanendriya (jIbha) khATAM-mIThAM-kaDavAM-tikhA-turAM pAMca svAdano anubhava thAya. (3) ghrANendriya - (nAka) sugaMdha-durgadha (2)no jethI anubhava thAya. (4) cakSurakriya-(AMkha) lAla-pILo-lIlo Adi pAMca bheda (raMga)no anubhava thAya. (5) zrotrekriya - (kAna) sacitta-acitta-mizra 3 prakAre saMbhaLAya che. pAMca Indriya ane chaThuM mana ema e chane vyaMjanAvagraha, arthAvagraha, IhA, apAya, ane dhAraNA e pAMce guNatAM 30 bheda thAya. temAMthI cahyuM ane manane vyaMjanAvagraha na hoya mATe 28 bheda thAya che. nAma smakriya rasanendriya prANendriya zrotrekriya cakSurendriya mana ToTala bahu 5 5 5 5 4 4 28 abahu ( 5 4 4 28 bahuvidha 5 5 5 5 4 4 28 abahuvidha 5 5 5 5 4 4 28 lima 5 5 5 5 4 4 28 akSipra 5 5 5 5 4 4 28 nizrita 5 5 5 4 4 28 anizrita 5 5 5 4 4 28 saMdigdha 5 5 5 4 4 28 asaMdigdha dhruva 5 5 5 5 4 4 28 adhuva 5 xxx < <<<<<<<< 4 28 28 336 uparanA 336 ane buddhinA 4 ema kula 340 bheda thAya che. 2. zruta jJAnAvaraNIya karmaH zAstrane sAMbhaLavAthI, akSarajJAna meLavavAthI ke vadhumAM vadhu bhaNavAthI A jJAna prApta thAya te kAraNe bIjA zabdamAM vadhAre jJAnIne zrutakevaLI kahevAya che. AvuM jJAna vAraMvAra bhaNavA chatAM bhUlI javAya, kaMThastha karavA mATe ghaNo puruSArtha kare to paNa yAda na rahe. (saMsAranA aneka kAryo yAda rahe paNa dharmanA kAryo kriyAomAM pramAda naDe, ajJAnatA naDe) to samajavuM ke zrutajJAnAvaraNIya karmano udaya che. tenA 14 ane 20 bheda che. matijJAna pachI zrutajJAnanI prApti thAya. e be samyaka prakAre prApta-pragaTa thAya eTale jJAnanI prApti thaI samajavI. pAMce jJAnanI prAptino Avo ja krama che. * buddhinA 4 prakAraH 1. papAtikI, 2. vanacikI, 3. kArmikI, 4. pArizAmika. 24. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. avadhi jJAnAvaraNIya karmaH A jJAna Indriya ane mananI sahAyatA lIdhA vagara thAya che. tethI maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthonuM jJAna thAya. (durbinanI jema) A jJAna deva ane narakanA jIvone janmathI hoya che. AvuM uttamajJAna jyAre bhUta-bhAvinuM, najIka ke dUranuM, loka ke paralokanAM pudgalonI avasthAne jANI na zakAya athavA samajavAmAM khAmI Ave to samajavuM karmano udaya che. enA cha bheda che : 1. anugAmi-pAchaLa jAya, 2. ananugAmi-je jagyAe thayuM hoya tyAM AvatAM ja dekhAya, 3. vRddhimAna-vadhatuM jAya, 4. hIyamAnaochuM thAya, 5. pratipAti-cAlyuM jAya, 6. apratipAti-cAlyuM na jAya. 4. mana:paryava jJAnAvaraNIya karmaH A jJAnanA svAmI Ikriya ane mananI sahAyatA vinA aDhI dvIpanI aMdara rahelA paryApta saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANI zake che. paNa jema mobAIlamAM ke tenA TAvaramAM kAMI khAmI thAya to kAMI sAMbhaLI-jANI na zakAya tema A karmanA udaya jIvonA manogata bhAvone spaSTa jANI na zakAya. A jJAnanA 2 bheda che. (1) Rjumati, (2) vipulamati, mana:paryavajJAnI AtmA teja bhavamAM mokSa pAme. 5. kevaLa jJAnAvaraNIya karmaH jJAnAvaraNIya karma saMpUrNa kSaya thayuM hoya, AtmaguNanA mULa svarUpa anaMtajJAna pragaTa thayuM hoya tyAre AtmA rUpI-arUpI sarva dravyono, atIta anAmata vartamAna rUpa sarva kALanA sarva paryAyone pratyakSa jANe tenuM nAma kevaLajJAna. tenA Agamana sAthe pUrvanA cAre jJAna bIjA zabdamAM temAM bhaLI jAya. dIpaka samA A jJAnanA kAraNe have phakta AtmA aghAtI karmonI jeTalI sthitI hoya te pUrNa bhogavI mokSagatine prApta kare. jyAM sudhI AvuM saMpUrNa jJAna prApta thatuM nathI tyAM sudhI je AvaraNa-naDatararUpa che tenuM nAma kevaLa jJAnAvaraNIya karma. saMpUrNa e jJAnano prakAza pAthare che mATe dIpaka che. jyAre kevaLajJAnane kalpavRkSa paNa kahyuM che. kAraNa te IcchIta phaLa mokSa Ape. * jJAnAvaraNIya karma kevI rIte baMdhAya ? * jJAna, jJAnI, jJAnanA upakaraNanA pratye verabhAva keLavavAthI * avarNavAda (nathI AvaDatuM, nathI jANatA evo AkSepo karavAthI. * guru oLaMge, jJAnanA pustako bIjAne na ApavAthI na zikhavADavAthI. * bhaNatAne aMtarAya (viSNa) karavAthI kara avadhijJAna ane mana:paryavajJAnamAM mukhyatve kSetrane AzrayI jJAnano pharaka hoya che. 25 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * khoTA kAma batADI bhaNavAnuM choDAvI anya sthaLe mokalavAthI. * jJAnInI bhUlo zodhavAthI, IrSA adekhAIthI, pUstaka chUpAvavAthI, bIjAnuM levAthI. * jJAnI sAthe pATha letAM, vAcanA letAM, avinayathI khoTA tarka-vitarka karI vAdavivAda karavAthI. * jJAnI (gurU)nI 33 AzAtanA karavAthI. jJAnAcAranA ATha AcArane na pALavAthI (pALavAmAM pramAda-upekSA karavAthI). * pustaka-jJAnane paga lagADavo, thUMka lagADavAthI, pachADavAthI. * jJAnAvaraNIya karma baMdhanA cha hetu (kAraNo) thI bacavuM jarUrI che H 1. pratyanIkatA, 2. nindava, 3. upaghAta, 4. pradveSa, 5. aMtarAya ane 6. AzAtanA. * jJAnAvaraNIya karma kevI rIte khape ? * jJAnanI sAdhanA, ArAdhanA, upAsanA, gAthA, svAdhyAya, tapa vigere karavAthI. * jJAna-jJAnI-jJAnanA upakaraNa pustakAdimAM yathAzakti tana, mana, dhanane vAparavAthI. * jJAna-jJAnInI prasaMzA karavI, upakAra mAnavAthI, sahAyaka thavAthI. jJAna prApta karatAM vinaya, viveka, ekAgratA, sthiratA, jijJAsA rAkhavAthI. * jJAnInI sevA-suzruzA karavAthI ajJAnI paNa jJAnI thAya. * jJAnAvaraNIya karma na baMdhAya te mATe : * chApelAM-korA kAgaLa, noTabuka, pustaka vigereno durUpayoga na karavo. * je jJAna ApaNI pAse che (jANakArI, noMdha vi.) te bIjAne udAratAthI ApavuM. jJAnano pracAra karavo. * jIva jaMtunI hiMsA thAya, pustako phATI jAya tevo pustako sAthe vyavahAra na karavo. jJAna bhaNatAM, vAMcatAM, bolatAM kAnA-mAtrA pUrA zuddha bolavA, akSara-zabda gaLI na javA (choDI na devA) pustaka-pAnA upara thuMka na uDADavuM. * azucimAM, azuddha jagyAmAM khAtAM-khAtAM, aMtarAyAdimAM pustakone aDavuM nahi, vAMcavuM nahi. * jJAnanI AzAtAnAthI rogI, ArAdhanAthI sukhI 14 pUrvadhara bhAnudatta muni bholA zAstro bhUlI gayA. 1-2-3 IndriyonA 16 lAkha jIvo jJAna prAptithI aLagA rahyA. 26 pRthvikAya Adi 4 prakAranA (7+4)=28, pratyeka vana-10, sAdhAraNa vana-14, beIndriya-2, teIndriya-2=56. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * varadatta rAjaputre pUrvanA vAsudeva AcAryanA bhavamAM ziSyone vAcanA ApavAnuM (8Sa buddhithI) baMdha karI karma bAMdhyuM. guNamaMjarI zreSThIputrIe pUrvanA suMdarInA bhavamAM putrIne ajJAnI rAkhyA. pustako bALI jJAnanA sAdhanono nAza karavArUpa jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM. syulibhadrajIe bhaNelA jJAnanuM abhimAna karyuM tethI 14 pUrva sudhInI pUrNa arthanI vAcanA meLavI na zakyA. * rAjA zreNike jJAnIno vinaya karyo to vidyAmaMtra siddha thayo. * mAsatuSa munine cha akSara kaMThastha karatAM 12 varSa lAgyA. bAda kevaLI thayA. abhayakumAra pUrva bhave jJAnanI ArAdhanA karI buddhinadhAna thayA. vajasvAmIjI pUrva bhave jJAnanI ArAdhanA karInAnI uMmaramAM 11 aMganA jJAtA thayA. * hemacaMdrAcArya pUrva bhave jJAnanI utkRSTa ArAdhanA karI hatI te kAraNe 80 varSanI umaramAM 3 karoDa zlokanA racayitA mahAjJAnI thayA. * caMdanabALAjI kevaLInI AzAtanAno pazcAtApa karatAM kevaLI thayAM. * cilAtIputra upazama, viveka, saMvaranI upara vicAraNA, ciMtana karatA saMsAra sAgara tarI gayA. kAussagya dhyAnamAM muni (kAjo kADhatAM) mAtra hasavAnA kAraNe avadhijJAnathI vaMcIta rahyA. * mAnatuMgasUri zraddhA ArAdhanAnA baLe bhaktAmara stotra racI baMdhana mukta thayA. mallavAdisUrie eka zlokanA AdhAre 10 hajAra zlokapramANa dvAdazAranayacakra' graMtha racyo. * samayasuMdara gaNie "rAjAno dadate saukhyam 1 padanA 8 lAkha artha karyA. * zivarAjarSine prathama vibhaMga jJAna hatuM, pachI e avadhijJAnI thayA. * buddhizALI rohaka jJAnanA kSayopazamathI ujainI nagarInA rAjAne prasanna karI mAna-pAna pAmyA. * avaMti sukumAlanalinIgulma vimAnanuM varNana sAMbhaLatA jAtismaraNa jJAna pAmyA. * mAtA rUDhasomAne rAjI karavA AryarakSita daSTivAdanuM jJAna levA gurunA caraNe gayA. * haribhadrasUri- 1444 graMthanA racayitA banyA. * bhadrabAhujI - zrutakevaLI thayA. 27 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upA. yazovijayajI sopArI uchALI nIce Ave teTalA samayamAM navA sAta zlokanI racanA karatA hatA. jJAnAvaraNa karmanA avAMtara bhedanI vyAkhyA : jJAnAvaraNa karmanA mukhya pAMca bheda che. kAraNa ke matijJAna vagere jJAnanA pAMca bheda hovAthI tene rokanAra jJAnAvaraNa karmanA paNa matijJAnAvaraNa vagere bheda hoya che. * 1) matijJAna ane matijJAnAvaraNa : cakSurindriya (AMkha), sparzendriya ke bIjI koI Indriya ane manathI je jJAna thAya, te matijJAna kahevAya che. tene rokanAra karma matijJAnAvaraNa kahevAya. 2) zrutajJAna ane zrutajJAnAvaraNa : zAstra vAMcavAthI ke zabda sAMbhaLavAthI tenA arthanuM je jJAna thAya, te zrutajJAna kahevAya che. ahIMyA vizeSatA e samajavAnI che ke amuka zabda sAMbhaLyA pachI zravaNendriya dvArA je zabda mAtranuM jJAna thAya, te matijJAna kahevAya. AvuM jJAna to te bhASAnA ajANyA mANasane paNa thaI zake che. paraMtu A zabdano amuka artha thAya che. AvuM je bhASAnA jANakArane jJAna thAya, te mukhyataH zrutajJAna kahevAya che. tene rokanAra karma zrutajJAnAvaraNa kahevAya. 3) avadhijJAna ane avadhijJAnAvaraNa H Indriya ane mananI sahAya vagara ja 2pI dravyanuM AtmA je sAkSAt jJAna kare, te avadhijJAna kahevAya. deva ane nArakane A jJAna janmathI ja hoya che. manuSyane ane jAnavarane guNanA nimitte A jJAna prakaTa thAya che. ene rokanAra karma avadhijJAnAvaraNa kahevAya. 4) mana:paryavajJAna ane manaHparyavajJAnAvaraNa : manuSya kSetramAM rahelA saMkSI paMcendriyajIvanA mananuM jJAna thAya, te mana:paryavajJAna kahevAya. tene rokanAra karma manaH paryavajJAnAvaraNa kahevAya. 5) kevaLajJAna ane kevaLajJAnAvaraNa H loka ane aloka tathA bhUta-bhaviSya ane vartamAna traNeya kALanA dravya, guNa ane paryAyanuM je saMpUrNajJAna thAya, te kevaLajJAna kahevAya. tene rokanAra karma kevaLajJAnAvaraNa kahevAya. 28 suvAkayo : * jeTaluM carmacakSuthI joyuM tethI aneka gaNuM jJAnacakSuthI juo. * kIDA ke annAnI jIva kAdavamAM sukha mAne jyAre jJAnI jJAnamAM mAne. jenA jJAnAvaraNIya karma ochA tenAmAM jJAna ghaNuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saraLa prazno : 1. jJAnanA prakAro artha sAthe lakho ? 2. mithyAtva aMge tame zuM jANo cho ? 3. jJAnAvaraNIya karma bAMdhavAnA - khapAvavAnA 3-3 kAraNo Apo. 4. pAMca IndriyanA nAma-viSaya-prakAra batADo. 5. jJAnanI AzAtanA ne ArAdhanA karanAranA 5-5 nAmo Apo. * upasaMhAra : | AhAra levA-karavAthI jema bAhya zarIra vRddhi pAme, puSTha thAya che tema aNAhArI jevuM jJAnarUpI amRtamaya bhojana karanAra AtmA pApano kSaya karavA rUpa aMtaraMgane zuddha avazya kare che. A pAMca jJAnamAM 4 muMgA (kriyAtmaka) che. jyAre zrutajJAna bolakuM che. sUryanA tejamAM caMdrano prakAza samAI jAya tema cAre jJAna temAM samAI jAya che. pUrva bhavanA anubhavelA vicAro, dhAraNAo saMbaMdhI je jJAnathI vartamAnamAM yAda Ave tene "jAtismaraNa jJAna' kahevAya che. kharI rIte jema jema jJAnanI mAtrA AtmAmAM vadhatI jAya tema tema durguNo dUra thatA jAya ane AtmA vinayI, vivekI guNavALo thAya. paNa jene jJAnAvaraNIya karmanA udaya hoya tene e thatuM nathI. TUMkamAM jJAnI jJAna meLavavAmAM AnaMda ane AraMbha-samAraMbhamAM duHkha mAne, jyAre ajJAnI saMsAra vadhAravAmAM AnaMda ane bhogavavA na maLe to duHkha mAne. sAdhu jIvanamAM 22 pariSahano anubhava thato hoya che. temAM khAsa prajJA pariSaha ane ajJAna pariSaha jItavAnA hoya che. zAstrIya rIte jo jJAna prApta karavuM hoya to te vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathAnA kramathI prApta karavuM joIe. A rIte pUjya bhAve zraddhA-vinaya-vivekathI prApta karela jJAna ja pace, jIvanamAM utare ne lAbhadAI thAya. jJAna prApti mATe prAcina paraMparA mujaba sAdhu-45 AgamanI anujJA guru pAse vividha prakAranI jogo (kriyA) karI vinaya-bahumAnapUrvaka prApta kare. jyAre zrAvako upadhAna vidhi sahita karavA mATe prayatna kare che. TUMkamAM jJAna caturvidha saMghane parama upakArI che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2. darzanAvaraNIya... '* mitAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guNa - anaMtadarzana karmanuM nAma - ghAtakarma aMtargata bIjuM darzanAvaraNIya karma. mULa prakRti (bhada) - 9. karmano udaya - aMdhatva, nidrA, ALasupaNuM karmanuM udAharaNa - rAjAnA dvArapALa jevuM. karmanI sthiti - jaghanya-aMtarmuhUrta. utkRSTa-30 koDAkoDI sAgaropama. karmano baMdha - 10 mAM sUkSmasaMparAya guNasthAnaka sudhI karmano saMpUrNakSaya - 12 mAM zIzamoha guNasthAnake thAya. karma nivAraNa upAya - darzana, darzanInI sevA bhakti zAsana prabhAvanA karavI, karAvavI, anumodavI. pAMca AcAramAM - bIjo darzanAcAra, aticAranA 8 prakAra. darzananI ArAdhanA - japa- zrI kevaLadarzana guNadharAya namaH OM hanamo daMsaNassa viziSTa ArAdhanA - zAzvatI navapadanI oLImAM chaThThApadanI ArAdhanA. 20O DOES PUNIT w i B .. * vivaraNa : jJAna eTale jANavuM te rIte darzana eTale jovuM. samagra saMsAranA padArthone tenA dravya-guNa-paryAyane jovA enuM nAma darzana. koI paNa bAMdheluM karma jyAre bhogavavuM paDe che. tyAre tenI paddhati thoDI judI judI anubhavAya che. eka vAta nizcita che ja ke karma bhogavavuM ja paDe che. mAtra te hasatAM bhogavo, prasannatAthI bhogavo to bhaviSyamAM pharI te tamArI sAme navA svarUpamAM AvatuM nathI. anyathA AvyA vagara rahevAnuM nathI. A rahI e karma bhogavavAnI TUMkIne sahelI samaja. hao Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmano udaya roja khAvA, pivA, uMghavA dvArA anubhavAya che. - bhegA karelA karmo (sattA) thoDA samaya UbhA raheze. pachI e karma - anukrame udayamAM Avaze. (udaya-udIraNA) bAMdheluM karma sattAmAM ja ghaNAM samaya sudhI hatuM te kramazaH udayamAM Ave. 4. pradezodaya karma bhogavavA chatAM tenI khabara paNa na paDe, saraLatAthI e karma bhogavAI jAya. 5. rasodaya - karmanI bhogavatI vakhate mana upara ciMtAdi kAraNe khoTI asara thavI. duHkhI thavuM. darzanAvaraNIya karmanI prakRti : sAmAnya rIte jJAnathI ne darzanathI jovAnuM kArya bheguM thAya eTale AtmA satya tattvanI najIka pahoMcI jAya. tyAM nathI pahoMcatuM tenuM mukhya kAraNa jovAnI uNapa. karmasattA jovAnI pravRtti je rIte karavI che. te karavA na de. darzananI 9 prakRtimAM prathama 4 jovAnI zaktimAM vighna-avarodha kare che. jyAre bAkInI 5 prakRti meLavelI ke maLelI zaktino upayoga karatAM roke che. e 4+5=9 prakRti nIce mujaba che. 1. kriyamAna 2. saMcita 3. prArabdha - - (1) cakSu darzanAvaraNIya H cakSu ane mana dvArA jovAnuM kArya thAya che te cakSudarzana. tene AvaraNa karAvanAruM karma te cakSu darzanAvaraNIya. (2) acakSu darzanAvaraNIya : cakSu sivAyanI bAkInI 4 Indriya ane manathI je kArya thAya che te acakSudarzana. tene AvaraNa karAvanAruM karma te acakSu darzanAvaraNIya. (3) avadhi darzanAvaraNIya H Indriya ane mananI sahAyatA vinA AtmAne svAbhAvika rUpI dravyanuM jJAna thAya che te avadhidarzana.tene AvaraNa karAvanAruM karma te avadhi darzanAvaraNIya. (4) kevaLa darzanAvaraNIya : kevaLa darzana dvArA vastumAtranuM sAmAnya darzana AtmAne thAya che. te kriyAmAM rUkAvaTa je kare te. uparanA cAre karmane mati-zruta-avadhi ane kevaLajJAnanI sAthe gADha saMbaMdha che. arthAt jovAnuM jANavAnuM kArya eka sAthe thAya paNa A karma temAM rUkAvaTa karI de che.* (5) nidrA : mAtra dhImo AvAja sAMbhaLI jAgI javAya tevI (kUtarAM jevI) gha. (6) nidrA-nidrA H kuMbhakaraNa jevI DhaMDhoLavA chatAM jaladI na jAge tevI uMgha. (7) pracalA : beThA beThA athavA UbhA-UbhA AvatI nidrA-uMgha. (8) pracalA-pracalA : cAlatAM cAlatAM je nidrA Ave te. baLada-ghoDAnI jema. * mana:paryavajJAna vizeSa bodha rUpe thatuM hovAthI darzanAvaraNathI alaga paDe che. 31 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dat : i VYY (9) zihida divase ciMtavelA kArya ati baLapUrvaka uMghamAM ne uMghamAM karI Ave chatAM potAne jAge tyAre khabara paNa na hoya tevI gADha nidrA. sAra - chellI je pAMca prakRti che te nidrA (pramAda)nI sAthe saMkaLAyelI che. ane te jovA mATenI kriyAmAM vina kare che. je divase A vighnakartA nidrA nabaLI thaze te divase AtmA saMpUrNa darzana prApta karavAmAM pragati karaze. arthAt apramatta avasthA kevaLadarzana sudhI pahoMcADe che. pAMca IndriyonA viSayo (sparza, rasa, gaMdha, jovuM, sAMbhaLavuM) dvArA jo vItarAga paramAtmAnI upAsanA karavAmAM Ave arthAt krisparzaniya dvArA tIrthanI sparzanA yA prabhunI pUjA vi. rasanendriya dvArA vItarAgInA guzAstavanA prArthanA-bhakti pUjyabhAve thAya.dhrANendriya gaMdha dvArA prasannatA, cakSureniya dvArA tAraka-upakAraka vItarAga jinezvara devanA darzana jo karavAmAM Ave, zrotakriyA dvArA vItarAganI kalyANakArI vANInuM pUjyabhAve zravaNa thAya to manuSyabhava saphaLa thaI jAya. kAyA lakSaNavaMtI vAraMvAra prApta thAya ane karma baMdhanA badale karma kSaya karavAnI taka maLe. darzanAcAranA ATha AcAronuM varNana nANamI sUtranI trIjI gAthAmAM Ave che teno TUMko vicAra nIce mujaba che. nisaMkiya nikhaMkia, nivitigicchA amUDha dikI ane uvavUha thirikaraNe, vacchalla pabhAvaze aDha // artha darzanAcAranA ATha AcAro 1.zaMkArahitapaNe (ubara rANo), 2. AkAMkSA vagara, 3. dhRNA karyA vinA (cAMDAla), 4. para dharmamAM mAhita thayA vinA (lasA para je draSTi prabhu darzana kare te draSTine paNa dhanya che. 32 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvikA), 5. guNavAnanI prazaMsA karIne, 6. dharmamAM sthira banIne (meghakumAra), 7. sahadharmInI bhakti karavI (puNIyA zrAvaka), 8. dharmanI prabhAvanA karavI (vajasvAmI) ema 8 AcAronuM yathAyogya pAlana karavuM joIe. darzana-jJAnane eka kalpanAthI be bhAI jevA kahI zakAya. chabastha avasthA jyAM sudhI hoya tyAM sudhI sAthene sAthe ja hoya zraddhAnI majabutAI jIvanamAM vadhAravI paDe. jyAre zraddhAnI bhUmikA vadhe tyAre karma kSaya-vinAza thAya ane jJAnanI mAtrA vadhavA lAge. tethI tattvArtha graMthamAM sUtrakAre "samyagudarzana jJAna cAritrANI mokSa mArgaH' kahyuM. te ja rIte jyAre AtmA anaMtajJAnano svAmI thayo tyAre pahelI kSaNe kevaLajJAna" ane bIjI kSaNe kevaLa darzana' batAvuM. samyakatvanI prApti mATe je jIva haLukarmI hoya, pApabhIrU hoya, vrata paccakakhANa karavAno-svIkAravAno anurAgI hoya, satyazodhaka upAsaka-ArAdhaka hoya. TUMkamAM sudeva-suguru-sudharma pratye draDha mAnyatA-zraddhA rAkhanAro hoya e jIvane samyagdarzanasamakita prApta thAya. pariNAme darzanAvaraNIya karmano kSaya karatAM tene vAra na lAge. zAstromAM samakitane oLakhAvanArA pAMca lakSaNa ane jUdA jUdA 19 bheda darzAvyA che. samyagujJAna-mATe jema jJAnanI ArAdhanA anivArya jarUra che. tema darzana mATe vItarAga paramAtmAnI sevA-AjJA pAlana jarUra che. sAthosAtha darzanathI jIvane sAmAnya bodha (jhADa che, makAna ke mAnasa che tevo) thAya ane jJAnathI jIvane sAmAnya bodhamAM vadhAro eTale vizeSa bodha (AMbAnuM jhADa che, dharmazALAnuM makAna ke rAjA-zeTha-zrAvaka vi. che tevo) thAya. A rIte bodha thayA pachI heya-zeya-upAdeyanI vicAradhArA pApathI bacAve. baMdhAyelA karmano kSaya karavA samabhAve sahana karavAnI taka Ape. davA eka aThavADiyuM jo levAmAM Ave to roga-azAtA dUra thAya. tema ahIM samajavuM. darzananI zuddhi mATe aticAranI ATha gAthAmAM trIjI gAthAmAM 8 AcAra kahyA che. darzanathI draSTi sudhare, draSTidoSa dUra thAya e vAta jaLakAMta maNinA prayogathI jema pANImAM rahela mela dUra thAya, phaTakaDInA sahAre pANI zuddha thAya temAM saraLatAthI samajAI jaze. ghuvaDane divase dekhAtuM nathI, rAtre ja e joI zake che. temAM karma vijJAnane ja apanAvavAnuM che. draSTimAM jakhAmI svIkAravI paDe. darzanamAM lokika dharmathI bacavuM joIe ane lokottara dharmamAM javuM joIe. vitarAga paramAtmAnA darzana karatAM jo dravya-guNa-paryAya ane mudrAnA siddhAMta najara sAme rAkhavAmAM Ave to darzananI zuddhi thAya. AMkhamAM jene motIyAnI bimArI * zama-saMvega-nirveda-anukaMpA-AsiyapaNuM. * nissaki a, nikaMkti a vigere. