________________
દેવ અને મનુષ્યની જેમ તિર્યંચ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય જીવોના જલચર, સ્થલચર, ખેચર બે પગા, ચાર પગા વિગેરે પ્રકારો જોવા મળે છે. આ જીવોને લગભગ ઓછું સુખ અને વધારે દુઃખનો અનુભવ કરવો પડે છે. એનો અર્થ એ જ કે, ભાગ્યનો ઉદય હોય તો ૧/૨ ટકા જેટલા લક્ષણ વંત ઉત્તમ જીવો અલ્પાતિ અલ્પ ધર્મારાધનાના પ્રભાવે ચંડકૌશિક અથવા ચક્રવર્તીનો અશ્વાદિ જીવો જાતિ સ્મરણાદિ કારણો ધર્મ આરાધના કરે. સુખનો શ્વાસ લેવા જન્મ-મરણ ઘટાડવા ભાગ્યશાળી બને બાકી કર્માનું સાર એ ગતિમાં ભવભ્રમણ
કરે.
રડાં
मुरमाधामी
यसा
सधा
® सेला
C
(
9 માધવતી.
मायवती
હિપૂE;
(૪) નરકાયુઃ જે ભારે કર્મના ઉદયના કારણે જીવ અમુક સમય (વર્ષ) સુધી નરકપણાને પામે.
મહા આરંભ સમારંભવાળો, રૌદ્ર પરિણામી, મહાપરિગ્રહી અશુભલેશ્યાવાલો તીવ્ર કષાયી, પાપ બુદ્ધિવાળા જીવ (સુભુમચક્રી-મમ્મણશેઠ આદિ) પ્રાયઃનરકગતિને
પામે.
નરકગતિ ૧ થી ૭ રાજમાં ૯૦૦ યોજન ઓછા જેટલી જગ્યામાં ત્રસનાડીમાં આવી છે. ત્યાં સાતે નરકના જીવ જેમ જેમ પૃથ્વીની નીચે નરકાવાસમાં જાય તેમ તેમ ગાઢાતિગાઢ અંધકારમય રીતે દુઃખમય જીવન પૂરું કરે છે. ૧૫ પરમાધામીઓ પૂર્વ ભવના દુષ્કૃત્યોને યાદ કરાવી એ જીવોને અસહ્ય દુઃખ આપે. એ જીવોનું શરીર પારા જેવું હોવાથી વિખરાઈ પણ જાય ને ભેગુ પણ થઈ જાય. જીવનમાં એ જીર્વોને શીત,
