Book Title: Sahajanand Santvani 11
Author(s): Ballubhai Durlabhbhai Nayak
Publisher: Navjivan Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005984/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtavANI graMthAvali 11 svAmI sahajAnaMda ( . Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI sahajAnaMda (Swami Sahajananda) saMkalana pro. balubhAI durlabhabhAI nAyaka (amalasADa) navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda-380014 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU. 200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. prAptisthAna (1) navajIvana prakAzana maMdira gUjarAta vidyApIThanI pAchaLa, po. navajIvana, amadAvAda-14 (2) navajIvana TrasTa (zAkhA), 130, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI-400 002 (3) divya jIvana saMdha zivAnaMda Azrama, jodhapura TekarI, zivAnaMda mArga, amadAvAda-15 (4) divya jIvana saMgha zivAnaMda bhavana, rAmajI maMdiranI poLa, sarakArI presa sAme, AnaMdapurA, vaDodarA-390 001 (5) divya jIvana saMgha, zizuvihAra, bhAvanagara-364 001 (6) divya jIvana saMgha, mohana oNpTiziyana, AjhAda coka, valasADa-396 001 daza rUpiyA O gujarAta divya jIvana saMgha trIjI AvRtti, prata 3,000, jUna 1999 punarmudraNa, prata 3,000, oNkaTobara 2006 kula prata: 6,000 ISBN 81-7229-237-6 (set) mudraka ane prakAzaka jitendra ThAkorabhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-380 014 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana navajIvana ane divya jIvana saMghanA saMyukta upakrame "saMtavANI graMthAvali'no 28 pustikAono A saMpuTa vAcakonA hAthamAM mUkatAM AnaMda thAya che. sarvadharmasamabhAvanA uddezane dhyAnamAM rAkhI A 'saMtavANI graMthAvali' saMpuTa brahmalIna zrI svAmI zivAnaMdajInI zatAbdI nimitte gujarAta divya jIvana saMgha dvArA taiyAra karavAmAM Avyo hato. te taiyAra karavAmAM aneka mitrono sahakAra maLyo hato. chatAM tenI pAchaLanI ekadhArI mahenata sva. ucharaMgabhAI svAdiyAnI hatI te noMdhavuM joIe. A graMthAvalinI pahelI AvRtti capocapa UpaDI gayA pachI 1985mAM tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu te pahelI AvRttinI jema ja jhaDapathI vecAI jatAM thAvali ghaNAM varasathI upalabdha na hatI. gAMdhIjI prasthApita saMsthAnI badhA dharmonI sAcI samajaNa phelAvavAnI javAbadArI che. vaLI ucca zikSaNamAM have mUlyazikSaNa tathA tulanAtmaka dharmonA zikSaNanuM mahattva vadhatuM jAya che. kendra sarakAranA yojanA paMca mUlyonA zikSaNane protsAhana ApavAnuM samarthana karyuM che. Ane anulakSIne A pustaka saMpuTa sAmAnya vAcako uparAMta ucca zikSaNamAM kArya karatA sahu koIne upayogI thaI paDaze. gujarAta divya jIvana saMghe A graMthAvali A yojanAmAM punarmudraNa mATe sulabha karI te mATe ame temanA AbhArI chIe. "saMtavANI graMthAvali'nA A pustaka saMpuTanA prakAzanathI gAMdhIjInA sarvadharmasamabhAvano saMdezo sarvatra vasatAM gujarAtI kuTuMbomAM prasaraze evI AzA che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navajIvana TrasTanA dastAvejamAM tenA uddezonI pUrti sAru je je pravRttio karavAnuM sUcaveluM che temAM hindamAM vaselI badhI judI judI komo vacce aikyano pracAra karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. te hetu mATe navajIvane gUjarAta vidyApIThamAM prasthApita karelA anAmata kozamAMthI A saMtavANI graMthAvali'nuM punarmudraNa jUna 1999mAM prasiddha karI rAta dare ApavAmAM AvyuM hatuM. saMtavANI graMthAvali'nI mAMga cAlu rahetAM navajIvana taraphathI tenuM A trIjuM punarmudraNa prasiddha karavAmAM AvI rahyuM che. ane tenI kiMmata sAmAnya vAcakane paravaDe tevI rAkhavAmAM AvI che te noMdhavA jevuM che. amane AzA che ke sarvadharmasamabhAvanA pracArArthe thatA A prakAzanane vAcako taraphathI yogya AvakAra maLavAnuM cAlu raheze. tA. 2-10-'06 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukamaNikA 1. sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 2. sahajAnaMda svAmInA upadezo 11. upadezaviziSTatA 2. paMcavartamAna 3. AtmA - anAtmAviveka 4. satsaMga 5. ekAMtikanI mukti 6. dharma 7. jJAna 8. avatAravAda 9. vairAgya 10. bhakita Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra bhAratavarSa bhaktonI, saMtonI, traSimunionI, bhagavAnanA avatAronI ane divya jIvana jIvanAra mahAna vibhUtionI bhUmi che. vedayuga, rAmayuga, kRSNayuga, buddhayuga, mahAvIrayuga, zaMkarAcAryayuga ane vallabhAcAryayugano dhArmika itihAsa A vAtanI sAkSI pUre che. vedonuM jJAna, rAmanA satya ane jIvananA ucca Adarzo, kRSNano prema ane karmayoga, buddhanI karuNA ane ahiMsA, mahAvIranAM tapa ane tyAga, zaMkarAcAryano jJAnamArga, vallabhAcAryanI premalakSaNA bhakita - A badhAM bhAratIya saMskRtinA bhavya maMdiranA suvarNa kaLazo che. saMskRtinA A maMdira upara navA be kaLazo - naiSThika brahmacarya ane AcAravicAra zuddhinA - prastuta pustakanA caritranAyaka sahajAnaMda svAmIe paNa caDAvyA che. svAmInArAyaNa saMpradAyanA sthApaka sahajAnaMda svAmIno janma I.sa. 1781nI eprila mAsanI bIjI tArIkha 2-4-1781 ne somavAre, vikrama saMvata 1837nA caitra suda 9 eTale ke rAmanavamInA pavitra divase, uttara pradezamAM ayodhyA najIka chapaiyA gAmamAM rAtre daza vAgye thayo hato. emanA pitAnuM nAma hariprasAda pAMDe (dharmadeva) ane mAtAnuM nAma premavatI (bhaktidevI) hatuM. emanuM bALapaNanuM mULa nAma ghanazyAma. rAmaprasAda emanA moTA bhAI, suvAsinI emanAM bhAbhI ane IcchArAma emanA nAnA bhAI hatA. ghanazyAmane AThame varSe yajJopavIta ApyuM. pitA emane Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sahajAnaMda svAmI vaidika graMthono abhyAsa karAvatA. nAnI uMmare vrato karavAM, niyamo pALavA, kathA ane dhArmika vArtAo sAMbhaLavI tathA devadarzane javuM vagere pravRttiomAM emano rasa hato. putranI dhArmika vRtti ane vairAgyane pitA jANI gayA hatA. pitAe emanA aMtakALa samaye emanA be putrone jaNAvyuM ke, 'tame ghanazyAmanI saMbhALa rAkhajo, e ghara mAMDaze nahIM, bhUkhyo haze toye e khAvAnuM mAgaze nahIM.' nAnI uMmare prathama mAtAnA, tyAra bAda pitAnA avasAna bAda bAra varSanI kumaLI vaye saMvata 1849mAM aSADa suda dasamane divase emaNe gRhatyAga karyo. temaNe nIlakaMTha nAma dhAraNa karyuM. moTA bhAI, bhAbhI ane nAnA bhAIe emanI zodha karI ane vilApa karyo. paraMtu temano patto lAgyo nahIM. nIlakaMThe to sarayU nadI UtarIne himAlaya tarapha prayANa karyuM hatuM. teo tyAM yogIo, sAdhuo ane saMtone maLyA. dharma ane AtmA vize prazno pUchyA. mAnavajAtane aneka muzkelIo ane ApattiothI emaNe pIDAtI joI hatI. te dUra karavAno mArga zodhavA temanA manamAM manomaMthana cAlatuM hatuM. duniyAnA aneka bhogavilAsanAM pralobhanono temaNe tyAga karyo. saMsAranAM baMdhanothI teo saMpUrNapaNe mukata banyA. gautama buddhanA mAbhiniSkramaNa sAthe sarakhAmaNI karatAM baMnemAM jagatahita ane mAnavakalyANanI bhAvanA jovA maLe che. bALapaNathI ja temanAmAM daivI zaktio, pavitratA, dayA ane sevAvRtti, prema ane nirveranI bhAvanA, kuzAgra buddhi ane lokakalyANanI bhAvanA dekhAtI hatI. teo Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 3 potAno paricaya ApatAM kahetAH ""dharma mArA pitA che ane bhakita mArI mAtA che.'' temaNe prathama pulahAzrama AvI muktanAthanAM darzana karyA. tyAra bAda himAlayanI taLeTImAM gopAlayogI pAse eka varSa rahI yogAbhyAsa karI aSTAMgayoga siddha karyo. gopAlayogIe kaheluM, 'giranAranI chAyAmAM tamane guru maLaze.'' tyAra bAda pUrva baMgALa ane jagannAthapurI gayelA. tyAMthI teo adikUrma, mAnasapura, veMkaTAdri, zivakAMcI, viSNukAMcI, zrIraMgakSetra, setubaMdha, rAmezvara, dhanuSakoTi vagere tIrthayAtrAnAM sthaLoe gayelA. pachI temaNe suMdararAja, padmanAbha, sAkSIgopAla vagere sthaLonI mulAkAta lIdhI hatI. tyAra bAda paMDharapura gayelA. pachI nAzika thaI teo gujarAtamAM AvelA. saMvata 1856nA zrAvaNa vada chaTha ne budhavAranA divase sUryodaya pachI teo kAThiyAvADanA mAMgaroLa najIkanA loheja gAmamAM AvelA. gopAlayogInI AgAhI mujaba giranAra pAsenA loheja gAmamAM rAmAnaMda svAmInA ziSya banavA lohejano Azrama jANe emane AmaMtraNa ApI rahyo hato ! rAmAnaMdanA ziSya muktAnaMda keTalAka sAdhuo sAthe tyAM rahetA hatA. emAMnA eka sAdhu sukhAnaMde emane prazna pUchyoH "kyAMthI padhAro cho?'' nIlakaMThe javAba Apyo, "brahmapurathI." sukhAnaMde bIjo prazna pUchyo, " "kyAM javA Iccho cho?'' nIlakaMThe javAba Apyo, 'jyAMthI AvyA che, tyAM ja.'' akhAnade trIjo prazna pUchyo, 'tamArAM mAbApa koNa?'' - .ma: 2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI nIlakaMThe javAba Apyo, "jyAMthI huM Avyo chuM tyAM mane laI jAya te mArAM mAbApa. bIjA koIne huM oLakhato nathI.' tyAra bAda sukhAnaMde nIlakaMThane muktAnaMda svAmInI ane anya sAdhuonI oLakhANa karAvI. lohejanA AzramamAM nIlakaMTha vahelA UThI, ThaMDA pANIe snAna karI, IzvaranuM dhyAna dharatA. teo gAya dohatA, chANa vagere sApha karatA. A samaye rAmAnaMda svAmI kacchamAM hatA. mukatAnaMda svAmIe ane nIlakaMThe patra lakhI emane kacchathI loheja padhAravA mATe vinaMtI karI. teo AvyA. lohejanA AzramamAM mukatAnaMda svAmI strI ane puruSonI dhArmika sabhAmAM pravacana karatA. jyAre nIlakaMTha phakta puruSonI dhArmika sabhAmAM pravacana ApatA. zrotAo nIlakaMThanI kathA sAMbhaLavA jaIne besavA lAgyA. te samaye dhArmika sabhAomAM puruSo ane strIone alaga besADavAnI vyavasthA nIlakaMThe karAvI. pAchaLathI devamaMdiromAM strIo mATe judo daravAjo rakhAvavAnI vyavasthA temaNe karAvI. maMdiromAM strIpuruSonA paraspara sparzanI sakhata manAI karavAmAM AvI. muktAnaMda svAmIe A maryAdAne "ati vairAgyavALI kahI hasI kADhI. rAmAnaMda svAmInI be ziSyAo harabAI ane vAlabAIe A judA besavAnI prathA sAme asaMmatinA sUro paNa kAtyA jethI temane satsaMgamAMthI vimukha karelAM. nIlakaMThanA brahmacaryanI satsaMga karanArAo para UMDI chApa paDI hatI. rAmAnaMda svAmI kacchamAMthI kAThiyAvADamAM loheja gAmamAM AvyA. rAmAnaMda svAmI kahetA ke, " "je sAta majalAno bhavya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra mahela bAMdhavo che, te mATe meM to be IMTo ja bhegI rAkhI hatI. e mahela bAMdhanAro have AvI pahoMcyo che. huM to DugaDugI bajAvanAro chuM. kharo ramanAra naTa to pAchaLa cAlyo Ave che. te Aje Avyo che. have tenI ramata tamane AnaMda Apaze.'' rAmAnaMda svAmI ane nIlakaMThanuM milana apUrva hatuM. saMvata 1857nA kArataka suda agiyArase nIlakaMThe rAmAnaMda svAmInA haste uddhava saMpradAyanI mahAdIkSA pipalANAmAM grahaNa karI. rAmAnaMda svAmIe nIlakaMThanAM sahajAnaMda ane nArAyaNa muni evAM be nAma pADyAM. sahajAnaMda nAma yogya hatuM. kAraNa ke teo potAnA paricayamAM AvanAra vyaktione svAbhAvika rIte AnaMda upajAvatA. tyAra bAda rAmAnaMda svAmI sahajAnaMdane AdhyAtmika sAdhanAmAM sAthe rAkhavA lAgyA. rAmAnaMda svAmI pachI sahajAnaMda svAmI uddhava saMpradAyanI gAdInA AcArya banyA. rAmAnaMda svAmIe sahajAnaMdane dharmadhurA soMpI. rAmAnaMda svAmIno janma janmASTamInA divase thayo hato, jyAre sahajAnaMda svAmIno janma rAmanavamInA divase