________________
પૂર્વે ગળામાં રહેલી માળા કરમાવા માંડે એટલે તેઓ આર્તધ્યાન કરી દુર્ગતિને નિમંત્રે છે. દેવગતિ એટલે બાંધેલા પુણ્યને ભોગવી લેવાનું સ્થાન કહી શકાય. | (૨) મનુષઆયુઃ જે કર્મના ઉદયથી જીવ અમુક કાળ (વર્ષ) સુધી મનુષ્યપણાને કે પામે મનુષ્યગતિમાં જન્મનાર જીવ પૂર્વ ભવે છે મીષ્ઠવચની, દાતાર, સરળ, ચતુર, જીવન સફળ કરવાની ભાવનાવાળો ક્ષમાવાન, જી. (સાગરચંદ્રની જેમ) પ્રાયઃ મનુષ્ય ગતિને .
પામે.
મનુષ્યના કુલ-૩૦૩ ભેદ છે. તેમાં ગર્ભજ ૨૦૨ (સ્ત્રી-પુરુષ વિ.) અને સમુશ્કેિમ ૧૦૧ (મલમૂત્રાદિ) ભેદે છે. મનુષ્યનું શરીર દારિક (વેક્રિય-આહારક) વર્ગણાનું નિર્માણ થયેલું હોય છે. પાંચ ઈન્દ્રિયથી પરિપૂર્ણ ૧૦ પ્રાણથી યુક્ત એવા પુણ્યવાન જીવો ધારે તો આરાધના દ્વારા કર્મનો સંપૂર્ણ ક્ષય કરી શાશ્વતનગરી-મોક્ષને પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
અઢીદ્વિીપમાં ૮૪ લાખ યોનીમાં ભટકતો આ જીવ ધર્મના સહારે મિથ્યાત્વ દશામાંથી સમકિત-સમ્યગદર્શનને પામે. તેથી એ જીવનો અદ્ધપુદ્ગલ પરાવર્તન કાળ ઓછો થયો એમ સમજવું. આગળવધી દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિપણાને પણ પામે. પહેલા ગુણસ્થાનકથી પ્રારંભ કરેલી જીવન યાત્રા ૧૪મા ગુણસ્થાનકે પહોંચી શાશ્વતા સુખને પામે. આ સ્થાન પ્રાપ્ત કરવાનું સૌભાગ્ય માત્ર મનુષ્યગતિમાં જન્મેલા ભવિઆત્માને જ ફાળે જાય છે.
(૩) તિર્યવાયુઃ જે કર્મના ઉદયથી જીવ અમુક કાળ (વર્ષ) સુધી તિર્યંચ પણાને પામે છે.
ગૂઢ હૃદયવાળો, કપટી, શઠ, લુચ્ચો, માયાવી મિથ્યાત્વી, આર્તધ્યાની જે જીવ પૂર્વ જન્મમાં હોય તે (અશોકદર-નાગદત્તની જેમ) પ્રાયઃ તિર્યંચ ગતિ પામે.