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI hoya tene motIbiMdune dUra karavAno prayatna karavo paDe. tema samyagdarzananI zuddhi mATe mithyAtvathI dUra thavA prayatna karavo jarUrI che. parasa bhojana uttama prakAre banAvAyuM hoya paNa pIrasanAranA jo hAtha dhrujatAM hoya to bhojananI majA mArI jAya. tema sudeva-guru-dharmatattva saMpUrNa lAbhadAI hoya paNa svIkAranAramAM khAmI hoya to te samyagradarzana darzana zuddhi sudhI na pahoMce. ekendriyathI te Indriya sudhInA jIvo tethI cakSu vihIna hoya che. * darzanAvaraNIya karma kevI rIte baMdhAya ? * anucita (viSaya-vikAra poSaka) sAhitya vAMcavA-jovAthI. * vItarAga pratye ahobhAva na rAkhavAthI. * jJAna-jJAnInI jema darzana pratye samajavuM. * darzanAcAranA 8 aticAra ke 9 prakRtino sahavAsa karavAthI. * darzanAvaraNI karma na baMdhAya te mATe : * vItarAga pratye teonA darzana pratye pUjyabhAva rAkhavo. samyagadarzanI jIvo sAthe sAro vyavahAra karavo. * dharmanI anumodanA karavI, rAga-dveSa kaSAyo na karavA, ghaTADavA. * kIDI-maccharAdinA upadravo samabhAve sahana karavA. jayaNA pUrvaka upadrava dUra karavA. * ugha-nidrAmAM ghaTADo karavo. jAgRti rAkhavI. 13 kAThIyAthI dUra rahevuM. * vicAronI pariNAmanI bhAvanAnI zuddhi karavA satsaMga karavo. * sAruM zAstra vAMcana karavuM. TI.vI. vI.sI.DI., novelathI dUra rahevuM. * samakitanA 67 bola (prakAra) najara sAme rAkhI jIvana jIvavuM. * jJAnavaraNIyanI jema darzanAvaranIya karma na baMdhAya tevI ciMtA-kALajI rAkhavI. * darzanAvaraNanA ArAdhaka-virAdhaka : | * 1500 tApasa-500 samavasaraNa jotAM 500 samavarasaranI pAse pahoMcatA ane 500 prabhune pradakSiNA ApatAM kevaLI thayA. * nAgaketu - vItarAga prabhunI puSpapUjA karatAM kevaLI thayA. * puNyADhaya rAjA - vItarAga prabhunA bhAvathI darzana karatAM kevaLI thayA. * marUdevamAtA-pUtranI rIddhi siddhi joI mohane dhIkakAratAM kevaLI thayA. * durgAnArI- puSpapUjA karatAM ekAvatArI thayA. * saMpratirAjA - savA lAkha jinamaMdira, savA karoDamUrti banAvI-bharAvI tarI gayA. 34 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jamAlI - prabhuvIranI dharmadezanAmAM saMzaya rAkhI bhraSTa thayA. khaMdhakamuni - bhAIo ! tamane muzkelI na paDe te rIte Ubho rahuM. tema kahI samatAthI upasarga sahana karyo. '* darzanAvaraNa karmanA 9 bhedanI vyAkhyA : vastunA sAmAnya bodhane darzana kahevAya che. jemake A kaMIka che, te darzana kahevAya che, tene rokanAra karma darzanAvaraNa kahevAya che, tenA 9 bheda che. 1) cakSu darzanAvaraNa AMkha dvArA thatA sAmAnya bodha (darzana)ne rokanAra karmane cakSudarzanAvaraNa kahevAya. 2) acaNa darzanAvaraNa AMkha sivAya zeSa 4 Indriyo dvArA thatA sAmAnya bodha (darzana)ne rokanAra karma cakSudarzanAvaraNa kahevAya. 3) avadhi darzanAvaraNa rUpIdravyanA sAkSAt sAmAnya bodhane rokavAvALuM karma avadhidarzanAvaraNa kahevAya. 4) kevala darzanAvaraNaH jagatanA samasta padArthonA darzanane rokanAruM karma kevala darzanAvaraNa kahevAya. 5) nidrAH jeno udaya thatAM sukhapUrvaka jaldI jAgI zake, te nidrA darzanAvaraNa kahevAya. 6) nidrA-nidrA jeno udaya hovAne kAraNe kaSTapUrvaka jAgI zake, te nidrAnidrA darzanAvaraNa kahevAya. 7) pracalA jeno udaya hovAthI UbhA-UbhA ke beThAM beThAM UMgha Ave, te pracalA darzanAvaraNa kahevAya. 8) pracalA-pracalA darzanAvaraNaH jeno udaya hovAnA kAraNe cAlatAM-cAlatAM UMgha Ave, te pracalApracalA darzanAvaraNa kahevAya. 9) svArdhiH jenA udayathI divase vicAreluM kaThora kArya UMghamAM karI le. A avasthAmAM chellA saMghayaNavALI vyaktine bIjA karatAM begaNI ke traNagaNI zakti hoya. * suvAkyo : * jJAna ane darzana e mokSa rathanA be paiDAM che. * mithyAtva darzananA AvaraNa vadhAre, samyakatva ghaTADe che. * aMdha-apaMga ISTa sthAna pAme tema jJAna-darzana che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saraLa prazno : 1. darzana jJAnano paraspara saMbaMdha batADo ? 2. darzanAvaraNIya karmano paricaya Apo ? 3. darzanAvaraNIya karmanA 2 ArAdhaka - 3 virAdhaka batADo ? 4. darzanAvaraNIya karmanI kaI 5 prakRti tamArA jIvana sAthe saMkaLAI che? * upasaMhAra : zreNika mahArAjA kSAyika samakitadhArI hatA. jIvanamAM azraddhA thAya, dharmanI niMdA karavAnI taka maLe tevA prasaMgo AvyA. paNa draDha zraddhAvAna vicAromAM sthira AtmA samakitathI calAyamAna na thayA. dareka kSaNe jIva karmAdhIna che. je karbhe zUrA te dharme zUrA evuM mAnanArA thayA hatA. darzanAvaraNIya karma dharmI jIvane caLavicaLa kare. sAcuM che ke kema ema vicAravamaLamAM bhamAve paraMtu kaTokaTInA kSaNe je dhIra gaMbhIra bane teno artha pudgala parAvartana kALa (janma maraNanA cakkara) ghaTI jAya. saMsAra ghaTe eTale thoDo-ghaNo puruSArtha karo to kevaLajJAna-mokSa dUra nathI. jJAnathI saMsAramAM kevI rIte jIvavuM tenuM jJAna khapI AtmAne thAya. jyAre darzanathI saMsAranA svarUpane jovA-jANavA cAnsa maLe che. darzanAvaraNIya karmanA udaye jIvo AMdhaLA-baherA-lUlA laMgaDA-khAmIvALA zarIradhArI bane che. sparza-rasa-ghANa IndriyonA viSayo paNa saMtoSakAraka kAma karI zakatA nathI. mATeja bolavA-jovAmAM jJAnIo viveka rAkhavAnuM kahe che. rAjahaMsa pakSI dUdha-pANIne potAnI viziSTa zaktithI jUdA karI mAtra dUdha pI le che. zRMgImaccha samudramAM ja vase che. chatAM pIvA mATe zuddha jaLa zodhI le che. te uttama dharmI AtmAo saMsAramAM bhale rahetA hoya chatAM samyagudaSTinA kAraNe e janma-maraNa ghaTe e rIte AcAra vicAra pALe che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. mohanIya karma... '* mitAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guphA - vItarAgatA, anaMtacAritra. karmanuM nAma - ghAtakarma aMtargata trIjuM mohanIya karma. mULa prakRti - 2, *prabheda - 28 karmano udaya - saMsAra pratye gADha anurAga. karmanuM udAharaNa - dArU pIdhelA mANasa jevuM. karmanI sthiti - jaghanya-aMtarmuhUrta utkRSTa 70 koDAkoDI sAgaropama. karmano baMdha - 10 mA sUkSmasaMparAya guNa sthAnake aTake. karmano saMpUrNakSaya - 12mA zIramoha guNasthAnake thAya. karmanivAraNa upAya - tyAga, vairAgya bhAvanA, vaiyAvacca. pariSaha - 1 thI 8 guNasthAnaka sudhImAM 8 pariSaha jItavA. maMtra-jApa - zrI zAyika samakita guNadharAya namaH = = From: = ! ahaM mameti mantro'yaM, mohasya jagadAnthyakRt / aya mevadi nayapUrva, patino mohati che (jJAnasAra) * vivaraNa : tAvika ziromaNI mahopAdhyAya pU. zrIyazovijayajI mahArAjA jJAnasAra nAmanA aSTaka graMthanA cothA aSTakanA eka zlokamAM mohanIya karmane jItavA mATe saraLa upAya batADatAM TUMkamAM kahyuM, AhaM ane mama maMtre jagatane aMdha karI dIdho che. temAMthI bahAra nikaLavA nakArAtmaka "nA aham', "nA mama" no maMtra asarakAraka rAmabANa upAya che. karma vijJAnamAM tethI ja mohanIya karmane rAjAnI ane bAkInA sAta karmane maMtrInI upamA ApI che. * darzanIya mohanIya 3: 1. mithyAtva, 2. mizra ane 3. samakita, cAritra mohanIyanA (25) 1 thI 16 kaSAya ane 17 thI 25 nava nokaSAya. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra-jagatanA svarUpanuM jJAna dvArA samajyA pachI ane darzana dvArA jANyA pachI tamAruM jIvana veDaphAI na jAya, jIvananI dareka kSaNa mUlyavAna banI jAya. tamArA mananuM koI haraNa karI na bese te mATe trIjA caraNamAM mohanIya karmanI mulAkAta laI rahyA chIe. mohanIya karmanazvara vastumAM mAnavIne lohacuMbakanI jema kheMcI jAya che. rAgadazAnA kAraNe yA zarIrAdinA mohanA kAraNe A jIva kSaNIka sukhane prApta karavA prayatna kare che. paNa kSaNIka sukha e kSaNIka ja kahevAze. - A karma samyagudarzana ane (samyagu) cAritrane roke che. tenI mukhya be prakRti prabheda 3+2=28 AgaLanA pAnAnI phUTanoTa mujaba jANavA. (1) darzana mohanIya nA prabheda-3 : 1. mithyAtva mohanIya - je karmanA udayathI vItarAga kathita tattvo para rUci na thAya ane atattvo upara rUci (lAgaNI) thAya. 2. mizra mohanIya - je karmanA udayathI vItarAganA tattvo upara rUci paNa thAya ane arUci paNa thAya. (rogI manuSyane khAvAnI IcchA paNa thAya ne arUci paNa thAya.) 3. samyakatva mohanIya - vItarAga kathita tattvo upara saMzaya (zaMkA) thaI jAya che. chatAM e jIva sAyika samyakatvathI dUra rahe paNa kSayopazamika samyakatvavAna hoI zake che. TUMkamAM darzana mohanIya vItarAgane tenA darzanane oLakhavA na de. aneka vakhata zuddha darzananI prApti mATe prayatna kare prApta paNa thAya paraMtu AgaLa vadhavA na de. saphaLa thavA na de. (2) cAritra mohanIya - prabheda-25 : (1) soLa kaSAyaH krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra kaSAyo (durguNo) che. tethI jIva kaSAyI thAya. te pratyekanA 1.anaMtAnubaMdhI, 2. apratyAkhyAnI, 3. pratyAkhyAnI ane 4. saMjvalana evA 4x4=16 bhAMgA che.*te kAraNe kramazaH jIvanamAMthI sukRtyo dUra thAya ane duSkRtyono praveza thAya. eno artha e ja ke saMsAra vadhe. asAra saMsAranA bhayaMkara svarUpane varNavatA ratnacUDa rAjapUtranI kathA paNa Aja rIte jANavA jevI che. rAjapUtra dezAvara jaI paisA kamAvavA Icche che. paNa cAra dhUtArA tenI IcchA pUrNa thavA de ema nathI. chatAM e saphaLa thAya che kAraNa, samyagujJAna ane tyAga bhAvanA. jema mohanA kAraNe jIvanamAM kaSAya janme che. temanokaSAya paNa vicArone duSita 38 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. vicAra duSita eTale jIvanano mohanIya karmamAM praveza. je vastu manane na game te kharAba AvI vyAkhyAnA kAraNe sAruM paNa kharAba thAya ane kharAba paNa sAruM thAyasamajAya. (2) nava nokaSAyaH hAsya-rati-arati-bhaya-zoka-durgachA-strI veda-puruSa veda ane napuMsaka veda A nava nokaSAya kahevAya che. enA kAraNe saMsAra vinA kAraNe kaluSita thAya che. kramazaH nikAcita karmano saMbaMdha paNa kare che. uparAMta adhika mAtrAmAM jo kaSAya kare to e jIvanA mATe narakagatinA dvAra paNa khullAM thaI jAya che. A rahyo e nokaSAyano alpa paricaya. 1. hAsya mohanIya jenA udayathI, nimittathI ke nimitta vagara hasavuM Ave. (mazkarI yA khuzAmata rUpe jo hAsya kare to kaSAya thAya. muni hAsyanA kAraNe avadhijJAnathI vaMcita thayA.). 2. rati mohanIya H jenA udayathI manapasaMda vastu upara prIti thAya. (praya bhojana prajApAla rAjAne surasuMdarI upara prIti thayela. 3. arati mohanIyaH jenA udayathI manane apasaMda vastu upara aprIti thAya. (apriya bhojana prajApAla rAjAne mayaNAsuMdarI upara aprIti thayela.) 14. bhaya mohanIya jenA udayathI nimitta-animittathI manamAM bhaya pedA thAya. 5. zoka mohanIyaH jenA udayathI jIva ISTanA viyogamAM raDe-vilApa kare, mAthuM phuTe. raso hAtha dazA : abAlanA. ICrasa vikAlanekA sAdhana __ - maMda tIva tIvratara tIvratama Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgaMchA mohanIya : jenA udayathI jIvane sArI-narasI vastu upara durgaMchA thAya. (zrIkRSNa mahArAjAe marelI-saDelI kUtarInI durgaMdha samabhAve sahana karI.) 7. puruSaveda : jenA udayathI strIne bhogavavAnI IcchA thAya. 8. strIveda : jenA udayathI puruSane bhogavavAnI IcchA thAya. 9. napuMsaka jenA udayathI strI-puruSa bannene bhogavavAnI IcchA thAya. : karmano baMdha jyAre thAya che tyAre jIvanA pariNAma mukhya bhAva bhajave che. mohanIya karma jema aMtarAya karma badhe lAgu paDe asara kare che. tevuM asarakAraka che. saMyama levuM hoya, dAna ApavuM hoya ke tapa karavuM hoya, dareka sthaLe mohanIya karma naDe che. tethI tenA cAra bheda (cauThANIyA rasa) naDe che. kaSAyone zAstramAM 3 nAga ane eka nAgaNInI upamA ApI che. e vAta devagatino jIva vasudeva ane manuSyagatino jIva nAgadattanA draSTAMtathI samajIe. tapa-japanA prabhAve devagatine pAmelA be mitradeve eka divasa paraspara nakkI karyuM ke, je deva cyavIne manuSyagatine pAme tene dharmathI calIta thayelo joI khAsa bIjA devavAsI mitradeve manuSya lokamAM jaI potAnA mitrane pratibodha pamADavo. banavAkALa eka deva cyavIne manuSyagatimAM gAMdharva nAgadatta nAme janmyo. jIvanamAM AnaMda prApta karavA saMgItanA sahAre e ghaNAM sarpa bhegA karato hato. devagatinA mitrane nAgadattanI A bALakriDA joI duHkha thayuM. nakkI karyA mujaba manuSya lokamAM AvI nAgadattanI sAme potAnA cAra sarpa batADI tenI sAthe sarpakriDA karAvavA AvyAna karyuM. devagatinA mitre potAnI sAthe lAvelA cAra sarpano paricaya ApatAM kahyuM ke, pahelo sarpa sUrya jevo lAla varNavALo bhayAnaka che. enI dADhamAM kAtila jhera (caMDakozika sarpa jevuM) che. agninI jvAlA pheMkanAro kALamukhI anekane maraNane zaraNa ApanAro che. ghaNAM ene dveSI ke krodhI jevA nAmathI oLakhe che. bAkInA traNe sarpane prasaMga Ave to e madada paNa kare che. bIjo ahaM-mAna nAmano 8 madane yAda karAvanAra ATha phaNAvALo ajagara che. jene e karaDe tene becena banAvI de che. potAnI zaktinuM tene ghaNuM abhimAna che. trIjI nAgaNa che. svastikanA cihnavALI caMcaLa vRttivALI che. strI jAtinI badhI ja kalA jANe che. bhalabhalA catura puruSo tenA darzanathI muMjhAI jAya che. bhale e dekhAvamAM sukomaLa che paNa eTalI ja kru2 che. tenI pakaDamAMthI chUTavA prayatna karanAro vadhu phasAI jAya che. tene badhA mAyA-nAgaNa evA nAmathI oLakhe che. cotho sarpa evI jAtimAM janmyo che ke, AkhuM jagata tenA prabhAva nIce paravaza 40 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAdhina banI gayuM che. tethI dara varSe tenA pUjA paNa mAnavI kare che. agni, smazAna ke peTano khADo jema koI divasa pUrAto nathI tema e paNa potAnA svabhAvathI atRpta che. pahelAnA traNe (sarpa-nAgaNa) AnA IzAre nAcatA hoya che. saMsAramAM ATha prakAranA je aMdha che, temAMno A AMkha chatAM aMdha che. matalabIyo bahero che. nAgadatta have bola. mArI A caMDALa cokaDI jevA sarpanI sAme tArI pAse koI TakI zake tevA tAkAtavAna sarpa che ? eka vAta yAda rAkhaje ke hAra athavA jItanuM je pariNAma Avaze e tAre ke mAre bhogavavuM paDaze. pachI temAM tAruM ke mAruM kAMI cAlaze nahi. napho ghaNo ne nukasAna paNa ghaNuM. nAgadatta eka kSaNa vicAramAM paDI gayo. chatAM hiMmata rAkhI bAjI ramavAnI hA pADI. vasudatte potAnA nAgane jAgrata karI chUTA karyA tyAM ja akaLAI gayelA sarve saMsAranI mAyAmAM valoNuM pANInI jema nAgadattanA sarpane to ThIka nAgadatta upara ja prahAra karI bebhAna karI nAkhyo. pAse ubhelA badhA ja gabharAI gayA. vasudattane bAjI sudhAravA AjIjI karavA lAgyA. vasudattane te ja joItuM hatuM. badhA bhAIo samakSa teNe eka zarata mUkI ke, jo sAjo thAya-karuM to teNe saMsArano tyAga karI saMyamanA paMthe prabhuvIranA caraNe javuM paDaze. * badhAe vicAra karyo ke, maryA karatAM jIvavuM sAruM. eTale hA pADI ane tarata ja devAyAvALA vasudatte sAmAnya vidhi karI potAnA sarpone kAbumAM lIdhA. eja kSaNe nAgadatta ALasa maraDIne Ubho thaI gayo. TUMkamAM e cAra sarpa-nAga kaSAyo che. jIva kAraNa ke vinA kAraNe mohane vaza thaI IcchAe ke anicchAe kaSAyo kare che. janma-maraNa vadhAre che. temAMthI chUTavA-bacavA ke taravAno eka mAtra mArga saMsAra tyAga che. abbArasaNI kaSmANamohaNI, vayA tahaceva baMbhavayaM gutINa mana gutIya cahero dukakhe jiyati che. artha IkiyomAM rasanendriya, karmamAM mohanIya karma, vratamAM brahmacarya vrata ane guptimAM managupti e cArane jItavA durlabha che. zAstrakAroe uparanA zloka dvArA sAcuM ja kahyuM che, ke ATha karmamAM mohanIya karmane vaza karavo ghaNo duSkara che. mohaeTale rAgadazA.bha. mahAvIra pratye gautamavAmIne prazastarAga hato tethI prabhunA nirvANa pachI javItarAgadazAnuM jJAna thatAM te kevaLajJAnI thayA. e kAraNe ja jyAM rAgadazAnuM poSaNa thatuM hoya, pariNAma bagaDI jatA hoya tevA sthaLe nivAsa na karatAM jaMgalamAM vasavuM hitakAraka che. ema "dharma ratna prakaraNa" graMthamAM kahyuM che. 41 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvane cAritra-saMyama levuM che paNa laI zakAtuM nathI. janma maraNa saMyama na le to vadhaze athavA duHkhamAM ArtadhyAna karI navA pApano baMdha thaze e jANavA chatAM chUTatuM-mUkAtuM nathI. kAraNa mohanIya karma. jyAM sudhI rAgadazA-moha ghaTe nahi tyAM sudhI kalyANanA mArge caDhAya nahi. mohanIya karma 'tAva' jevo che. jyAM sudhI zarIramAM tAva hoya tyAM sudhI kAMI paNa khAvAnuM ke kAma karavAnuM sujhe nahiM. tema mohanIya karmanA udaye sAcuM, sAruM, hitakArI paNa game nahiM. * mohanIya karma kevI rIte baMdhAya ? * vadhAre pramANamAM kSazika AnaMda ke sukhano bhogavaTo karavAthI. * duHkha-zoka-vilApa karavAthI * vItarAga paramAtmAthI alipta (dUra) thavAthI. * ApaghAta, bhAgI javuM, jherapIvuM, vi. rAganA kAraNo karavAthI. * pazu-pakSI athavA jaDa vastu pratye AkarSAI anicchanIya pravRtti karavAthI '* mohanIya karma na baMdhAya te mATe :T * saMsAramAM sAkSI bhAve jIvavAthI. * vItarAga prabhunuM zvAse zvAse nAmasmaraNa karavAthI. * AnaMda-sukha tyajavA jevuM che ema vicAravAthI. * jyAM bhaviSyamAM duHkha che tevI pravRtti tyajavAthI. * svIkAravA jevuM saMyama che e vAta manathI mAnI levAthI. * mohanIyakarma kevI rIte khape ? * nirvedI prabhunI viziSTa sAdhanA-ArAdhanA karavAthI, * moha roga che evI draSTi keLavavAthI. * kaSAyo na karavAthI tenA utpattisthAnathI dUra rahevAthI. * koIpaNa kAraNa ke vinA kAraNe nokaSAyathI dUra rahevAthI. * cAra zaraNA ja svIkAravA lAyaka che bIjA tyajavA lAyaka che. * mohamAM rAcanArA-tyajanArA puNya puruSo : krodhaH DULyA - caMDakauzika (pUrvabhava) taryA - caMDa rUdrAcArya mAnaH DUbA - bAhubalI taryA IndrabhUti (apekSAe) mAyA DULyA - lakSmaNA sAdhvIjI taryA - mallinAtha (apekSAe) lobha DULyA - mammaNa zeTha / subhama cakrI taryA - puNiyAzrAvaka 42 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI mamatA DULyA - marIcI taryA - khaMdhakasUrinA 499 ziSya gaNikAno saMga DULyA - naMdiSaNa taryA - syulibhadrajI sparzendriyaH DULyA - hAthI taryA - gajasukumAla rasanendriya khULyA - mAchalI taryA - dhanAaNagAra dhrANendriyaH DULyA - bhamaro taryA - subuddhi pradhAna calurakriyaH DULyA - pataMgiyuM taryA - IlAcIkumAra zroteMdriyaH DULyA - haraNa taryA - metAraja muni manaH DULyA - taMduliyomasya taryA - prasannacaMdra * ratisArakumAra patnIne soLe zaNagArathI zaNagAratAM vairAgya bhAve kevaLI thayA. * guNasAra, pRthvIcaMdra, prabhUjanA lagnanA prasaMge vairAgI thaI kevaLI thayA. * bharatacakrI - ArIsAbhavanamAM ucca bhAvanA bhAvatAM kevaLI thayA. * durdazAMka deva - deDakAnA bhAvamAM prabhudarzananI bhAvanAthI deva. * haribhadrasUri - ghaNo samaya zraddhAmAM asthira rahyA. chevaTe prazamarati graMthanA kAraNe samyakTramAM sthira thayA. mohanIya karmanI vyAkhyA : * mohanIya karmanA mukhya be bheda cheH 1) darzana mohanIya H je mohanIya karma samyagu darzanane roke che. 2) cAritra mohanIyaH je mohanIya karma cAritrane roke che. * darzana mohanIyanA 3 bheda che. * mithyAtva mohanIya H je mohanIya karmanA udayathI AtmAne vItarAga dvArA kahelA tattvo para ruci na thAya ane atattvo para ruci thAya. * mizra mohanIya? je mohanIya karmanA udayathI AtmAne vItarAga dvArA kahelA tattvo para ruci paNa na thAya ane aruci paNa na thAya. jema nALiyera dvIpanA manuSyane anna upara ruci paNa na thAya ane aruci paNa na thAya. * sAmyatva mohanIya : je mohanIya karmanA udayathI AtmAne vItarAga dvArA kahelA tattvo upara saMzaya vagere thaI jAya che ane jeno udaya hovA chatAM layopathamika samyakta hoI zake, paraMtu kSAyika samyakta na hoya. * cAritra mohanIyanA 