Aatmninda Dwatrinshika

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Navkar Aradhana Bhavan

Page 39

३८
'तत्वरुचि' टीकया परिमंडिता ககைகககககைைகைைககைகககககககககககககக
શ્લોકનો ભાવાર્થ : આપ વિશ્વના નાયક છો, સર્વજ્ઞ છો, સોભાગી છો, આક્ષેપરહિત છો, શરણરૂપ છો અને અપારકરૂણાશીલ છો. હું દીન છું, હતાશ છું અને શરણે આવેલ છું. નાથ ! કંદર્પરૂપી વનેચરના ભાલાથી મને બચાવી લો ! // ૧૫ / તવૃત્તિઃ :
अगण्येति । ‘हे अगण्यकारुण्य !' जीवसङ्ख्याया अप्यधिकतमं करुणारसमानं यस्य सः । 'शरण्य !' सर्वश्रेष्ठशरणाऽर्ह !, सकल-शरणदातृभ्योऽप्यधिकसङ्ख्यकजीवानां शरणदानत्वात् सर्वश्रेष्ठशरण्यत्वमर्हति प्रतिष्ठितम् । 'सर्वज्ञ !' भूत-भावि-वर्तमानगोचरां समस्तद्रव्य-गुण-पर्यायमालां जानाति यः सः । 'निष्कण्टक !' कुतीर्थिकैः शत्रुताग्रस्तैरपि स्त्रीहरण-व्रतनाशादयो जघन्या आरोपा भगवति नाऽक्षिप्तास्तेन भगवानहन्नेव निष्कण्टकोवर्तते । 'विश्वनाथ !' ऊर्ध्वाऽधस्तिर्यग्लोकવિવર્તિનાં મૂતાનાં સ્વામી ય: સ: | માં-વાત્માન, ક્રીદશે ? “હીન' સહાયપ્રાર્થનાઝરમ્ | પુન:
થં ? ‘હતાશ' ધ્યેયપ્રાણિપૂર્વેબ્સિતમનોવલમ્ | પુન: વીદેશ ? “શરત' વેચ્છા પ્રમુचरणसेवास्वीकारकरम् । ‘स्मरभिल्लभल्लेः' कन्दर्पोवनेचर इवाऽसभ्यः साधुचरिताऽनभिज्ञः स एव મિgસ્તસ્ય મત્તે -ત્તા, “રક્ષ-રક્ષ' ત્રાદિ ત્રાદિ | . ટીકાનો ભાવાર્થ :
પ્રસ્તુત, પંદરમાં શ્લોકમાં તીર્થકર માટે ૬ વિશેષણો પ્રયોજવામાં આવ્યાં છે– (૧) સાધુ રુણ (૨) શર9 (૩) પુ (૪) સર્વજ્ઞ (૫) નિન્ટ (૬) વિશ્વનાથ... આ છે વિશેષણોની અર્થગંભીર વ્યાખ્યા નીચે મુજબ છે(૧) આવકારુq=તીર્થકરનો કરુણારસ ગણી ન શકાય તેવો વિશાળ છે. શી રીતે ? આ
સંસારમાં જીવોની જેટલી સંખ્યા છે તેથી પણ વધુ માત્રામાં કરુણારસ તીર્થંકરમાં
સમાયેલો છે માટે તેઓ સાથ5ષ્ય છે.. (૨) શર!=શરણ માટેની સૌથી વધુ યોગ્યતા અરિહંતમાં છે. કેમ? આ સંસારમાં શરણ
આપનારા જેટલાં પણ સ્થાન છે, તે બધાએ જેટલાં જીવોને શરણું આપ્યું છે; એથી વધુ
જીવોને એક અરિહંત શરણ આપે છે. (૩) પુq=તીર્થંકરનામકર્મનો ઉદય જ્યારે થાય છે ત્યારે શેષ તમામ પુણ્યપ્રકૃતિઓ પ્રાયઃ
ઉદયમાં આવવા માંડે છે. આ રીતે તીર્થકરનો પુણ્યપ્રકર્ષ ચક્રવર્તી અને ઇંદ્રથી પણ
બળવાન બને છે. માટે તીર્થંકરદેવો સાક્ષાત્ પુણ્યસ્વરૂપ છે. (૪) સર્વજ્ઞ!=તીર્થકરો ભૂતકાળ, ભવિષ્યકાળ અને વર્તમાનકાળના સકળ દ્રવ્યોના સમસ્ત
પર્યાયો અને ગુણોને એકી સાથે જાણનારા હોવાથી સર્વજ્ઞ છે. •