Apbhramsa of Hemchandracharya

Author(s): Hemchandracharya, Kantilal Baldevram Vyas, Dalsukh Malvania, H C Bhayani
Publisher: Prakrit Text Society Ahmedabad

Page 12

the MIA morphological structure, leading to the introduction of numerous postpositions to replace Prakrit terminations, which had turned to just aspirates and had thereby almost effaced themselves. Add to this the unprecedented influx of innumerable vocables-some borrowed from contemporary Deśya speeches, others of some unknown origin-most of them onomatopoetic, with a rare adaptability to rhyming in poetical compositions."
IIT
The Apabhrmsa we find in the literary works of poets like Svayambhū and Puşpadanta is literary Apabhramśa, highly cultured and stylized in form. It could hardly be expected to represent Aipabhramś as a spoken language, used by common people in their day-to-day life. Fortunately, for the linguistic study of Apabhramsa as a popular speech we have સિદ્ધહેમચંન્દ્રશાનુશાસન or Hemacandra's Prākrit Grammar, wnich is very valuable indeed in this respeet. It is written in the traditional Pāņinian style and has eight 'adhyāyas' the first seven of which are devoted to Sanskrit Grammar, while the eighth 'adhyāya' deals with Prakrit Grammar and bears a commentary named TATTFI, composed by the author
elf to elucidate the sūtras. The first three 'pādas' or sections
voted to general Prakrit, with occasional references to Top or Azamic Prakrits oî the Jaina sütragranthas, while the concluding portion (sūtra 250 upto the end) of the fourth and last 'pada' deals with the five Prakrit dialects-Sauraseni, Māgadhi, Paiśāci, Colikäpaiśāci and Apabhramśa. Of these Apabhramśa is treated at 16. Cf. Bhāyāni, op. cit., p. 168 : “અપભ્રંશને લાક્ષણિક ગણી શકાય
તેવો અંશ તે તેનું વ્યાકરણ છે. અપભ્રંશમાં નામ અને આખ્યાતના પ્રત્યે પ્રાકૃત પ્રત્યયોથી જુદા છે, કેટલાક નવતર છે, તે કેટલાક પ્રાકૃત પ્રત્યથી વનિદષ્ટિએ વધારે વિકસિત ભૂમિકા રજૂ કરે છે. અને એ પ્રત્યયે ગુજરાતી, પશ્ચિમી હિંદી વગેરે જેવી અર્વાચીન ભૂમિકાની ભાષાઓના જે પ્રત્યયો છે, તેમના પૂર્વજ જેવા જણાય છે. ભાષાબંધારણની દૃષ્ટિએ જોઈએ તોપણ
અપભ્રંશ પ્રાકૃતિથી ઠીક ઠીક ભિન્ન જણાય છે.” 7. Cf. Bhayani, op. cit., p. 136 : “શબ્દભંડોળના વિષયમાં પણ અનેકાનેક
દેશ્ય અને અજ્ઞાત મૂળના શબ્દોની, તથા પ્રાસરંગી અને રવાનુકારી તત્ત્વની પ્રચંડ ભરતી અપભ્રંશમાં રહેલા વલણનું ઉત્કટ સ્વરૂપ જ છે.”