thayo hato. banenAM mAtApitA ayodhyA najIkanAM rahevAsI ane brAhmaNa kuLamAM janmyAM hatAM. baMneno uchera bhaktivALA vAtAvaraNamAM thayelo. baMne IzvaranI zodha karavA bALapaNathI nIkaLI paDelA. rAmAnaMda svAmInA gurunuM nAma AtmAnaMda hatuM. sahajAnaMda svAmInA gurunuM nAma rAmAnaMda svAmI hatuM. baMnee guru karatAM celA caDe e kahevata sAcI pADI. baMnenuM vyaktitva anokhuM hatuM. chatAM baMnemAM ekatAno atUTa dora samAna rIte jovA maLato. baMne gurunI zodhamAM pharatA saurASTramAM AvyA hatA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI teo yogavidyAmAM pAraMgata hatA. emanI AMkhamAM karuNA hatI. vANImAM amRta hatuM. jIvana premanI jhalakathI jhaLakI rahyuM hatuM. emanA sAdhuo zIlamAM, zistamAM, vairAgyamAM ane tyAgamAM uttama sAdhanAvALA hatA. teo kSamAparAyaNa hatA. temanAmAM vyavahAradakSatA ane sAdhuparAyaNatA hatAM. niSkuLAnaMda, brahmAnaMda ane advaitAnaMdane sahajAnaMda svAmInI divya zaktino paricaya thayo hato. camatkAro ane samAdhi dvArA mokSa meLavavAnI icchA rAkhanArane potAnA iSTadevanAM darzana karAvI prabhu sanmukha karyAM. nIti ane dharmanA pracAra mATe buddhi, kAryazakti ane dhagaza dharAvanAra yuvAnone zodhI kADhI eka ja rAtrimAM 500ne paramahaMsa kakSAnI sAdhudIkSA ApI. A bAbata temanI AkarSaka pratibhA ane divya vyaktitvanI sUcaka che. dharmanA itihAsamAM A eka ajoDa ghaTanA che. bhAratanA AcArya paraMparAnA dhArmika itihAsamAM sahajAnaMda svAmInuM nAma amara raheze. emanI vANImAM gautama buddhanA jevI karuNA, mahAvIranA jevI ahiMsA, Izuno prema, islAmanI zraddhA, pArasI dharmano sadAcAra ane vedanI brahmabhAvanA jovA maLe che. emaNe gujarAtanA saMsAra jIvanane cetanavaMto karyo che. emaNe potAnA jIvaMta sAnnidhya, saMbhALa, kALajI ane upadezathI satsaMgIone AdhyAtmika viSayanuM bhAthuM baMdhAvyuM. teo sadAcArano saMdezo sarvatra phelAvatA. sahajAnaMda svAmI temanA guru rAmAnaMda svAmI pAse be varadAno mAge che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra tamArA bhaktone eka vIMchInA DaMkha jeTaluM paNa du:kha thavAnuM hoya to te duHkha koTi vIMchInA DaMkhanI vedanA jeTaluM mane thajo. paNa tamArA bhakatone te duHkhanA anubhava na thajo; ene sadAya sukhI rAkhajo.'' ""je je mokSamArgI jIvAtmA hoya tenA nasIbamAM je garIbAI hoya to te mane maLajo. paNa tamArA ziSyo annavae duHkhI na thAya.'' svAmInArAyaNa saMpradAya pALatI koI vyakti sAMsArika daSTie duHkhI ane daridra dekhAya evuM bhAgye ja jovA maLe che. samasta brahmAMDanA svAmI athavA niyAmaka eka nArAyaNa ja che. temaNe "svAmInArAyaNa' nAmano navo maMtra lokone Apyo. emaNe aneka devadevIo, bhUto ane pIranI upAsanA baMdha karAvI. te divasathI 'svAmInArAyaNa saMpradAya" evuM navuM nAma maLyuM. sahajAnaMda svAmIe samAjanA vahemo kADhyA. jaMtaramaMtara kADhyA. zikAra choDAvyA. bIDI ane bIbhatsa zabdo choDAvyA. ene badale zuddha AcAra ane dharma sthApyo. harijana ane vAgharIne AcAramAM brAhmaNa jevA karyA. tophAnI lokone zAMta ane udyamI karyA. uDAune karakasariyA karyA. lobhIone dAna karyA. phUMka mArIne A jIvananA jAdugare samAjane pheravI nAMkhyo. saMskAritAnI havAe saune AvarI lIdhA. paheravezamAM bhagavo pozAka nizcita thayo. maMdiro racAyAM, vidhipUrvakanI pUjA ApI. AratI, kathA, kIrtano ane saMskRta graMtho racAyA. saMpradAyanI vyavasthA mATe guruonI pasaMdagI thaI. dharmAdA prathA dAkhala thaI. dareka vyaktie potAnI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI Avakano dazamo ke vIsamo bhAga dharmAdA mATe kADhavo joIe ema teo kahetA. svAmInArAyaNa saMpradAyane "UjaLA paMtha tarIke lokoe biradAvyo. temaNe racanAtmaka kAryo potAnA paramahaMsa maMDaLanI madadathI zarU karAvyAM. vAva, kUvA ane taLAva khodAvavAnI vyavasthA karI. rastAo karAvyA. nadInA ovArA baMdhAvyA. annakSetro ane sadAvrato kholAvyAM. gauzALA, pAThazALA ane dharmazALAo baMdhAvI. A bAbatamAM temaNe nyAta, jAta, dharma ke vargano bheda pADyo nathI. vahema, vyasana ane jaDatAmAMthI samAjane mukata karyo. aMdhazraddhA ane ajJAnamAMthI samAjano uddhAra karyo. hoLI ane lagnaprasaMgoe gavAtAM azlIla gItone badale tulasIvivAha, rukimaNIvivAha ane prabhumahimAnAM gIto gAtAM karI mUkyAM. dIkarIne dUdhapItI karavI, bALahatyA karavI, pati pAchaLa satI thavuM, potAnI strInuM dAna karavuM, strIne tADana karavuM, vidhavA strIne herAna karavI, AvI lokarUDha prathA samAjamAMthI nirmULa karI. saMskRtane badale mAtRbhASA gujarAtImAM upadeza ApI eno mahimA vadhAya. strIone zikSaNa ApI dharmagraMthonA abhyAsa karavA prerI. strIo mATe alaga maMdiro baMdhAvyAM. te dvArA strI upadezako taiyAra karyA. strIonuM sthAna ane mobho vadhAryA. yajJamAM tathA dhArmika sthaLoe thatI pazuhatyA ane narahatyAno virodha karyo. tene badale vidhi pramANe ahiMsAmaya yajJo karAvavAno navo cIlo pADyo. Ane lIdhe daMbhI sAdhuo, durAcArI guruo, hiMsAvALA rAjAo, vahema ane aMdhazraddhAmAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra phasAvatA bAvAo ane tejodveSIonAM apamAna, gALa, trAsa, tiraskAra ane mAra sahajAnaMda svAmInA anuyAyIone sahana karavAM paDyAM. temaNe samAjanI upekSita jAtino uddhAra karyo. Thaga, cora, lUMTAru ane bahAravaTiyAone prema ane dayAthI vaza karI temanA jIvanamAM parivartana ANyuM. temane ucca kakSAnA bhakto banAvI samAjamAM temane saune mAnabharyuM sthAna apAvyuM. pachAta gaNAtI prajAmAM mANasAInA dIvA pragaTAvavAnuM kArya temaNe karyuM. keTalAka bhraSTAcArI bAvAo sahanazaktinA mUrti samA sahajAnaMda svAmIne kaSTa ane trAsa ApavAmAM pAchA na paDatA. teo temane hasate mukhe AvakAratA. bhraSTAcArIo temanI sabhAomAM bhaMgANa paDAvavA prayatno karatA, tophAna macAvatA, ane temane mAravA pharatA. tyAre kAThIo ane rajapUto emanuM rakSaNa karavA hathiyAra laIne khaDA rahetA. teo mAnatA ke sAdhuo AtmasaMyamI ane sakhata parizrama karanArA paNa hovA joIe. tethI sAdhuo jyAre divasanI dinacaryA karIne sUtA hoya tyAre sahajAnaMda svAmI temane acAnaka madhyarAtrie betraNa vAgye uThADatA ane dhyAna karavA ane jJAnacarcA karavA besADatA. 'parizrama e ja pArasamaNi'. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM zramane mahattA ApavAmAM AvI che. eno AraMbha sahajAnaMda svAmIe pote karyo che. gaDhaDAmAM jyAre maMdira bAMdhavAnuM kAma zarU karyuM tyAre badhA sAdhuo nadIe nAhavA jAya tyAre AvatAM khANamAMthI kADhelA paththara paNa UMcakatA Ave evo niyama Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sahajAnaMda svAmI karelo. sahajAnaMda svAmI pote paNa eka paththara mAthe mUkIne upADI lAvatA. teo jAte mATInAM tagArAM mAthe mUkI lAvatA. je sAdhuo zrama karatA temane teo abhinaMdana ApatA. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM joDAyelA loko nAtabahAra mukAtA, pachAta komane emane tyAM kAma karavA jatA loko aTakAvatA. zaba UMcakavA sagAMsaMbaMdhIo na AvatA. loko sahajAnaMda svAmI para patharA mAre, chANa nAkhe ane upahAsa kare paraMtu teo to haMmezAM svastha rahetA. emanA sAdhuonI janoI toDI nAkhavAmAM AvatI. zikhAo kheMcI kADhatA. AthI sAdhuo upavAsa karatA. emane jyAre mAra paDato tyAre sahajAnaMda svAmIne atyaMta du:kha thatuM. emanAmAM sahanazakti ajaba prakAranI hatI. vaDatAlano mazahUra lUMTAro jobanapagI sahajAnaMda svAmIno custa anuyAyI banyo hato. temaNe nakkI karelA badhA niyamo te pALato. tyAre loko kahevA lAgyA, "svAmInArAyaNa to gadheDAnI gAya kare che.'' emanA upadeza jAdu karyo hato. jaMgalI ane pachAta jAtiomAMnA lokonA jIvanane pazukoTimAMthI UMcuM levAne preranArA sAdhusaMto sahajAnaMda svAmIe taiyAra karyA hatA. caMdra pharatI nakSatramALa che. tevI sahajAnaMda svAmI pharatI brahmacarya ane AcAravicAranI zuddhivALI ane vairAgyanI sAkSAta mUrtio samI saMtamALa zobhatI. pachAta gaNAtI koLI, vAgharI, mocI, vALaMda, kuMbhAra, kAchiyA vagere jAtomAMthI kAminI ane kAMcanano tyAga karanAra seMkaDo bhakto nIkaLyA. teo upadeza karavA mATe gAmegAma pharavA lAgyA. pachAta Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra komamAMthI paNa saMskArI brAhmaNo jevA haribhakto banyA. lekhako ane kavio maLyA. citrakAro maLyA. teo moTA utsavo yojatA. maMdiro mATe temane moTA vyavasthApako maLyA. temaNe amadAvAda, vaDatAla, gaDhaDA, bhUja, jUnAgaDha, mULI ane dholerA vagere sthaLoe moTAM maMdiro baMdhAvyAM. temaNe svAmInArAyaNa saMpradAyanuM vyavasthita mALakhuM taiyAra karAvyuM. maMdiramAM bhakti thAya tyAre sabhAmaMDapamAM vedavedAMtanuM ane dhArmika viSayanuM jJAna apAtuM. maMdiramAM je bhUkhyo Ave tene anna apAtuM. tyAM sAdhuo mATe rahevAnI vyavasthA thatI. satsaMga ane carcA mATenuM milanasthAna tyAM banAvyuM. maMdiromAM dhUpa, dIpa, phUla, caMdana ane AratInI vyavasthA thatI. harikathAo thatI. tyAM vyasanarahita vizuddha vAtAvaraNa rahetuM. snAne zuddha, AcAre zuddha, vastraparidhAne zuddha, evA lokonuM tyAM Agamana thatuM. svAmInArAyaNa saMpradAya eTale svacchatAno saMpradAya gaNAto. sevA A saMpradAyano mahAmaMtra hato. sarva jIvonA hita mATe ane sukha mATe banatA prayAso teo karatA. sahajAnaMda svAmInI karmabhUminAM be kendro che. saurASTramAM gaDhaDA ane gujarAtamAM vaDatAla. emanA kAryapradezano vistAra kacchathI mAMDIne TheTha dharamapura, vAMsadA sudhI ane jUnAgaDhathI mAMDIne TheTha IDariyA gaDha sudhI phelAyo hato. gujarAtane gAmaDe gAmaDe pharI temaNe janatA pAse zIla ane sadAcAranuM pAlana karAvyuM. teo vAstavadarzI ane mahApuruSa hatA. temane mAranAra ane trAsa ApanAranuM paNa teo kalyANa IcchatA. prajAnA AdhyAtmika rUA.12 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sahajAnaMda svAmI jIvanane unnata banAvavAmAM temano amUlya phALo che. vaDatAla ane amadAvAdamAM kArataka suda agiyArase tathA rAmanavamIe ema be prasaMgoe utsava UjavAto. A prasaMge teo temanA ziSyonA paricayamAM rahetA. A yojanAthI saMpradAyanA baMdhAraNane moTI sahAya maLI. zista ane pragatimAM navuM baLa umerAyuM. kAryakrama prasaMge teo acUka hAjara rahetA. kAryakramane saphaLa banAvavA teo parizrama karatA. A prasaMge satsaMgIone paDatAM sukhaduHkhanI khabara levAtI hatI. jarUra paDe tyAre temane madada mokalAtI hatI. temanI sAthe jJAnacarcA ane jJAnavAta thatI. utsava prasaMge emanA ziSyo emane bheTa ApatA. niSkuLAnaMda svAmI emane mATe hiMDoLo banAvatA. kAThiyAvADanI strIo vividha Asano taiyAra karI mokalatI. gujarAtanI strIo pakavAnno mokalatI. surata tathA khaMbhAtathI emane mATe kerIo, baraphI ane sUtarapheNI AvatAM. gavaiyAo AlApo lalakAratA. bhUjanA mallo kustInA khelo karI batAvatA. kAThIo ghoDonI ramata ramI dekhADatA. 1 suratano eka AtmArAma darajI emane mATe eka suMdara DagalI laI Avyo hato. e joIne bhAvanagaranA rAjA vajesihe tevI bIjI DagalI banAvI ApavAnuM kahIne tene so rUpiyA silAI ApavAnI vAta karI. paNa AtmArAme javAba Apyo, ""have mane bIjI DagalI karatAM AvaDe nahIM. paisAnA TebhAthI e DagalI sivAI nathI. emAM to hetanA TebhA dIdhA che. bIjI DagalI sIvavA jevuM heta kyAMthI lAvuM ?" Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 13 sahajAnaMda svAmIe maMdira-pravRtti zarU karI hatI. maMdiramAM pASANa ke dhAtuonI moTI mUrtionI pratiSThA karavAmAM AvatI. vaDatAlamAM lakSmInArAyaNa, amadAvAdamAM naranArAyaNadevanI ane gaDhaDAmAM vAsudevanArAyaNanI tathA gopInAthajInI mUrtio sthApavAmAM AvI hatI. je sthaLoe satsaMgIo rahetA te sthaLomAM eka eka nAnuM "harimaMdira' paNa bAMdhavAmAM AvyuM. temAM sahajAnaMda svAmInI citrapratimA ja rAkhavAmAM AvI. traNa zikharavALAM maMdiromAM rAdhAkRSNanI, lakSmInArAyaNanI, revatI - baLadevanI ke zivapArvatInI mUrtio hoya che. A maMdiromAM zilpa-sthApatyanI keLA jovA maLe che. emane maLelI bheTo judAM judAM maMdiromAM rAkhavAmAM AvI che. te saMgrahasthAnane "akSarabhuvana' kahevAmAM Ave che. maMdiro gujarAtanI sthApatyakaLAnA pratIkarUpa che. emaNe dharmapracAra karyo ane lAkho mANasomAM jIvanadIpa pragaTAvyo. emaNe zikSaNa ane sAhityanA kSetrane paNa vega Apyo. emaNe nAnAmoTA sAdhuone bhaNavAnI AjJA karI. muktAnaMda ane brahmAnaMda jevA sAdhuo surata bhaNavA rahyA. teo bhaNIne AvyA tyAre temano satkAra karavAmAM Avyo hato. emanA samayamAM gopAlAnaMda, nityAnaMda, zukAnaMda ane vAsudevAnaMda jevA saMskRta ane vedAMta tathA nyAyanA zArIo ane bhASyakAro utpanna thayA. dInAnAtha bhaTTa nAmanA saMskRta zAstrI ane kavine saMskRta pustako lakhavA rokyA. gopALAnaMde svAmInArAyaNa siddhAMta pramANenAM gItAbhASya, sUtrabhASya ane Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sahajAnaMda svAmI bIjAM keTalAMka pustako racyAM. svAmI nityAnaMde zrIhari digvijaya nAme graMtha racI svAmInArAyaNanA vedAMta siddhAMto samajAvyA. temaNe keTalAMka pustakonI saMskRtamAM tema ja gujarAtImAM TIkA lakhI. zuka munie saMpradAyanA graMthonI TIkA lakhI. zatAnaMda munie gujarAtI "vacanAmRta'no saMskRta anuvAda karyo tema ja te upara bhASya lakhyuM. zatAnaMda muni ane vAsudevAnaMde anukrame "satsaMgI jIvana' ane "satsaMgI bhUSaNa' e be moTA graMtho racyA. muktAnaMde gujarAtImAM lakhANa lakhyuM. brahmAnaMda ane premAnaMde gujarAtImAM pado lakhyAM. niSkuLAnaMda svAmIe tyAga ane vairAgyathI bharelAM pustako lakhyAM. svAmInArAyaNa saMpradAye gujarAtI sAhityamAM saMgIna phALo Apyo che. sahajAnaMda svAmIe saMgItane paNa uttejana ApyuM. emaNe bhajanamaMDaLa paNa UbhuM karyuM. emanA samayamAM premAnaMda svAmI ane devAnaMda svAmI nAmanA be saMgItakAro thaI gayA. premAnaMda bhajano lakhyAM che. moTI sabhAnA prekSako emanA saMgItathI DolI UThatA. emanA saMgItamAM pAra vinAno prema bharelo dekhAto. sahajAnaMda svAmIe saMvata 1882nA kArataka suda agiyArase potAnA be bhAIo rAmapratApa ane IcchArAmanA putro ayodhyAprasAda ane raghuvIrane anukrame amadAvAdanA naranArAyaNadevanI ane vaDatAlanI lakSmInArAyaNadevanI gAdInA AcAryo nImyA. niSkuLAnaMda tathA AdhArAnaMda svAmInA "bhakta ciMtAmaNi', "puruSottamaprakAza' ane "haricaritra' vagere graMthomAM sahajAnaMda Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 15 svAmInuM caritra AlekhAyuM che. svAmI nirguNadAsa, AtmAnaMda ane prasAdAnaMda vagerenI vAto' sahajAnaMda svAmInA jIvananA aneka prasaMgo varNave che. sahajAnaMda svAmI svabhAve premALa hatA. upaleTAmAM eka AhIrane tyAM jaI jAte mAMgIne thAMbhalA AgaLa UbhA rahIne emaNe dUdha pIdhuM hatuM. saMvata 1869mAM kAThiyAvADamAM dukALa paDyo hato. emaNe gAmegAma patro lakhIne annano saMgharo karavA AjJA ApI hatI. dukALanA kaparA kALamAM emaNe annadAna ApI sArI sevA bajAvI hatI. pote gujarAtathI anAja maMgAvI annadAna ApavAmAM kadI potAnA ane pArakA evA bheda rAkhyA na hatA. sAraMgapura gAmamAM eka vakhata puSkaLa varasAda paDyo. AthI keTalAMka makAno paDI gayAM. eka makAnanI nIce keTalAMka Dhoro dabAI gayAM. makAnanA mAlike sahajAnaMda svAmInI sabhAmAM AvIne madada mATe mAgaNI karI. paraMtu koI paNa gayuM nahIM. eTale sahajAnaMda svAmI pote ja tyAM madada karavA mATe gayA. khabhethI mobha UMco jhAlI rAkhI emaNe Dhorone bahAra kaDhAvyAM. manuSyo pratye ja mAtra nahIM paraMtu pazuo pratye paNa prema ane karuNA teo rAkhatA. vavanAmRta" pustaka svAmInArAyaNa saMpradAyamAM AgaLa paDatuM sthAna bhogave che. A pustakamAM sahajAnaMda svAmIe judAM judAM sthaLoe ane prasaMgoe je jJAnavArtAo karI hatI tenI noMdha uparathI A saMgraha saMpAdita karavAmAM Avyo hato. enI zailI sIdhI, saraLa, mitAkSarI ane coTadAra che. muktAnaMda, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sahajAnaMda svAmI gopAlAnaMda, nityAnaMda, brahmAnaMda ane zukAnaMda svAmIoe A saMgraha karyo hato. "vanAmRta" pustaka AdhyAtmika siddhAMtonA rahasyathI bharapUra che. zikSApatrIpustaka saMskRtamAM che. sahajAnaMda svAmIe A pustakamAM nAnI moTI mahattvanI AjJAo ApI che. A pustakamAMnA keTalAka Adezo taMdurastIne lagatA che. keTalAka ziSTAcArane lagatA che. keTalAka sAmAjika sabhyatAne lakSamAM rAkhanArA che. emanA ziSyo nIcalA tharamAMthI AvyA hatA. te lokone zuddha ane vyavasthita jIvana jIvatA karavAnI temanI keTalI kALajI hatI te A niyamo uparathI samajI zakAya che. A pustaka svAmInArAyaNa saMpradAyanuM sArvajanika dharmazAstra che. saMvata 1886mAM muMbaInA gavarnara sara jona mAlkama sAthe rAjakoTa mukAme sahajAnaMda svAmInI mulAkAta thaI hatI. temaNe svAmInArAyaNa saMpradAyanA dharmasiddhAMto vize gavarnarane khyAla Apyo. vidAya veLAe gavarnare temane zAla ane hAra ApI temanuM bahumAna karyuM hatuM. tyAMthI teo gaDhaDA AvyA hatA. emane mAMdagI AvavA mAMDI hatI paraMtu emanI prakRtimAM DhIlApaNuM AvyuM nahotuM. tyAra bAda emanI tabiyata vadhAre bagaDI. temaNe vrata ane upavAsa karavA mAMDyA. temaNe kaThaNa niyamo levA mAMDyA hatA. temaNe sarva pravRttiomAMthI potAnuM mana vALI levA mAMDyuM hatuM. mauna rAkhIne samAja ane saMsArathI udAsIna thaI gayA hatA. A mAMdagI AkharanI hoya ema emanA bhakatone lAgyuM. gAmegAmanAM ToLAM emanAM darzana mATe AvatAM hatAM. teo saune Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 17 hiMmata ane dhIraja ApatA hatA. sahajAnaMda svAmIjIe vikrama rAMvata 1886nA jeTha suda 10ne maMgaLavAre tA. 28-6-1830ne divase madhyAhna samaye ''mAruM jIvanakArya have pUruM thAya che.''''jaya svAmInArAyaNa'' kahIne A duniyAmAMthI saune choDIne vidAya lIdhI. gaDhaDAmAM ''akSara oraDI'' nAmanA temanA nivAsthAnamAM sahajAnaMda svAmIe padmAsana vALIne sUkSma AtmAne sthULa dehathI aLago karI dIdho. jIvanarUpI graMthanuM chelluM pAnuM baMdha karatA hoya, te rIte potAnAM netro kAyamane mATe mIMcyAM. temaNe mAnavasevA karI eTaluM ja nahIM, paraMtu sAmAjika sevA ane dharmasudhAraNAnuM kArya paNa karyuM. sAhityasarjana ane lalitakaLAne poSaNa ApyuM. temaNe gujarAtI, saMskRta ane hiMdI sAhityane samRddha karyuM. temaNe saMgIta, citrakAma, zilpasthApatya vagere lalitakaLAne uttejana ApyuM. temaNe maMdiro baMdhAvyAM. vizALa bhaktasamudAya ane sAdhuone mArgadarzana ApyuM. saMpradAyanI vyavasthA mATe AcAryonI guruparaMparA sthApI. rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjIe kahyuM che, ''hiMdustAnamAM ghaNA dharmo che. paNa svAmInArAyaNa dharma prazaMsanIya, zuddha ane AkarSaka che. mane e dharma vize ghaNuM mAna che.'' kizoralAla mazarUvALAe kahyuM che, ''me e saMpradAyamAMthI prApta thayelA ghaNA AcAra, vicAra tathA saMskArane choDyA nathI ane gAMdhIjInA AzramamAM paLAya che te karatAM mArA potAnA vyaktigata AcAra, vicAra, saMskAra Aje paNa vadhAre sanAtanI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sahajAnaMda svAmI ane marajAdI che. enuM kAraNa svAmInArAyaNa saMpradAyanA sAdhuomAMthI brahmacArI zrI munizvarAnaMdajI, anaMtAnaMdajI, svAmI zrI haricaraNadAsajI, raghuvIracaraNadAsajI, rAmacaraNadAsajI vagerenA upadezonI mArA para bahu UMDI asara paDI.'' svAmInArAyaNa saMpradAyanAM eka DozI emane eka vAra maLelAM te kahe, "gAMdhIjI badhoya svAmInArAyaNano ja dharma pALe che. zikSApatrI pramANe ja barAbara varte che. eka kaMThI bAMdhe to A janma ja beDo pAra thaI jAya. emane samajAvo ne!'' mahAkavi nhAnAlAla kahe che, ""gujarAtane sayU nIrathI dhoI brahmabhIno karanAra'' zrI svAmInArAyaNa saMpradAyanA sthApaka svAmI sahajAnaMda hatA. - kanaiyAlAla munazIe to sahajAnaMda svAmIne ''gujarAtanA jyotirdhara'' tarIke oLakhAvyA che. sudhAraka durgArAma mahetAjI, vivecaka vijayarAja vaidya, nyAyamUrti goviMda rAnaDee sahajAnaMda svAmIne svAmInArAyaNa saMpradAyanA sudhAraka tarIke oLakhAvyA. saMta rAmadAsa svAmInArAyaNa saMpradAyanI prabhubhakti ane sevAnI prazaMsA karI che. kizoralAla mazarUvALA kahe che, ""ahiMsAnA yajJanA pravartaka, kSamAdharmanA upadezaka, zaurya ane sadAcAranA saMsthApaka, zuddha bhakitamArga ane zuddha jJAnamArganA pAlaka, bhAgavata dharmanA zikSaka tathA vyAsa siddhAMtanA bodhaka evA sahajAnaMda svAmI hatA.'' kizoralAla mazarUvALA kahe che, "'sahajAnaMda svAmInA kAryane henrI jyaoNrja barjesa ghaNI sArI rIte samajI zakyA che. sahajAnaMda Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 19 svAmInA avasAna pachI thoDA samaya pachI emaNe vaDatAlanI mulAkAta lIdhelI. e samaye bhogIlAla nAmanA gujarAtanA eka AgaLa paDatA vidvAna emanI sAthe hatA. emanI madadathI henrI jyorja bajese sahajAnaMda svAmInA jIvanacaritranuM ane emanA pustaka rikSApatrInuM aMgrejImAM bhASAMtara karAveluM. tyAra pachI orienTala risarca' nAmanA eka sAmayikamAM "InDiyana enTikvara' nAmano eka lekha I.sa. 1871mAM lakhelo, jemAM emaNe sahajAnaMda svAmInuM TUMkuM jIvanacaritra ApeluM ane rAjA rAmamohana rAyanA kArya sAthe emanA kAryanI tulanAsamIkSA karelI. sahajAnaMda svAmInuM caritravarNana karyA pachI teo lakhe che ke 'sahajAnaMdanI pratibhA hiMdu dharmanI enA zuddha svarUpamAM puna:pratiSThA karavAmAM ja pUrI thatI na hatI. e jamAnAnA aneka durAcAro ane bIjAM aniSTo dUra karavAmAM, ane je loko vakhAnA mAryA corI ane lUMTaphATa dvArA AjIvikA meLavatA thayA hatA evA lokone sAce mArge pAchA vALavAmAM paNa emaNe bhAre saphaLatA meLavI hatI. emanI A saphaLatAno purAvo gujarAtabharamAM Thera Thera joI zakAya che. teo A rIte sudhAraka tarIkenI paNa moTI pratiSThA pAmyA hatA. temaNe koLI, kAThI, rAjapUta, garAsiyA vagere laDAyaka kAmone dharmanA amuka niyamo barAbara pALe e maryAdA sAthe bIjI sArI evI mokaLAza ApIne saMpradAyamAM lIdhelI. A kalyANakArI puruSArthane lIdhe temanuM nAma gujarAta AkhAmAM AdarapUrvaka bolAtuM thayuM hatuM. emanI AjubAju kAyama tA.ma-4 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 sahajAnaMda svAmI sAdhuo, bhakto, darabAro ane vidvAnonuM jUtha jAmeluM rahetuM. evI moTI emanI pratiSThA hatI. . ema kahevAya che ke briTiza vahIvaTe emanA kAryane sAruM uttejana ApyuM hatuM. musalamAno ke marAThAonA rAjyamAM temanuM kArya kadAca na vikasata. paNa hakIkate to sthAnika rAjAo ane ThAkoro ane darabArono je Teko emane maLyo ethI paNa emanA kAryane bahu sAro vega maLyo hato. briTiza adhikArIonI cakora najaramAM paNa emaNe je Adara prApta karyo hato ethI paNa saMpradAyamAM badhA vargone joDAvAmAM uttejana maLyuM hatuM e bhUlavA jevuM