25 bheda che. * soLa kaSAya jenAthI saMsArano lAbha thAya te kaSAya kahevAya. tenA 16 bheda che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 9no kaSAyaH je kaSAyane preraNA kare athavA kaSAyanA sahacArI hoya che, tethI nokaSAya kahevAya che. tenA 9 bheda che. soLa kaSAya? cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya anaMtakarmano anubaMdha karAvanAro kaSAya jenA udayathI varSathI adhika athavA jAvajIva sudhI kaSAya rahe, te anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya. tenA cAra bheda che. 1. krodha, 2. mAna, 3. mAyA, 4. lobha. * anaMtAnubaMdhI krodha parvatanI phATa samAna che. jema te kadI pUrAya nahi, evo krodha anaMtAnubaMdhI kahevAya che. * anaMtAnubaMdhI mAnaH pattharanA thAMbhalA jevo che. jema pattharano thAMbhalo vaLe nahi, evI ja rIte anaMtAnubaMdhI mAnavALo koI paNa rIte namra bane ja nahi. 0 anaMtAnubaMdhI mAyAH vAMsaDAnA mULIyA jevI hoya, vAMsaDAnuM mULIyuM koI divasa sIdhuM thAya nahi, tevI ja rIte anaMtAnubaMdhI mAyAvALo sIdho varte ja nahi. 0 anaMtAnubaMdhI lobhaH kiramajInA raMga jevo che, te koI divasa maTe ja nahIM, tevI rIte anaMtAnubaMdhI lobhavALAnI lAlaca mATe ja nahIM. anaMtAnubaMdhI kaSAyathI anaMta saMsArano anubaMdha thAya che. e samyaktano ghAta che. cAra apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya jenA dvArA paccakkAzamAM AvavA na de, jenA udayathI cAra mahinAthI adhika ane vadhumAM vadhu varSa sudhI kaSAya rahe, te apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya kahevAya. te pahelAM karatAM alpa hoya che, e dezaviratino ghAta kare che. tenA 4 bheda che. * apratyAkhyAnAvaraNa krodhaH pRthvInI phATa jevo hoya che, te 12 mahine varasAda AvavAthI pUrAya. tema A apratyAkhyAnAvaraNa krodha vadhAremAM vadhAre bAra mahine samApta thAya. * apratyAkhyAnAvaraNa mAnaH hADakAMnA thAMbhalA jevo che. * apratyAkhyAnAvaraNa mAyA gheTAnA ziMgaDA jevI che. * apratyAkhyAnAvaraNa lobha gADAnI maLI jevo che. cAra pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya jenA udayathI pakhavADiyAthI adhika ane cAra mahinA sudhI kaSAya rahe, te pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya kahevAya. te sarvaviratino ghAtaka che. tenA 4 bheda che. - * pratyAkhyAnAvaraNa krodhaH retImAM rekhA hoya, tenA jevo che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 pratyAkhyAnAvaraNa mAnaH kASTanA thAMbhalA jevo che. * pratyAkhyAnAvaraNa mAyAH gaumUtrikA jevI che. * pratyAkhyAnAvaraNa lobhaH kAjaLanA raMga jevo che. saMjavalana kaSAyaH jenA udayathI vadhAremAM vadhAre eka pakhavADiyA sudhI kaSAya rahe e saMjvalana kaSAya kahevAya. A kaSAya yathAkhyAta cAritra (vItarAga bhAva)no ghAtaka che. tenA 4 bheda hoya che. * saMjvalana krodhaH pANImAM rekhA hoya, tevo hoya che. * saMjavalana mAnaH netaranI soTI jevo hoya che. * saMjvalana mAyA vAMsanI chAla jevI hoya che. * saMjvalana lobhaH haLadaranA raMga jevo hoya che. A rIte kaSAyanA soLa bheda batAvyA. have nokaSAyanA 9 bheda batAvIe chIe. 1) hAsya mohanIya H jenA udayathI, nimittathI ke nimitta vagara hasavuM Ave. 2) rati mohanIya jenA udayathI manapasaMda vastu para khuzI thAya. 3) zoka mohanIya jenA udayathI jIva ISTa viyogamAM raDe, mAthuM kUTe, niHsAsA mUke ItyAdi. 4) arati mohanIya H jenA udayathI manane apasaMda vastu upara aprIti thAya. 5) bhaya mohanIya jenA udayathI, nimittathI ane animittathI bhaya thAya. 6) durgachA mohanIyaH jenA udayathI jIvane sArI-narasI vastuo upara durgachA thAya. 7) puruSa vedaH jenA udayathI strIne bhogavavAnI IcchA thAya. 8) strI vedaH jenA udayathI puruSane bhogavavAnI IcchA thAya. 9) napusaMkaH jenA udayathI strI-puruSa baMnene bhogavavAnI IcchA thAya. A rIte mohanIya karmanA 3+169=28 bheda thayA. * suvAkyo : * tapa-saMyama-sAmAyika-dhyAna "moha' jItavAnA sAdhana che. * cAritra ane caritra e bemAM eka puSpa che. bIjI sugaMdha. * niMdA ane nidrA bane cepI roga che. ekathI pramAda bIjAthI kaleza vadhe. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saraLa prazno : 1. vItarAgI thavA mATe zuM karavuM paDe? 2. pApanI vRddhi kayI pravRtti na karavAthI thAya ? 3. karma ane AtmA sadaMtara chUTA paDe to te kyAM jAya? 4. mohanIya karmano anubhava tamane kayAM thayo? 5. mohanIya karmane "rAjA" kema kahevAya che? [; upasaMhAra : moha zabdano vyavahArika bhASAmAM sAmAnya artha-muMjhAI javuM, mohita thavuM, khoTAmAM rAcavuM, AkarSita thavuM, rUpa-rUpIyA pAchaLa pAgala thavuM vi. thAya. saMsArI jIva saMsAranI mAyAmAM, raMga-rAgamAM AkarSAI jAya che. eka sthaLe tethI ja lakhyuM che ke, "saMsAranI mAyAmAM valoNuM pANI dahI vinAnuM A valoNuM zuM phaLa Ape ? gADarIyA pravAha jevuM, AMdhaLuM anukaraNa, viveka vinAnI pravRtti karatAM mAnavI sArAsAra bhUlI jAya che. vItarAgatAnA guNano ghAta karavA ke rAga dazAne ja poSavA e taiyAra thAya che. eTale 11mA guNasthAnake paNa mohanIya karma jIvanI parIkSA le che. temAM e pAsa thAya to mokSagati pAme. mohanIya karmanA kAraNe ATha karmone karoLIyA jALa kahI che. karoLIyo svabacAva, svarakSaNa mATe jALa banAve bichAve paNa e poteja temAM phasAI jAya che. nikaLavAno tenI pAse koI rasto nathI. A karmanI utkRSTamAM utkRSTa 70 koDAkoDI sAgaropama (3', kALacakra)nI sthiti batADI che. agnine zAMta karavA ThArI devA mATe dhULa-pANIno upayoga thAya che. te kAraNe agni phelAtI nathI. zAMta thaI jAya. tema karmane nabaLA pADavA hoya athavA tenI zakti DhIlI karavI hoya to *8 karaNa samajavAnI, jIvanamAM teno amala karavAnI jarUra che. tapamAM eka evI zakti che ke, te ATha karaNamAMthI sAta karaNanI paristhiti sudhArI zake che. + (1) baMdhanakaraNa rAga-dveSa, viSaya-kaSAya dvArA kArmaNavarmazAne AtmA para coMTADavAnuM kArya kare te.(2) saMkramaNakaraNa baMdhAI gayelA karmanA svabhAvamAM AtmAnA je adhyavasAyathI parivartana Ave te. (3) udIraNAkaraNaH karma udayamAM Ave te pahelA udayamAM lAvIne parANe bhogavavA te. (4-5) udvartanAkaraNa-aparvatanAkaraNaH karmonA svabhAvamAM tathA samayamAM vadhAro ke ghaTADo thAya te. (6) upazamanAkaraNaH karmono udaya amuka samaya daramiyAna na thAya te. (7) niddhattikaraNa: AtmAmAM evA bhAvo pedA thAya ke jenA kAraNe karmanA samaya ane tIvratAmAM vadhAro-ghaTADo thAya te. (8) nikAcanAkaraNa karelA karmo avazya bhogavavA ja paDe che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mItAkSarI - paricaya AtmAno mULa guNa karmanuM nAma mULaprakRti karmano udaya karmanuM udAharaNa karmanI sthiti karmano baMdha karmano saMpUrNakSaya karmanivAraNa upAya pariSaha maMtrajApa tapa-45 - - - - - * - - 4. aMtarAya karma... - : anaMta vIrya. ghAtIkarma aMtargata cothuM aMtarAya karma. pAMca nirdhana (garIba) avasthA. rAjAno bhaMDArI, zeThano munima. jaghanya-aMtarmuhUrta utkRSTa-30 koDAkoDI sAgaropama. 10mA sUkSmasaMparAya guNasthAnake aTake. 12mA kSIzamoha guNasthAnake thAya. - dAna vi.sukRta karavuM, karAvavuM, anumodavuM - 15mo alAbhapariSahane jItavA prayatna karavo. OM zrI anaMtavIrya guNadharAya namaH karmasudana tapanA koThA anusAra karavuM. (pustaka ugamatI prabhAta peja-174) kRtakarma zayonAsti, kalya koTi zaherapi / avazyameva bhokatavya, kRtaM zubhAzubham karma / / artha : karelA karmono anekAneka upAya karo to paNa emano kSaya-nAza thavAno nathI. te mATe karmanA udayakALe e avazya bhogavavA ja paDaze. pachI e zubha karma hoya ke azubha hoya. * vivaraNa : AtmAnA guNano ghAta karanArA cAra karmomAM A karma chelluM che. jJAnAvaraNa dvArA tattvane jANI lIdhuM. darzanAvaraNa dvArA joI lIdhuM ane mohanIya dvArA kSaNika dravya-vastu upara moha pAmyA. have A karma breka mAravAnuM, rokavAnuM, dhArelu kAma pAra pADavAmAM vighna-aMtarAya karavAnuM kAma kare che. vyavahAramAM jema 99 TakkA hA pADI hoya athavA kinAre nAva AvelI hoya tyAM kAma bagaDI jAya tema A karma vighnasaMtoSI che. bIjAnA kAmamAM patharA phekavA - vighna nAkhIne AnaMda mAne che. aMtarAya karmanA udaye jIva dvArA je lAbha-puNya-sukRtya thavAnuM hoya te thavA na de. ghaNAM kahe che ke, amane sADAsAtI naDe che, zani-maMgaLa jevA graha naDe che. paNa hakIkatamAM 47 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArazo to aMtarAyakarma ja dareka sthaLe naDe che. saMsAramAM ke dharmamAM, vyavahAramAM ke zarIranI sukhAkArImAM, dhaMdhAmAM ke parivAramAM e managamatuM thavA detuM nathI. sAgara-samudra vipula pANIno bhaMDAra che paNa pIvA kAma AvatuM nathI. jyAre nadI 4-5 mahinA chalakAya chatAM tenuM pANI jovuM game, pIvuM game, upayogI thAya che. sAco dAnI haMmezAM dAna ApavA mATe yogya sthaLanI zodha to kare che. jyAre lobhI badhAthI AghA khase dareka pravRttimAM kasara kare, bacAve. te kAraNe aMtarAya karmane vistArathI thoDuM jANI-samajI-vicArI laIe. ghuvaDa aMdhArAmAM joI zake. sUryaprakAza teno verI che. vasaMta RtumAM badhA vRkSa khIle jyAre kevaDA vRkSanA pAna khare varasAdathI badhA jIvone pANI maLe jyAre cAtakapakSI mAtra varasAdanAM buMda grahaNa kare, bIjA pANIthI vaMchIta rahe. pAnakharamAM pIpaLAnA pAMdaDAM kharavA mAMDe tema puNyahInano hAthamAM Avelo koLIyo aMtarAyanA kAraNe bIjo koI jhuTavI jAya. na khAI zake, na khavaDAvI zake, bIjA khavaDAvatA hoya to niMdA kare. 'ITTEEL 9: O:Soorm:- 0 Eas , B E & = * * jaLA'S QSTra A jIva khAsa nIcenI paddhati-kAraNe pUrva bhavamAM ke A bhavamAM aMtarAya karma bAMdhe che. e ajJAnatA jo khasI jAya-samajAI jAya to aneka duHkhanI paraMparA aTake. A rahyA che kAraNo... (1) vItarAga jinezvara bha.nI dravya-bhAva pUjAmAM aMtarAya karyo. (2) vItarAga prarUpIta zAstro-Agamone lopyA. (3) viparIta manokalpIta prarUpaNA kIdhI. (4) tapasvI-tyAgI mahApuruSonuM bahumAna-vinaya na karyo. (5) dIna-dayApAtra upara karuNA na karI. (tyajI). (6) rAMka-garIba upara krodha karyo. (7) niraparAdhI jIvonI hiMsA karI, pIDA ApI. (8) pArakI niMdA-kuthalI karI (9) koInA mAThA (ayogya) karma prakAzita karyA. (10) dharmamArgano lopa (upekSA) karyo. 48 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) paramArtha-paropakAranI vAto karanAranI hAMsI karI. (12) bhaNanArane bhaNavAmAM aMtarAya-vighna karyA. (13) dAna ApatAM dAtAne nA pADI. (14) gItArtha puruSonI avahelanA kIdhI. (15) juThuM asatya vacana bolyA. (16) pArakuM dravya (corI vigerenuM) rAkhyuM. (17) koInI thApaNa oLAvI. (nA pADI) (18) AzrItone bhUkhyA rAkhI jamyA. (19) dharmakAryamAM baLahIna (azaktivAna) thayA. (20) khoTAM lekha (copaDI-lakhANa) lakhyAM. (21) pazu-pakSIne pAMjare pUryA-mUkyAM. (22) anAthane chetarI-bhoLavI, deza-paradezamAM vecI mAryA. AvI pravRtti karavAthI A jIva aMtarAya karma bAMdhe che. arthAt koI evuM sthaLa prAyaH nathI jyAM aMtarAya-rUkAvaTa thatI na hoya. have ApaNe mULa vAta upara vicAra zarU karIe. manuSya jIvana sAthe Dagale ne pagale aneka rIte saMkaLAyela aMtarAya karma ane tenI pAMca prakRtione samajIe. dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryaMtarAya A pAMca tenA nAma che. - (1) dAnAMtarAya : dAna ApavA mATenI badhI anukuLatA hoya, dAna lenAra pAtra paNa hAjara hoya chatAM dAna ApavA-karavAnI je karmanA udaye IcchA na thAya te dAnAMtarAyachatI zaktie uttama prakAranA ArAdhanAnA kAryo karavA na chUTake kacavAtA mane dAna ApyuM to te paNa apekSAe nirarthaka samajavuM. rAjA zreNike eka divasa potAnI vizvAsapAtra kapilA dAsIne dAnazALAmAM jaI eka vakhata dAna ApI AvavA AjJA karI. AjJAdhIna e dAsI svabhAve abhavi hovAthI dAnazALAmAM anicchAe gaI. dAna paNa ApyuM paNa zubha bhAva-pariNAma vinA. dareka kSaNe e jIve huM dAna ApatI nathI. paNa zreNika rAjAno cATalo (camaco) Ape che evA vacana uccArI dAna ApyuM. A rIte dAnAMtarAya karmano baMdha paNa karyo. vyavahAramAM rAjAno bhaMDArI ke zeThano munima paNa AjJA hovA chatAM, dhana ApI AjJA pALavAmAM jANI bujhIne vilaMba kare to samajavuM ke e jIva paNa dAnAMtarAya karma maiM aMtarAya karma nivAraNa pUjA. 49 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMdhe che. jeTha-aSADa mahine sUryanA prakAzane jema vAdaLAo DhAMkI de che tema aMtarAya karmanA kAraNe eN jIvo udAra vRttithI dAna ApI zakatA nathI. saMsAramAM je mANaso kRpaNa hoya tevAonI oLakha TUMkamAM jJAnIoe nIce mujaba ApI che. (1) kRpaNa-vItarAga prarUpIta zAstravacana na sAMbhaLe. (2) bhAre karmI hovAthI dharmane pALe, mAne ke svIkAre nahiM. (3) * jIvanamAM duSkarme karavAnuM choDe-tyaje nahiM. (4) dAnAdi dvArA puNyAnuM baMdhI puNya bAMdhavAnA bhAva na thAya. (5) loko evA apazukanIyA vyaktinuM savAre nAma na le. (6) tyAgI-muni-yAcaka evA kRSNanA ghare na jAya. (7) mitra-sajjana tenAthI dUra rahe. (8) pote khAya nahiM khAvA de nahi. "jina pUja jJAna pUjA ' C vaMdana taMtra * dAna mukhyatve jinamUrti, jinamaMdira, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA evA sAta kSetra (sthAna)mAM ane jIvadayA anukaMpAdimAM ApavAthI (kALI bhUmimAM 50 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAveluM anAja vyavasthIta uge tema) puNya bAMdhavAmAM nimitta thAya. dAna-gaNIne (paisA dvArA) tolIne (anAja vi. vajana karI) mApIne (kapaDAMne mITara dvArA) ane naMgathI (saMkhyAmAM) apAya che. dAna je vyaktine ApavAmAM Ave che. te mATe tIrthakara bha. ratnapAtra, viratidhara munio-suvarNapAtra, aNuvratadhArI-rajatapAtra, zrAvaka varga-tAmrapAtra ane anukaMpAne lAyaka evAone kASTa yA mATInAM pAtranI kakSAmAM kahevAya che. AvA uttamottama kSetramAM dAnAMtarAya karmanA udayavAlA jIvo dhanAdi ApI-vAparI zakatA nathI." zAstramAM dAnadharma uttama rIte AcaranAra jIvonA AbhUSaNa rUpe (1) AnaMdIta thavuM (zAlIbhadrajI), (2) romAMca khaDAM thavA (bhImo kuMDalIyo), (3) upakAra mAnavo, (4) priya vacanone bolavA ane (5) anumodanA karavI kahyA che. teja rIte (1) anAdara karavo (kapilAdAsI), (2) ApavAmAM vilaMba karavo, (3) pazcAtApa karavo (mammaNa zeTha), (4) apriya vacano bolavA (dhanasAra zreSThI), (5) mukha pheravavuM. A pAMca lakSaNo duSaNanI kakSAnA varNavyA che. dAna ApavAmAM hAthanI mudrA, dAna karavAnI bhAvanA, hRdayamAM rahelI karuNAM, dayALupaNuM ghaNuM kAma kare che. dAnInuM eka kaNa amRta samAna jyAre lobhIno ekamaNa jhera samAna gaNAya che. dAnI dayALuM hoya jyAre lobhI kRpaNa hoya te kAraNe ja dAna ucca bhAve paropakAranA vicAre ApI dAnAMtarAyane toDavA joIe. zAstramAM dAna ApatAM "yAtRzI bhAvanA tAThuzI phala"nI daSTie puNyAnubaMdhI puNya, puNyAnubaMdhI pApa, pApAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI pApa evA vibhAgo jovA maLe che. (2) lAbhAMtarAyaH je karmanA udayathI jIvane ISTa-priya vastunI prApti na thAya, prApta thatI hoya to chellI kSaNe vighna Ave. saMsAramAM ghaNAM zekhacallInA vicAromAM rAcatA hoya to keTalAka potAnI AvaDatayogyatA-pahoMca ke puNyane joyA jANyAM vinA zakti bahAranA plAna karatA hoya teo jyAre nAsIpAsa thAya, teonI IcchA pUrNa na thAya tyAre bIjAne doSa Ape. Arta dhyAna kare, kaSAyo karI pApano guNAkAra kare tevA utAvaLA nirNaya karanArA jo potAnA lAbhAMtarAyanA udayane samaje to jeTaluM maLela che temAM saMtoSa mAnI sukhI thAya. rAjagRhI nagarI jyAM dhana ane dharmanI nadIo vahetI hatI. tevI nagarImAM eka Thumaka (bhIkhArI)* ghare ghare bhIkSA levA jAya che paNa peTa bharAya teTaluM paNa tene prApta thatuM nathI. kaMTALI prajAnI upara krodha karI e vaibhAragirinA zikhara upara caDI moTI * upamiti bhavaprapaMca kathA graMthamAM bhISA pAtranI vistRta kathA Ave che. * saMpratirAjAnI kathA A kathAthI alaga che. A peja para uparanuM citra juo. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Anasnere | , I ! 15 Itirlinlink. Illi tA IIT [1] bAhya bae JE TE: !.IIuUI/itHLI News st`mlh m` My no rupurSithI-pave9 pApAnubaMdhI-pApakA (', ,, , Sex Sticks: MeSCAN S / C. zIlAne dhakko mArI nIce phekI prajAnA prANa levA prayatna karato hato paNa eja zIlAnI nIce durbhAvanAthI cagadAI marIne sAtamI narakano atithi thayo. (3) bhogavaMtarAyaH je karmanA udayathI jIva ekavAra bhogavavA yogya anna(AhAra) vagere vastu bhogavI khAI na zake. 52 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharamAM khAvA yogya bhojana sAmagrI ghaNI banAvelI hoya. chatAM je jIva zarIre tAva athavA DAyAbiTIzAdithI rogI hoya athavA anya kAraNothI e khAI na zake. khAvA na pAme ArtadhyAna kare kadAca gharanI vyaktine paNa khAvA na Ape. eka vaNikane ghaNAM divase ghebaranuM bhojana karavAnI IcchA thaI te mATe dukAnamAMthI sidhu (sAmagrI) paNa mAnasa sAthe ghare mokalIne zrImatijIne orDara karyo ke zeThane ghebara khAvAnI IcchA thaI che mATe A badhu sidhu mokalyuM che. taiyAra karajo. strIe ghaNAM bhAvathI ghebara banAvyA paNa te daramyAna jamAI ane mahemAna ghare AvI ghebaranuM bhojana karI pAchA potAnA kAme cAlI gayA. samaya thatAM vaNika moTI AzAe ghebaranuM bhojana karavA ghare AvyA paNa bhAgyamAM roTalA ja khAvA maLyA. eka sthaLe kahyuM paNa che ke, 'dAne dAne para lIkhA hai khAne vAle kA nAma.' pUjAnI DhALamAM paNa kahyuM che ke, 'jamI jamAI pAcho vaLIyo jJAna dazAtava jAgI.' (4) upabhogAMtarAya : je karmanA udayathI anekavAra bhogavavA lAyaka vastuvastra-dAgInA-makAna-pharnicarAdino upayoga-upabhoga karI na zake. bhogavavA-vAparavAnuM mukhya sAdhana zarIra che. A zarIra dvArA cetanAvAna jIva vividha prakAranA eza-ArAmanA sAdhano zrRMgAranA alaMkAro viziSTa prasaMge vApare che, vasAve che. paraMtu upabhogAMtarAya karmanA udaye chate sAdhane e vastu vAparI na zake. parivAra hovA chatAM viyoga sahavo paDe. pavanaMjayanI dharmapatnI eTale hanumAnanI mAtA sati aMjanAsuMdarIne lagna karyA pachI kSullaka kAraNe pavanaMjaye patnIne jaMgalamAM mUkAvI dIdhI. jota jotAmAM 22 varSa sudhI patnIne patino viyoga AbhUSazAdino aMtarAya bhogavavo paDyo. jyAre e bAMdheluM karma saMpUrNa bhogavAI gayuM tyAre e jIvo sukhathI rahevA lAgyA. AvA naLadamayaMti, sati sItAjI, surasuMdarI, mammAzeTha AdinA aneka dAkhalAo suvarNAkSare itihAsanA pAne lakhelA jovA maLe che. nAgadatta zeThe ghaNAM hoMzathI sAta mALanI havelI banAvI. jyAre e havelI taiyAra thaI gaI tyAre e havelImAM jaI rahevA-bhogavavA na pAmyA. AyuSya pUrNa thaI gayuM. * (5) vIryaMtarAya : je karmanA udayathI jIvane zakti prApta na thAya. durbaLatAno anubhava karavo paDe. chatI zaktie durupayoga ke pramAda kare.) aMtarAyakarma aMtargata pUrvanI cAre prakRtiomAM vIryaMtarAyano hisso ghaNo vadhu jovA maLe che. dAna-lAbha-bhoga-upabhoga zarIra dvArA prAyaH thAya che, karavAmAM Ave F pAkSika aticAramAM bhoga-upabhoga nAme sAtamA vratano adhikAra Ave che. As Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jyAre teno aMtarAya hoya tyAre zarIra ane mana e pravRtti karavAmAM vighna kare. potAnAmAM raheluM zaurya e kArya karavA detuM nathI. baLavAna paNa saMyogone vaza thaI nirbaLa thAya che. tethI ja kahevAya che. ke je jIva karbhe zUrA hoya teoe dharma paNa zurA thavuM joIe. apekSAe bIjAM karma karatAM aMtarAya karma A jIva vinA kAraNe sahelAIthI bAMdhe che, bAMdhavA prerAya che. jenA bhAgyamAM apayaza lakhAyo hoya te badhAne aMtarAya karmanA udayanA anubhavI kahevA hoya to kahI zakAya, puruSArtha e karatA haze paNa uMdhA loTAnI upara pANI reDavA jevuM athavA kuTelA ghaDAmAM pANI bharavA jevuM hAsyAspada e kArya samajAze. * aMtarAya karma kevI rIte baMdhAya ? * dAnanI niMdA karavAthI athavA pazcAtApa karavAthI. * dharma-zubhapravRtti karanArane nA pADavI, pratikULatA ubhI karavAthI. * nokaro ke pazuAdine khAvA-pivAmAM vilaMba karavAthI. * apariNIta sukhanA sAdhanono upabhoga pote na kare, bIjAne karavA na de. * zakti hovA chatAM dAna na ApavAthI. * aMtarAya karma kevI rIte khape ? * sArAM kAma karAvavAthI, anumodanA karavAthI. * jJAna-darzana-cAritranI prAptI mATe udyama karavAthI * zubha kAryamAM vighna Ave to ArtadhyAna na karavAthI. * maLelI zaktine sArA kAmamAM vAparavAthI. (savA-suzruSA karavI.) * hA ane nA zabdano samajIne prayoga karavAthI. ' aMtarAya karma na baMdhAya te mATe : * sukRtyanA kAmonI maMjUrI ApavAthI. * dharma karanAranA apUrNa kAmo pUrA karavAthI athavA madadarUpa thavAthI. * udayamAM Avela karmane zAMtithI-samatAthI bhogavavAthI. * IrSA-TUkI daSTi-adekhAI na karavAthI. * duSkRtyanA kAryonI upekSA karavAthI * aMtarAya karmanA kAraNe sukha-du:kha pAmyA : | * parva divase paNa AhAra saMjJAnA kAraNe kuragaDumuni tapasyA na karI zakyA. 