________________
સત્સંગ વિષયાસકિત પરમાત્મા સ્વરૂપનો સાક્ષાત્કાર થાય ત્યારે નાશ પામે. આવો સાક્ષાત્કાર પામનારા પુરુષ વિરલ હોય. વિષયોને ધર્મથી ઉપભોગ કરો. પંચ વિષયોનું સેવન કરો. હરિભક્તને પંચ વિષય છે. ભગવાનની કથા સાંભળવી તે શ્રોત્રનો વિષય છે, ભગવાન કે સંતના ચરણની રજનો સ્પર્શ એ ત્વચાનો વિષય છે. ભગવાન કે સંતનાં દર્શન કરવાં તે નેત્રનો વિષય છે. ભગવાનની પ્રસાદ લેવો તથા ગુણ ગાવા તે જીભનો વિષય છે. ભગવાનને ચડ્યાં એવાં પુષ્પની સુગંધી લેવી, તે ઘાણનો વિષય છે.
‘દેહને વિશે અહંબુદ્ધિ અને દેહના સંબંધીને વિશે મમત્વબુદ્ધિ એ માયા.'' આ અહંતા, મમતા ટાળવા માટે યોગીઓ ઘણા પ્રયત્નો કરે છે.
સપુરુષને વિશે દઢ પ્રીતિ એ જ આત્મદર્શનનું સાધન છે અને સપુરુષોનો મહિમા જાણ્યાનું પણ એ જ સાધન છે. અને પરમેશ્વરનું સાક્ષાત્ દર્શન થવાનું પણ એ જ સાધન છે.
૪. સત્સંગ
સત્યરૂપ એવો જે પોતાનો આત્મા તથા સત્યરૂપ એવા જે ભગવાન તેનો સંગ તે સત્સંગ. જે એવો સંગ કરે તે સત્સંગી. સત્સંગ કલ્યાણનું કારણ છે, સત્સંગથી ભગવાન વશ થાય, મોક્ષ પ્રાપ્ત કરાવનાર સત્સંગ છે, પૂર્વજન્મના સંસ્કારને લઈને સત્સંગ થાય છે. પ્રત્યક્ષ પરમાત્મા અને તેમના સંતોની ઓળખાણ સત્સંગ સિવાય થાય નહીં. આ લોકોમાં પરમાત્મા અને પરમાત્માના સાધર્મ્યુ પામેલા મુક્ત કે સંતપુરુષો મનુષ્યરૂપે