nathI. moniyara viliyamsanA zabdomAM ''svAmInArAyaNa saMpradAya zuddha vaiSNava dharmanuM Adarza svarUpa che. ' - phrAMjhavA melisana lakhe che, ""bhAratIya hiMdu paraMparAne jArI rAkhavA chatAM svAmInArAyaNa saMpradAye Adhunika yugamAM navInatama hiMdu dharmanuM suMdara udAharaNa pUruM pADyuM che.'' kalakattAnA khristI mizananA vaDA revaraMDa bizapa hebare emanI noMdhamAM lakhyuM che ke, sahajAnaMda svAmI emane maLavA AvyA tyAre emanI sAthe baso sazastra ghoDesavAro ane eTalA ja sazastra padAtIo paNa hatA. e badhA emanA parama bhakto hatA. keTalAka jANItA darabAra ane ThAkoro paNa hatA. kanDanagaDhanA prakhyAta saMta rAmadAse svAmInArAyaNanA anuyAyIonI prabhubhakti ane sevAnI muktakaMThe prazaMsA karI che. caMdrazaMkara zukale kahyuM che ke, "nIcalA tharomAM paNa dharmanI sArI bhAvanA phelAvavAnuM kArya karanArAomAM sahajAnaMda svAmI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 21 agragaNya che.'' kalakattAnA khristI mizananA vaDA revaraMDa bizapa hebarane vaDodarAmAM kalekaTara viliyamsa I.sa. 182panA mArcanI 25mI tArIkhe maLyA hatA. emaNe kahyuM che ke, ""gujarAtamAM svAmInArAyaNa nAmanA eka sudhArakanA upadeza ane pratibhAthI koLI jevA jaMgalI lokomAM paNa sudhAro thayo jaNAya che. zAstramAM je varNana karyuM che e karatAM sahajAnaMdanI nItimattA ghaNI UMcI kakSAnI jaNAI che.'' teo ucca prakAranI pavitratA ane zuddhino upadeza paNa Ape che. emaNe emanA ziSyone raste jatI strIo pratye daSTi na karavAno Adeza Apyo che. khUnakharAbI ane lUMTaphATa karanArA vargane bodha ApIne e dUSaNo choDAvyAM che. je gAmo ane pradezoe sahajAnaMdane satkAryA che e badhAM eka vakhata sauthI kharAba ane bhayAnaka gaNAtAM. e Aje sauthI sArA ane salAmata vistAra gaNAya che. eTaluM ja basa nathI, temaNe jJAtiprathAnI dhUMsarI paNa kADhI nAkhI che. ekezvaravAdano upadeza Ape che. TUMkamAM teoe satyane pahoMcavAmAM gaNanApAtra pragati karI che. huM to mAnyA vinA rahI zakato nathI ke bAibalamAM kahyA pramANenI bhUmikA taiyAra karavA mATe uparathI emanI varaNI kema na thaI hoya ! sahajAnaMda svAmIne Adhunika vicArakoe samAjasudhAraka kahyA, saMta kahyA, AcArya kahyA. Adarza yugapuruSa kahyA ane jyotirdhara paNa kahyA. temaNe gujarAtanI kAyApalaTa karI. patitone pAvana karyA. manuSyane caritra, jJAna ane saMskAra vize Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI mArgadarzana ApavuM joIe ema teo kahetA. temaNe khoTA kharcAo dUra karavA mATe mArgadarzana ApyuM. teo kahetA ke anuyAyIo jeTalA zuddha ane pavitra teTalI saMsthA UjaLI. janmASTamI, vasaMtapaMcamI, ekAdazI vagere utsavonI ujavaNI dhAmadhUmathI thatI. hutAzanIne paNa AnaMdanuM parva banAvI dIdhuM hatuM. AthI moTA samudAyamAM vyavasthA karavAnI vahIvaTI kaLA khUba vikasI. svAmInArAyaNa saMpradAyanA sAdhuo Aje paNa game tevI moTI saMkhyAmAM ekaThA thayelA mAnavasamudAyanI uttama vyavasthA karavAmAM ochA nahIM Utare. karma ane punarjanmanI mAnyatA temaNe svIkArI che. avatAravAda temane mAnya ane svIkArya che. hiMdu dharmanI vizALa bhAvanAnuM poSaka paMcAyatananuM-viSNu, ziva, pArvatI, gaNapati ane sUrya, e pAMcenuM pratipAdana karyuM che. sahajAnaMda svAmIe pote baMdhAvela maMdiromAM sUryanArAyaNa, siddhezvara mahAdeva, lakSmInArAyaNa, rAdhAkRSNa, revatI-balarAma, naranArAyaNa tathA hanumAnajI ane gaNapatinAM svarUpo pratiSThita karyAM che. RSabhadevajI, dattAtreya, sItArAma ane kArtikeyanI temaNe prazaMsA karI che. mArgamAM zivAlayanAM devamaMdiro Ave to AdarapUrvaka te devane namaskAra karavAnI AjJA temanA Azritajanone karI che. 22 sarva tItho, AcAryo ane devono mahimA temaNe svIkAryo che. vedokta ahiMsAmaya yajJo temaNe karyA che. koI gurudeva, AcArya ke tIrthanuM temaNe khaMDana ke niMdA karela nathI. A saMpradAya 'udbhava vaiSNava saMpradAya', 'zuddha vaiSNava saMpradAya' che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 23 emanA saMtakavioe madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM mahattvano phALo Apyo che. dharmakSetre paNa krAMti sarjanAra sahajAnaMda svAmInuM nAma jagatanA mahAna puruSomAM mukAyuM che. svAmInArAyaNa saMpradAya e to sahajAnaMda svAmInI gujarAtane anupama bheTa che. sahajAnaMda svAmInA jIvananuM mukhya kArya prANImAtranuM ajJAna dUra karI emanuM kalyANa karavAnuM hatuM. vaidika sanAtana dharma ane bhAgavata dharmano samanvaya karI jJAnadAna ApyuM che. emanA upadeza 'jIvana upadeza' che. "mArI vANI mAruM svarUpa che', ema temaNe kaheluM che. paramAtmAnuM svarUpa jema "divya' ane 'kalyANakArI che tema ja emanA upadeza paNa "divya' ane 'kalyANakArI che. sAdo khorAka, sAdAM kapaDAM ane sAdA jIvanano bodha sAdI bhASAmAM ApI teo janatA sAthe bhaLI jatA ane janatAnA hRdayamAM sthAna prApta karI zakyA hatA. teo koLI, vAgharI vagere komathI mAMDI brAhmaNa, vANiyA jevI ucca komane dharmanA eka tAMtaNe bAMdhatA. Ama samAjamAM bhAvAtmaka ekatA UbhI karatA. sahajAnaMda svAmIne pAMca vAtonuM haMmeza anusaMdhAna rahetuM: 1. dehanA nAzavaMtapaNAne laIne vairAgyanuM. 2. zuM karyuM che ane zuM karavAnuM bAkI che tenA vicAranuM. 3. paMca viSayanI vAsanA TaLI che ke nahIM, te jovAnuM. 4. moTA sAdhuonI vAsanA TaLI che ke nahIM, te tapAsavAnuM. 5. manane udAsa na karavAnuM. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sahajAnaMda svAmI A sAdhanothI jIvanazuddhi thaI. apakAra karanAranuM paNa kalyANa thAya e mATe sAdhuoe prArthanA karI. sahajAnaMda svAmIe navAM sAdhano dvArA samAjamAM ane prajAjIvanamAM parivartana karyuM. te nIce mujaba che: 1. paheluM sAdhana vAta paddhati'. vyAkhyAna nahIM paNa vAta karatA hoIe e rIte vAto karavAnI upadezapaddhati zarU karI. satsaMganA sAhityanI noMdha thaI che. svAmInArAyaNa saMpradAyano mukhya graMtha vavanAmRta vAta paddhatie ja racAyo che. 2. bIjuM sAdhana gIto ane kIrtano. jIvananA prasaMgane anulakSIne bhAvavAhI gIto lakhAyAM che. rAsa, garabA, phAga, phaTANAM, kathA, kIrtana, AratI, bhajano vagere dareka prakAranAM gIto emanA samayamAM cAyAM che. 3. trIjuM sAdhana utsavo. tahevAro AnaMdapUrvaka UjavAya e mATe Ayojana karavAmAM AvatuM. hoLInA prasaMge loko raMga ane gulAla uDADatA. raMganI picakArIothI gherAI eka vAra sahajAnaMda svAmI lImaDAnA jhADa para caDI gayelA. A prasaMganAM gIto paNa gavAya che. 4. cothuM sAdhana maMdiro. strIo ane puruSo mATe kathA, pUjA vagere mATe judI vyavasthA karI ane gAme gAme maMdiro racAvyAM. tyAM sau snAna karatAM, pUjA karatAM, kathA sAMbhaLatAM, darzana karatAM. maMdiramAM je loko dharmAdA Ape enI vyavasthA thatI. 5. pAMcamuM sAdhana sAdhuo. tyAga ane bhakitavALA navA sAdhuo temaNe taiyAra karyA. teo gAmaDe gAmaDe pharatA. lokono saMparka sAdhatA ane dharmano upadeza ApatA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 25 6. chaThuM sAdhana zikSApatrI. sahajAnaMda svAmIe zikSApatrI racAvI che. temAM basobAra zloko che. te jIvananA kalyANano mArga batAve che. dharmanA mArgamAMthI caLAve evAM bhayasthAno te batAve che. svAmInArAyaNa saMpradAyanuM te lekhita baMdhAraNa che. 7. sAtamuM sAdhana mUrti. sahajAnaMda svAmInI mUrti karuNA varasAvatI. emanI mUrti saunA hRdayamAM vasI gayelI. Izvara sarvoparI che. te pote ja che evo daDha nirNaya saumAM thaI gayelo. 8. AThamuM sAdhana saMpradAyanI AcArya vyavasthA. zikSApatrI pramANe saMpradAyanI vyavasthA jaLavAI rahe e mATe pahelAM agraNI sAdhuo mATe vicArAyeluM. ethI dhArmika kSetre pakSApakSI zarU thaze ema jaNAyuM. tethI sAdhuo ane satsaMgIonA AgrahathI sahajAnaMda svAmInA bhAIo je ayodhyA rahetA hatA temane bolAvavAmAM AvyA. saMpradAyanA be deza karIne baMne bhAIonA putrone vaMzaparaMparA AcAryo tarIke niyukta karavAmAM AvyA. emanA moTA bhAI rAmaprasAdajInA putra ayodhyAprasAdajIne dakSiNa dezanI amadAvAdanI naranArAyaNa devanI gAdInA AcArya tarIke niyukta karyA hatA. nAnA bhAI IcchArAmanA putra raghuvIrajIne pazcima dezanI vaDatAlanI lakamInArAyaNanI gAdInA AcArya tarIke sthApyA hatA. sahajAnaMda svAmInI jIvananI viziSTatA nIce mujaba cheH (1) temaNe potAnA jIvanano sarvAgI vikAsa karyo. eTaluM ja nahIM paraMtu samagra samAjane ucca stara para mUkavA prayatna karyo. potAne muzkelI ane duHkha veThavuM paDe to vAMdho nahIM, paraMtu sAmAjika kalyANa sadhAvuM joIe, e emano mudrAlekha hato. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI (2) temanI pravRtti temanI hayAtI pUratI ja nahIM, paraMtu haMmezanI hatI. lokone mArgadarzana ane dharmazikSaNa maLatuM rahe e mATenI hatI. temaNe baMdhAraNavALuM mALakhuM UbhuM karyuM. emaNe 'svAmInArAyaNa' saMpradAya racyo. brahmacArI hovA chatAM AcArya mahArAjanI gAdI sthApI jethI lokomAM siddhAMta ane AdarzanI havA phelAtI rahe. ekatA ane saMgaThananI bhAvanA TakI rahe. dharma ane vyavahAra sAthe samagra samAjane ucca mArge laI javA prayatna thaI rahyo che. 26 (3) koI dharmaguru potAnA samayamAM ja pUjAtA hoya che. pAchaLathI te bhulAI jAya che. koI dharmagurunA kArya ane mahiyAthI samakAlIna samAja ajJAna hoya che. sahajAnaMda svAmI potAnA samayamAM ja pUrNapuruSottama rUpe pUjAvA mAMDyA hatA. tyAra pachI paNa emanI sevA ane pUjA e ja rIte thatI AvI che. (4) sahajAnaMda svAmInuM nItizAstra khUba vyavahAru ane vAstavadarzI che, te kalpanAnI pedAza nathI. AthI ja gujarAtanI ajJAna ane pachAta prajAne samajatA ane samajAvatA. (5) patitane pAvana karI zake, pachAtane paMDita banAvI zake evI AcAraniSThA ane siddhAMtaniSThAne kAraNe sahajAnaMda svAmIe dharmakSetre lokazAhI pravartAvI. temaNe nAta, jAta ane raMganA bheda bhulAvI, sarvane dharma, karma ane jJAnanI samAna taka pUrI pADI. svAmInArAyaNa saMpradAyane vizvanI koI paNa vyakti pALI zake ane pragati karI zake evo banAvyo. dharmakSetre krAMti sarjanAra sahajAnaMda svAmInuM nAma jagatanA mahApuruSomAM mukAyuM che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra (6) koI paNa dharmanI mahattA tenA anuyAyIonI saMkhyAthI AMkI zakAya nahIM. paNa dharma lokomAM keTalo prANa pUre che, saMskArI jIvana pratye keTalo abhimukha kare che, nIti ane AdhyAtmika jIvana pratye keTalo utsAha prere che te parathI tenuM mApa nIkaLe. svAmInArAyaNa saMpradAyanuM saMkhyAbaLa nAnuM, sthapAyAne thoDAM varSo thayAM, chatAM temanA bhaktonuM bhaktibaLa ane zraddhAbaLa moTuM che. emanuM jIvana saune preraNA ApanAruM, duHkhamAM AzvAsana ApanAruM, sukhamAM zAMti ApanAruM, bhautika samRddhimAM ALoTatA dhanikone AdhyAtmika ane naitika mArgadarzana ApatuM rahe evuM che. (7) svAmInArAyaNa saMpradAya aitihAsika daSTie mahattvano che. gujarAtanI prajAnI AdhyAtmika jarUriyAtane teNe saMtoSI che. te pazcimane paNa AkarSe che. emAM jaDa rUDhione sthAna nathI. tattvajJAna, nItizAstra badhAne AvarI le che. mAnavIne mArga cIMdhe che. ApaNuM hRdaya pavitra ne nikhAlasa hoya to sarvavyApaka prabhu nAnakaDA hRdayasiMhAsana para besI zake che. (8) AMtararASTrIya bhASAmAM sahajAnaMda svAmInA jIvana, kArya ane saMdezane lagatAM pustakonuM prakAzana thAya e mATe prayatno thayA che. gujarAtI, hindI ane aMgrejImAM to emanAM jIvana, kArya ane upadezane lagatAM pustako pragaTa thayAM che. (9) saMvata 2037mAM sahajAnaMda svAmInA dvizatAbdI mahotsava prasaMge emanA jIvana ane saMdezanA sAhitya dvArA pracAra karavA prayatno thayA che. sahajAnaMda svAmIe "vacanAmRta'no upadeza nIce jaNAvelAM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sahajAnaMda svAmI gAmomAM Apelo : amadAvAda, kAriyANI, gaDhaDA, paMcALA, loyA, vaDatAla ane sAraMgapura. vacanAmRta' dharmapustakamAM svadharma, jJAna, bhakita, vairAgya, sAMkhyayoga vagere AdhyAtmika praznonI sAdhakane khyAlamAM rAkhIne temaNe carcA karI che. gujarAta, saurASTra ane kacchanA mukhya vistArone AvarI le evI rIte sahajAnaMda svAmIe cha sthaLoe suMdara maMdiro emanI hayAtImAM ja baMdhAvyAM hatAM. prathama amadAvAdanuM maMdira 1878nA phAgaNamAM, bIjuM bhUjamAM saMvata 1881nA vaizAkhamAM, trIjuM vaDatAlamAM saMvata 188ranA kArtikamAM, cothuM dholerAmAM saMvata 1882nA vaizAkhamAM, pAMcamuM jUnAgaDhamAM saMvata 1884mAM ane chaThuM gaDhaDAmAM saMvata 1885mAM Aso mAsamAM. bhakti uparAMta dhArmika jJAna meLavavA maMdira najIka sabhAmaMDapa sthapAyA. tyAM bhUkhyAne anna apAtuM. sAdhuo mATe rahevAnI sagavaDa karavAmAM AvI. satsaMganI carcA thatI, tyAM harikathAo thatI, AratI thatI. tyAM svacchatA ane AcAravicAra zuddhi para bhAra mUkavAmAM Avato. maMdiramAM strIo mATe judI vyavasthA karavAmAM AvatI. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM saMskArasamRddhi mATe nIce mujabanA niyamo karavAmAM AvelA: (1) vahelA UThI pathArImAM bhagavAna zrI svAmInArAyaNanA nAmanuM smaraNa karavuM. tyAra bAda nitya kamo patAvI, snAna karI, pUjA karyA pahelAM annajaLa na levAM. (2) dararoja sAMje maMdire darzana mATe javuM, gAmamAM maMdira na hoya to sAMjanI prArthanA ghare karavI. bhajanakIrtana gAvAM. sUtAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra pahelAM pada gAvAM. (3) dareka vastu bhagavAnane dharAvI khAvI. gALyA vinA dUdha ke pANI pIvA nahIM. ekAdazInuM vrata karavuM. (4) dArUpAna, mAMsabhakSaNa, vyabhicAra, corI ke bhraSTa AcAra A pAMca pApa kadI karavAM nahIM. (5) bhUvA tema ja maMtrajaMtra mAnavAM nahIM. bhUtano vahema lAge to nArAyaNa kavaca athavA hanumAna stotrano japa karavo. (6) krodha karavo nahIM, koInI niMdA karavI nahIM, vivAda karavo nahIM, apazabda bolavA nahIM, ahaMkAra karavo nahIM. (7) bhagavAna zrI svAmInArAyaNane avatArI mAnI tenI upAsanA karavI. (8) satsaMgInI avagati thAya nahIM. ene mokSa maLe. aMtakALe prabhu ane tenA saMto darzana daIne akSaradhAmamAM teDI jAya evo vizvAsa rAkhavo. (9) sukhaduHkha Ave to kalyANa mATe ja Izvara prere che. pachI te kALa ke karmanA niyama mujaba bhale hoya. (10) satsaMgIne duHkha Ave to te ghaNuM AvavAnuM hatuM, temAMthI thoDethI maDhyuM ema daDha zraddhA rAkhavI. satsaMgIne zULInuM du:kha kaTa jAya. (11) satsaMganA niyama rAkhavAmAM pAchA na paDavuM. sahajAnaMda svAmIe kareluM kArya gujarAtamAM avatArakArya nIvaDyuM che. gujarAtamAM lAkho anuyAyIo, 1500 maMdira, niyamita dharmopadeza karanArA 2000 sAdhuo che. sAdhuo gAmaDe gAmaDe pharIne svAmInArAyaNa saMpradAye karelI keTalIka maulika Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI praNAlikAo dvArA Aje paNa sahajAnaMda svAmInA jIvanasaMdezane phelAvI rahyA che. eka vakhata ghanazyAmanA bALapaNamAM emanA pitA dharmadeve eka pATalo maMgAvyo. enA para rezamI rUmAla pAtharyo. te para eka sonAmahora, eka pustaka ane eka nAnI talavAra mUkI. A traNa vastuo mUkyA pachI jovA lAgyA ke ghanazyAma kaI vastu upADe che. ghanazyAma pATalA pAse AvyA. pATalA parathI pustaka hAthamAM upADI lIdhuM. A joIne emanAM mAtApitAne khAtarI thaI ke emano putra bhaNIne vidvAna thaze. eka samaye dharmadeva ane bhaktimAtA traNe putrone laI tIrthayAtrA karavA nIkaLyAM. gumAnasiMha nAmanA rAjAnA paricayamAM AvyA. rAjAe dhanazyAmanA jamaNA pagamAM aSTakoNa, UrdhvarekhA, svastika, jAMbu, java, vajra, aMkuza, ketu ane padma evAM kula nava cihno joyAM. DAbA pagamAM trikoNa, kaLaza, gopada, dhanuSa, mIna, ardhacaMdra ane vyoma evAM sAta cihno joyAM. rAjAne khAtarI thaI ke ghanazyAma bhagavAna che. 30 sahajAnaMda svAmI varasanA cAra mAsa dAdA khAcarane ghera rahetA. dAdA khAcarane puSkaLa Arthika ghasAro paNa veThavo paDato. rAjakhaTapaTo paNa ghaNI thatI. teo emane tyAM aThThAvIza varSa rahyA. dAdA khAcaranuM ghara sahajAnaMda svAmInuM ja thaI gayuM hoya ema lAgatuM hatuM. evo e kuTuMbano tyAga ane prema hato. sahajAnaMda svAmI emane tyAM emanA avasAna sudhI rahyA hatA. eka vakhata dAdA khAcara hajAmata karAvatA hatA. ardhI hajAmata Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 31 thaI hatI. koIke tyAM AvIne jaNAvyuM. ''tamane sahajAnaMda svAmI bolAve che. teo ardhI hajAmate maLavA AvyA. mAthe eka kApaDano kaTako vIMTALyo hato. mahArAje dAdA khAcarane pUchyuM: ''tame kyAMthI Avo cho?'' dAdA khAcare kahyuM, ''mahArAja, hajAmata karAvavA beTho hato. ApanI AjJA thaI eTale Avyo chuM.'' sahajAnaMda svAmI kahe, ''bhAI, hajAmata to pUrI karAvI levI hatI.'' dAdA khAcare nakAramAM javAba Apyo. dAdA khAcare jaNAvyuM, ""e to pachI paNa thAya. Apano bola jhIlI levo e ja mahattvanuM kAma che. bIjAM kAma to pachI thaI zake.'' - svAmI sahajAnaMde dAdA khAcarane kahyuM: ""garAsa tamArI bahenone ApI do.'' dAdA khAcara ApavA taiyAra thayA. sahajAnaMda svAmIe prazna pUchyo, "have tame zuM karazo ?'' dAdA khAcare javAba Apyo: "mahArAja, huM have bhAvanagaramAM nokarI karIza.'' sahajAnaMda svAmI kahe: ''tame nokarI karajo ane bahenono garAsa saMbhALajo. tamane varasanA so rUpiyA Apaze.'' dAdA khAcare eka varSa sudhI bahenono garAsa sAcavyo. sahajAnaMda svAmIe bahenone kahyuM: "tame to tyAgI cho. tamAre garAsanuM zuM kAma? tamArA bhAIne ApI do.'' baheno kahe, "bhale bhagavAna !'' dAdA khAcara pAchA darabAra thayA. dAdA khAcara sahajAnaMda svAmInA bhakta hatA. dAdA khAcara gaDhaDAnA hissAnA bhAgIdAra hatA. ao bhAga emanA pitarAI bhAI jIvA khAcarano hato. jIvo khAcara paNa sahajAnaMda svAmIno ziSya hato. sahajAnaMda svAmI dAdA khAcara upara Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sahajAnaMda svAmI vizeSa prema rAkhe. tethI jIvA khAcarane duHkha thatuM. eka vakhata teNe sahajAnaMda svAmIne mArI nAkhavAno vicAra karyo hato. jIvo khAcara sahajAnaMda svAmIne kahetA ke teo dAdA khAcara tarapha pakSapAta rAkhatA hatA. eka vakhata comAsAmAM sahajAnaMda svAmI nadIe nAhavA jatA hatA. jIvo khAcara emanI sAthe hato. sahajAnaMda svAmIe kahyuM: ''sAdhuo mATe eka dharmazALA baMdhAvavI joIe.'' jIvo khAcara kaheH "evA to kaMIka verAgIo bhaTake che.'' sahajAnaMda svAmI nAhIne dAdA khAcarane darabAre AvyA. temaNe dAdA khAcarane paNa dharmazALA baMdhAvavA aMgenI vAta karI. dAdA khAcara kaheH " "AjathI mAruM ghara verAgIone UtaravA mATe ApI do. huM sAdhuo bhego rahIza. strIo tyAgI bAIo sAthe raheze.'' sahajAnaMda svAmIe jIvA khAcara sAme joIne kahyuM : ""joyuM? tame kevo uttara Apyo ane dAdA khAcare kevo Apyo te? A hetane lIdhe ja ame emane tyAM TakyA chIe.'' Adhunika samayamAM sahajAnaMda svAmIe sthApelA svAmInArAyaNa saMpradAyanA kAryakSetrane svAmI zrI nArAyaNa - svarUpadAsajI pramukhasvAmI vistArI rahyA che. dukALa ane saMkaTomAM pIDitone rAhata, vidyArthIone zaikSaNika sahAya, vaidyakIya sahAya, AdivAsI ane pachAta jAtiomAM saMskAranuM siMcana, davAkhAnAM, saMskRta pAThazALA, zALA, chAtrAlaya, gurukuLa, sAhitya prakAzana, kaLAne uttejana, maMdira nirmANa, saMskArakendro vagere kAryo sAthe pramukhasvAmI samAjane bhaktirasathI navapallavita rAkhe che. sarvadharmasamabhAva ane sarvajIvasamAdara e Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra 33 emanI viziSTa bhAvanA che. AvA saMto paNa bhagavAnanI kRpAthI ja maLe che. AvA saMto saMskAranI paraba che. saMvata 203mAM sahajAnaMda svAmI dvizatAbdI mahotsava UjavAyo te prasaMge vyasanamukti yajJanI rUparekhAmAM nIcenAM vyasano mUkavAnI yAdI nakkI thaI hatI (1) dArU (2) tADI (3) bIDI (4) sigAreTa (5) hoko (6) tamAku (7) chIMkaNI (8) gAMjo, bhAMga. sadAcAravRddhi yajJanI rUparekhA nIce mujaba che temAM nIcenA niyamo levAnI yAdI nakkI thaI hatI: (1) sUryodaya pahelAM UThI javuM. (2) niyamita pUjA karavI. - (3) tilaka-cAMllo karavo. (4) pUjA karIne ja jamavuM. (5) DuMgaLI-lasaNa na khAvAM. (6) hoTalanI cIjono tyAga. (7) sAdo pozAka paheravo. (8) lAMbA vALa na rAkhavA. (9) halakuM sAhitya na vAMcavuM. (10) nATaka - sinemA na jovAM. (11) pattAM-jugAra na ramavAM. ' (12) laoNTarI na levI. (13) apazabda na bolavA. (14) krodha na karavo. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 , sahajAnaMda svAmI (15) corI na karavI. (16) vidyArthIoe parIkSAmAM corI na karavI. (17) juThuM na bolavuM. (18) ThaThA-mazkarI na karavI. (19) niMdA na karavI. (20) mAbApanI AjJAnuM pAlana karavuM. (21) bIjAne vyasana mukAvavA, niyama dhAraNa karavA preravA. (22) Avakano dasamo ke vIsamo bhAga dAnamAM Apavo. (23) vagara vicAryo kharca na karavo. (24) samaya nakAmo na bagADavo. (25) aThavADiye satsaMga sabhAmAM niyamita javuM. (26) prakAza, patrikA ane premavatInA AjIvana grAhaka karavA. A saMpradAyamAM dareka dharmonAM zubha tattvono samAveza thayo che. jaina dharmanAM ahiMsA, tapa, dehadamana ane AcArazuddhi, bauddha dharmanAM dayA, saMyama, sAdAI, tRSNA, saMkocana ane madhyama mArganI svIkRti, zIkha dharma kathita suhRdabhAva, potAnA dharmabaMdhuo mATeno pakSa, kIrtana bhakti, dharmagraMthano mahimA tathA zrama ane puruSArthanI AvazyakatA, yahUdI dharma praNIta namratA, saMtoSa, samUhaprArthanAnuM mahattva, khristI dharma upadezela mAnavaprema, janasevA, sahiSNutA ane baMdhutvanI bhAvanA, islAmano jakAta, namAja, ekatA ane saMpa, jarathostI dharmanI pavitratA, daivI AsurI bheda ane saguNa sAkAra IzvaranA guNo, tAo dharma kathita paramatattvano mahimA, satu-asatuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInuM jIvanacaritra viveka, nirmAnIpaNuM, udAratA ane jagata mArgamAM nivRtti, zinto dharmanI AMtarika ane bAhya zuddhi, kaoNnphayUziyasa dharmanI samAjoddhAranI bhAvanA, ane hiMdu dharmapraNIta, veda, guru, AcArya, dharmagraMtho, sahiSNutA, matAMtara kSamA, hRdayanI vizALatA, nIti, bhakti, jJAna, anAsakti, bhagavAnanA sadA sAkAra svarUpanI upAsanA vagerenI AvazyakatA, A badhAM zubha tattvono subhaga samanvaya, sahajAnaMda svAmI praNIta svAmInArAyaNa saMpradAyamAM che. vyakti ane samAjanA naitika, dhArmika ane AdhyAtmika unnatinA teo himAyatI hatA. 35 zaMkarAcArye sthApI che evI vyavasthita guruparaMparA keTalAka pheraphAra sAthe A saMpradAyamAM sthApI che. vividha vaiSNavAcAryo ane keTalAka zaiva saMpradAyonI jema bhaktine ja mokSaprAptinA sAdhana tarIke gaNyuM che. rAmAnuja, rAmAnaMda, maghya ane zaiva saMpradAyomAM kahyo tevo dAsatva bhaktino Adarza temaNe svIkAryo che. rAmAnuja, maghna, nimbArka, rAmAnaMda, vallabha