54 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * DhaMDhaNa aNagArane cha mahinA sudhI nirdoSa gocarI na maLI. maLelI modakanI gocarI paraThavatAM paraThavatAM kevaLajJAna pAmyA. * kalpanIya AhAra bhARSabhadevane 13 mahinA 10 divasa sudhI na maLyo. * zreNika rAjAnI AjJAthI dAna zALAmAM kapilAe dAna ApyuM. paNa arUcithI bhAva vagara. cakravartI vAsudeva, baLadeva jevA baLavAno vIryAtarAyanA udaye bIjA bhave nirbaLa kuLamAM janma. rAjagRhI nagarImAM dAna ApanArA ghaNAM hatA chatAM drumaka lAbhAMtarAyanA kAraNe e pAmI na zakayo. * pitAe yogya sthaLe lagna karAvyA paNa bhogAMtarAyanA kAraNe surasuMdarI sukha bhogavI na zakI. * aMtarAya karmanA bhedanI vyAkhyA : aMtarAya karmanA mukhya 5 bheda hoya che ? 1) dAnAntarAya karmaH je karma dAna devAmAM viddha kare, arthAt potAnI pAse devAnuM dravya paNa hoya ane lenAra pAtra paNa hoya, chatAM je karmanA udayathI jIvane dAna devAnI IcchA paNa na thAya. te dAnAntarAya karma kahevAya. 2) lAbhArAya karmaH je karmanA udayathI jIvane ISTa vastunI prApti na thAya. 3) bhogAnarAya karmaH je karmanA udayathI jIva ekavAra bhogya anna vagere vastuone bhogavI na zake. 4) upabhogAntarAya karmaH je karmanA udayathI anekavAra bhogavavA yogya vastu vastra, dAgInA, makAna vagereno upabhoga na karI zake. 5) viryAntarAya karmaH je karmanA udayathI jIvane zakti prApta na thAya ane durbaLatA Adi prApta thAya. * suvAkayo : * sukRtyanI anumati paraMparAe bIjA aneka sukRtya karAve che. * koI tamAruM lUMTI le to gabharAzo nahiM. devAmAMthI mukta thayA samajavuM. * aMtarAyamAM azAMti ane anumatimAM zAMti chUpAI che. * praznottarI : 1. bhaMDArI-munima vastu ApavA nA kema pADe ? 2. pAMca aMtarAyamAM vadhu koNa zaktizALI ? 3. aMtarAya karma kayA kAraNe baMdhAye ? 3 batADo. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * upasaMhAra : aMtarAya karma ghAtI karmanI zreNImAM cothuM ane karma graMthanI (ATha karmanI) apekSAe chelluM svIkArAyuM che. A karma evA prakAranuM che, ke pote khAya nahiM, bhogave nahiM ane bIjA khAtA-bhogavatA hoya to tenI niMdA kare. TUMkamAM 'hA'-eTale sukRtyanI anumodanA ane 'nA' eTale sukRtanI upekSA-nArAjagI, niMdA. ATha karmamAM apekSAe aMtarAya karma bAkInA sAta karmano je jIva anubhava karato hoya to teone rokI de che. azraddhAnA kAraNe saMkucita vicAranA kAraNe karmane bhogave paNa dharmanA phaLane svIkAre nahi. rasoImAM mIThAno upayoga ocho hoya paNa AkhI rasoI svAdISTa thAya. tema aMtarAya karmanA e zabda prayogathI nirmANa thAya che. saMskAranI ke dharmanI vRddhimAM jo hA ane nAno upayoga vivekathI karavAmAM Ave to tethI pApano baMdha nahiM thAya. mATe saMsAranI vRddhimAM ke saMyamInA jIvananI pragatimAM A zabdano prayoga upayogapUrvaka karavA kALajI rAkhavI. hitakArI che. vAsudeva-prativAsudeva ke baLadeva ItihAsamAM baLavAna jIvo tarIke prasiddhi pAmelA che. teoe potAnA baLano durupayoga karyo jethI kALAMtare lUlA-laMgaDA-baLavinAnA nirbaLakuLamAM avatAra pAmaze. je AtmA potAnA baLano (bAhubalIjIe munionI sevA-suzruSAmAM potAnA baLano upayoga karI dhanya banyA. tema) sadupayoga kare che. te manuSya janmane saphaLa karI kramazaH mokSagatine pAme che. bAkI9 vAsudeva, 9 prativAsudeva ane 9 baLadeva AyuSya pUrNa karI naraka gatinA atithi thAya che. eka vidyApipAsu rAjA roja eka navo zloka sAMbhaLavA mATe prathama AvanAra yAcakane 100 dinAra bahumAnarUpe ApatA hatA. A rIte dAna ApavAthI rAjabhaMDAra khAlI thaze te kAraNe tene A pravRtti na gamI. eka divasa rAjAne uddezIne rAjabhavananA biMba upara suvAkyarUpe lakhyuM, 'ApattinA samayamAM dhananuM rakSaNa karavuM joIe.' rAjAnI najare A vAkya AvatAM e samajI gayA ke, A maMtrInI ja buddhi che. tethI teoe tenI nIce ja bIjuM suvAkya lakhyuM ke, 'sajjana puruSone Apatti kyAMthI ?' potAnA praznano zaMkAno javAba A rIte rAjAsAhebe Apelo joI maMtrIe pharIthI eja rIte suvAkya lakhyuM ke, 'kadAca bhAgya palaTAI jAya to ?' rAjAe maMtrIne puNyanA vAta samajAvavA mATe pharI cothI lAInamAM suvAkya lakhAvyuM ke, 'saMgraha kareluM paNa vinAza pAme che.' mATe je rIte dAna ApI jJAnInuM bahumAna thAya che te sAruM che. maMtrIe te divasathI azubha vicAro tyajI sukRtyanI anumodanA karavAnuM zarU karyuM. 56 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2. 5. vedaLIya ka... * mItAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guNa - avyAbAdha sukha. karmanuM nAma - aghAtI karma aMtargata prathama-vedanIya karma. mULa prakRti karmano udaya thatI - vikRti zAtA-azAtA. karmanuM udAharaNa - madhathI lepAyelI talavAranI dhArane cAMTavA jevuM. karmanI sthiti - jaghanya-12 muhUrta utkRSTa-30 koDAkoDI sAgaropama. karmano baMdha - azAtAno - chaThThA guNasthAnaka sudhI zAtAno - 13 mA sayogI guNasthAnaka sudhI. karmano saMpUrNa kSaya - 13mA guNasthAne pUrNa thAya. karma nivAraNa upAya - anukaMpA, jIvadayA, bhAvadayA, zivamastunI bhAvanA ArAdhanA-maMtrajApa - 38 zrI avyAbAdha guNadharAya namaH pariSada - 1 thI 13 guNasthAnaka sudhImAM 11 pariSaha samatA bhAve jItavA paDe. punarapi jananaM, punarapi maraNaM punarapi janani jaThare zayanaM 1 Iha saMsAre khalu dustAre. artha pharI pharIne janma, pharI pharI mRtyu ane pharI pharI mAtAnI kukSImAM utpanna thavuM eja saMsAranuM kharekhara duHkha che. * vivaraNa : aghAtI karma eTale AtmaguNono je ghAta (nukasAna)na kare che. tenA 4 vibhAgamAM karmakA paricaya aghAtI karma karma kSaya kI pravRtti IBIL A ND 31s ts : 'Ta Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha = aghAtIkarma = azubha | s : vedanIyakarma prathama che. eka vAta samajIlevI ke- ghAtakarma jIvananI pragatimAM bAhya nimittothI rUkAvaTa lAve che. jyAre aghAtI karma bAMdhalA karmane zarIra dvArA bhogavI le che A cAre karmo mokSa prAptInA avasare bhomIyA-vaLAvuM tarIke jIvananA aMtima kSaNa sudhI sAtha ApanAra kAma karanAra che. vedanIyakarmanuM nirmANa lagabhaga gayA janmamAM bhUtakALamAM vANInA ayogya vyApArathI thayeluM hoya che. jyAre teno udaya-bhogavaTo vartamAna kALamAM zarIra dvArA thAya che. zAtAvedanIya karmano vadhu udaya prAyaH deva ane manuyagatimAM ja jovA maLe che. kAraNa deva-manuSya alpaduHkhIne vadhAre sukhI hoya che. jyAre azAtAvedanIya karma tiryaMca ane narakagatinA jIvone bhogavavuM paDe che. tyAM jIva potAnA pUrve bAMdhelA alpasUkha ane vadhu duHkhane bhogavavA janme che. mAtra tIrthaMkara paramAtmAnA janmAdi kalyANaka nimitte teo alpAtI alpa sukha kSaNa mATe bhogave che. saMyogamAM viyoga athavA sukhamAM duHkha chUpAyela che. kSaNika sukha-AnaMdano anubhava karanArane duHkhane satkAravAnI svIkAravAnI taiyArI rAkhavI paDe che. jyAre zAzvata sukhanA bhoktA thayA pachI duHkhano tyAM lavaleza kalpI zakAto nathI. bIjI rIte kSaNika sukhathI zarIra ane Indriyane saMtoSa thAya che. jyAre svasvarUpanI sukhanI prAptithI AtmAne svapnamAM paNa duHkha jovA maLavAnuM nathI. anaMta-akSaya sukhano svAmI tyAre AtmA thAya che. veda eTale vedavuM-bhogavavuM. sukha bIjAne jeTaluM tame Apo teTaluM bIjI tarapha tamone maLaze. mana-vacana-kAyA upara je vyakti kAbU rAkhe tenuM kArya saphaLa thayuM samajavuM. kAraNa vedanIya karmano baMdha mukhyatve mana-vacana-kAyAthI thAya che. ArtadhyAna karo, kaSAya poSaka apazabda bolo yA kAyAthI hiMsAdi rAga-dveSAdi karo eTale cikaNA karma baMdhAyA samajavA. jIraNazeThe prabhu vIrane pAraNA prasaMge lAbha ApavA ghaNI vinaMtI karI paNa jyAre pAraNuM anya sthaLe thaela jAyuM, tyAre ucca pariNAmanI dhArA je hatI. te aTakI gaI. phaLa svarUpa e jIva bAramA devalokanuM AyuSya bAMdhI zAtA vedanIya sukha pAmyA. 58 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayarAjAne mRgArANIno prathama putra mRgAloDhIyA. kahevAya che, ke mAMsanA locA jevA janmelA putrane nirjana sthAne choDI devAnI rANInI IcchA thaI paNa rAjAe te kArya na karavA mATe duHkhI putranI vaiyAvacca dAsI dvArA karAvavA rANIne samajAvyA. eka divasa bha.mahAvIre gautamasvAmIne azAtAvedanIya karmanA vipAkane jovA vijayarAjAnA putrane jovA mokalyA. gaNadhara bha. prabhunI AjJA mujaba rAjamahelamAM gayA ane putranI karUNA-azAtA-karmanA udayane nihALI eka kSaNa vicAramAM paDI gayA. rAjAnA ghare puNyavAna ja janme enI jagyAe puNyodaya ne pApodayavALA putrane joI karmanI kathAsatya samajI gayA. bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke, eka muni chaThTha tapa ane sAta lava jeTaluM AyuSya na hovAnA kAraNe kevaLajJAnanAM sthAne sarvArtha siddha vimAne pahoMcyA. zAtAvedanIya karmanA viziSTa udaye sarvArtha siddha vimAnamAM gayelA jIvanA sukha mATe nIce mujaba thoDo zAstramAM paricaya apAyo che. (1) sarvArthasiddha vimAnavAsI devanuM AyuSya vadhumAM vadhu (33 sAgaropama) hoya. (2) e jIvanI legyA zubha hoya. (3) AhAra saMjJA ati alpa hoya (33000 varSe amRtanA oDakAra jevo e jIva AhAra le. TUMkamAM sudhA vedanIya karmanA kAraNe alpa mAtrAno AhAra karI zAtA pAme. (4) prAyazayAmAM ja sutA hoya. (5) pUrva bhave meLavelA jJAnane (ratnamaya graMthodvArA) vAgoLe svAdhyAya dvAra manana ciMtana kare. (6) zayAnI upara 253 motIothI yukta caMdaravo hoya ane tenAMthI sumadhura saMgIta je nirmANa thAya enuM bhayasaMjJA dUra karIe jIva zravaNa kare. (7) kAyA-eka hAtha pramANa hoya. (8) nirmaLa avadhijJAnIne ekAvatArI hoya. (9) niyamA bIje bhave mokSe jAya. (10) devo mukha dvArA AhAra na le tethI kavalA AhArI na hoya paNa zarIranA chIdro dvArA AhAra letA hovAthI lomAhArI hoya che. karma baMdhAyA pachI ATha karma jyAre kSaya thAya tyAre e jIva niyamA mokSe ja jAya. paNa mohanIya karma evuM che ke teno upazama thayA pachI kSaya thAya. jyAre ghAtakarma evuM che ke teno kSayopazama thayA pachI kSaya thAya. (1) zAtA vedanIyaH jenA udayathI AtmAne Arogya ane IndriyAdithI utpanna thaela, bhautika sukhano anubhava thAya. (mukhyatve deva-manuSya) (2) azAtA vedanIyaH je karmanA udaye jIvane roga-zokAdi ane IkiyAdithI pratikULa sAmagrI (apUrNa-saMpUrNa)nA kAraNe duHkha ArtadhyAnAdino anubhava thAya. (mukhyatve tiryaMca nArakAdi jIvo bhArekarmI manuSyane paNa) AhAranA traNa prakAraH (1) ojAhAra, (2) lomAhAra, (3) kavalAhAra. ( patra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanIya karmanA udaye tAva Ave to e tAva 100/01/02/04 ema DIgrI pramANe zarIrane garama karo. tenuM kAraNa karmabaMdha, vakhatanI paristhiti. koI vaidya Ayurveda zALAmAM jaI ukALA banAve to temAM prathama pANInuM pramANa vadhu hoya pachI 50% 25% ane chelle 10% tyAre teno gaMdha-svAda jUdo ja hoya. tethI karmamAM A prakriyAne "cauThArIyA rasa' evA zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. mATe ja keTalAka jIvane alpa azAtA ghaNIduHkhI kare jyAre majUra-parAdhIna manuSya yA pazuo adhikaazAtA vedanIya karmanA kAraNe duHkha bhogave. paNa tethI mana upara vadhu asara na thAya. sukha duHkhanuM karma dvArA nirmANa bIje thAya. jyAre udayakALe A jIvane anya sthaLe bhogavavuM paDe che. je sukha zarIra-Indriya dvArA bhogavAya che. te asthAI kSaNIka che. jyAre svasvarUpanA sukhanI prApti sthAI-zAzvata che. kSaNika sukhano svabhAva pAchaLa duHkhane mUkI javAno che. jyAre zAzvata sukha kyAre paNa khUTavAnuM nathI. mATe te meLavavuM jarUrI che. '* vedanIya karmano baMdha kevI rIte thAya ? * vinAkAraNe koIne apamAnIta ke zoka saMtApa karAvavAthI. * svArtha khAtara nAnA jIvone herAna karavAthI ke hiMsA karavAthI. * vaDIlo-pUjyono tiraskAra-apamAna karavAthI. * zakti hovA chatAM dAna, vrata, dayAdharmanA pAlanamAM upekSA karavAthI. * krodhAdi kaSAyo yA dharmamAM asthiratA keLavavAthI. * karma nirjarAnA sthAne sakAma tapa-japa karavAthI. '* vedanIya karmano kSaya kevI rIte thAya ? * uttama bhAve jIraNazeThanI jema deva-gurunI sevA karavAthI. * mAta-pitA-vaDIlonI (zravaNakumAranI jema) sevA-suzruSA karavAthI. * zakti chUpAvyA vagara dAnAdi cAre prakAranA dharmanuM AcaraNa karavAthI. * kaSAyonA nimitte samatA-zAMti-sahanazIlatA rAkhavAthI. * karmano kSaya karavA pariSadane samabhAve sahana karavAthI * karmakSaya mATe zuddha mane tapa ane japa karavAthI. * zAtAvedanIya karma bAMdhI bhavajala taryA : * bharata-bAhubalI Adie pUrvabhave gurunI sevA suzruSA karI. * draDhaprahArI, loko dvArA asahya upasargamAM samatA rAkhI kevaLI thayA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meghakumAre pUrvanA hAthInA bhavamAM sasalAnI dayA ciMtavI. zAtAvedanIya karma bAMdhyuM. *vakkalacirie pAtrAnuM paDilaheNa karatAM kevaLajJAna meLavyuM. * gajasukumAlane joI sasarAe maraNAMta upasarga karyo, chatAM sasarAne upakArI mAnyA. * sudarzana zeTha dharmamAM sthira thaI dhyAnastha thayA to nirbhayI banyA. * sudarzanA rAjaputrIe samaDInA bhavamAM navakAra maMtra sAMbhaLI samAdhi maraNa prApta karyuM. mAtA-pitA vaDIlane namaskAra karanAra zAtAvedanIya bAMdhe. * vedanIya karmanA be bhedanI vyAkhyA : 1) zAtA vedanIya : jenA udayathI AtmAne Arogya ane Indriya AdithI utpanna thayela sukhano anubhava thAya che. jema ke - deva vagerene. 2) azAtA vedanIya H je karmanA udayathI jIvane roga ane Indriya AdithI utpanna thayela duHkhano anubhava thAya che. jema ke - nA2ka vagerene. * suvAkayo : azAtA gamatI na hoya to bIjAne azAtA na Apo. * sukhanA svapna AvatA hoya to bIjAne duHkha ApavAnuM baMdha karo. * mana asthira hoya, vacana kharAba hoya, kAyArogI hoya to samajavuM ke azAtA vedanIya karmano udaya che. praznottarI : 1. vedanIya karma eTale zuM ? 2. zAtA-azAtA jIva kayA kAraNe pAme ? 3. ghAtI-aghAtI karmamAM pharaka zuM ? upasaMhAra : zarIra eTale saMghayaNa. saMghayaNanA cha prakAra che. mokSagAmI AtmAnuM saMghayaNa prathama kakSAnuM hoya. jyAre chellA saMghayaNavAlA jIvo prAyaH azAtA bhogavavAvALA hoya. eTale vedanIya karmane zarIra sAthe najIkanA saMbaMdhe che. jema dharmadhyAnI-zukladhyAnI sadgati jAya tema Arta-raudradhyAnI jIva durgati pAme. Ano artha eja ke sadgati janAro jIva zAtAvedanIya karmane bhogavato hoya tema durgati janAro jIva azAtA vedanIya karma bhogavato hoya. 61 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaja-RSabha-nArAca 3rdha-bIra himA kIlikA ' zarIra kSaNabhaMgUra-nAzavaMta che. A vAta samajanAranAM jIvanamAM jema dhana Ave to abhimAna na kare ane dhana jAya to garIbI duHkhI na thAya tema vedanIya karma samatAthI bhogavI le jethI janma sudharI jAya. zarIra e bhADAnA ghara jevuM che. tenA dvArA AtmAnuM sAdhI levA vedanIya karmanA baMdha ochA karo. A jIva A karmanA kAraNe cAre gatimAM bhamyo, sukha-duHkhane pAmyo che. A karma kipAkanA phaLa jevuM khAvAmAM mIThuM paNa pariNAme duHkha-mRtyu Ape tevuM che. tethI ja talavAranI dhAra upara lepAyelA madhane cAMTavA jevuM darzAvyuM che. pAMce Indriya sparza-rasa-ghANa-cakSu-zrotanA judA judA viSayo che. te viSayone moharAjAe duSita karyA che. je prANi A viSayomAM Asakta thaI tenuM sevana kare che te duHkhI thAya che. vedanIya karma dAnAdi cAra prakAranA dharmanA sevana vakhate IndriyonA viSayonI madada le che. madada letI vakhate jAgrata AtmA potAnuM sAdhI jAya che. anyathA bhavabhramaNa to lakhAyeluM che ja. 62 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha. AyuSya karma... '* mItAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guNa - ajarAmarapaNuM-akSayasthiti. karmanuM nAma - aghAtakarma aMtargata bIjuM AyuSyakarma. mULaprakRti - 4. karmanuM udAharaNa - jelamAM beDI paherI beThelA mAnavI jevuM. karmano udaya - 1) akALe rogAdi nimittathI AyuSya pUrNa thavuM. 2) sukhapUrvaka bhogavI AyuSya pUrNa karavuM. karmanI sthiti - jaghanya-aMtarmuhUrta utkRSTa - 33 sAgaropama. karmano baMdha - devAyuSya 8 mAnA chaThThA bhAga sudhI. manuSya-4 tiryaca-2 naraka-1 guNasthAnaka sudhI. karmano udaya - manuSya-14, deva-4, naraka-4, tiryaMca pAMcamAM guNasthAnaka sudhI karma nivAraNa - jIvadayA pratipAlana. ArAdhanA (maMtrajApa) - OM zra akSayasthiti guNadharAya namaH jaI AI hoI pRcchA, jiNA magUmi utaraM taIyA. Ikkasa nigoyarasa, anaMta bhAgoya sidigao | nava. 50 artha: jyAre jyAre jinezvara bhagavaMtane prazna pUchavAmAM Ave ke, he bhagavAna! atyAra sudhImAM keTalA jIvo mokSe gayA ? tyAre trikALajJAnI dvArA eja uttara maLe ke atyAra sudhImAM eka nigodano anaMtamo bhAga ja mokSe gayo che. . - - ->> ::: : - nigodanA jIvo Merit Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vivaraNa : AyuSya eTale sacetana avasthA. prANavAna avasthA, AtmA ane zarIranuM milana, sacetana avasthAne amuka samaya sudhI calAvavAnI vimA polIsI. je jIvo trAsa pAmavAthI AghA pAchA jaI khasI zake teone zAstrIya paribhASAmAM trasajIva' kahevAya che. ane je ekaja sthaLe traNe Rtune sahana karI ekaja sthAne sthira rahe teone "sthAvara' kahevAya che. teja rIte 84 lAkha jIvayonImAM 4 gati 5 jAti che kAyamAM vividha rIte janma dhAraNa kare tene "jIva' kahIzuM. A jIvo potapotAnI yogyatA anusAra 4 thI 10 prANavALA hoya che ane pUrva bhave bAMdhelA AyuSyane e bhogave che. AyuSyano prAraMbha janma samayathI thAya che. janma- 1. upapAta, 2.garbhaja (aMDaja, jarAyuja, potaja) ane 3. samUrchAima paddhatie thAya che. AyuSya jo "apavartanIya hoya to nimittathI khaMDIta thAya ane anaparvatanIya hoya to pUrNa-akhaMDa bhogavAya ema be prakAranuM che. AyuSyano baMdha cAra gati hovAthI cAra prakAre thAya che. tema kahevAmAM kAMI ja vAMdho nathI. sarva sAmAnya rIte vartamAna bhavanA AyuSyanA 2/3 bhAga bhogavAI jAya tyAre parabhavanuM AyuSya baMdhAya. kyAreka chellI kSaNe paNa baMdhAya eTalA ja mATe mahinAmAM 10 divasa (dara trIjo divasa) AraMbha-samAraMbha vivekI jIva ochA karI parabhavanA AyuSyanA baMdha mATe jIvadayAdi pALe. karmabaMdha manadaMDa-vacanadaMDa-kAyadaMDathI AtmA daMDAya, malina thAya che. tenAthI bacavA mATe managupti-vacanagupti-kAyaguptithI AtmAne gopavI rAkhavAno hoya che. ATalI vAto karyA pachI cAra gatino baMdha karanAra jIvAtmAnA adhyavasAya kevA hoya te prasaMgo pAta jANI laIe. Tis s *re : **-- *-- . SS sses JI :: ::rere * 5-Indriya manabaLa, vacanabaLa, kAyadaLa, zvAsozvAsa ane AyuSya. ema ToTala 10 prANa hoya che. + adhyavasAya, nimitta, AhAra, vedanA, parAghAta, akALa mRtyu, bALamRtyu vi. 2 samaDI-tirthI jIve aMta samaye navakAra sAMbhaLI zreSThI putrI thaI. sarpane aMta samaye sevaka dvArA navakAra saMbhaLAvyo to te jIva dharaNendra thayo. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagatiH je karmanA udayathI jIva amuka kALa (varSa) sudhI devagatimAM rahe (janma). devagatimAM janmanAra pUrva bhave satvavAdI, dhanavAna, rUpavAna, deva guru-dharmano anurAgI (bhakta) paMDita-jJAnI-sadguNIno sahavAsa karanArasamAdhimaraNa prApta karanAra (AnaMda zrAvakanI jema) prAyaH hoya. devagatinA bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika evA cAra bheda che. prathama be prakAranA devo (2032) para prakAranA che. teo manuSyalokamAM rahe (keTalAka pUrvabhavanA vera levA mATe A prakAre janme), trIjA 10 prakAranA devo caMdra-sUrya Adi jyotiSI AkAzamAM vimAnamAM) rahe ane cothA prakAranA kalyopAna ane kalpAtIta ema kula-12+3+9+9+5=38 prakAre 7 thI 14 rAjanA cheDA sudhI upara upara rahe. A badhA devo jema jema upara jAya tema tema tenA AhAra AyuSya sukhAdimAM sudhAro vadhAro thato jAya. chellA sarvArthasiddha anuttaravAsI devo ekAvatArI ane 33 sAgaropamanA AyuSyavALA hoya. devatAone mati-zruta-avadhi ema janmathI traNa jJAna hoya che. prAyaH cothA prakAranA devo devagatinA nATAraMbha jovAmAM magna hoya che. mAtra AyuSya pUrNa thavAnA cha mahinA one Ke : chaMdo I !!!! Iss vaimAnikA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrve gaLAmAM rahelI mALA karamAvA mAMDe eTale teo ArtadhyAna karI durgatine nimaMtre che. devagati eTale bAMdhelA puNyane bhogavI levAnuM sthAna kahI zakAya. | (2) manuSaAyuH je karmanA udayathI jIva amuka kALa (varSa) sudhI manuSyapaNAne ke pAme manuSyagatimAM janmanAra jIva pUrva bhave che mISThavacanI, dAtAra, saraLa, catura, jIvana saphaLa karavAnI bhAvanAvALo kSamAvAna, jI. (sAgaracaMdranI jema) prAyaH manuSya gatine . pAme. manuSyanA kula-303 bheda che. temAM garbhaja 202 (strI-puruSa vi.) ane samuzkeima 101 (malamUtrAdi) bhede che. manuSyanuM zarIra dArika (vekriya-AhAraka) vargaNAnuM nirmANa thayeluM hoya che. pAMca IndriyathI paripUrNa 10 prANathI yukta evA puNyavAna jIvo dhAre to ArAdhanA dvArA karmano saMpUrNa kSaya karI zAzvatanagarI-mokSane paNa prApta karI zake che. aDhIdviIpamAM 84 lAkha yonImAM bhaTakato A jIva dharmanA sahAre mithyAtva dazAmAMthI samakita-samyagadarzanane pAme. tethI e jIvano addhapudgala parAvartana kALa ocho thayo ema samajavuM. AgaLavadhI dezavirati ane sarvaviratipaNAne paNa pAme. pahelA guNasthAnakathI prAraMbha karelI jIvana yAtrA 14mA guNasthAnake pahoMcI zAzvatA sukhane pAme. A sthAna prApta karavAnuM saubhAgya mAtra manuSyagatimAM janmelA bhaviAtmAne ja phALe jAya che. (3) tiryavAyuH je karmanA udayathI jIva amuka kALa (varSa) sudhI tiryaMca paNAne pAme che. gUDha hRdayavALo, kapaTI, zaTha, lucco, mAyAvI mithyAtvI, ArtadhyAnI je jIva pUrva janmamAM hoya te (azokadara-nAgadattanI jema) prAyaH tiryaMca gati pAme. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva ane manuSyanI jema tiryaMca saMjJI paMcendriya jIvonA jalacara, sthalacara, khecara be pagA, cAra pagA vigere prakAro jovA maLe che. A jIvone lagabhaga ochuM sukha ane vadhAre duHkhano anubhava karavo paDe che. eno artha e ja ke, bhAgyano udaya hoya to 1/2 TakA jeTalA lakSaNa vaMta uttama jIvo alpAti alpa dharmArAdhanAnA prabhAve caMDakauzika athavA cakravartIno azvAdi jIvo jAti smaraNAdi kAraNo dharma ArAdhanA kare. sukhano zvAsa levA janma-maraNa ghaTADavA bhAgyazALI bane bAkI karmAnuM sAra e gatimAM bhavabhramaNa kare. raDAM muramAdhAmI yasA sadhA (r) selA C ( 9 mAdhavatI. mAyavatI hipUE; (4) narakAyuH je bhAre karmanA udayanA kAraNe jIva amuka samaya (varSa) sudhI narakapaNAne pAme. mahA AraMbha samAraMbhavALo, raudra pariNAmI, mahAparigrahI azubhalezyAvAlo tIvra kaSAyI, pApa buddhivALA jIva (subhumacakrI-mammaNazeTha Adi) prAyaHnarakagatine pAme. narakagati 1 thI 7 rAjamAM 900 yojana ochA jeTalI jagyAmAM trasanADImAM AvI che. tyAM sAte narakanA jIva jema jema pRthvInI nIce narakAvAsamAM jAya tema tema gADhAtigADha aMdhakAramaya rIte duHkhamaya jIvana pUruM kare che. 15 paramAdhAmIo pUrva bhavanA duSkRtyone yAda karAvI e jIvone asahya duHkha Ape. e jIvonuM zarIra pArA jevuM hovAthI vikharAI paNa jAya ne bhegu paNa thaI jAya. jIvanamAM e jIrvone zIta, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uSNa, sudhA vigere 10 prakAranI vedanA muMgA moDhe sahana karavI paDe che. e jIvone janma "upapAta paddhatithI kuMbhIpAkamAMthI thAya. napuMsaka vedavALA e jIvone samyakta hoya to avadhijJAna ane mithyAtvI hoya to virbhAgAna hovAthI paraspara zatrutA vadhAre paNa zAMtithI jIvI na zake. duHkhane pApane bhogavavA mATe ja teono tyAM janma thAya ema samajavuM. AyuSyakarma-bIjA badhA karmanI jema karaNI tevI bharaNI enyAye jo pUrva bhavamAM jIvadayAnuM dravya-bhAvathI uttama prakAre pAlana karyuM hoya to tenA kAraNe e jIva 1. dIrtha sukhAkArI AyuSya 2. rUpavAna zarIra 3. nirogI kaMcana vargI kAyA 4. pramANopeta (jAgRta) Indriya 5. devI sukha 6. tIrthaMkara-cakravarti jevI padavI 7. ghanavAna buddhimAna chatAM saMtoSI 8. AdhyAtmika sukha jevA anekAneka sukhone (meghakumAranI jema) prApta kare. AvA maraNane paMDitamaraNa-samAdhimaraNa kahe che. jIvanI kharAba lezyA hoya, mRtyuvakhate dayAjanaka paristhiti hoya, nAzavaMta vastumAM ke AraMbha samAraMbhano tyAga karyA vinA mana temAM rokAyuM hoya to samajavuM ke mRtyu maraNa bagaDayuM tenI sAthe durgatinuM AmaMtraNa maLyuM. AvA maraNane bALamaraNa kahe che. aMta samaye jo jIva ghuMTaNathI nIce ane ghUMTIthI uparanA bhAgamAMthI chUTo paDe (mare) to e jIva bhavAMtare narake jAya.(2) kammarathI nIce ghuMTaNathI uparanA bhAgamAMthI chUTo paDe (mare) to tiryaMca gatimAM jAya. (3) nAbhithI upara hRdaya sudhInA sthAnamAMthI chUTo paDe (mare) to manuSya gati pAme ane (4) jIva mukhamAMthI (AMkha-jIbha) jAya to devagatino adhikArI bane. lakSaNa uparathI tenI gati jANI zakAya. | BiLji Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva saMpUrNa zarIramAMthI (AtmA vijaLInA karaMTanI jema) jAya to 14 rAjalokanA cheDe molamAM jAya. TUMkamAM AyuSyakarma jIvanA AcAra-vicAra vartana upara cokI rAkhe che. kSaNekSaNano hisAba rAkhe che. sukRtya karyuM hoya to e rIte ane duSkRtya karyuM hoya to jelamAM jema guNegArane beDI paherAvavAmAM Ave tema sajA kare che. A paraMparAmAMthI jo bacavuM hoya to mAtra karmabaMdha ochA karo. upA. zrI yazovijayajI ma. tApadanI pUjAmAM baMdhanakaraNa, saMkramaNa, udvartanA, aparvatanA, udIraNA, upazamanA ane nidhari ema sAta karaNathI tapanuM uttama prakAre ArAdhana karavAmAM Ave to karma badalI zakAya paraMtu jo nikAcita karma bAMdhyuM hoya to te samatApUrvaka bhogavavuM e ja kalyANano mArga che. * AyuSyakarmano zubhabaMdha kevI rIte thAya ? * zubha AcAra-pariNati-adhyavasAyathI. * mana-vacana-kAyAne gopavI (gupti) rAkhavAthI. * jIvadayA-anukaMpA pALavAthI zubha AyuSyabaMdha thAya. * AyuSyakarmano kSaya kevI rIte thAya ? * je karma bAMdhyuM hoya te ja karmane samatAthI bhogavo. * bhUle cUke navuM karma bAMdhatA 100 vakhata vicAra karo. * samAdhi-zAMtimaya jIvana janma maraNa ghaTADe che. * samyagdarzana prApta karo to saMsAra ghaTI jaze. '* azubhakarma baMdha-bAMdhanArA : * narakagati pAmyA taMduliyo matsya azubha vicAro karI. kALasIrika kasAI dravya-bhAvathI hiMsA karI. vasurAjA utkRSTa asatya bolIne. biMbasAra (zreNika) haraNInI hiMsAnI anumodanA karI. kaMDarika muni (rAjA) raudra pariNAmathI. * narakagatithI bacyA prasannacaMdralaDAInA azubha vicAronuM prAyazcita karI. * prAyacchitAnA kAraNe akiAmuni kevaLI thayA. arjunamALI saMsAra tarI gayA. draDhaprahArI mokSa pAmyA. mRgAvatijI gurunA ThapakAthI kevaLI thayA. nUtanamuni - caMDarUdrAcAryanA ThapakAthI kevaLI thayA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '* AyuSyakamaNA 4 bheda nI vyAkhyA : 1) narakAyuSa karmaH je karmanA udayathI jIva amuka kALa sudhI narakamAM ja rahe. te tyAMthI nIkaLavA Icche, chatAM paNa nIkaLI na zake, tyAMnuM AyuSya pUrNa karyA bAda ja nIkaLe, te narakAyuSya karma kahevAya. 2) tiryaMcAyuSya karmaH je karmanA udayathI jIva amuka kALa sudhI tiryaMcamAM rahe che. 3) manuSpAyuSya karmaH je karmanA udayathI jIva amuka kALa manuSya tarIke rahe che. 4) devAyuSya karmaH je karmanA udayathI jIva amuka kALa sudhI deva tarIke rahe che. suvAkayo : * AyuSa calaNI noTa che. jeTaluM baMdhAyu teTaluM ja bhogavazo. * sadgatinuM AyuSya sArA AcAra-vicArathI baMdhAya. * devagatinuM AyuSya vadhu paNa aviratimaya jIvana che. * manuSyagatinuM AyuSya alpa paNa mokSa sukha apAve. * durgatinA AyuSyanobaMdha ayogya AcAra-vicArathI baMdhAya. * praznottarI : 1. janma kyAM levo sAro ? 2. AyuSyane karmanI jela sAthe sarakhAvo ? 3. paraMparAe sukhI koNa? deva ke manuSya. * upasaMhAra : | vedanIya-AyuSya-nAma-gotra e cAre karmane zarIra sAthe ghaNo ja najIkano saMbaMdha che. sukha-duHkha bhogavavA bhADAnA ghara jevuM zarIra meLavavuM. zarIra dvArA je kAMI paNa pravRtti karavAnI hoya te mATe nAmakarmanIprabhedavALI senA bhegI karavI ane te bhogavavA mATe AcAra-vicAra-vigere ucca kakSAnA rAkhavA. A rIte TUMkamAM aghAtI karma eka kArakhAnuM che ane ghAtI karma kArakhAnA sAthe saMkaLAyela utpAdananI vicAradhArA che. (mazInarI) je divase mazIna ane kArakhAnuM baMdha thAya te divase AtmA saMsArathI mukta thaI molamAM pahoMcI gayo ema samajavuM. bAMdhelA karma bhogavavAnuM sAdhana. eTale ekagatimAMthI bIjI gatimAM AtmAnuM javuM. AvelA mahemAna jema mAnathI rahe ane samaya thae te vidAya le tema zarIramAM AtmA rahe. pachI game tyAM rahe jo samayano pUrNa upayoga kare. to janma maraNa ghaTe yA sadgatine pAme. mATe ja AyuSya samAdhipUrvaka pUrNa karavA "samAdhimaraNa meLavavA udyama karavo joIe. 70 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' che. nAmakarma... '* mItAkSarI .. paricaya : AtmAno mULa guNa - arUpIpaNuM. karmanuM nAma - aghAtI karma aMtargata trIjuM nAma karma. mULaprakRti-bheda - mULa-2 zubha 62 azubha-41 prabheda piMDaprakRti - 14 (75) pratyeka prakRti - trasadazaka-10, sthAvaradazaka-10, pratyekanI-8= 28. karmanA udayathI thatI vikRti - kurupatA karmanuM udAharaNa - citrakAra jevuM. karmanI sthiti - jaghanya-8 muhUrta utkRSTa-20koDAkoDI sAgaropama karmano baMdha - 10mA sUkSma saMparAya guNasthAnaka sudhI. karmano saMpUrNakSaya - 14mA ayogI kevaLI guNasthAnake pUrNa thAya. karma nivAraNa - mAyA, kapaTa rahita Indriyono zubha vyApAra. ArAdhanA (maMtrajApa) - OM zrI amUrta guNadharAya namaH janma dubaM, jarA dubaM, rogANa maraNanI cA aho dukhaM khalu saMsAra, yatra kilayaMti jAvaH | (varAgya zataka) artha janma duHkha, maraNa duHkha, vRddhAvasthA duHkha ane roga duHkha che. aho ! A saMsAra ja duHkha che. jemAM jIva kaleza pAme che. kizora TOBS) emaJO/ , ja che. * . ! Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vivaraNa : gujarAtImAM kahevata che ke, "tAvaDI teravAnAM mAge" tarkazAstramAM paNa eka vAtane siddha karavA samavAyI, asamavAyI nimittAdi kAraNono sAtha levo paDe che. tema vedanIya karme sukha-duHkhanI bakSIsa ApI. AyuSa karma bhogavavA mATe sthiti (varSo) ApyA paNa hajI muLajIbhAI kuMvArAnI jema nAmakarma vinA badhuM nakAmuM. nAmakarma eka enjina jevuM kArya che. zarIramAM aneka sAdhano bhegA thAya to kAma kare che. eka gatimAMthI AtmA bIjA gatimAM bhADenA gharamAM jyAre rahevA jAya tyAre janmatAM ja badhI sAdhana sAmagrI joIe. te nAmakarmanI 103 prakRti dvArA apanAve ane kramazaH vikasAvI bhogave che. Ama zAMta citte jovA-vicAravA jAo to karmagraMthamAM nAmakarmanuM sAmrAjya ghaNuM vizALa, mahatvanuM, aTapaTu ne vicAraNIya che. tenI prakRti aMge vicArIzuM to zubha62 ane azubha-41 che. bIjI rIte tenA piMDaprakRti 14(75) pratyeka prakRti-8 trasadazaka-10 sthAvaradazaka-10 kula-103, A rIte 4 vibhAgamAM vaheMcI zakAze. A badhI prakRtimAMthI keTalAka jIvone ochI paNa hoI zake che. paNa nAma karmanI mAyA jIva mAtrane sparze che, lAgu paDe che temAM be mata nathI. 103 prakRtione sarvaprathama cAra vibhAgamAM mAtra nAma sAthe joI laIe. (1) 14 piMDa prakRti : 4 gati nAmakarma naraka, tiryaMca, manuSya ane devagati nAmakarma che. 5 jAti nAmakarma H ekendriya, beIndriya, Indriya, caurikriya ane paMcendriya jAtinAma karma che. 5 zarIra nAmakarma dArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane karmaNa zarIra nAmakarma che. 3 aMgopAMga nAmakarma dArika, vaikriya, AhAraka aMgopAMga nAmakarma che. 15 baMdhana nAmakarmaH 1 audArika dArika, . dArika tejasa, 3. dArika kAryaza, 4. dArika tejasakArpaNa, 5. vaikriya vaikriya, 6. vaikriya tejasa, 7. vaikriya kArmA, 8. vekiya tejasa kArmaNa, 9. AhAraka AhAraka, 10. AhAraka tejasa, 11. AhAraka kAmaNa, 12. AhAraka tejasa kArmaNa, 13. tejasa tejasa, 14.tejasakArpaNa ane 15. kArpaNa kArma baMdhana nAmakarma che. pasaMghAtana nAmakarma dArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAryaNa saMghAtana nAmakarma che. 72 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 saMghayaNa nAmakarma vajaaSabha nArAca, 2SabhanArAca, nArAca, ardhanArAca, kIlikA ane chevaTTe saMghayA che. 6 saMsthAna nAmakarmaH samacaturastra, nyagrodha, sAdi, kunja, vAmana ane hUMDaka saMsthAna nAmakarma che. 5 varNa nAmakarma kaNa (kALo), nIla (AsmAnI), lohita (lAla) hAridra (pILo) ane zveta (sapheda) varNa nAmakarma che. 2 gaMdha nAmakarma sugaMdha ane durgadha nAma karma che. 5 rasa nAmakarma tikta (tIkho) kaTu (kaDavo) kaSAya (kaSAyelo) Azla (khATo) ane madhura (mITho) nAmakarma che. 8 sparza nAmakarma zIta, uSNa, snigdha, rasa, laghu, guru, mRdu ane karkazanAmakarma (A sparza nAmakarmamAM 4 anukULa ane 4 pratikULa eTale paraspara virodhI hoya che.) 4 AnupUrvanAmakarma narakAnupUrvI, tiryaMcAnuMpUrvI, manuSyAnuM pUrva ane devAnupUrvI nAma karma che. 2 vihAyogatiH zubha vihAyogati ane azubhavihAyogati nAme nAmakarma che. upara pramANe 14 piMDa prakRtinA kula-75 prabheda mukhyatve zarIra sAthe ghaNAM najIkathI saMkaLAyelA che. ethI jIva vyavahArIka rIte anukULa kArya karavA prerAya che. Swaz A ss. sU kI sImA sura S Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) 8 pratyeka prakRti : agurulaghu, upaghAta parAghAta, zvAsozvAsa, Atapa, udyota, nirmANa ane tIrthakara nAmakarma e ATha pratyeka nAmakarmanI prakRti che. (3) trasa dazaka trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, saubhAgya, susvara Adeya ane yaza ema daza traNa dazaka che. (4) sthAvara dazaka: sthAvara, sukSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, darbhAgya duHsvara, anAdeya ane apayaza ema daza sthAvara dazaka che. nAmakarmanA baMdha avasare ane tenA udaya avasare zArIrika-mAnasika, dhArmikaAdhyAtmika parIsthiti pratispardhI kyAreka bane che. baMdhanA sthAna-saMyogo ane udayanA sthAne-saMyogomAM pharaka paDe che. zarIranA aMgopAMganI bAbatamAM karmano udaye mRgA loDhIyAnuM daSTAMta najara sAme rAkhavAmAM Ave to bhogavanAra karatAM AMkhe jonAra ghaNAM karUNALu-dayALuM bane tethI bhAvimAM AvA karma bhogavavAno bhUlecUke paNa prasaMga jIvanamAM na Ave tenI e kALajI rAkhe, AcAra AcAre, karma bAMdhatA aTake. nAmakarmano udaye potapotAnA zarIrAdimAM nIce mujaba saMkaLAyelA jovA maLe.* * susvara - koyala * duHsvara - kAgaDo, gadheDo * yazanAma - zrIpALakumAra ke apayaza - dhavala zeTha, koNIka * ayogya zarIra - mRgA loDhiyA * lakSaNavaMta zarIra - cakravartI * surabhI gaMdha - gulAba, caMpo * durgadha - saDeluM kalevara * madhura rasa - zeraDI * khATorasa - lIMbu * ujvalava - caMdra * Atapa - sUryanuM vimAna * sthira nAmakarma - dAMta * asthira nAmakarma-AMkha, kIkI * zubha vihAyogati-vRSabha-haMsa + gatinAmakarma -4 gatimAMthI eka * sthAvara - jhADa * jina nAmakarma - tIrthaMkara pada * Adeya - bhApArzvanAtha. nAma karmane citrakAra (citArA) jevuM varNavAyuM che. citrakAra koIpaNa manuSyapazu-vi.nuM citra dore tyAre potAnI kalpanA anusAra aMga-upAMgAdine bhAvone rekhAcitramAM vikasAve tema bAMdhelA ghAtI-aghAtI karmane bhogavavA nAmakarma tevA prakAranA zarIra-saMghayaNa-saMsthAnAdine karma anusAra nirmANa kare. zikhAu citrakAra pramANopeta citra na banAve tema azubha nAmakarmanA udayathI khoDakhAMpaNavALuM zarIra maLe. manobaLa ja karma bAMdhavA-khapAvavA kAma kare che. * paMcakalyANI ghoDo, kAmadhenu gAya, rAvaNa hAthI, 32 lakSazavaMto bALaka, padhInI strI. 74 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * S *ws ka0 /surA --- *: - 1 - S ta tha * nAmakarmano baMdha kayA kAraNe thAya ? * kadarUpA ke zarIranI khAmIvAlA joI hAsya-mazkarI na karo. * ALa-AkSepa-gALo na Apo. * mana vacana kAyAno azubha vyApAra karavAthI. * AtmAno svabhAva akaSAyI che. tene kaSAyI karavAthI '* nAmakarmano kSaya kayA kAraNe thAya ? * zarIre uNapavALA jIvonI sevA karo. * pratikULa paristhitimAM paNa mana-vacana-kAyAnA zubha pariNAma rAkhavAthI. * duHsvara ane anAdeya nAmakarma khapAvavA mauna raho. ' nAmakarma sAthe saMkaLAyelA mahApuruSo : * sagaracakravartie rUpanuM abhimAna karI janma-maraNa vadhAryA. * meghakumAra munie kAyAnI mAyA prabhuvIranA vacane tyajI. * naMdISeNa muni kadarUpA hovAthI apamAnAdi samabhAve sahyA. nAmakarmanA mukhya 4 bhedanI vyAkhyA : 1) piMDa prakRti 2) pratyeka prakRti 3) trasa dazaka 4) sthAvara dazaka. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDa prakRti : nAmakarmanI je prakRtionA uttarabheda hoya, tene piMDa prakRti kahevAya che. tenA gati vagere 14 bheda che, jenA uttarabheda 75 che. 1) gati nAmakarma : jenA udayathI jIvane naraka Adi gati maLe che, tenA cAra bheda che. narakagati nAmakarma : jenA udayathI jIvane narakagati maLe. tiryaMcagati nAmakarma : jenA udayathI jIvane tiryaMcagati maLe. manuSyagati nAmakarma : jenA udayathI jIvane manuSyagati maLe. devagati nAmakarma : jenA udayathI jIvane devagati maLe. 2) jAti nAmakarma : jenA udayathI jIvane ekendriya, beIndriya Adi vyavahAra prApta thAya che. tenA pAMca bheda che. ekendriya jAti nAmakarma : jenA udayathI ekendriya tarIke jIvano vyavahAra thAya che. beIndriya jAti nAmakarma : jenA udayathI beIndriya tarIke jIvano vyavahAra thAya che. teIndriya jAti nAmakarma : jenA udayathI teIndriya tarIke jIvano vyavahAra thAya che. caurindriya jAti nAmakarma : jenA udayathI caurindriya tarIke jIvano vyavahAra thAya che. paMcendriya jAti nAmakarma H jenA udayathI paMcendriya tarIke jIvano vyavahAra thAya che. 3) zarIra nAmakarma : je karmanA udayathI jIva audArika vargaNA AdinA pudgalo grahaNa kare che ane audArika zarIra AdirUpe pariNamAve che. tenA 5 bheda che. 76 odArikazarIra nAmakarma : je karmanA udayathI jIva audArika pudgalo grahaNa kare che ane audArika zarIrarUpe banAve che. vaikriyazarIra nAmakarma : je karmanA udayathI jIva vaikriya vargaNAnA pudgalo grahaNa kare che ane vaikriya zarIrUpe banAve che. AhArakazarIra nAmakarma : je karmanA udayathI jIva AhAraka vargaNAnA pudgalo laIne AhAraka zarIrUpe banAve che. tejasazarIra nAmakarma : je karmanA udayathI jIva tejasa vargaNAnA pudgalo laIne tejasa zarIrarUpe banAve che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kArmazarIra nAmakarmaH je karmanA udayathI jIva kArya vargaNAnA pudgalo laIne kArmA zarIra (karma) rUpe banAve che. 4) aMgopAMga nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane mastaka, chAtI, peTa, pITha, hAtha, paga, aMga tathA AMgaLI vagere upAMga ane rekhAo vagere aMgopAMga maLe, te aMgopAMga nAmakarma kahevAya. tenA traNa bheda hoya che. 1.odArika aMgopAMga nAmakarma, 2. vaikriya aMgopAMga nAmakarma, 3. AhAraka aMgopAMga nAmakarma. tejasa ane kAzmaNa zarIrane aMgopAMga hotA nathI. temaja ekendriya jIvane paNa aMgopAMga hotA nathI. thaDa, DALI, pAMdaDAM vagere bhinna bhinna AkAranAM zarIra hoya che. 5) baMdhana nAmakarmaH je karmanA udayathI grahaNa karAtAM dArika Adi pugalo jUnA dArika Adi gugalonI sAthe coMTI jAya, te baMdhana nAmakarma guMdara ane lAkha jevuM che. 1) dArika dArika baMdhana nAmakarma, 2) audArika tejasa baMdhana nAmakarma, 3) dArika kArma baMdhana nAmakarma, 4) dArika tejasa baMdhana nAmakarma, 5) vaikriya vakriya baMdhana nAmakarma, 6) vaikriya tejasa baMdhana nAmakarma, 7) vaikriya kArmaNa baMdhana nAmakarma, 8) vakriya tejasa kArmaNa baMdhana nAmakarma, 9) AhAraka-AhAraka baMdhana nAmakarma, 10) AhAraka tejasa baMdhana nAmakarma, 11) AhAraka kArma baMdhana nAmakarma, 12) AgArakatejasa kArpaNa baMdhana nAmakarma, 13) taijasa-taijasa kArmaNa baMdhana nAmakarma, 14) tejasa-kAzmaNa baMdhana nAmakarma, 15) kArma-kAzmaNa baMdhana nAmakarma. 