________________
સહજાનંદ સ્વામી સ્વામીની ‘શિક્ષાપત્રી' સર્વે સન્તુ શાસ્ત્રોનું દોહન છે. એમાં સદાચાર છે, વ્યવહાર છે, તત્ત્વજ્ઞાન છે. એ ધર્મશાસ્ત્ર છે. શિક્ષાપત્રીને ‘‘સહજાનંદ સ્મૃતિ'' કહેવાય છે. એમાં માનવધર્મની સ્થાપના છે. શિક્ષા એટલે શિખામણ અને પત્રી એટલે પત્ર. શ્રીજી મહારાજે પોતાના આશ્રિતોને શિખામણરૂપી ઉપદેશથી ભરેલો પત્ર લખ્યો છે, માટે એનું નામ “શિક્ષાપત્રી' રાખ્યું છે. એના વાંચન, અભ્યાસ અને નિત્યપાઠ દ્વારા આજે પણ તેમની પ્રત્યક્ષ વાણીનો લાભ આપણને મળે છે.
સહજાનંદ સ્વામી કહે છે કે “શિક્ષાપત્રી'નો હેતુ માત્ર સંપ્રદાયના લોકોનું નહીં પણ વિશ્વના સમસ્ત જીવોનું કલ્યાણ કરવાનો છે.'' એ બધાં શાસ્ત્રોનું દોહન છે જ, પરંતુ પરમ કલ્યાણકારી છે. એમાંથી ધર્મ, અર્થ કામ અને મોક્ષ ચાર પુરુષાર્થ પામવાની મુખ્ય ચાવી મળે છે. એમાં ધાર્મિક વ્યવહાર, સદાચાર, વિવેક, નિત્ય વ્યવહાર, ખાનપાન, અહિંસા, વેશભૂષા, આર્થિક વ્યવહાર વગેરે વિષયોની ચર્ચા “શિક્ષાપત્રી'ના ૨૧ર સંસ્કૃત શ્લોકોમાં જોવા મળે છે.
મંગલમૂર્તિ સહજાનંદ સ્વામીને, એમના પ્રેરણાદાયી જીવન અને કાર્યને તથા ઉપદેશોને ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર, કચ્છ અને સમગ્ર ભારતની પ્રજા કદી ભૂલી શકે એમ નથી.