caitanya, hita harivaMza ane pAzupata zaiva siddhAMtamAM kahyo evo upAsanAno siddhAMta temaNe mAnya rAkhyo che. kharekhara svAmInArAyaNa saMpradAya e sahajAnaMda svAmIe gujarAtane ApelI anupama bheTa che. sahajAnaMdajIno svabhASAno Agraha, nIcalA vargonA lokonA utkarSanI cIvaTa, strIzakti jAgRtinI bhAvanA, samAjasudhAraNA, dharma ane nItinAM mUlyonI jALavaNI vagere bAbato khAsa noMdhapAtra che. bhagavadgItA sarve upaniSadonuM dohana che. tema sahajAnaMda Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI svAmInI 'zikSApatrI' sarve santu zAstronuM dohana che. emAM sadAcAra che, vyavahAra che, tattvajJAna che. e dharmazAstra che. zikSApatrIne ''sahajAnaMda smRti'' kahevAya che. emAM mAnavadharmanI sthApanA che. zikSA eTale zikhAmaNa ane patrI eTale patra. zrIjI mahArAje potAnA Azritone zikhAmaNarUpI upadezathI bharelo patra lakhyo che, mATe enuM nAma "zikSApatrI' rAkhyuM che. enA vAMcana, abhyAsa ane nityapATha dvArA Aje paNa temanI pratyakSa vANIno lAbha ApaNane maLe che. sahajAnaMda svAmI kahe che ke "zikSApatrI'no hetu mAtra saMpradAyanA lokonuM nahIM paNa vizvanA samasta jIvonuM kalyANa karavAno che.'' e badhAM zAstronuM dohana che ja, paraMtu parama kalyANakArI che. emAMthI dharma, artha kAma ane mokSa cAra puruSArtha pAmavAnI mukhya cAvI maLe che. emAM dhArmika vyavahAra, sadAcAra, viveka, nitya vyavahAra, khAnapAna, ahiMsA, vezabhUSA, Arthika vyavahAra vagere viSayonI carcA "zikSApatrI'nA 21ra saMskRta zlokomAM jovA maLe che. maMgalamUrti sahajAnaMda svAmIne, emanA preraNAdAyI jIvana ane kAryane tathA upadezone gujarAta, saurASTra, kaccha ane samagra bhAratanI prajA kadI bhUlI zake ema nathI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. sahajAnaMda svAmInA upadezo 1. upadezaviziSTatA svAmI sahajAnaMde vaktAnI zuddhi para bhAra mUkyo che. je koI vaktA kAma, krodha, lobha, mAyA vagere aMdaranA zatruothI dagdha thaI vartatA hoya, tenA moDhAmAMthI gItA, bhAgavata vagere sagraMtha sAMbhaLe, teNe karIne koInuM kalyANa thatuM nathI. paraMtu kharAba thAya emanA upadezo samAjanA nIcalA tharanA lokone paNa sparzI zake che. madhyama tema ja ucca vargane paNa sadvicAra ane sadvartana karatA karI mUke che. veda, vedAMta, sAMkhyayoga vagere AdhyAtmika pustakono sAra saraLa, spaSTa, TUMkI, arthagaMbhIra ane lagabhogya vANImAM utArI AbAlavRddha sarva sahelAIthI samajI zake tevI rIte ja janatA samakSa mUkI pote upadeza-pravAha vahevaDAvyo che. emaNe satsaMgamAM kahelI vAto manuSyane manovAMchita phaLane denArI che. emaNe pAtratA ane adhikArabhedano vicAra dRSTi AgaLa rAkhIne upadezano lAbha mumukSuone Apelo che. bALakane davA ApavI hoya tyAre pahelAM tene priya evI svAdiSTa vastuo ApI pachI davA ApavAmAM Ave che temAM mukhya hetuo svAdiSTa vastuo ApavAno nathI. paraMtu davA ApI roganI zAMti karavAnuM mukhya dhyeya che. tevI rIte A duniyAmAM judI judI rucivALA mANaso hoya te badhAnuM hita thAya tevI rIte adhikArabhedathI pAtratA pramANe zAstrakAro tathA mahAna puruSo Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sahajAnaMda svAmI upadeza Ape che. vicakSaNa vaidha rogInA roganI cikitsA karyA pachI yogya davA Ape che. tevo prakAra jJAnadAnamAM jovAmAM Ave che. sahajAnaMda svAmIe saMbhALapUrvaka mumukSuonI pAtratAno vicAra karI jJAnadAna kareluM che, pAtratA vinAnuM jJAna haMmezAM viruddha asara kare che. teo jaNAve che ke bhagavAnanA ghaNA avatAro thayA che, te paNa namaskAra karavA yogya ane pUjavA yogya che. emaNe veda, paMcAyatanadeva ane avatAro e sarvanuM gaurava vadhAryuM che. teo jaNAve che ke devatA, tIrtha, brAhmaNa, pativratA, sAdhu ane veda emanI niMdA kyAre paNa na karavI, ane na sAMbhaLavI. mArgamAMthI pasAra thatAM devamaMdira Ave to tene joIne namaskAra karavA ane devanuM darzana karavuM. viSNu, ziva, pArvatI, gaNapati ane sUrya e pAMca devone pUjya mAnavA -------- emaNe emanA upadezomAM 'mata-sahiSNutA' tathA 'dharma sahiSNutA'nuM darzana karAvyuM che. ekAdazI, janmASTamI, tathA zivarAtrinuM vrata AdarapUrvaka karavuM. zrAvaNa mAsamAM zrI mahAdevanuM pUjana bilvapatrathI karavuM. tIrthayAtrA zakti pramANe karavI. cAra veda, vyAsasUtra, zrImadbhAgavata, viSNusahasranAma, bhagavadgItA, viduranIti, vAsudevamAhAtmya ane yAjJavalkyasmRti, e ATha zAstrono yathAvidhi abhyAsa karavo. 2. paMcavartamAna paramAtmAne potAnA bhaktanA manoratha pUrA karavA e ja prayojanakArya hoya che. adharmano nAza karI dharmanuM sthApana karI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInA upadezo 39 asaMkhya jIvonuM kalyANa karavArUpa avatArakArya siddha kare che. bhAgavatadharmanuM sthApana, poSaNa ane pravartana e avatArakArya samApta karavA sahajAnaMda svAmIe pUrvabhUmikA rUpe "paMcavartamAna", "ekAdazaniyama', ane "AhArazuddhine potAnA upadezamAM agrasthAna ApeluM che. vartana karavAnI paddhati eTale vartamAna. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM praveza karanAra sarva mumukSuone vartana' karavAnuM hoya che. vartamAna pALavAnAM hoya che. A saMpradAyamAM praveza thatAM pahelAM thaI gayelA ayogya vartananuM sAcA sapuruSa AgaLa nivedana karI, yathAzAstra prAyazcitta mAgI laI, cAlu vartamAna kAma zuddha vartana karavAnI khAtarI ApI, bhaviSyamAM zraddhApUrvaka tevuM vartana cAlu rAkhIza evI pratijJA tenuM nAma vartamAna. vartana karavAnI koI pratijJA le tyAre saMkalpa mukAvavAno vidhi karavAmAM Ave che. ''kALa mAyA, pApakarma tathA yamadUtanA bhaya thakI mukta thavA zrIkRSNadevane zaraNe Avyo chuM ne bhagavAna mAruM rakSaNa karo.'' A maMtrano uccAra mumukSue karavAno hoya che. je vartamAna grahaNa kare te A svAmInArAyaNa saMpradAyano anuyAyI thaI zake. vartamAna pAMca che. gRhasthAzramI tathA tyAgAzramIonAM bhinna bhinna vartamAna kahelAM che. prathama gRhasthonAM paMcavartamAna ApaNe joIe : (1) dArU na pIvo (2) mAMsabhakSaNa na karavuM (3) corI na karavI (4) vyabhicAra na karavo (5) vaTalAvuM nahIM. gRhasthoe A pAMcano tyAga karavAno hoya che. tyAgAzramIe A pAMca uparAMta niSkAma, nilabha, nirmAna, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sahajAnaMda svAmI ni: svAda ane niHsneha e pAMca vartamAna pALavAnAM hoya che. tyAgAzramIonAM paMcavartamAna niSkAma, nilabha, niHsvAda, ni:sneha ane nirmAna che. kAma, lobha, rasAsvAda, sneha ane mAna - A pAMca aMdaranA zatruo, vidvAnone paNa jItavA kaThaNa che. A pAMca sarva doSamAtranI khANa rUpa che. tyAgAzramIoe A pAMca zatruone pAMca vartamAnanA pAlana vaDe vaza karavA. tyAgIonA A paMcavartamAna gRhasthone paNa manathI pALavAnA che. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM vartamAna dharmano prabaMdha baLavattara, Avazyaka ane aMta:karaNanI zuddhi ApanAra mAnelo che. je vartamAna dharmano lopa kare che, ane mithyA jJAnanI mAphaka pralApa kare che tene "asura' kahelo che. paramAtmA tulya sevA karavA yogya sapuruSa hoya to paNa tenAmAM paMcavartamAnanI daDhatA joIe. vartamAna grahaNa karavA eTale zaraNAgata thavuM. zaraNAgata eka paramAtmAno daDha Azraya rAkhe. ema paramezvara sivAya koIne kartA samaje nahIM. duHkhamAM paNa paramAtmA sivAya koIne jANe nahIM. sukha paNa prabhu sivAya koI anya pAse Icche nahIM. paramAtmAnI AjJA pramANe varte. tenAM karma prabhu aMgIkAra kare che. Aloka tema paralokamAM tenuM parama kalyANa thAya che, vartamAna grahaNa karatAM jIvanAM saMcita karma baLI jAya che, kriyAmANa sArAM ja kare. paraMtu prArabdhakarma je zAstra niyamAnusAra bhogavyA vinA nAza thatAM nathI te paNa paramAtmA pote laI le che. jIvane karelAM zubhAzubha karma avazya bhogavavA paDe che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmInA upadeza prArabdhakarma moTA moTA mahAtmA puruSo, samartha jJAnI, maharSi vagere koIe bhogavIne ja ochuM kareluM che. te karma anyathA karanAra eka paramAtmA ja che. manuSyane potAnAM karma pramANe sukhaduHkha bhogavavAM paDe che, je bhagavAnano bhakata hoya tene jeTaluM du:kha thAya che te tuccha padArthane arthe bhagavAnanI AjJA lopave karIne thAya che. jeTaluM sukha thAya te bhagavAnanI AjJA pALave karIne thAya che. ( zikSApatrI'mAM ekAdaza niyama vistArapUrvaka varNavelA che. tyAgAzramI ane gRhasthAzramI darekane e pALavAnA che. A saMpradAyamAM tyAgI gRhastha ekAdaza niyamo sAyaM prArthanA samaye bhAgavata pratimA samakSa haMmezAM pratijJArUpe bolavAnA hoya che. te niyamo nIce pramANe cheH hiMsA na karavI janakI, para triyA saMgako tyAga mAMsa na khAvata, maghakuM, pIvata nahi4 baDa bhAga. "vidhavA; sparzata nahIM, karata na AtmaghAta; corI na karanI kAkI, kalaMka na koIkuM lagAta. niMThata nahi koI devakuM, bina khapato nahi khAta;" vimukha jIva ke vadanase kathA sUnI nahiM jAta. - premAnaMda svAmI AhArazuddhi sahajAnaMda svAmIe AhArazuddhi para ghaNe ja bhAra mUkyo che. AhArazuddhithI aMtaHkaraNa zuddha thAya che. aMta:karaNa zuddha thAya, tyAre AtmA-paramAtmAnA svarUpanI smRti kAyama rahyA kare. zrI zaMkarAcArye sAdhanacatuSTaya upara bhAra mUkyo che. sahajAnaMda svAmIe svAmInArAyaNa saMpradAyamAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMda svAmI AhArazuddhi, IndriyonA AhAra zuddha rAkhavA upara bhAra mUkyo che. teo kahe che, "paMca indriyo dvArA jIva je AhAra kare che te AhAra jo zuddha kare to aMtaHkaraNa zuddha thAya ane aMta:karaNa zuddha thAya to akhaMDa bhagavAnanI smRti rahe. jo paMca IndriyonA AhAramAMthI eka paNa indriyano AhAra malina thAya to aMta:karaNa paNa malina thAya.' 3. AtmA - anAtmAviveka je sukhathI potAnA bhaktone baMdhana thAya, tevuM sukha kyAre paNa temane ApatA nathI. je duHkhathI potAnA bhaktone AtmA-paramAtmAnA svarUpanuM smaraNa thAya tevuM du:kha Ape che. mAnI hoya tenI bhakti paNa AsurI kahevAya.'' mATe dehabhAva TALI dharma, jJAna, vairAgya, bhakti vagere bhagavat prasannArthe zAzvata karavAno kahyo che. teo kahe cheH "dehane vize ahaMbuddhi ne dehanA saMbaMdhIne vize mamatvabuddhi e ja mAyA che. e mAyAne TALavI. e mAyAne jeNe TALI te mAyAne taya kahevAya.'' ""e mAyAne TALIne bhagavAnamAM prIti karavI.'' je sarva vAsanAno tyAga karI svadharmamAM rahe ane je bhagavAnane bhaje che te sAdhu kahevAya. A dehamAMthI Asakita TALI, satya evo potAno AtmA ane satyasvarUpa paramAtmAne vize prIti karavI evo sahajAnaMda svAmIno siddhAMta Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMga viSayAsakita paramAtmA svarUpano sAkSAtkAra thAya tyAre nAza pAme. Avo sAkSAtkAra pAmanArA puruSa virala hoya. viSayone dharmathI upabhoga karo. paMca viSayonuM sevana karo. haribhaktane paMca viSaya che. bhagavAnanI kathA sAMbhaLavI te zrotrano viSaya che, bhagavAna ke saMtanA caraNanI rajano sparza e tvacAno viSaya che. bhagavAna ke saMtanAM darzana karavAM te netrano viSaya che. bhagavAnanI prasAda levo tathA guNa gAvA te jIbhano viSaya che. bhagavAnane caDyAM evAM puSpanI sugaMdhI levI, te ghANano viSaya che. 