________________
૫૦
સહજાનંદ સ્વામી નિરીક્ષણથી ભ્રષ્ટ થાય છે તેવી રીતે બ્રહ્મનિષ્ઠ સ્ત્રીઓ પુરુષોના નિરીક્ષણ આદિ પ્રસંગથી ધર્મભ્રષ્ટ થાય છે. માટે સ્ત્રીઓએ પણ પોતાના નિયમનો ભંગ કરી, પુરુષોનો પ્રસંગ ક્યારે પણ કરવો નહીં.
પૂર્વે શુકાચાર્યની પુત્રી દેવયાની પિતાની કૃપાથી આત્મનિષ્ઠ, યોગનિષ્ઠ, ધર્મશાસ્ત્રજ્ઞ, પ્રગ૯ભ, ઉદારબુદ્ધિવાળી, નવાં કાવ્ય કરવામાં કુશળ ને પિતાની માફક બોધ કરવામાં ડહાપણવાળી હતી, તે શુકાચાર્યને પ્રાણ કરતાં પણ વહાલી હતી. પિતાના કહેવા છતાં તે પરણવા ના પાડતી. તપ કરવાની રુચિ છે એમ કહેતી દીકરીની વૈરાગ્ય અને યોગનિષ્ઠા જોઈ વિશેષ આગ્રહ કર્યો નહીં.
સમય જતાં દેવગુરુ બૃહસ્પતિનો પુત્ર કચ શુક્રાચાર્યને ત્યાં વિદ્યાભ્યાસ માટે આવ્યો. પોતાના નિવાસસ્થાનમાં કચને રાખવામાં આવ્યો. એક દિવસ દેવયાની કચનું રૂપ જોઈ મોહ પામી. તેને યોગાભ્યાસમાં રસ રહ્યો નહીં. તે કચની સેવામાં રહેવા લાગી, કામાંધ થતાં કચ પાસે દેવયાની અયોગ્ય માગણી કરી કહ્યું, ‘‘તમે મારા પતિ થાઓ.'' કચ તો ધર્મજ્ઞ વીર પુરુષ હતો. જેથી તે ગુરુપુત્રીની આવી માગણી સ્વીકારે એમ ન હતું. દેવયાનીએ ઘણી પ્રાર્થના કરી, પણ કચે હા ન પાડી ત્યારે મૂઢ બુદ્ધિવાળી દેવયાનીએ કચને શાપ આપ્યો, “ “તારી વિદ્યા નિષ્ફળ જાઓ.'' કચે સામો શાપ આપ્યો, ‘‘તારો બ્રાહ્મણ જાતિનો પતિ ન થાઓ.' આ પ્રમાણે એક હજાર અને આઠ વર્ષ સુધી દેવયાની પતિ વિના રહી. છેવટે ક્ષત્રિય રાજા યયાતિને પરણી, ભૃગુકુળને લાંછન લાગ્યું,
