________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તે જ ક્ષણે બીજો વિદ્વાન બોલી ઉઠયોઃ “તમારા તમામ કુટુમ્બીજનોમાંથી તમારું આયુષ્ય સૌથી વધુ છે.” આ સાંભળીને રાજા ખુશ થઈ ગયો. પહેલા વિદ્વાને જે વાત કરી હતી તે જ વાત બીજા વિદ્વાને પણ કહી. બન્નેનો કહેવાનો ફલિતાર્થ એક સરખો હતો. પરંતુ બન્નેની કહેવાની રીત જુદી જુદી હતી. શાસ્ત્રાર્થમાં કયારેક ધૂર્તની સામે ધૂર્તતા (ઠગની સામે ઠગાઈ) વાપરવી પડે છે. એક ગામમાં એક દંડભારતી નામના પંડિત રહેતા હતા. આંધળામાં કાણો હોય તે રાજા ગણાય છે તે જ રીતે એ સાધારણ ભણેલો હતો. પણ ગામના અભણ-મૂર્ખઓમાં તે મહાપડિત કહેવાતો હતો. કેટલાય શાસ્ત્રાર્થમાં આ દંડભારતી જીતી ચૂકયો હતો. આગંતુકને જીતવા માટે તે એક પ્રશ્ન પૂછતો: ખવા-નૈયા મૈયા” અને કહેતો કે આની વ્યાખ્યા કરો. અને જો વ્યાખ્યા કરી શકો તેમ ન હો તો તમારા પોથી-પત્તાં સોંપીને ચાલતા થઈ જાઓ. હકીકત એ હતી કે કોઈ શાસ્ત્રોમાં આનો અર્થ હતો જ નહિ. આથી ઘણા આગજુકો હારીને ચાલ્યા ગયા હતા. આ દંડ ભારતીની કીર્તિ એક વિદ્વાનના કાને પહોંચી. એ વિદ્વાન દંડભારતી સાથે શાસ્ત્રાર્થ કરવા આવ્યો. ગ્રામજનોની હાજરીમાં શાસ્ત્રાર્થ શરૂ થયો. ગ્રામજનો શાસ્ત્રર્થ સાંભળીને હાર-જીતનો નિર્ણય કરવાના હતા. બન્ને વચ્ચે શરત એ જ થઈ કે જે હારે એણે જીતનારાને પોતાનો તમામ સામાન સોંપી દેવો. દંડભારતીએ આગંતુકને પૂછયું “આપનું નામ?” “લભારત” પેલાએ જવાબ આપ્યો. દંડભારતીએ કહયું: “પહેલાં આપ આપનો પ્રશ્ન પૂછો. એનો હું જવાબ આપીશ. અને પછી મારો પ્રશ્ન હું પૂછીશ.” લભારતીએ કહયું “વૈદ ચાર હોય છે, એ વાતનું તમે ખંડન કરો.” દંડભારતીએ જવાબ આપ્યો: “કોઈ ઘરમાં માત્ર પુરુષ જ નથી હોતો. સ્ત્રીઓ પણ હોય છે. અને બાળકો પણ હોય છે. એ જ રીતે ચાર વેદોની સાથે એની ચાર પત્નીઓ અને ચાર બાળકો પણ હશે. એટલે વેદ કુલ બાર થઈ ગયા; ચાર નહિ.
“થઈ ગયું તમારી વાતનું ખંડન! હવે મારો સવાલ: 'વત્રા વૈયા વૈ' છે આ પદની વ્યાખ્યા કરો.”
૨૭
-..
For Private And Personal Use Only