6) saMghAtana nAmakarmaH je karma potAnA udayathI zarIranI racanA karavAvALA, nizcita pramANavALA pudgalone daMtAlInI jema bhegA kare. tenA 5 bheda che. 1) dArika saMghAtana nAmakarma, 2) vaikriya saMghAtana nAmakarma, 3) AhAraka saMghAtana nAmakarma, 4) tejasa saMghAtana nAmakarma,, 5) kArya saMghAtana nAmakarma. 7) saMghayaNa nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane hADakAMnI viziSTa racanA prApta thAya che. tenA 6 bheda che. vaja8Sabha nArAca Adi 6 saMghayaNa karmanA udayathI prApta thAya che. te saMghayaNa nAmakarma kahevAya che. saMghayaNanA vajavRSabha nArAca Adi 6 bheda che. temanuM varNana nIce pramANe che. * vaja8Sabha nArA saMghayaNaH jemAM markaTa baMdhanI jema baMdhAelA be hADakAM upara eka hADakAMno paTTo hoya tathA tenA upara khIlI lAgelI hoya, AvI hADakAMonI racanA vaja8Sabha nArAca saMghayaNa kahevAya che. * aSabha nArA saMghayaNaH jemAM khIlI na hoya. (zaSa upara pramANe hoya.) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * nArA saMghayaNaH jemAM phakta baMne bAju markaTa baMdha hoya. ardhanArA saMghayaNa jemAM eka bAju markaTa baMdha hoya ane bIjI bAjuthI be hADakAM khIlImAM jakaDAyelA hoya. kIlikA saMghayaNaH jemAM baMne hADakAMonI joDa phakta khIlIthI jakaDAyela hoya. * chevakuM saMghayaNaH jemAM hADakAMo ekabIjAne mAtra aDIne rahyA hoya arthAt eka hADakAmAM bIjuM phasAyela hoya. bharata kSetramAM Aje badhAne A saMghayaNa hoya che. jethI jaladI phekTara vagere thAya che. deva, nAraka ane ekendriyane saMghayaNa nAmakarmano udaya hoto nathI. vikasendriya ane asaMjJI paMcendriya jIvane chevA saMghayaNa nAmakarmano udaya hovAthI chaThuM saMghayaNa hoya che. saMjJA paMcendriya jIvane potAnA karmonA anusAra 6 saMghayaNa hoya che, paheluM saMghayA puNya prakRti che, bIjAM pApa prakRti che. 8) saMsthAna nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane zubha ane azubha svarUpanI AkRti prApta thAya che, te saMsthAna nAmakarma kahevAya che. tenA samacaturastrasaMsthAna vagere 6 bheda hoya che. * samacaturastra saMsthAna nAmakarma H je karmanA udayathI jIvane cAre khUNA jemAM samAna hoya, tevuM saMsthAna maLe, athA-payApakAsanathI besatAM 1) jamaNA khabhAthI DAbA DhIMcaNa sudhInuM aMtara, 2) DAbA khabhAthI jamaNA DhIMcaNa sudhInuM aMtara, 3) baMne DhIMcaNanI vaccenuM aMtara ane 4) lalATathI be DhIMcaNanA vaccenA madhyabhAga sudhInuM aMtara. A cAreya aMtara samAna mApavALAM hoya, vaLI jemAM badhAM avayava zAstramAM kathita zubha lakSaNo sahita hoya che. te samacaturastra saMsthAna kahevAya. ane te, je karmanA udayathI maLe, te samacaturastra saMsthAna nAmakarma kahevAya. * nyAgrodha paribaMDala saMsthAna nAmakarmaH vaDavRkSano uparano bhAga saundaryayukta hoya che ane nIceno bhAga kuza ane saundarya rahita hoya che. evI ja rIte je karmanA udayathI nAbhinA uparano AkAra zAstrokta zubha lakSaNothI sahita hoya ane nIceno AkAra zubha lakSaNothI sahita na hoya. * sAdi saMsthAna nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane nAbhinA uparano bhAga zAstrIya lakSaNothI rahita ane nIceno bhAga zAstrIya lakSaNa sahita hoya. ema pUrvanA saMsthAnathI ulaTuM hoya. * kuja saMsthAna nAmakarma hAtha, paga, mastaka ane DokazAstrIya lakSaNathI sahita 78 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya ane peTa tathA hRdaya lakSaNa rahita hoya, te kubja saMsthAna kahevAya, te je karmanA udayathI hoya te kubja saMsthAna nAmakarma. - vAmana saMsthAna nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane kubjethI viparIta AkRti maLe. hUMDaka saMsthAna nAmakarma : je karmanA udayathI jIvanA badhA avayava azubha lakSaNavALA hoya. nAraka, sthAvara ane vikalendriyane huMDaka saMsthAna hoya. devane paheluM saMsthAna hoya tathA paMcendriya tiryaMca ane manuSyane 6 saMsthAna hoya che. paheluM saMsthAna nAmakarma puNya prakRti che, zeSa pAMca pApa prakRti che. ka 9) varNa nAmakarma : je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM zvetAdi varNa (raMga) hoya. tenA pAMca bheda che. 0 kRSNa (kALo) varNa nAmakarma : jenA udayathI zarIrano raMga kALo hoya. nIla (AsamAnI) varNa nAmakarma : jenA udayathI zarIrano blyu raMga hoya. lohita (lAla) varNa nAmakarma : jenA udayathI zarIrano raMga lAla hoya. hAridra (pILo) varNa nAmakarma : jenA udayathI zarIrano raMga pILo hoya. 0 zveta (sapheda) varNa nAmakarma : jenA udayathI zarIrano raMga sapheda hoya. 10) rasa nAmakarma : je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM tikta vagere rasa hoya. tenA pAMca bheda che. tikta (tIkho) rasa nAmakarma : je karmanA udayathI zarIra maracAM jevA tIkhA rasavALuM hoya. kaTu (kaDavo) rasa nAmakarma H je karmanA udayathI zarIra kArelA jevA kaDavA rasavALuM hoya. kaSAya (kaSAyelo) rasa nAmakarma : jenA udayathI zarIra haraDe jevA turA rasavALuM hoya. Amla (khATo) rasa nAmakarma : jenA udayathI zarIra AmalI jevA khATA rasavALuM hoya. madhura (mITho) rasa nAmakarma : jenA udayathI zarIra goLa jevA mIThA rasavALuM hoya. eka Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11) gaMdha nAmakarmaH * sugaMdha nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM gulAbanA phUla jevI sugaMdha hoya. * durganya nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM lasaNa jevI durgandha hoya. 12) sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM zIta Adi sparza hoya. tenA 8 bheda che. * zIta sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI hima jevo ThaMDo sparza hoya. * uSNa sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM Aga jevo garama sparza hoya. * niSpa sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM tela jevo cikaNo sparza hoya. * rUma sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM rAkha jevo sparza hoya. * laghu sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM rU jevo halako sparza hoya. * guru sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM loDhA jevo bhAre sparza hoya. * mRdu sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM mAkhaNa jevo komaLa sparza hoya. * karkaza sparza nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM karavata jevo sparza hoya. kALo, AsamAnI, durgadha, tikta, kaDavo, guru, karkaza, zIta e 9 azubha che, zeSa 11 zubha che. 13) AnupUrvI nAmakarmaH je karmanA udayathI mRtyu pAmInaraka Adi gatimAM jatI vakhate jIvane gamanamAM AkAza pradezAnusAre vaka(vAMkuM) gamana thAya che. A karma baLadanI dorI athavA moTarakAranA sTeriMga jevuM che. tenA 4 bheda hoya che. * narakAnupUrvanAmakarma jenA udayathI narakamAM jatI vakhate AkAza pradezAnusAra vakra gamana thAya che. * tiryaMcAnupUrvI nAmakarma H jenA udayathI tiryaMcamAM jatI vakhate AkAza pradezAnusAre vakra gamana thAya te. 80 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyAnupUrvI nAmakarma : jenA udayathI manuSyamAM jatI vakhate AkAza pradezAnusAre vakra gamana thAya te. devAnupUrvI nAmakarma : jenA udayathI devamAM jatI vakhate AkAza pradezAnusAre vakra gamana thAya te. 14) vihAyogati nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane zubha ke azubha gati (cAla) prApta thAya. tenA 2 bheda che. zubha vihAyogati nAmakarma : jenA udayathI hAthI vagerenI jevI sArI cAla maLe. 0 azubha vihAyogati nAmakarma : jenA udayathI UMTa vagerenI jevI kharAba cAla maLe. pratyeka prakRti : je prakRtionA upabheda nathI te pratyekane prakRti kahevAya che. pratyeka prakRti nIce mujaba 8 che. 1) agurulaghu nAmakarma : jenA udayathI zarIra loDhA jevuM atyaMta guru=bhArI ane rU jevuM atyaMta laghu=halakuM na maLe. 2) upaghAta nAmakarma : jenA udayathI potAno avayava potAne bAdhA pahoMcADanAra maLe. jema ke, paDajIbha, chaThThI AMgaLI vagere. 3) parAghAta nAmakarma : jenA udayathI jIva bIjAne prabhAvita kare, tevuM zarIra maLe. 4) zvAsocchavAsa nAmakarma H jenA udayathI ucchavAsa labdhithI yukta jIva bane che tethI jIva zvAsocchavAsa vargaNAne laI tene ucchavAsa-niHzvAsarUpe parivartita kare che. 5) Atapa nAmakarma : je karmanA udayathI pote ThaMDu rahIne bIjAne uSNatAyukta prakAza ApanAra zarIra jIvane maLe. jema sUryanA vimAnanA ratnanA jIvonuM zarIra pote ThaMDuM hovA chatAM bIjAne garama prakAza AtapanAmakarmanA udayathI ApanAruM che. agnikAya jIvonuM zarIra uSNa sparza ane rakta varNanALuM hovAthI garama prakAzavALuM hoya che. paraMtu te Atapa nAmakarmanA udayathI na hoya. kema ke agnikAya jIvonuM zarIra pote ThaMDuM hotuM nathI. 6) udyota nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane ThaMDo prakAza ApanAra zarIra maLe. jema ke, caMdranA vimAnamAM rahenAra ratnonA jIvonuM zarIra ane AgiyA jIvanuM zarIra. 81 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7) nirmANa nAmakarma : je karmanA udayathI jIva potAnA zarIranA aMgopAMga suthAranI jema te te yogya sthAne banAve, jema moDhAnI vacce nAka vagere. 8) tIrthaMkara nAmakarma : je karmanA udayathI jIva 8 mahAprAtihAryathI sahita tIrthaMkara bane ane dharmazAsananI sthApanA kare. 82 trasadazaka : nIce lakhela trasa Adi 10 prakRtiyono samUha trasadazaka kahevAya che. 1) trasa nAmakarma : je karmanA udayathI trasapaNuM prApta thAya. arthAt evI kAyA maLe ke jethI taDakAthI bacavA chAMyaDAmAM potAnI meLe jaI zake. jema ke kIDA, mANasa vagere. 2) bAdara nAmakarma : je karmanA udayathI AMkhe dekhAya evuM zarIra jIvane maLe. 3) paryApti nAmakarma : je karmanA udayathI jIva potAne yogya AhAraparyApti vagere pUrNa kare. 4) pratyeka nAmakarma : je karmanA udayathI 1-1 jIvane alaga svataMtra zarIra maLe. 5) sthira nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane aMgopAMga sthira maLe, jema ke dAMta vagere. 6) zubha nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane nAbhi uparanA zubha avayava maLe jemake mAthuM vagere. 7) saubhAgya nAmakarma : je karmanA udayathI jIva bIjA upara upakAra na kare, to paNa emanAthI svAgata vagere pAme. 8) suvara nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane koyala jevo madhura avAja maLe. 9) ATheya nAmakarma : je karmanA udayathI tarka rahita vacana bolavA chatAM paNa loko e vacanano svIkAra kare. 10) yaza nAmakarma : je karmanA udayathI potAno yaza vistare. sthAvara dazaka : nIce mujaba sthAvara vagere 10 prakRtiono samUha sthAvara dazaka kahevAya che. 1) sthAvara nAmakarma : je karmanA udayathI jIvane sthAvarapaNuM maLe, arthAt jenA udayathI eka sthAnethI bIjA sthAne taDakA AdinA kAraNe potAnI meLe jaI na zake, evuM zarIra maLe. 2) sUkSma nAmakarma : je karmanA udayathI aneka zarIra bhegA hovA chatAM paNa AMkhethI na dekhAya. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3) aparyApta nAmakarmaH je karmanA udayathI jIva potAne yogya AhAra vagere paryAptio pUrNa na kare. 4) sAdhAraNa nAmakarmaH je karmanA udayathI jIva sAthe anaMtA jIva eka zarIramAM rahevAnuM hoya. 5) asthira nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane jIbha vagere asthira maLe. 6) azubha nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane nAbhinA nIcenA azubha avayava maLe. 7) dIrbhAgya nAmakarmaH je karmanA udayathI lokanA upakArI evA jIvonuM svAta vagere lokothI na thAya. paraMtu loko arUci rAkhe. 8) duravara nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane kAgaDA ane gadheDA vagere jevo karkaza avAja maLe. 9) anAdeya nAmakarmaH je karmanA udayathI yuktiyukta vacana bolavA chatAM paNa loka teno svIkAra na kare. 10) apazaya nAmakarmaH je karmanA udayathI jIvane sArAM kAmo karavA chatAM paNa apayaza maLe. suvAkayo : * bAlya-yuvA-prauDha-vRddhAvasthA nAmakarmanuM nATaka che. * koInA mitra na thAo cAlaze. paNa zatruto na ja thatAM. * nAmakarmano kSaya eTale mokSa prApti. * praznottarI : * varadatta mUgA-bobaDA rAjapUtra kema thayA? * nAmakarma zuM citrakAra jevuM che ? * zarIramAM kaI kaI nAmakarmanI vastu che ? 10nA nAma Apo. * upasaMhAMra | nAma sthApanA dravya bhAvae cAra sthApanA nikSepAmAMthI je pugalo-AkRtine jovAthI "nAma" pADavAmAM Ave tevA anekAneka guNadharmono je sthaLe saMgraha thayo che. teNe nAmakarmanuM pariNAma kahevAmAM Ave to khoTuM nathI. saMsAramAM 32 lakSaNavaMtA bALakamAMnI parIkSAmAM aMga-upAMga-svara-zarIra-varNa Adine tapAsavA paDe che. eja rIte kAmadhenu gAya athavA padhInI strInI parIkSA karatI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhate nAmakarmanI zubha prakRtione najara sAme rAkhavI paDe che. eTale saMsAramAM je bhAgyavAna hoya te badhA jIvo nAmakarmanI aneka sAnukULa prakRtivALA hoya ema samajavuM.* jIvanamAM bhAgyavAna thavA mATe pUrvabhave vividha rIte nAmakarmano baMdha karavo paDe teja rIte bhAgyavAna thayA bAda bhagavAna athavA karmarahita thavA mATe puruSArthamAM saheja paNa uNapa na rakhAya. TUMkamAM ATha karmamAM jema mohanIya karma yA aMtarAya karma janmamaraNa vadhAre che. tema AyuSya-vedanIya ne gotra karmanI madada laI nAmakarmano saMpUrNa kSaya karavA prayatna karavAmAM Ave to saMsArano aMta dUra nathI. zubha nAmakarma bAMdhavA mATe nIcenI 4 bhAvanAmAMthI prathama be azubha ane bIjI be zubha kahIzuM to khoTuM nathI. 1 vyaktigata mATe 2 potAnA parivAra mATe 3 saMsArIo mATe 4 jIva mAtra mATe mAruM ja bhaluM thAo amAruM bhaluM thAo ApaNuM bhaluM thAo saunuM bhaluM thAo adhamAdhama adhama madhyama uttama nAmakarmanI bhale prakRti 103 hoya paNa jyAre karmano kSaya thavA lAge che tyAre emAMthI amuka prakRti Atmonnati mATe ghaNI upayogI bane che. basa have gotra-karmanI mulAkAta laI saMsArathI muktIno mArga zodhIe eja maMgaLa kAmanA. * eka paMDita (muni) rAjasabhAmAM Ave che. temanA vakra zarIrAdine joI sabhA hase che. tyAre e paMDita sabhAne uddezI kahe che, mArA zarIranI sAme na juo, mArA jJAnane juo. 84 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. golakarma... '* mItAkSarI - paricaya : AtmAno mULa guNa agurulaghupaNuM. karmanuM nAma - aghAtI karma aMtargata - cothu gotrakarma mULa prakRti (bheda) - 2 karmano udaya vikRti - ucca athavA nIca gotra (kuLa)mAM janmavuM. karmanuM udAharaNa - kuMbhAranA ghaDA jevuM. karmanI sthiti - jaghanya-8 aMtarmuhUrta, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama. karmano baMdha - nIcagotra-2, uccagotra-10mAM sUkSmasaMparAya guNasthAnake. karmano saMpUkSaya - 13mAM sayogI kevaLI guNasthAnake. karma nivAra" - vinayI, vivekI, nirAbhimAnI jIvana. ArAdhanAnA maMtra - OM hrIM zrI agurulaghu guNadharAya namaH adA karI kamala ja Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vivaraNa : kSetra-jamIna kALIbhUmi, phaLadrupabhUmi, kasavagaranI bhUmi, ukharabhUmi vigere jovA maLe che. jamInane saMskArIta karyA pachI samayAnuM sAra kheDayA pachI temAM kasavAluM bI naMkhAya che. cokhA (DAMgara)nA pAka levA mATe jamInanI zekavI (bALavI) paDe che jyAre zeraDIno pAka meLavavA mATe be vakhata vAvavI ane rAha jovI paDe che. phaLa-(dhAnya) keTaluMka jamInanI upara pAke. keTaluMka jamInane aDIne pArka, keTaluMka jamInanI aMda2 (anaMtakAya) pAke to choDa (drAkSa) khetaramAM maMDapa bAMdhI tenA upara thAya to kerI zrIphaLanA jhADanI jema upara uMce thAya. ATalI kathA eTalA mATe vicArI ke, kheDUta jevuM vAve tevuM te prakAre ugADe. tema gotrakarmanI vAta samajavAnI jarUra che. gotrakarmanA ucca ane nIca ema be prakAra che. jIvamAtra sAthe sidho teno saMbaMdha che. uccagotrIya jIvanuM AyuSya, vedanA ane nAma viziSTa prakAranI bhogavavAnI paddhati che. jyAre nIca gotrIya jIvanuM AyuSya-vedanA ke nAma bhogavavA mATe dayA pAtraka dazA hoya che. sAmAnya rIte ucca gotrIya jIvano AhAra zuddha-sAtvika-poSTika alpa hiMsAvALo maryAdIta hoya che.* jJAna paNa samyajJAna ane darzana paNa samyagdarzana hoya che. cAritra paNa samyag cAritra. eTale e jIvo guNavAna alpakaSAyI hoya jyAre nIca gotrIya jIvo tenAthI tadana viruddha hoya. kahevA do e jIvo manuSyapaNAne pAmyA e ja bhUla thaI athavA manuSya thaI gADha karma bAMdhI bIjA bhave durgati-narakagatine pAme che. (manuSyalokA mRgAkSaraMti) - pasaliyAM 236 AhAra: 3 dinake bAda turaka pramAName pasaliyAM karaTa AhAra: 1 dina ke bAda. bAraka pramANa ma * sarvAtha siddha vimAnavAsI jIva 33 hajAra varSe amRtano oDhakAra laI tRpta thAya. jyAre pahelAbIjA ArAnA yugalika jIvo 3 divase tuveranA dANA jeTalo, be divase bora jeTalo AhAra kare. 86 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana caMcaLa che. chatAM karma e caMcaLa manane gaganavihAra karavA heta nathI. Aje jema mAnavI puNyahIna hoya chatAM puruSArtha karoDapati thavAno kare. paMDIta putra kapilane rAjA prasanna thayo. jo ke rAjA roja be mAsAnuM suvarNadAna Apato hato. paNa A bhAgyazALI upara rAjI thayo. ane je mAgavuM hoya te mAMgavA kahyuM. paMDIta putra kapile vicAra karavA be minITa mAMgI. bagIcAmAM jaI vicAra karyo 2-4 mAsA suvarNathI zuM thaze. 1000 2000 mAguM ? te paNa khUTI jaze. gAma mAguM prAnta mAMgu aDadhu rAjya mAguM ? acAnaka vicAra Avyo ke rAjAnuM rAjya mAMgavA beTho te sAruM che ? lobhano thobha na hoya. tyAMja e mAMganAre dIzA badalI nAkhI. kAMIja joItuM nathI. ema namrabhAve rAjAne kahyuM. gotrakarmane kuMbhAra jevuM kahyuM che. kuMbhAra mATIne keLave, narama banAve ane IcchA anusAra nAnA-moTA mATalA, kuMDA, dIvA vi. banAve tema karma A jIvane jevA karma bAMdhyA hoya tevA gotra (phaLa)mAM janma apAve. arthAt sArA karmanA udayathI aizvarya sanmAna vigere yukta jAti ane uttama kuLamAM jIvano janma thAya. teja rIte nIcagotra karma-je karmanA udayathI aizvarya-satkAra-sanmAna rahita nIca jAti ane nIcakuLamAM janma thAya. zarIra, dhana, parivArAdi paNa tevA maLe. - kuMbhAra-ghaDA to banAve paNa ghare laI janAra e ghaDAmAM pANI paNa bhare ne durgadhIta padArtha paNa bhare. tema nIca kuLamAM janmela jIva uccakuLane zobhe tevI paNa bhAgyanA yoge kadAca kArya kare. nIcakuLamAM janmavAnuM te jIva mATe nikAcita karmanA anusAra nizcita hatuM paNa tyAM bhAgyanuM pAMdaDuM badalAIne te jIva prasaMzanIya kArya karato thayo.ka '' '''': 1 : 1 - eka nAno ucca kuLamAM tIrthakara, gaNadhara, ugrakuLa, bhogakuLa, rAjanyakuLa, harivaMzakuLa, Indra, cakravarti vAsudeva, baLadeva, hIro, mANeka, kalpavRkSa Adi AvI zake che. te mATe pUrvamAM jIve (1) deva-guru-jJAnanI sevA (2) jinadharmanI ArAdhanA-prabhAvanA (3) aNuvrataguNavata-zikSAvratano svIkAra ArAdhanA(4) niyANA vagaranI karmakSayanI buddhithI tapasyA (5) nirmaLa nirAbhimAnI jIvana (6) guNAnurAgI paNuM (7) jaina darzana ahiMsAmUlaka para jyAM sudhI zreNIka rAjAnuM nAma biMbasAra prasiddha hatuM tyAM sudhI e jIve hiMsA paNa karI paraMtu bha. mahAvIranA samAgamathI e AtmAe zubhakaraNI karI tIrthaMkara padanI nikAcanA paNa karI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM jJAna bhaNe-bhaNAve-anumode vigere zubhakArya karI uccagotrakarmano baMdha karyo hato. prakAra uccagotrakarmanA baMdhanI vAta jema upara jaNAvela tema nIca gotrakarma baMdha mATe sAmAnya rIte jAti-kuLAdinuM nIce mujabanI vAto zAstramAM Ave che. TUMkamAM koI paNa sAruM kArya A jIvathI thayA pachI tenI jAherAta karavI na joIe. jamaNA hAthe ApelA dAna mATe DAbA hAthane paNa khabara paDavI na joIe. dAna jo gupta apAya to vadhu ne vadhu ApavAnI bhAvanA thAya. dAna ApavAnI bhAvanA puNyanA yoga thAya che. 8 prakAranA abhimAna karanArA ane nIca gotra karmano baMdha karanArAoH karanAra pariNAma 1. jAtimada harikezImuni cAMDALa-nIcakuLamAM janma 2. kuLamada marIci brAhmaNa kuLamAM janma 3. baLamada biMbasAra (zreNika rAjA) narakagatimAM janma 4. rUpamada sanatakumAra cakrI kAyA aneka rogothI gherAI 5. zruta(jJAna) syulibhadra muni 4 pUrvanI arthathI vAcanA na maLI 6. aizvaryamada dazAbhadra IndranI addhi joI zaramAvavuM paDayuM. 