'dehane vize ahaMbuddhi ane dehanA saMbaMdhIne vize mamatvabuddhi e mAyA.'' A ahaMtA, mamatA TALavA mATe yogIo ghaNA prayatno kare che. sapuruSane vize daDha prIti e ja AtmadarzananuM sAdhana che ane sapuruSono mahimA jANyAnuM paNa e ja sAdhana che. ane paramezvaranuM sAkSAt darzana thavAnuM paNa e ja sAdhana che. 4. satsaMga satyarUpa evo je potAno AtmA tathA satyarUpa evA je bhagavAna teno saMga te satsaMga. je evo saMga kare te satsaMgI. satsaMga kalyANanuM kAraNa che, satsaMgathI bhagavAna vaza thAya, mokSa prApta karAvanAra satsaMga che, pUrvajanmanA saMskArane laIne satsaMga thAya che. pratyakSa paramAtmA ane temanA saMtonI oLakhANa satsaMga sivAya thAya nahIM. A lokomAM paramAtmA ane paramAtmAnA sAdharmyu pAmelA mukta ke saMtapuruSo manuSyarUpe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahajAnaMTha svAmI vicaratA hoya, tyAre temanA svarUpane oLakhavuM e ghaNuM ja muzkela hoya che. 44 satsaMga vize niSThA thayA sivAya pratyakSa paramAtmAnA svarUpanuM oLakhANa thatuM nathI. sahajAnaMda svAmIno siddhAMta che ke bhaktinI siddhi satsaMga vinA thatI nathI. bhakti satsaMganI samajaNathI surakSita rAkhavI joIe. temaNe maMdiromAM bhavya sabhAmaMDapa taiyAra karAvyA. jethI bhakti ane satsaMga bannenuM sevana potAnA Azrito karI zake. satsaMga vinA pratyakSa bhagavAna na oLakhAya. arjunane jyAre svayaM paramAtmAe divya daSTi ApI potAnuM vizvarUpa batAvyuM tyAre ja e svarUpano nizcaya thayo. pAMDavone nAradajIno satsaMga hato. arjunane kRSNacaMdre kRpA karI potAnA svarUpanuM jJAna ApyuM tyAre ja sAcI oLakhANa thatAM emanI zaraNAgati svIkArI. satsaMga vinA game teTalI bhakti kare topaNa mumukSunI indriyo niyamamAM AvatI nathI. game teTalAM vrata, tapa, tIrtha, dahana, japa, yoga, yajana kare paraMtu satsaMga sivAya mananI zAnti to na ja thAya. sahajAnaMda svAmI kahe che, vairAgya ane svadharma teNe karIne jeNe potAnI indriyone vaza na karI hoya, to te bhagavAnane bhagavAnanA bhakatane saMge rahyo nathI paNa dukhiyo rahe. jeNe potAnI indriyo na jItI hoya tene koI ThekANe sukha na thAya. bhagavAnanI bhakti karato hoya, topaNa jyAre indriyo viSayamAM taNAI jAya tyAre to te haribhaktanA hRdayamAM ati du:kha thAya che. mATe potAnI sarve indriyone jItIne vaza kare, te ja sadA sukhiyo rahe che. 'satsaMga' vinA bhakti nirvighna karI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 satsaMga zake nahIM. satsaMgano pratApa atizaya moTo che. mana, karma, vacane niSkapaTapaNe satsaMga karavo. satsaMgamAM praveza karatAM paMca vartamAna ane ekAdaza niyama pALe. pazupaNuM maTI manuSyatva Ave. nitya satparuSono saMga karavo. cora, pApI, vyasanI, pAkhaMDI, kAmI, kImiyA vagere kriyAo karI janatAne ThaganAra e che. AvA prakAranA manuSyano saMga na karavo. je manuSya bhakti ane jJAnano tyAga karI, strI, dravya vize lolupa hoya, pApa karato hoya, te manuSyano samAgama na karavo. satsaMga karavo to "sAcA saMta'nI parIkSA karI, pachI samAgama karavo. cAritryazUnya, pravacanapaTu, vAcyArtha jJAna kathanArA, sAdhu vezadhArI, kahevAtA satparuSonI dAMbhika kathAvArtAthI koI paNa jIvano mokSa thaI zakato nathI. jemanAmAM vidyAzuddhi, karmazuddhi eTale ahiMsA, brahmacarya vagere sadAcAramAM daDha niSThA hoya, jemanAmAM cAritryazuddhi hoya, jemanAmAM mana, vANI ane kriyAmAM ekarUpatA hoya, evA puruSanI parIkSA karyA pachI buddhizALI manuSya teno satsaMga karavo. kaLiyugamAM jIvonuM kalyANa karavA nirmaLa aMta:karaNavALA puruSo ja samartha che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. ekAMtikanI mukti dharma, jJAna, vairAgyayukta bhagavAnanI bhakti kare te ekAMtika kahevAya. jene bhagavAna vinA bIjI koI vAsanA na hoya, potAne brahmarUpa mAnIne bhagavAnanI bhakita karato hoya te ekAMtika bhakta kahevAya. ekAMtika bhakta potAnuM rUpa, deha mAne nahIM. potAne caitanyarUpa mAne. svadharma, jJAna, vairAgya sahita bhagavAnanI bhakti kare ane bhagavAna sivAya bIjA koI padArthanI vAsanA rAkhe nahIM. | muti to bhaktithI thAya che. paraMtu bhakita nirvina rahevA sAru dharma, jJAna ane vairAgya, je bhakitanA sahAyarUpa "upakaraNa' che, tenuM rakSaNa atyAvazyaka che. dharma bhakitanuM mastaka che, jJAna bhaktinuM hRdaya che, vairAgya bhakitano caraNa che, bhakita dharma sahita, jJAna sahita, vairAgya sahita karavI, AtmaniSThA, vairAgya ane dharma bhaktino sahAyarUpa upakaraNa che. bhagavAnanI bhakti vinA ekaluM brahmajJAna athavA ekalo vairAgya mokSa karI zakatA nathI. AtmaniSThA, vairAgya ane bhagavAnane vize bhakti e traNe bheLAM hoya tyAre koI jAtanI khoTa na kahevAya. dharma, jJAna, vairAgya ane bhakti e cArene ekabIjAnI apekSA che. 46 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. dharma divya akSaradhAmamAM rahelA paramAtmA jema divya che, tema ja manuSyarUpe vicaratA paramAtmA paNa dibdha che. sadAcAra te dharma ahiMsA Adi sadAcAra, tene A manuSya pALe che. te Aloka ane paralokane vize mahAsukha pAme che. pUrve je moTA puruSa temaNe paNa jo kyAreka adharmAcaraNa karyuM hoya to tenuM grahaNa na karavuM. karmadharma rahita hoya to tenuM AcaraNa na karavuM. koIka phaLanA lobhe dharmano tyAga na karavo. ahiMsAmaya dharma mokSaparAyaNa che. e sAdhuno dharma che. te kalyANane arthe che. sAdhue mana, vacana, karme koInuM bhUMDuM icchavuM nahIM. zAMta svabhAve rahevuM. te sAdhuno dharma che. bhagavAnanA bhakta hoya teNe atizaya garIbapaNuM pakaDavuM. paNa koInuM apamAna karavuM nahIM. koI alpa jIvane dukhavavo nahIM. ahaMkArane vaza thaI jenetene dukhavato kare te bhagavAna khamI zake nahIM. game te dvAre prakaTa thaIne e abhimAnI puruSanA abhimAnano sArI peThe nAza kare che. je garIbane kalpAve tenuM to koI rIte rUDuM ja thAya nahIM. bhagavAnano bhakta hoya athavA koI bIjo hoya, paNa garIba mAtrane leza paNa dukhavavo nahIM. jo garIbane dukhave to brahmahatyA jeTaluM pApa thAya che. koI jIva-prANImAtranI paNa hiMsA na karavI. strI, dhana ne rAjyanI prAptine arthe paNa koI manuSyanI hiMsA na karavI. koI vyaktie AtmaghAta na karavo, zastrathI potAnA ke bIjAnA aMgane nukasAna na karavuM. svArtha mATe koIne mithyA 47 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 sahajAnaMda svAmI apavAda AropaNa na karavo. koIne gALa na devI. strIone duHkha thAya evuM vacana na kahevuM. emane zikSA na karavI. te AtmaghAta kare evuM vartana na karavuM. hiMsAmaya yajJonuM khaMDana karI ahiMsAmaya yajJo karI ahiMsA dharmanI punaH pratiSThA karavI. brahmacarya A saMpradAyano prANasamo dharma che. brahma' - parabrahma-paramAtmAnA-mArgamAM cara-gati karavA sAru A vratanA pAlananI atyaMta AvazyakatA che. A vratanuM je pAlana kare, te ja brahma paramAtmAnA svarUpane jANavAno adhikArI thAya che. brahmacarya pALanAra para emanI prasannatA rahe che. brahmacArInI sevA emane atizaya game che. brahmacarya to ISTadevane vize jeTalI nirdoSa niSThA hoya, teTaluM ja pALI zakAya. brahmacaryavratanA saMrakSaNanA niyamo mATe ghaNA manuSyo prayatnazIla thatA haze. paraMtu "niSThA' vinA niyamamAM zithilatA AvyA sivAya rahe ja nahIM. ekalA niyamathI e vratanI siddhi na thAya. jenAmAM niSThA ane niyama banne sAthe hoya te ja niSkAmI vartamAna siddha karI zake che. strIo strIone ja upadeza karI zake ane puruSo puruSone bodha ApI zake. e uddhava saMpradAyanI alaukika dharmamaryAdA che. ''bhagavAnanA maMdiramAM je duSTa buddhivALo manuSya parastrIono sparza kare che athavA vAre vAre strIo sAmI daSTi kare che te kalyANanA mArgamAMthI tatkALa paDI jAya che, nAza pAme che.'' emaNe strIo ane puruSonAM harimaMdiro judAM kya. strIo ane puruSonI sabhA judI karI. jethI bhakti karatAM, jJAna zIkhatAM indriyo viSayamAM kheMcAI jaI manovikAra thavA pAme nahIM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma 49 puruSane buddhibhraSTa thavAnuM kAraNa strIono prasaMga che. strIone buddhibhraSTa thavAnuM kAraNa puruSo che. pUrve ghaNA mukatapuruSo ne ghaNI mumukSu strIo paraspara ekabIjAnA prasaMgathI kalyANanA mArgamAMthI paDI gayelAM che. "mukta puruSone paNa strIo narakanuM dvAra che. '' siddha puruSo paNa strIonA prasaMgamAM AvatAM pataMgiyAM dIvAne dekhI temAM paDI nAza pAme che, tema kalyANanA mArgamAMthI bhraSTa thAya che. mukta puruSa paNa potAnI mAtA, bahena ke dIkarI sAthe ekAMtamAM rahenAro na thAya. kAraNa ke indriyonA samUha baLavAna che. te vidvAna ane jJAnI mANasane paNa AkarSaNa kare che. mATe jitendriya siddha puruSoe paNa kayAre paNa strIono prasaMga na karavo. tema ja siddha strIoe puruSono prasaMga na karavo. moTA moTA devo paNa maryAdAnuM ullaMghana karavAthI atizaya niMdA pAmelA che. strIono prasaMga to zuM paNa strIonuM darzanamAtra paNa mukta puruSone dharma thakI pADI nAkhe che. A puruSa ane A strI evI bhedadaSTi na hatI tevA RSyazRMga RSi paNa srIprasaMgathI bhraSTa thayA che. buddhivALA mukta puruSe mArI AjJAthI athavA strIonA dharmarakSaNanA prayojana mATe paNa potAnA niyamano tyAga karI strIono prasaMga kyAre paNa na karavo. strIonA avayavone jovAthI paNa mukta puruSone potAnI sthitimAMthI calita kare che, mATe teno paNa tyAga karavo. maithunAsakta pazupakSI paNa tyAgIoe jovAM nahIM. saubharI muni brahmaniSTha hatA. topaNa mAchalAnuM maithuna jotAM potAnA vratathI calita thayA hatA. jevI rIte puruSo strIonA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sahajAnaMda svAmI nirIkSaNathI bhraSTa thAya che tevI rIte brahmaniSTha strIo puruSonA nirIkSaNa Adi prasaMgathI dharmabhraSTa thAya che. mATe strIoe paNa potAnA niyamano bhaMga karI, puruSono prasaMga kyAre paNa karavo nahIM. pUrve zukAcAryanI putrI devayAnI pitAnI kRpAthI AtmaniSTha, yoganiSTha, dharmazAstrajJa, praga9bha, udArabuddhivALI, navAM kAvya karavAmAM kuzaLa ne pitAnI mAphaka bodha karavAmAM DahApaNavALI hatI, te zukAcAryane prANa karatAM paNa vahAlI hatI. pitAnA kahevA chatAM te paraNavA nA pADatI. tapa karavAnI ruci che ema kahetI dIkarInI vairAgya ane yoganiSThA joI vizeSa Agraha karyo nahIM. samaya jatAM devaguru bRhaspatino putra kaca zukrAcAryane tyAM vidyAbhyAsa mATe Avyo. potAnA nivAsasthAnamAM kacane rAkhavAmAM Avyo. eka divasa devayAnI kacanuM rUpa joI moha pAmI. tene yogAbhyAsamAM rasa rahyo nahIM. te kacanI sevAmAM rahevA lAgI, kAmAMdha thatAM kaca pAse devayAnI ayogya mAgaNI karI kahyuM, ''tame mArA pati thAo.'' kaca to dharmajJa vIra puruSa hato. jethI te guruputrInI AvI mAgaNI svIkAre ema na hatuM. devayAnIe ghaNI prArthanA karI, paNa kace hA na pADI tyAre mUDha buddhivALI devayAnIe kacane zApa Apyo, " "tArI vidyA niSphaLa jAo.'' kace sAmo zApa Apyo, ''tAro brAhmaNa jAtino pati na thAo.' A pramANe eka hajAra ane ATha varSa sudhI devayAnI pati vinA rahI. chevaTe kSatriya rAjA yayAtine paraNI, bhRgukuLane lAMchana lAgyuM, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma devayAnInAM vrata, tapa nakAmAM thaI gayAM. jamadagninAM strI reNukAnuM daSTAMta paNa AvuM ja bodhaprada che. gaMgAjImAM jaLa levA gayelAM. tyAM