________________
શ્રાવિકા), ૫. ગુણવાનની પ્રશંસા કરીને, ૬. ધર્મમાં સ્થિર બનીને (મેઘકુમાર), ૭. સહધર્મીની ભક્તિ કરવી (પુણીયા શ્રાવક), ૮. ધર્મની પ્રભાવના કરવી (વજસ્વામી) એમ ૮ આચારોનું યથાયોગ્ય પાલન કરવું જોઈએ.
દર્શન-જ્ઞાનને એક કલ્પનાથી બે ભાઈ જેવા કહી શકાય. છબસ્થ અવસ્થા જ્યાં સુધી હોય ત્યાં સુધી સાથેને સાથે જ હોય શ્રદ્ધાની મજબુતાઈ જીવનમાં વધારવી પડે.
જ્યારે શ્રદ્ધાની ભૂમિકા વધે ત્યારે કર્મ ક્ષય-વિનાશ થાય અને જ્ઞાનની માત્રા વધવા લાગે. તેથી તત્ત્વાર્થ ગ્રંથમાં સૂત્રકારે “સમ્યગુદર્શન જ્ઞાન ચારિત્રાણી મોક્ષ માર્ગઃ' કહ્યું. તે જ રીતે જ્યારે આત્મા અનંતજ્ઞાનનો સ્વામી થયો ત્યારે પહેલી ક્ષણે કેવળજ્ઞાન” અને બીજી ક્ષણે કેવળ દર્શન' બતાવું.
સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ માટે જે જીવ હળુકર્મી હોય, પાપભીરૂ હોય, વ્રત પચ્ચકખાણ કરવાનો-સ્વીકારવાનો અનુરાગી હોય, સત્યશોધક ઉપાસક-આરાધક હોય. ટૂંકમાં સુદેવ-સુગુરુ-સુધર્મ પ્રત્યે દ્રઢ માન્યતા-શ્રદ્ધા રાખનારો હોય એ જીવને સમ્યગ્દર્શનસમકિત પ્રાપ્ત થાય. પરિણામે દર્શનાવરણીય કર્મનો ક્ષય કરતાં તેને વાર ન લાગે. શાસ્ત્રોમાં સમકિતને ઓળખાવનારા પાંચ લક્ષણ અને જૂદા જૂદા ૧૯ ભેદ દર્શાવ્યા છે.
સમ્યગુજ્ઞાન-માટે જેમ જ્ઞાનની આરાધના અનિવાર્ય જરૂર છે. તેમ દર્શન માટે વીતરાગ પરમાત્માની સેવા-આજ્ઞા પાલન જરૂર છે. સાથોસાથ દર્શનથી જીવને સામાન્ય બોધ (ઝાડ છે, મકાન કે માનસ છે તેવો) થાય અને જ્ઞાનથી જીવને સામાન્ય બોધમાં વધારો એટલે વિશેષ બોધ (આંબાનું ઝાડ છે, ધર્મશાળાનું મકાન કે રાજા-શેઠ-શ્રાવક વિ. છે તેવો) થાય. આ રીતે બોધ થયા પછી હેય-શેય-ઉપાદેયની વિચારધારા પાપથી બચાવે. બંધાયેલા કર્મનો ક્ષય કરવા સમભાવે સહન કરવાની તક આપે. દવા એક અઠવાડિયું જો લેવામાં આવે તો રોગ-અશાતા દૂર થાય. તેમ અહીં સમજવું. દર્શનની શુદ્ધિ માટે અતિચારની આઠ ગાથામાં ત્રીજી ગાથામાં ૮ આચાર કહ્યા છે.
દર્શનથી દ્રષ્ટિ સુધરે, દ્રષ્ટિદોષ દૂર થાય એ વાત જળકાંત મણિના પ્રયોગથી જેમ પાણીમાં રહેલ મેલ દૂર થાય, ફટકડીના સહારે પાણી શુદ્ધ થાય તેમાં સરળતાથી સમજાઈ જશે. ઘુવડને દિવસે દેખાતું નથી, રાત્રે જ એ જોઈ શકે છે. તેમાં કર્મ વિજ્ઞાનને જ અપનાવવાનું છે. દ્રષ્ટિમાં જખામી સ્વીકારવી પડે. દર્શનમાં લોકિક ધર્મથી બચવું જોઈએ અને લોકોત્તર ધર્મમાં જવું જોઈએ.
વિતરાગ પરમાત્માના દર્શન કરતાં જો દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય અને મુદ્રાના સિદ્ધાંત નજર સામે રાખવામાં આવે તો દર્શનની શુદ્ધિ થાય. આંખમાં જેને મોતીયાની બિમારી * શમ-સંવેગ-નિર્વેદ-અનુકંપા-આસિયપણું. • નિસ્સકિ અ, નિકંક્તિ અ વિગેરે.