7. lobhamada sulUma caDhI samudramAM DUbI durgati pAmyA. 8. tapamada kuraguDa muni tIvra sudhAvedanIya karmano udaya. (tapa dharmano aMtarAya) gotra-eTale kuLa mAtAnA pakSe-mosALa ane pitAnA pakSe-kuLa kahevAya che. bhAratIya saMskRti ane karma vijJAne vArasAgata keTalIka vastu putra parivAranA jIvana sAthe sAMkaLI dIdhI che. moTe bhAge roga-ane dhana vArasAmAM putra-putrIone maLe che. te kAraNathI ucakuLamAM janmelA jIvanI vidyArthI avasthA saMskArI thAya te jarUrI che. je divase A paraMparA badalAze te divase na dhAreluM na vicAreluM anubhavavuM paDe. temAM kAMI navAI nathI. ApaNA ja bAMdhelA karma ApaNane ja bhogavavAnA che. gotrakarmano paDachAyo pUrvanA sAte karmo para paDe che. uccagotranA adhikArI jIvane jJAnAdi sAte karma anukULa alpamAtrAmAM bhogavavA paDe che. ucca koTInA pariNAmanA kAraNe janma-maraNano aMta sahelAIthI thoDA ja kALamAM e karI zake che. jyAre nIca gotranA udayavALo pratikULa paristhitimAM jIvana jIve ne bhavanA pherA vadhAre. uccagotrIya ka roDazIya core vArasAgata dhaMdho karyo paNa prabhuvIranA anicchAe sAMbhaLelA vacanoe e sudharI gayo. 88 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva eTale lAkaDAMnI nAvamAM pravAsa karanAra AtmA jyAre nIca gotrIya jIva pattharanI nAvamAM besI saMsAra samudrane pAra karavAno puruSArtha karanAra AtmA. bIjI rIte jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtIkarma eTale adhyAtmazAstra ane vedanIyAdi cAra aghAtIkarma eTale zarIra zAstra adhyAtma uccakoTInuM jIvanamAM praveze eTale zarIranI nazvaratA samajAI jAya ane tenA dvArA chellI sAdhanA sadhAI jAya. * gotrakarma kevI rIte baMdhAya ? * kaSAyonA kAraNe nIcagotra karma baMdhAya. * bhASAsamiti ucca gotrakarma bAMdhavA kAma Ave che. * bhUtakALa ke vartamAna kALanuM karma pazcAtApathI vadhe-ghaTe. * tIrthaMkara nAmakarma uccakuLamAM janmavAthI baMdhAya. * gotrakarma kevI rIte khape ? sArA kAryo karavAthI nIcakuLano baMdha aTake. * sArI rasoInI jema sAruM jIvana bhUla sudhAravAthI thAya. * roga ke dhana vArasAmAM maLe chatAM bhogavatA AvaDe to aTake. * DaoNkTarano putra karma tevA bAMdhe to ja DaoNkTara thAya. * gotrakarma sAthe saMkaLAyelA mahApuruSo * kuraguDu munie tapa na karyo paNa tapasvInI sevA karI tarI gayA. * IlAcIe rAgano tyAga karyo to kevaLI thayA. * aImuttA muni jIva virAdhanAthI karma bAMdhatA hatA paNa prAyacchittathI taryA. * sAte karmanA zubhabaMdhathI nAmakarma zubha baMdhAya. * harikeSI muni nIca gotrakarmamAMthI munipaNAnA kAraNe uccagotrIya thayA. * haMsa pakSI kAgaDAnA saMgathI du:khI thayo. * darzANabhadranuM prabhuvIranuM advitIya sAmaiyuM abhimAnanA kAraNe kalaMkita thayuM. cha khaMDathI subhUmacakrIne saMtASa na thayo to DUbI maryA. gotrakarmanA 2 bhedanI vyAkhyA : 1) uccagotra karma : je karma udayathI aizvarya ane satkAra varege2thI saMpanna uttama jAti ane uttama kuLamAM jIvano janma thAya. 2) nIcagotra karma : je karmanA udayathI ezvarya AdithI rahita nIcajAti ane nIca kuLamAM janma thAya. hava Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * suvAkyo : * vANI ane vartana ucca kuLanI jAherAta kare che. * svadezamAM rAjA-vidvAna badhe mAna-pAna pAme che. * IcAlIkumAra chelle ucca kuLanA kAraNe tarI gayA. * praznottarI : 1. gotra karmanuM jIvanamAM sthAna kyAM ? 2. ATha mada kare to zuM nukasAna ? 3. kharAba sArA ne sArA kharAba kyAre thAya? 4. trAjavAmAM be pallA hoya tema jIvanamAM zuM che? 5. mokSa kyo karmabaMdha karavAthI maLe ? na maLe? * upasaMhAra : devagati sAmAnya mAnavIne uccagati jevI lAge paNa te gatimAM paNa Indra, sAmAnika, trAyadgiza, pAriSada, AtmarakSaka, lokapAla, anIka prakIrNaka, Abhiyogika ane kilbIzIka-evA 10 bheda che. kumAranaMdIsonAra hosA-mahAsAnA mohamAM baLIne deva to thayo. paNa tyAM Dhola vagADavAnuM kRtya tene karavuM paDyuM. kilbIzIka eTale cAMDAla jevuM halakuM karma karanAra. tiryaMcagatimAM paNa gadheDA, ziyALa, bhUMDa, ghuvaDa jevA jIvone sparza karavAmAM ApaNe pApa samajIe chIe. tethI nIca gotrakarmanA udayavALA jIvono samAgama paNa na karavAnuM upakArI puruSoe pharamAvyuM che.* saMsAramAM mitranI vyAkhyA karAtaM batADayuM che ke, zarIrane pahelA naMbarano jIgarajAna mitra ghaNAM mAne che. paNa e ja dhoko ApI durgati sudhI pahoMcADe che. bIjA naMbare svajano sAthe saMbaMdha kahyo che paNa te vAra tahevAre mIThuM-mIThuM bolavA pUratuM kAma Ape che. trIjo dharma (dava-guru-kalyANamitra) mitra che. je saMsArIne sukha-duHkhamAM kAma Ave che. anaMta kALanA janma-maraNanA pherAmAMthI ugAre che. TUMkamAM uccagotra karma e apekSAe Adhi-vyAdhi-upAdhimaya saMsArathI bacavA mATenuM sarvottama kAraNa che. sArI vicAraNA, sArA vicAra, sArI bhAvanA kalpanAtIta zubha phaLa Ape che. mATe ja teno sadupayoga karI dhanya banIe eja maMgaLa kAmanA. ja samakitI jIvane mithyAtvIno saMga paNa na karavA kahyuM che. 9i0 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'cAlo AtmArAma ! zAzvatA ghare... 1. mAruM nAma arUpI AtmA. 2. huM nitya chuM. 3. huM karmano vyavahArathI) kartA chuM. 4. karmano vyavahArathI) bhoktA chuM. 5. mokSa che ane 6. mokSa prAptino upAya che. A eka sanAtana cha satya vAto che paNa tenA (AtmAnA) prAraMbhanI tithi-vAramahino-tu-saMvatanI koI noMdha maLatI nathI. pachI kuMDalI ke phaLAdezanI vAta janakAmI. avyavahAra rAzimAM anaMtakALa nivAsa karyA pachI AtmA vyavahAra rAzimAM Avyo. sUkSma nigodamAMthI bAdara nigodamAM Avyo. pratyeka vanaspatimAMthI sAmAnya vanaspatimAM Avyo. ekendriya-vikalendriyatiryaMca paMcendriya ane deva-narakanI vijhiTa laI aMtima sTezanarUpa durlabha evI paMcendriya manuSya gatimAM Avyo. A bhramaNa yAtrAmAM keTalIya utsarpiNI-avasarpiNIo pUrI thaI. basa, have teno aMta-kinAro dUra nathI. A paribhramaNamAM sAruM-kharAba, jAye-ajANye ghaNuM karyuM, ghaNuM bhogavyuM. have karmanI kathA jANI lIdhA pachI jyAM zAzvatuM ghara che tyAM tamone laI javuM che. eka vAta nakkI manamAM besADI dejo ke jo paribhramaNa ghaTADavuM hoya to AcAravicAra-vartana sudhAravA paDaze. ke 8G ja bhAgyanA yoge manuSya janma pAmyA pachI prabhuvIranuM zAsana maLyuM. upakArItAraka, tyAgI-vairAgI guru maLyA. ahiMsA mUlaka dharma maLyo. enA kAraNe je anaMtA janmamAM karmakSaya mATe puruSArtha na thayo e eka ja bhavamAM alpakALa mATe moko maLyo che. have Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka eka karma dalikono kSaya karavA darzana-jJAna-cAritra-tapanI viziSTa rIte ArAdhanA karI karma nirjarA karI. bAhya-atyaMtara tapanA prakAramAMthI roja vividha rIte ArAdhanA karI ghAtI karmano kSaya karyo. AtmA kevaLadarzana-jJAnano mAlika thayo. have mAtra aghAtI karmanA kSaya mATe prayatna karavAno rahyo. aghAtI karma lagabhaga bhogavavAnuM ja hoya che. jyAre AyuSya karmano kSaya thAya tyAre bAkInA-3, vedanIya-nAma-gotra adrazya thaI jAya. teo ekalA kAMI ja karI zakatA nathI. Ama, mohanIya kSaye ghAtI karma ane AyuSya kSaye aghAtI karmano kSaya thAya ema kahI zakAya. eka enjina je gADI calAve che, jyAre bIjo gArDa gADI calAvavI ke UbhI rAkhavI tenI jAherAta kare che. AtmAnI janma-maraNanI zarIrUpI gADI kinAre AvI gaI che. AtmAne siddhapadamokSa prApta karavA have ucca-nIcakuLa, puliMga-strIliMgAdi kAMI ja naDatuM nathI. karma kSaya eja enI chellAmAM chellI kanDIzana che. jo mana koI sthaLe aTavAI gayuM to paNa gADI mokSanA badale devagatimAM pahoMcI jAya. tyAMthI mokSa javA manuSya gatimAM janma levo ja paDe. mATe devagatinI lAlasA na karatAM. jainadarzana eka evuM darzana che ke temAM koInI paNa kAMI lAgavaga kAma AvatI nathI karma bAMdhanArane ja badhA karma bhogavavA paDe che. A rIte A jIve je kSaNe potAnA bAMdhelA karma saMpUrNa bhogavI lIdhA hoya te ja kSaNe e 14 rAjalokanA agrabhAga upara kSaNavAramAM siddhazilA paranA ajarAmara sthAnane prApta karI le che. tyAM gayA bAda pharI koIpaNa jAtanI kriyA-karmabaMdha ke pharI janma levA mATenI pravRtti karavI paDatI nathI. evI anaMtakALe AtmAne AtmAnI potAnI jagyAmAM rahevA-javA maLI rahyuM che eja bhAgyano udaya. amara AzA sAthe e paramapadano jarUrI paricaya jANI lo ane tenA satvare adhikArI bano eja maMgaLa kalyANakArI bhAvanA. zAlibhadrajIe mAtAne joIne hakarma mokSane dhakko mAryo. para eka muni molabArI para UbhA hatA. paNa eka cha4tapa jeTaluM puNya ane sAtalava jeTaluM AyuSya hisAba karatAM khUTayuM tethI e sarvArthasiddha vimAnamAM gayA. tyAMthI AyuSya pUrNa karI manuSya thaI mole jaze. (vedanIya karmapUjA-5) 92 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaLa mukata... * mitAkSarI - paricaya : - 14 rAjalokanA agrabhAge, pahoLAI-2I dIpa. madhyamAM jADAI 1 yojana, aMtamAM mAkhInI pAMkha jevI. - 4 ghAtI (47) 4-aghAtI (111) karmono kSaya karI saMpUrNa zarIramAMthI javAya avasthA - prakAzamAM prakAza maLI jAya tevI paristhiti arUpI azarIrI anaMta sukha, zAzvata sthaLa, acala, rogarahita. (mokSagAmi) jIvanA zAstrIya nAmo - bhavi, tabhava mokSagAmI, samyagudaSTi, samakita prakAra - 15 prakAre jIva siddhagatine pAme. anukuLatA - dravyathI manuSyagati, kSetrathI aDhIdvIpanI aMdara kALathI utsa, ava. kALano trIjo-cotho Aro (mahAvidehakSetramAM sadAkALa) bhAvathI 14 guNasthAnaka sparyA pachI, trasanADImAMthI javAya. yogyatA - 14 mArgaNAnA 65 prabhedamAMthI mAtra 10 mArgaNAnA 10 prabheda dvArA mokSagamana. samakitI jIva, bhavi jIva. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamazAgamaNa - cha mahinAmAM ochAmAM ocho eka jIva mokSa pAme (AzcaryarUpe bha.RRSabhadevanA mokSagamana vakhate eka sAthe 108 mokSe gayA.) adhikAra kaSAya 4 94 lezyA 6 - jJAnAvaraNIyAdi 4 ghAtikarmono saMpUrNa kSaya karI AtmA kevaLajJAnI thAya eTale. veda 3 4 indriya 5 kAya 6 - saba Ta Former yoga 3 saMyama * vivaraNa H baMdhana ane mukti eTale janma ane mRtya-maraNa. darzana 4 bhavya 2 samyaktva 6 saMjJI 2 AhAra 2 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdhano prAraMbha sahetu (kAraNa sahita) nimittathI thAya che. svAbhAvika rIte thato nathI. jyAre karma kSaya darzana-jJAna-cAritrAdinA ArAdhanAthI viziSTa prayatnathI thAya che. A jIve AThe (sAta) karmano bhogavaTo baMdha udaya, udIraNA, sattA mATe khAsa paddhatithI anaMtakALathI karyo che. e karma sattAthI mukta thavA saMvara ane nirjarAne najara sAme jo rAkhavAmAM Avaze to beDo pAra thayo samajavo. kadAca eka prazna thAya ke, AtmA bAMdhelA karmone bhogavI le pachI e karmo kyAM jAya? pAnakhara Rtu badhAe joI che. te vakhate vRkSa uparathI pAMdaDA Apa meLe chUTA thaI jamIna upara paDe che. tema kArmaNa vargaNAo 14 rAjalokamAM vikharAyelI che. jyAM karma bAMdhavAnuM nimitta maLe tyAM e vargazAone AtmA grahaNa kare have jyAre kArpaNa vargaNAo AtmAthI chUTI paDe tyAre e vargaNA rUpe athavA pudgalarUpe pAchIsva svarUpamAM pariName che. ATha karmanI vicAraNA to ApaNe karI. have te karmane paraspara saMbaMdha kAMI che ke? te sarva prathama jANI laIe. jJAna ane darzana e be jIvanA lakSaNa che. jyAre tenA upara AvaraNIrUpa karma savArI kare tyAre sarva prathama vedanIya karmanuM sukha-duHkha ApavA mATe Agamana thAya. sukha-duHkha emanema herAna na kare tethI tenA mitra rAga-dveSa-kaSAya rUpe mohanIya karmane rAjasattAnI jema sAtha laI pATha bhajave. enA kAraNe muMjhAI gayela jIva AraMbhasamAraMbha dvArA cAra gatimAM javA mATe AyuSya nakkI karI le. jyAre e AyuSya bhogavavAnI musApharIe nikaLe tyAre bhAthAMrUpe jarUrI upasAdhana sAmagrI nAmakarmanI AgevAnI heThaLa bhegI kare. sAmagrIne bhegI karatAM sArI-narasI, asalI-nakalI, ucanIcanA vicAro manamAM gotra karmanA dalAla dvArA pragaTe. Ama badhu meLavyuM to kharuM paNa upayoga pUro karI na bese bhIkhArI na thAya te mATe dvArapALa rUpe aMtarAya karma hAjara thaI zuM karyuM zuM karavuM che te pUche. ATha karmamATe vyavahArIka bhASAmAM vicAra karIe to jJAnAvaraNIya zikSAmaMtrI darzanAvaraNIya videzamaMtrI vedanIya heltha maMtrI mohanIya rAjAdhirAja athavA rASTrapati. AyuSya-cuTaNIno samaya bhogavavAno kALa. nAmakarma vahIvaTadAra, gotrakarma nyAyAlaya korTa kacerI ane aMtarAya karma-pradhAnamaMtrI svarUpe nizcita samaya sudhI jIvana lIlAno vahIvaTa saMbhALe che. kahevAnuM tAtparya e che ke, ATha karmanI zreNImAM DAbI bAjunA ghAtI karma jJAnanI vicAraNA karanArA che. jyAre jamaNI bAjunI aghAtI karmanI zreNI kriyAnI vicAraNA karanAra che. A rIte zarIra dvArA AtmA jJAna-kriyA bhegA karI siddhi-mukti-mokSa 5 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meLavavA pUrNatAnA dvAra khakhaDAve che. pUrNatA emanama prApta thavAnI nathI, kAMIka karavuM paDaze. navatattva prakaraNanA saMkalana karanAra mahApuruSa zrI ciraMtanAcArye eka navi dRSTi karma sAhityane samajavA ApI che. jIvatatva viSayano prAraMbha karI mokSatatvanA chellA zAzvatA vizrAma sthAne prApta karavAnI jhaMkhanA rAkhanArane bAkInA sAta tattvane khUba sUkSmatAthI samajavA pagadaMDI ApI che. sarvaprathama jyAM sudhI AtmA (jIva)mokSana pAme tyAM sudhI enuM zuM thAya ? A praznane najara sAme rAkhI ajIva tattvane darzAvI AtmA ane zarIranA nAjuka chatAM kAmacalAu alpakAlIna chUTA sthAno batADyA. nAzavaMta zarIra jyAM sudhI AtmAnI sAthe saMkaLAyeluM che athavA AtmA zarIranI aMdara jyAM sudhI arUpIpo rahe che tyAM sudhI ene zuM karavAnuM? athavA e zuM kare ? eno javAba trIjA-cothA tattvanI sAthe joInTa Apyo. eTale kAM to e puNyano vyApAra kare yA pApamaya pravRtti kare. vyApAramAM napho meLave anyathA azubha pravRtti dvArA 84 lAkha yoninA pherA vadhAre. trIjo prazna e ja ke vyApAra ke pravRtti karavA mATe kaI vastu (jJAna)nI jANakArI meLavI paDe? kahevA-samajavAnuM eja ke mokSa prApti mATe e kayA kSetramAM pagalA mAMDe? saMsArI jIva prabhutAmAM pagalA mAMDyA pachI saMsAra vadhAravAnA kSetramAM AgaLa vadhe. tema ahIMcAra tattvane e upakArI puruSe be vinAmAM sAMkaLI dIdhA che. gaNitazAstramAM (+) vRddhi, (+) bhAgAkAra, 9) bAdabAkI ane (3) guNAkAra dvArA vyApArI Alamane kAme caDAvyA che. buddhipUrvaka kAma karavAnI ane temAMthI pAra utaravAnI dRSTi ApI che. tema AdhyAtmika zAstramAM kalpanA gaganamAM vicaratA ane tathya sudhI pahoMcADavAnI bhAvanA bhAvatA jIvone mahApuruSe Azrava-(vadhAro), saMvara (bhAgAkAra), nirjarA (bAdabAkI) ane baMdha (guNAkAra) ematattvanI buddhie pApa-puNyanI kathAe sAMkaLI che. jIvane ziva thavuM che. AtmAne paramAtmA thavuM che, rUpIne arUpI thavuM che yA saMsArIne muktigAmI thavuM che. to tene kAMIka krAMtikArI pagalAM bharavA paDaze. anaMtakALathI A AtmA je rIte bhADAnA zarIrarUpI gharamAM rahI avanavuM kare che te cAlu cile karAtI pravRtti sudhAravI paDaze. Aja sudhI janma-maraNano vadhAro karyo che (Azrava) ane jIvana 96 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je rIte jIvavuM joIe te jANyA-samajyA vinA guNAkAra (baMdha) karyA che. sAcuM jovA jAo to ajJAna kaSTamaya A rUDhigata pravRttithI ghaNuM nukasAna thayuM che. javuM hatuM muktinA paMthe ne jaI caDyA karma vRddhinA baMdhananA paMthe. have ? A bhUlabhUlAmaNIno mArga jo samajavo hoya emAMthI sAcA mArge caDhavuM hoya samajyA tyAthI savAranI jema kAMIka krAMti karavI hoya to bhAgAkAra (saMvara) ane bAdabAkI (nirjarA)nA paMthe (tattva) prayANa karavuM paDaze. A paMthe anaMtA AtmA gayA. IcchIta phaLane pAmyA che. eTale je A paMthano anurAgI thaze tenuM nizcita kalyANa thaze. A ekagUDhamArgadarzana samajavA mATe navatatvanA praNetA sarjanadAra puNya puruSanI Agama vANIne jJAnanA khajAnAmAMthI vAgoLI darzAvela vANIne jANIe, samajIne sAcA raste prayANa karIe eja maMgaLa kAmanA. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manamaMdira... manamaMdira Avore, kahuM eka vAtalaDI, aAnanI saMge re, rasiyo rAta laDI. - upA. vIravijayajI ma. parama kRpALu devAdhideva traNalokanA jJAtA vItarAga prabhune upA. vIravijayajI ma. aMtarAya karma nivAraNa pUjA dvArA manamaMdiramAM padhAravA mATe bhAvabharI vinaMtI kare che. arajI-AjIjI-kAlAvAlA kare che. jyAM sudhI e hRdaya maMdiramAM nahi Ave tyAM sudhI dhAreluM kArya thavAnuM nathI evI temane pUrNa zraddhA che. prabhu ghera Avaze e zraddhAthI uttama prakAre taiyArI kare che. bhaktinI navanavibhAvanA bhAve che, jhaMkhe che. paNa bhaktanuM manamaMdira keTaluM viccha-nirmaLa che. te thoDuM zodhI laIe. jANI laIe pachI bhaktanA ghare prabhu na Ave e bane ja kema? kAyikI adhikaraNikI prAdveSikI . / thatAM tadda pAritApanika AraMbhikI chaHIVtipaatikii % kuMjana nAtana. 6 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMdiya kasAya avaya, jIgA paMca cau paMca timi kamA, kiriyAo paNavIsa, ImA utAo amukamaso. - navatattva (Azrava) 21 arthaH Indriya, kaSAya, avata, yoga (nA bhedo) kramazaH pAMca, cAra, pAMca traNa (kula-17) che. uparAMta kriyA paccIsa che. A rIte Azrava tattvanA 42 bheda jANavA. vyavahArathI ghara bhADAnuM amuka samaya sudhI lIdhuM che. temAM rahevA mATe javuM che paNa gharane bArI bAraNA nathI IlekaTrIka phITIMga ke lAdI jamIna upara pAtharI nathI. bhIMtone plAsTara, raMga-rogAna karyA nathI. to cAra divAla jevA gharamAM rahevA mATe javAya ? jaIzuM ? nA. tattvArthAdhigama sUtramAM eka gatimAMthI bIjI gatimAM javAnI pravRtti-kriyAne yoni'e nAme saMbodhi che. AvI yonio* nava prakAranI tyAM darzAvI che. jyAre jIvavicAra-navatattvamAM garbhaja-samurchAima, upapAta, aMDaja potaja) ema 3(5) kahI che. janma dhAraNa karyA pachI Azrava tattvanA je 42 bheda che teno sahavAsa A saMsArI AtmAe karavo na joIe. Azrava eTale karmane AvavAnA dvAra enAthI AtmA jeTalo Aja sudhI malIna hato temAM vadhAro thayo. jyAM sudhI bAhaya rIte AtmA malIna thato jaze tyAM sudhI kAMIja sudhAro thavAno nathI. lAjavaMti vanaspatine sparza karo e amuka samaya mATe karamAI jAya. tema lohacuMbaka lokhaMDane sparza kare to lokhaMDa cuMbaI eka bIjAne coTI jAya. tema A 42 prakAro (kArmaNa vargaNAne) zaddha AtmAne malIna karI de. mAtra malIna thatA AtmAne malIna na thAya te mATe khAsa uparanA mukhya pAMca avAMtara 42 bhedathI alipta rahevuM joIe. to ja manamaMdira zuddha raheze-thaze. mukhya pAMca bhedamAM sarvaprathama Indriya Ave che. Aja sudhI IndriyanA gulAma (paravaza) thayA na hota to e Indriyo nA kAraNe je duHkhadAI pariNAma bhogavavA paDe che te bhogavavAno avasara na Avata. A pAMca Indriyane bIjI rIte pAMca prANa kahevAya che. prANa eTale jIvanamAM jIvavA mATenI upayogI vastu. jyAre zarIramAMthI AtmA jAya che tyAre zarIravyApI sparza, jIbha dvArA svAda, nAka dvArA gaMdha, cakSu dvArA jovAnuM ane kAna dvArA sAMbhaLavAnuM baMdha thaI jAya. je vAta ApaNe sau sArI rIte jANIemAnIe chIe. * sacitta, acitta, sacittaacitta, zIta, uSNa, zItoSNA, saMvRta, vivRta, saMvRta nivRta. * IndriyanA viSaya-23, kaSAya-16, avati-5, yoga-15, kriyA-25, kula-84 paNa thAya. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. Ikiya jhADaH pRthvI kAyavALuM che. apa-pANIthI teno vikAsa thAya che. teeagnithI sukAI jAya, bIjAne bALe ane sUryanI garamIne pote paNa sahana kare. vAyuhavA praphullita thAya chAyAmAM koI bese to tene paNa zAtA Ape. vanaspati-svayaM ekendriya che. trasakAya pazu-pakSI-manuSyane virAma Ape. TUMkamAM eka mAsa jhADa ATalA anukuLa kArya kare che. tema paMcendriya mAnava jI Indriyone vazamAM rAkhe to dhAreluM kArya siddha avazya kare. 2. kaSAyaH krodhAdi cAre kaSAyonA kAraNe ghaNAM jIvoe potAnA janma-maraNa vadhAryA che. jo e cAre kaSAyonI sAme kSamA-namratA-nikhAlasatA ane udAratA guNa jIvanamAM praveze to eka janmamAM aneka janmanA pApa dhovAI jAya. 3. avataH vratano svIkAra jIvananA dareka kSaNe lAbha dAI che. avRti jIvana svacchaMdI jIvana che. vaDIlo sAthe asabhya vyavahAra karavo, vicAraduSita karI mithyAtvanuM poSaNa karavuM. bhAbhAno viveka tyajI peca-apeyanuM bhAna bhUlI manuSya chatAM pazu jevuM jIvana vyatIta karavuM e ayogya che.... " 4. yoga manoyoga, vacanayoga, kAyayoga athavA manadaMDa, vacanadaMDa kAyadaMDa jIvana jIvavA mATe 10 prANamAM A traNAnA nAmo jIvatattvanA jJAtA puruSoe svIkAryA che. koIpaNa vyaktine becena banAvavo hoya duHkhI duHkhI karavo hoya yA zarIranA aMga-upAMgane khAmIvALA karavA hoya to A traNa zakti ayogya pravRtti kare, to apakIrtine vadhAre che. je janma dvArA pUjanIya-vaMdanIya-satkAranIyasanmAnanIya thaI zakAya che te janma veDaphI nAkhe che. 5. kiyAH "kriyA e karma suvarNAkSare lakhAya tevuM A preraNAtmaka-AgamavANI vAkya che. e vAkya ghaNuM samajAvI kahI jAya che. keTalAka buddhizALI kriyAne nakAmI pravRtti kahe che, jaDa kahe che. uddezya vihIna gatAnuMgatika kArya kahe che. teone A paMkti cetavaNI Ape che, jAgrata kare che. game tevuM avicAryuM na bolavA Agraha kare che. ors :::: : yovoste, diyA-karma : ET : * ITI : III GS: Sr Nhae - * pUche na hInA zubha samAnA. - bhatRharijI. 100 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAnuM kSetra ghaNuM vizALa che. A AtmA sAmAnya rIte kSaNekSaNe kriyA (jovAbolavA-khAvA-cAlavA-ughavA Adi) kare ja che. zvAsozvAsanI sAmAnya kriyA cAlu to e AtmA sacetana-jIvavALo anyathA mRta samajAya che. pApanA baMdha mATe navatattvamAM 25 kriyA batADI che. tenA upara dRSTi nAkhazuM to spaSTa samajAze ke-A jIva IcchAe ke anicchAe sakAraNa ke niSkAraNa, rAgabhAve ke dveSabhAve, anukULa ke pratikULa rIte divasa ke rAtre, lAbha yA nukasAna mATe kriyA kare che. e kriyA ajJAnatAnA athavA mithyAtvanA kAraNe pApakarmano baMdha kare che. pachI tenuM pariNAma janma-maraNanI vRddhi sivAya zuM Ave? aImuttA munie bAlyAvasthAnA kAraNe pANInA khAbociyAmAM potAnA hAthamAM rahela pAtra taravA mukayuM, havAnA kAraNe e pAtra DolAvavA lAgyuM. te joI bALamuni ghaNA AnaMdamAM AvI gayA. A badhI pravRtti nirdoSa bhAve bALakriDArUpe e muni karatA hatA. paNa jyAre vaDIlamuni potAnuM kArya patAvI bALamuni pAse AvyA ane A bALamuninI pravRtti joI bolyA, "he muni ! tame A zuM karyuM ! sacita pANIne aDakAya nahIM tame pApa karyuM prAyazcita rUpe laghu pratikramaNanI kriyA karI lo." muni pApanI vAta sAMbhaLI pazcAtApa karavA lAgyA. ane IriyApathikI kriyAnI (IriyAvalinI kriyA) zuddha ane uccabhAve aMtaranI sAkSIe vidhi-kriyA karatAM ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAnane pAmyA. dhanya munirAja ! AvI rIte pApapravRtti saMsAra vadhAre ne pazcAtApa pUrvaka karelI ArAdhanA janmamaraNa ghaTADe. A jIve anaMtakALa sudhI anaMtA jIvonI bhAgIdArImAM nigodAdi sthaLe duHkha dAI samaya vitAvyo. kALakrame eja jIve AzvavanA pApakarmanA baMdhanA dvAra baMdha karI saMvaranA dvAra kholavAno pApamArgathI puNyanA mArge kAryo karavAno nirdhAra karyo jethI anaMta AtmAnI sAthe zAzvatI jagyAe javAnuM pahoMcavAnuM saMsArathI mukta thavAnuM svapnane sAkAra karavAnA pagalA bharyA. pAvavasesa hiMsaMyANAM, avasANa, gurupamAyariyA bheNA anyatyadaMDamsa, hRti cause jiNakakhAyA vItarAga jinazvara deve anarthadaMDaviramaNavratanA (1) pApopadeza (2) hiMsakapradAna (3) apadhyAna AcaraNa ane (4) guruprasAda AcaraNa e cAra bhedo karelA che. 1. kaSAyabhikSunI jema vagara mAgelI salAha AraMbha samAraMbha karanArI jAti (kheDuta-bharavADa-kuMbhArAdi)ne ApavA jevuM paropadezAya pAMDitya. 2. corapallInA coranI jema viSa agnizastra vi. hiMsaka vastu bIjAne ApavA. 101 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. aMdhakasUrinI jema ArtadhyAna azubhadhyAna anya jIvo mATe karavuM. 4. guNasena-agnizarmAnI jema ayogya AcaraNa karyA. 4 vigaI tathA goLa ghI Adi sAcavyA nahiM jIvahiMsAnI jayaNA na karI Azrava tattvanA A rIte 42 bhedonI vicAraNA hRdayane pavitra banAvavA mATe karI. je jIve A pAMca yA 42 bhedonA AlaMbanathI AtmA apavitra thAya che te jANI tenAthI dUra thavA vicAryuM che e kharekhara muktino pravAsI che. have mAtra saMvara tattvanI upara najara nAkhavAnI jarUra che. e chellA prakaraNamAM TUMkamAM joIzuM. 1o2. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArathI alavidA... jIvAya nava payatve, e jaNAI tassa hoI sammatta, bhAvana sadahaMto, ayANA mANo kavi sammAM. (51) savAI jiNosara bhAsiyA, vaNAI nanahA huMti, Iya buddhi jassa mo, sanmatta nizcala talsa. (52) ' (navatattva) artha: jIvAdi nava padArthone je jANe che, tene samyakatva hoya. tevI ja rIte bodha, jJAna vinA mAtra bhAvathI (navatattvanI upara) zraddhA rAkhanArane paNa samyakatva hoya che. (51). zrI jinezvara bhagavaMte karelA sarva (koIpaNa) vacano asatya na ja hoya. evI jenA hRdayamAM buddhi (nirNaya) che tenuM samyaktva draDha nizcala samajavuM. (2) vairAgyazataka graMthanA racayitA mahApuruSa A saMsArathI alavidA-chUTakAro levA mATe vividha prakAre ajJAnI-alpajJAnI ke pUrNajJAna tarapha pragati karatAM jIvane mRtyumaraNa-kALadharma Adi. zabdo dvArA eka ja vAta samajAvavA prayatna karyo che, ke-mRtyu evuM pAmo pharI mRtyunA dvAre pahoMcavuM na paDe. arthAt jyAM janma pachI mRtyu nathI evuM samAdhimaya-karmarahita mRtyunanirvANapada meLavo. mRtyu nAma sAMbhaLI ghaNAM duHkhI thAya che, kaMpAya che, ghabarAya che. te mATe TUMkA vAkyamAM ghaNuM samajAvavA prayatna karyo che. koIka jAgRta AtmA ja mRtyune satkAre che.. A rahA e vicAranIya vAkyo * duHkhane AvakAro. kAraNa tamArA AmaMtraNathI e AvyA che. * mana khAlI na rAkho. kAraNa ArtadhyAna karaze. * duHkhInA vicAra karo. kAraNa tamArA karatAM bIjA ghaNAM vadhAre duHkhI che. * duHkhanA mULane zodho. kAraNa AsaktinA kAraNe e Ave che. * aMte puNya anusAra je maLyuM che, temAM saMtoSa rAkho. saMsArathI nivRtti levAno upAya nava tattvanI aMdara saMvara tattvamAM 5-samiti, 3-gupti, 22-pariSaha, 10 bhAvanA, 12-yatidharma ane pa-cAritra ema kula-57 bheda batAvela che. kadAca ema thaze ke, ATalA badhA bheda-prakAra batADavAnI jarUra zuM paDI? mAtra- 1/2 vAtamAM samAI na jAya ? evo adhUrA mAnavI avazya vicAra kare. paNa ATha karma sAthe jo yuddha karavuM hoya to jevA sAthe tevA thavuM ja paDe. tethI jevuM karma tevI davA ahiM darzAvI che. 103 za. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva prathama eka vAta vicArI laIe ke, jo pApathI nivRtti levI hoya tenAthI chUTA thavuM hoya, raste cAlatAM game tyAM athaDAtA e pApa karmane aDavuM na hoya to covize kalAka apramAdi jIvana yA zubha upayoga atyaMta Avazyaka che. kyAre AtmA azubhadhyAna-upayogamAM aTavAI pApano baMdha karavA besI jAya te kahevuM azakaya che.* mATe upakArI puruSoe ciMtana karI zubha pariNAmo pragaTAvavA pAMca vicAro ApyA che. 1. ciMtana H sAdhaka AtmA ciMtana karyA kare. AtmA sivAyanA sarva para padArthone para mAne mitra bhAve tenI sAthe vyavahAra na kare. (nAgAthI sau gAu dUra) 2. karaNaH dharmakriyA bhAvapUrvaka-upayoga sahita kare. sAvadya AcaraNa choDI niravadya AcaraNano saMga vadhu kare. 3. zayana : nidrAnA sAmAnya rIte pAMca prakAra che. temAM prathama prakAranI niMdA zarIrano dharma samajI apramatta avasthAe maryAdita sAdhana pUMjI pramArjI 'kukaDIya pAya pasAraNa' rIte anivArya kAraNe vApare. 4 gamana H IryAsamiti pALavApUrvaka kAyAthI gamAgamaNa kare. manane ArtarodramAM javA na de. vacanane vadhumAM vadhu gopave, jayaNA sAcave. sAvadhAnIpUrvaka uTha besAdi kare. 5. vacana H zAstravacana eka sarvamAnya che. ema zraddhAthI svIkAre. hita-mitapathya-satyaM vacanano vacanagupti pALI upayoga kare. kaSAya na vadhe. janma-maraNa na vadhe te mATe sAvadhAna rahe." (bAMdhI muThThI lAkhanI, maunuM savArtha sAdhanam.) ATalA prAthamika preraNAtmaka vicAro karyA pachI have saMvaratattva jene kahevAya che. jenA 57 bheda che. e vistArathI jANI laIe. A vicAro A bhedo navA karmabaMdha thatA aTakAve che. bacAve che. jyAM sudhI navA karma baMdha aTakAvIzuM nahiM tyA sudhI jUnAM bAMdhelA karma khapaze nahi. jUnAM je divase khapI jaze te divase kevaLajJAna (kevaLajJAnI thaI) pade pahoMcyA samajavuM. Azravatattva dvArA karmonuM Agamana thAya che ane saMvaratattva dvArA karma jIvanamAM pravezI zakatA nathI. jeTalu Azrava-saMvara tattvanuM mahatva che teTaluM nirjarAtattva ane baMdha tattvanuM apekSAe mahatva nathI. jo jIvanamAM navA karmano baMdha thAya ane karma AvatA aTakI na jAya to `bha. RSabhadeva ane prabhuvIre chadmastha kALamAM alpAtI alpa nidrA lIdhI hatI. * prasannacaMdra durdhyAnanA kAraNe nake javAnA hatA paNa bacI gayA jyAre zreNIkarAjA rodradhyAnanA kAraNe narake gayA. marIcinA jIve utsUtra prarUpaNA karI janma-maraNa vadhAryA. nIca kuLa-gotrano karma baMdha karyo. 104 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheDo AvavAno ja nathI. nirjarA eTale pUrve bAMdhelA karmane udaya vakhate samatA-zAMtisamAdhithI bhogavI levA te karmonI nirjarA karavI. te ja rIte karmanA baMdhano vicAra che. ocho baMdha ocho bhogavaTo. spaSTa baMdhamAM jo kAma pUrNa thatuM hoya to pachI nikAcita sudhI rAha jovAnIne samayane bagADavAnI jarUra ja nathI. 57-bhedanI TUMkI mulAkAta H (1) samiti : A vibhAganA pAMca bheda-prakAra che. caturvidha saMghamAMthI koI paNa jIvane A vibhAgamAM praveza levo paDe. A vibhAganA je pAMca bheda che te sarvaviratidhara kALajI rAkhe ane aNuvratadhArIe kALajI rAkhavA prayatna kare. jIva mAtrane kALajI rAkhavAnI ja che ? joI joIne cAlavuM, jarUra paDatuM bolavuM. zuddha AhArAdinI gaveSaNA karavI, koI paNa vastu letA-muktA dRSTi paDilaheNa, bhUmi paDilaheNa jayaNApUrvaka karavI. ane tyAjya vastune tyajatI vakhate jIvadayA ne najara sAme rAkhI upayogapUrvaka nirdoSa bhUmimAM paraThavI. jhINavaTathI jovA jaIe to A vibhAgane zarIra-kAyA sAthe ghaNo ghaniSTha saMbaMdha che. pApa pravRtti kAyA dvArA azubha bhAve pariNAme jo karavAmAM Ave to karmabaMdha vRddhi pAme. tenAthI bacavA mATe khAsa AcAra upara najara rAkhavA vivekI thavA ahIM sUcavavAmAM AvyuM che. dIvo laIne kUvAmAM paDanArane mahAmUrkha kahevAya. samiti 3) gupti kAyagupti bacanagupti (2) gupti : gopavavuM. bIna jarUrI na vAparavuM. mAnavI pAgala kema thAya che ? mAnavI blaDaprezara-DAyAbiTIzano bimArI kema bane che ? mAnavI azAMta-du:khI kema bane che. hAthe karIne akALe jo vRddhAvasthAne AmaMtravI hoya to eka ja mArga che, zakti uparAMta mana-vacana-kAyAne vAparo. zarIra vijJAnIonuM kahevuM che ke, tamArA manavacana-kAyAne kAbumAM rAkho 'kama khA, gama khA, nama jA''nA vicAro AcaraNamAM mUkanArane pastAvuM paDatuM nathI. vRddhAvasthAmAM paNa je svastha-taMdurasta svAvalaMbI jIvana jIve che tenuM mukhya kAraNa gupti che. tethI ja vItarAga jinezvara bhagavaMte bIjA vibhAgamAM pApathI bacavA guptinI prarUpaNA karI che. 105 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 parISada 90] tidharmamAM ILER daru (3) pariSaha : upadrava-mana gamatuM na thAya. vacanane mAnyata na maLe. kAyAnI mAyA duHkhI kare evA prAyaH sarvaviratidhara (sAdhu)nA jIvanamAM 22 prasaMgo (pariSada) janme che. ane e prasaMge jIva vinA kAraNe tyAga-vairAgya bhUlI dana-jJAna-cAritra saMbaMdhI ArtadhyAna kare che. mumukSu, vratadhArI zrAvaka yA paDimAdhArI zrAvakane paNa AvA ochA-vadhu pariSaha Ave to teoe paNa Arta-raudra dhyAnathI mukta dUra rahevA prayatna karavo hitAvata che. saMpratirAjA pUrva bhave bhikhArI hatA. te vakhate khAvA mATe upakArI gurunA kathana anusAra dIkSA lIdhI. jarUra karatAM vadhu AhAra karavAthI rAtre ja cAritranI anumodanA karatAM AyuSya pUrNa thayuM. phaLa svarUpe e saMpratirAjA thayA. (4) yatidharma-sAdhu gharma AcAryanA-36, upAdhyAyanA 25 sAdhunA-27 guNo jema saMyamI jIvananA AbhUSaNa rUpe svIkAryA che. teja rIte sAdhu-munijIvana mATe paMciMdiya sUtramAM 18+18=36 guNanuM vivaraNa che. prathama-18 e nijIvana mATe vyaktigata samajIzuM to bAkInA 18 guNa AcAra-vicAra mATe vaMdanIya pUjanIya thavA mATe kahevA paDaze. eja rIte 10 yatidharma eTale bIjI rIte sarva sAmAnya munijIvananA 10 dharma (AcAra) pApathI mukta thavA mATenA che. avAMtara rIte pAMca mahAvratonI temAM chAyA ja dekhAze. tRNasparza - kAyA-meghakumAra, vadha-khaMdhakasUri, alAbha-DhaMDhaNa RSi, roga-sAtakumAra cakrI, satkAra-Aryasuhasti sUri. 106 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che ke, samakitadhArI jIva upayogavAna hoya chatAM tenAthI pApa thaI jAya to te pApano baMdha alpa thAya. nirbasa pariNAma na hovAnA kAraNe pApa karavuM nathI evI jAgRtinA kAraNe alpapramAdathI pApa thAya tethI pApano baMdha alpa darzAvyo. (vaMdItuM sUtra) evuM pApa paNa mokSAbhilAzI jIve karavuM na joIe. thAya to prAyacchita levuM karavuM joIe. (5) bhAvanAH bhAvanA ane bhAvanA zabda arthanI dRSTie virodhAbhAsI che. ahIM paNa saMyamI jIvana saMyamI (vivekavALuM) bane. saMyamI jIvanamAM cittanI prasannatA rahe. saMyamIdravya yA bhAvathI asaMyamIna bane tenA mATe bAra bhAvanA paDatAne lAlabattIrUpe DagamagatAne cetavaNI rUpe ane saMyamIne sthira thavA rUpe batADavAmAM AvI che. jovA jAo to uparanA pAMca vicAro sAdhujIvana sAthe ja prarUpelA che. paNa eka divasa jo zrAvakane mumukSu thavuM hoya, mumukSune saMyama prApta karavuM hoya to vairAgyano raMga lagADavA mATe A bhAvanAothI bhAvita thavuM paDaze. AtmA saMyamI kayAre bane? kyAre e mArge javA taiyAra thAya? kevA saMyoge e kSaNika sukhane duHkharUpa mAne ! te mATe saMyama grahaNanI pUrva bhUmikArUpe traNa kAraNo upakArI puruSoe darzAvyA che. (1) pUrvabhave cAritradharmanuM apUrNa ArAdhana karela-te A bhave pUrNa karavA AgaLa vadhavA cAritraaMgikAra kare. (2) tyAgI-vairAgI mahApuruSonA zrImukhe bAra bhAvanA yukta kSaNika sukha-zAzvata sukhanI vAto upadezAbhuta dvArA sAMbhaLI saMyama levAnI bhAvanA thaI. (3) svArtha bharyo saMsAra che. koI koInuM nathI. jIva ekalo Avyo che. je pArakuM che tene mAruM mAnuM chuM. vigere khATA-miThA anubhavo karI saMsAra dAvAnalathI mukta thavA-zAMtinA gharamAM vasavA saMyamano svIkAra kare. "sasanehI pyArA re, saMyama kaba hI mIle' e bhAvanA roja e jIve bhAvavI joIe. bhAvanA hama supacAritra HEhAra chaISSIOSja0/.? (6) cAritra jenuM caritra Adarza tenuM cAritra Adarza-vaMdanIya koIpaNa AtmA mokSe jo gayo hoya to te dravya-bhAvathI cAritravAna hovA joIe. "cAritra vina kalyANa nahi. cAritra parama AdhAra'. evA e cAritradharmanA parizati anusAra pAMca 107 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda-prakAra kahyA che. avAMtare kaSAyone upazamAvavAnuM uttamamAM uttama sAdhana cAritra che. jema jema pApano kSaya thato jAya. vairAgya bhAvanA vRddhi pAmatI jAya tema tema cAritradharanI yogyatA vadhatI jAya. parihAravizuddhi cAritramAM vizeSa prakAranI sAdhanA tapa-japa-sAthe karavAnI hoya che. aDhAra mahinAnI 9 sAdhu-zramaNonA sAthe saMkaLAyelI A sAdhanA zAstramAM batADela vidhi pramANe karavAnI hoya che. sukSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritra 10mAM guNasthAnakathI 14mAM guNasthAnaka sudhInI pragatimaya saMyamayAtrA che. ane to ja e nirmaLa cAritravAna niraticArI AtmA paramapada-mokSanA adhikArI banI zake che. TUMkamAM saMvara tattvanA 6 vibhAgamAM 57 bheda upara punaH punaH vicAra karIzuM to svacchaMdI svamatithI jIvana jIvanArA jIvo zAstramati ane gurunI nizrAmAM saMyamI jIvana jIvavAnA anurAgI thaze. daSTi badalavAthI pApamaya buddhi sudharI puNyamaya buddhi jAgRta thaI jaze. jyAM pApa ghaTe tyAM karma ghaTe ane karma ghaTe to gharma-puNya vadhe. A vRddhinA kAraNe eka divasa saMvara tattvanI kRpAthI kaho AtmA mokSano adhikArI avazya bane. pahelA ja kahyuM tema mokSanA adhikArI cAritravAna AtmA che. cAritravAna eTalA mATe ke teNe sarva rIte viratimaya-aparigrahamaya-akaSAyamaya jIvana jIvavAnuM zarU karyuM che. tethI e AtmA dravya cAritravAna hoya ke bhAva cAritravAna hoya, e jovAnI jarUra nathI. bhAva cAritravAna paNa tarata ja dravyacAritra mATe jarUrI upakaraNa ogho-muhapattI laI cAritravAna thaI mokSe jAya. * bharata cakravartI, 1500 tApaso. 108 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdha : 110 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: pravartaka :sAhityopAsaka pU. munirAja zrI harIzabhadravijayajI mahArAjanuM devagurUnI kRpAthI kalamanI sahAyathI lakhAyeluM sampAdiya-saMgrahita sAhitya vIra jAvaDazA pUrvabhAratanI paMcatIrthi 3. anveSaNa hindI 4 7. anveSaNa gujarAtI bhAga-1-2-3-4 avalokana sacitra 43. sukha - sukha - sukha sacitra navakAra gujarAtI 44. cAMDAla banyA mahAmuni 10. sacitra navakAra hindI 45. bAra bhAvanA 11. sacitra navakAra marAThI 46. karama na rAkhe zarama 12. sacitra navakAra IMglIza 47. karoLIyAnI jALa 13. sacitra jIvavicAra 48. kAlacakra sacitra navatattva 49. mAro sohAmaNo dharma sacitra sAmAyika caitya gujarAtI 50. Adarza zrAvaka jIvana sacitra sAmAyika caitya marAThI 51. Adarza zrAvake jIvana sacitra sAmAyika caitya IMglIza para. pagale pagale pragaTe jJAna be pratikramaNa IMglIza 53. sUtrakathA 19. ArAdhanAnA be mArga gujarAtI 54. AthamatI saMdhyAe ArAdhanAnA be mArga hindI 55. arihaMta vaMdanAvalI kathA be bhAInI aitihAsika 56. ugamatI prabhAte dharmaratnanA ajavALA 57. jIvavicAra-navatattva 23 26. pUrNatA (jJAnasAra) bhAga-1-2-3-4 58. jIvananuM saravaiyuM 27 28. thora purUSa bhAga-1-2 marAThI kathA 59. buddhi caturAI (bhAga 1 thI 4) 29. jIvanAcI jaDaNa ghaDaNa-preraNAtmaka 60. trikALa devavaMdana 30. prAtaH smaraNa hindI 61. navakAra sacitra mahimA 31. sacitra bhaktAmara 62. pAMca pratikramaNa - IMglIza 32. zruta sAgaranA rahasyo bhAga-1 (saMgraha) 63. saMyamInuM jIvana caritra 64. dharma mahelanA 21 pagathiyA zruta sAgaranA rahasyo bhAga-2 (saMgraha) 33. 65. pakhi pratikramaNa sayama goyama mA payamAe bhAga-1 thI 7 66. zAzvatA tIrthanA pAMca caityavaMdana 35. kAma bole che 67. be pratikramaNa - IMglIza 36. gurUkRpA smRti aMka 68. saMvatsarI pratikramaNa - IMglIza tIrthakara vaMdanA 69. prabhu darzana - IMglIza sahastrakuTa 70. amAsa thI pUnama davA duHkha nivAraNanI (parIkSA-6) 71. navapada vidhi saMgraha jIvanano sAco sAthI (parIkSA-7) pAMca pratikramaNa-anuprekSA jijJAsA (praznottarI) 73. bhAvabharI vaMdanA pattharane pArasa karanArA 74. upakArI upakaraNa (citravArtA) (citravArtA) (parIkSA-8) (parIkSA-9) (parIkSA-10) (saMgraha) (parIkSA-11) (sacitra) (parIkSA-12) (sacitra) (sacitra) (parIkSA-13) (sacitra) (parIkSA-14) (parIkSA-15) (parIkSA-16) 20. 21. 22. (parIkSA-17) 34. 72. , . |