citraratha nAmanA gaMdharvanuM rUpa jotAM tene bhogavavAno saMkalpa thayo, tethI apamRtyu pAmyAM. mATe brahmabhAvane pAmelI evI strIoe paNa kalyANanA mArgamAMthI pADI nAkhe evuM puruSone AsaktithI jovuM vagere dharmazAstra viruddha karma koIe paNa na karavuM. mumukSu strIoe potAnA bApa, bhAI ke pati pAse bhagavAnanI kathA, vArtA sAMbhaLavI. vidhavA strIoe purANa saMbaMdhI kathA satsaMgI vAMcato hoya to potAnA saMbaMdhI satsaMgI puruSane AgaLa rAkhI sAMbhaLavI. kIrtana, stotra, aSTaka zIkhavAM hoya to potAnA pitA vagere saMbaMdhIjano pAse zIkhavAM. paramezvarano bhakta thaIne bhakti karatA je pApa kare che, ane satsaMgamAM kuvAsanA bAMdhe che, to te pApa to tene vajalepa thAya che. kusaMgamAM jaIne parastrIno saMga kare, te thakI paNa satsaMgamAM bhagavAnanA bhakta upara kudaSTie jovAyuM hoya to tenuM vadhu pApa che, mATe jeNe bhagavAnamAM daDha prIti karavI hoya, teNe koI jAtanuM pApa potAnI buddhimAM rahevA devuM nahIM. je haribhakitane vize kudaSTi rAkhe, te atizaya pApI che. jeNe rasika bhakata thavuM hoya, teNe AvI jAtanuM pApa, teno tyAga karIne pachI rasika bhakta thavuM. bhakti ane jJAna e be kalyANanA mArga che. devamaMdiramAM bhakti nimitte ane sabhAsthAnomAM jJAna nimitte strIpuruSo Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sahajAnaMda svAmI ekaThAM maLe, te vakhate dehAtmabuddhi ke viSayAsakitanA pradhAnapaNAne lIdhe sUkSma pApapravRtti thavA na pAme te vAste, dIrdhadaSTithI strIpuruSonAM judAM judAM "harimaMdiro ane judAM judAM sabhAsthAnI sthApana karyA. tema ja strI puruSo paraspara devamaMdiramAM saMbhASaNa, sparza vagere na kare evo surakSita mokSamArga upadezyo. sahajAnaMda svAmIe ahiMsAno tathA apratikArano upadeza Apyo. bhagavAnanI AjJAthI bhagavAnanI prasannatA mATe je dharmAcaraNa karavAmAM Ave che te bhAgavata dharma kahevAya che. bhAgavata dharma sanAtana che, eno nAza na thAya. jyAre jyAre bhAgavata dharmanI glAni thAya che tyAre tyAre bhagavAnanA avatAra A pRthvI para thAya che. dharma be prakAranA cheH pravRtti dharma ane nivRtti dharma. 7. jJAna sahajAnaMda svAmIe prakaTajJAna, pratyakSa paramAtmAnA svarUpanuM jJAna ane parokSajJAna, prakaTa bhagavAnanA svarUpa upara ghaNo bhAra mUkyo che. sUrya prakaTa thAya tyAre rAtrino aMdhakAra dUra thAya. jaLa prakaTa maLe to tRSA nivRtta thAya. anna prakaTa maLe to sudhA TaLe; sUryanI, jaLanI ke annanI kevaLa vAto karavAthI te dUra thatAM nathI. unALo hoya, tRSNA atyaMta lAgI hoya, te samaye koI tRSAturanA zarIra upara ThaMDuM pANI reDe, to tene sAruM lAge, paNa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna pa3 tethI tRSA chIpe? tRSA to jaLapAna karyuM ja nivRtta thAya. tema parokSa bhagavAnanI kevaLa vArtA karavAthI kalyANa na thAya. dUdhamAM ghI raheluM che. paNa pUrI taLavI hoya to dUdhathI na taLI zakAya. te sAru prakaTa ghInI jarUra paDe. kASThamAM agni rahelo che paNa tethI najIka besavAthI ThaMDI dUra na thAya ke rasoI na thaI zake. te mATe prakaTa agninI jarUra paDe. parokSa bhagavAnanI upAsanAthI kalyANa thaI zake nahIM. te mATe prakaTa bhagavAnanI prApti thavI joIe. jagatamAM ghaNA mumukSuo potAnA kalyANa mATe japa, tapa, vrata, dAna, puNya vagere kare che. teo dharma, jJAna, vairAgya ane bhaktinI siddhi sAru rAtridivasa sAdhanA karyA kare che. paraMtu prakaTa prabhunI prAptinA abhAve te sarve nakAmAM thaI jAya che. potAnA kalyANa mATe manuSyo puNyasaMcaya kare che. annadAna, vastradAna, suvarNadAna, godAna vagere ghaNA prakAranAM dAna Ape che. yajJo karAve che, vAva, kUvA khodAve che. aneka satkarma kare che. satkarmanuM, puNyakarmanuM phaLa bhogavavA pharI janma to levo ja paDe che. karma mAtra baMdhana karanAra che. paraMtu karma jo prakaTa prabhune oLakhI emane arpaNa karI devAmAM Ave to mokSa mATe thAya. arjunanI sAme prakaTa prabhu virAjatA hatA. eo AjJA karatA, "arjuna, tuM je kriyA kare, jame, homa kare, dAna kare, tapa kare te sarva mane arpaNa kara.'' ""mArAmAM ja mana rAkhanAro thA, mAro bhakta thA, mane namaskAra kara. tuM sarva bhAve mArA svarUpamAM jaIza.'' ""sarva dharmano tyAga karI mAre ja zaraNe Ava, sarva pApathI tane mukta karIza.'' A pramANe je "prakaTa prabhu'no samAzraya karI zaraNAgati le tenuM kalyANa thAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 sahajAnaMda svAmI bhagavAnanuM sAkSAt jJAna thAya tyAre jIvanuM kalyANa thAya che. rAma, kRSNa bhagavAnanA avatAra hatA. temane lokoe pratyakSa joyA hatA. jemaNe bhagavAnane pratyakSa dIThA hoya, tenuM janmAMtare kalyANa thAya che. je Indriyo, aMta:karaNa tathA anubhava e traNe karIne pratyakSa bhagavAnane jANe tyAre pUro jJAnI kahevAya. 8. avatAravAda sahajAnaMda svAmIno siddhAMta che ke je parama divya paramAtmA che te ja jIvanA kalyANane arthe manuSya jevA thAya che. ne manuSya darzana karI zake tathA sevA karI zake evuM rUpa dhAraNa kare che, ane manuSyanI jema varte che. bhagavAna jyAre jIvane potAnuM darzana devA Icche che tyAre potAnuM alaukika aizvarya chupAvI manuSyadeha dhAraNa kare che. manuSyanA jevI ceSTA kare che. bhagavAna manuSyarUpe avatAra le che tyAre potAne divya bhAva chupAvI rAkhavA upara ja potAnI daSTi rAkhe che. zrIkRSNa arjunane divya bhAva dekhADyo. divya bhAve arjunane sukha na thayuM. zrIkRSNa manuSyarUpe darzana ApyuM, tyAre arjunane sukha thayuM. puruSottama kRpA karIne pote jIvonA kalyANa arthe pRthvIne vize prakaTa thAya che. paramAtmA jyAre pRthvI para avatAra le che tyAre manuSya jevA thaI vicAre che. paramAtmA je je tattva aMgIkAra kare che te tattva paNa divya banI jAya che. paramAtmA to sadA sAkAra ja che. paramAtmA nirvikAra ane sadA divya che. bhagavAnanAM caritra sadA kalyANakArI samajavAM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 vairAgya bhagavAnano bhakta sadA jANe che ke bhagavAna vinA bIje koI jagatane kartA che ja nahIM. bhagavAna vinA sUkuM pAMdaDuM paNa pharavAne samartha nathI. bhagavAnano daDha Azraya jene hoya tene mahApralaya jevuM duHkha AvI paDe, topaNa te duHkhathI rakSaNa karanAro bhagavAna vinA bIjAne na jANe. "upAsanA' tathA "dhyAna' sivAya Atmadarzana ke brahmadarzana thAya ja nahIM evo emano siddhAMta. bhagavAnanuM dhyAnabhajana karavuM te sAcA upAsakanuM lakSaNa che. ""jIva, mAyA ne Izvara'' e traNenA svarUpane rUDI rIte jANavuM tene jJAna kahIe. paramAtmA eka ja che. paramAtmAne bhajI jIva paramAtmAnA sAdharyane pAme che. paramAtmA jevA thavA koI samartha nathI. sarva kriyAnA pravartAvanAra ane sarvanA svAmI eka ja bhagavAna che. 9. virAgya zrIkRSNa bhagavAna vinA anya padArthamAM prIti nahIM te vairAgya jANavo. vairAgya paNa jJAnamukta hovo joIe. AtmAparamAtmAnA jJAnamAMthI je vairAgya Upaje te vairAgya kharo. tyAga na Take re vairAgya vinA.' je bhagavAnane bhaje teNe dRDha vairAgya ane AtmaniSThA rAkhavAM joIe. vairAgya karatAM paNa paramezvare bAMdhelA niyamomAM rahevAthI paMcaviSaya sahelAIthI jitAya che. bhagavAnamAM heta thaI jAya to vairAgya enI meLe ja Ave che. jeNe sarva Indriyone jItIne vaza karI hoya tene ja vairAgyavAna ne dharmavALo jANavo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. bhakti zrIkRSNa bhagavAnane vize jJAna sahita je ghaNo sneha te bhakti jANavI. sneha to hoya paNa jJAna vinAno hoya, to te bhakti na kahevAya. sneha hoya paraMtu je te paramAtmAne vize ja na hoya, to te bhakti na kahevAya. bhagavAnanI bhakti koI vakhANe te sAru na karavI, paNa bhagavAnanI prasannatA arthe ne potAnA kalyANa sAru karavI. bhakti karavI, te paNa prakaTa prabhunI karavI. parokSanI bhatithI jIvano mokSa thato nathI. paramAtmA jyAre A pRthvI upara manuSyatana dhAraNa karI prakaTa thAya che tyAre ja A jIvane prakaTanI bhakti karavAnI paLa pAke che. - paramAtmA paNa bhaktivaza che. sahajAnaMda svAmIe kahyuM che, "A pRthvI upara avatAra dhAraNa karI je kArya mATe karavAnuM hatuM te meM pUrNa karyuM che. tathApi A pRthvI uparathI huM aMtardhAna thaIza, tyAre mArA bhakto tema ja bhaviSyamAM thanArA mArA Azita avalaMbana vinAnA thaI jaze to te sarvanA avalaMbana mATe mAre kAMI karavuM joIe.'' sahajAnaMda svAmIe traNa prakAre pote "prakaTa rahevAno nizcaya tha, pahelo saMkalpaH "mahAmaMdiro' karAvI temAM bhagavata pratimAo sthApana karI, te dvArA prakaTa' rahI anaMta jIvonuM rakSaNa karavAno. bIjo: bhaktimArganI puSTi mATe maMtradIkSAnI apekSA hoI, dharmakulamAM AcAryapada - gurupada sthApana karI, te dvArA "prakaTa' rahI jIvonuM kalyANa karavAno. ane trIjo: dharma, jJAna, vairAgya ne bhaktinA svarUpano sarvane bodha thavA sAru 56 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 bhakita zatAnaMda muni pAse satsaMgI jIvanagraMtha karAvI te dvArA tema ja anya sanzAstro dvArA prakaTa rahI jIvonI mukti karavAno. paramezvaranI upAsanA karavA sAru, tyAgano pakSa moLo karI bhagavAnanAM maMdira karAvyAM che. temAM jo thoDo tyAga raheze, topaNa upAsanA raheze to teNe karIne ghaNA jIvane kalyANa thaze. ''AcArya puruSone ja dIkSA Ape ane samIpasaMbaMdha vinAnI anya strIone maMtropadeza kyAreya na Ape tathA anya tevI strIono sparza na kare, tema ja saMbhASaNa te sAthe na kare. evI AjJA pote karI, ane AcArya patnIoe potapotAnA patinI AjJAe karIne strIone ja maMtropadeza karavo, paNa puruSone na karavo. tathA potAnA samIpasaMbaMdha vinAnA puruSono sparza na karavo, tema ja temanI sAthe saMbhASaNa na karavuM, ne temane potAnuM mukha na paNa dekhADavuM evI AjJA karI.'' AvI dharmamaryAdA pote sthApana karI te e hetuthI ke bhakitamArgane vize bhaviSyamAM bhraSTavADo na thavA pAme ane strIpuruSonA dharmanuM yathAsthita rakSaNa thAya. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata | 1 2-00 | | ja | cha 0 0 | cha 9-00 9- 00 12-00 | cha | che 6-00 16-00 18-00 | cha 9-00 | cha 9-00 0 | 0 0 | 0 9- 00 saMtavANI graMthAvalI - 2006 1. jagadaguru zrI Adi zaMkarAcArya 2. zrIrAmakRSNa paramahaMsa 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI zrImA AnaMdamayI mA 5. bhagavAna mahAvIra 6. mahAtmA gAMdhIjI 7. Izu khrista 8. maharSi vinobA bhAve 9. hajarata mahaMmada payagaMbara 10. bhagavAna gautama buddha 11. svAmI sahajAnaMda 12. azo jarathuSTra 13. guru nAnakadeva 14. saMta kabIra 15. mahAprabhu zrIvallabhAcArya 16. zrI svAmI rAmadAsa (kananagaDha- kerAlA) 17. maharSi dayAnaMda 18, zrImad rAjacaMdra 19. sAdhu vAsavANI 20. pUjya zrImoTA 21. zrI ramaNa maharSi 22. maharSi araviMda 23. zrI raNachoDadAsajI mahArAja 24. zrI raMga avadhUta 25. zrI punita mahArAja 26. svAmI muktAnaMda 27. svAmI zivAnaMda sarasvatI (hRSIkeza) 28. svAmI cidAnaMda sarasvatI 10-00 10-00 10-00 | 0 0 0 | 0 0 0 | 0 0 0 | 0 0-00 | 7 9-00 10-00 12- 00 10-00 | 10-00 9-00 9-00 | cha | cha 12-00 12-00 | 300-00 A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino | saMpuTa kharIdanArane te rU.200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. rU.200 (seTanI) ISBN 81-7229-237-6 (set)