________________
સહજાનંદ સ્વામીનું જીવનચરિત્ર
૧૩ સહજાનંદ સ્વામીએ મંદિર-પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી હતી. મંદિરમાં પાષાણ કે ધાતુઓની મોટી મૂર્તિઓની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવતી. વડતાલમાં લક્ષ્મીનારાયણ, અમદાવાદમાં નરનારાયણદેવની અને ગઢડામાં વાસુદેવનારાયણની તથા ગોપીનાથજીની મૂર્તિઓ સ્થાપવામાં આવી હતી. જે સ્થળોએ સત્સંગીઓ રહેતા તે સ્થળોમાં એક એક નાનું “હરિમંદિર' પણ બાંધવામાં આવ્યું. તેમાં સહજાનંદ સ્વામીની ચિત્રપ્રતિમા જ રાખવામાં આવી.
ત્રણ શિખરવાળાં મંદિરોમાં રાધાકૃષ્ણની, લક્ષ્મીનારાયણની, રેવતી - બળદેવની કે શિવપાર્વતીની મૂર્તિઓ હોય છે. આ મંદિરોમાં શિલ્પ-સ્થાપત્યની કેળા જોવા મળે છે. એમને મળેલી ભેટો જુદાં જુદાં મંદિરોમાં રાખવામાં આવી છે. તે સંગ્રહસ્થાનને “અક્ષરભુવન' કહેવામાં આવે છે. મંદિરો ગુજરાતની સ્થાપત્યકળાના પ્રતીકરૂપ છે. એમણે ધર્મપ્રચાર કર્યો અને લાખો માણસોમાં જીવનદીપ પ્રગટાવ્યો.
એમણે શિક્ષણ અને સાહિત્યના ક્ષેત્રને પણ વેગ આપ્યો. એમણે નાનામોટા સાધુઓને ભણવાની આજ્ઞા કરી. મુક્તાનંદ અને બ્રહ્માનંદ જેવા સાધુઓ સુરત ભણવા રહ્યા. તેઓ ભણીને આવ્યા ત્યારે તેમનો સત્કાર કરવામાં આવ્યો હતો.
એમના સમયમાં ગોપાલાનંદ, નિત્યાનંદ, શુકાનંદ અને વાસુદેવાનંદ જેવા સંસ્કૃત અને વેદાંત તથા ન્યાયના શારીઓ અને ભાષ્યકારો ઉત્પન્ન થયા. દીનાનાથ ભટ્ટ નામના સંસ્કૃત શાસ્ત્રી અને કવિને સંસ્કૃત પુસ્તકો લખવા રોક્યા. ગોપાળાનંદે સ્વામીનારાયણ સિદ્ધાંત પ્રમાણેનાં ગીતાભાષ્ય, સૂત્રભાષ્ય અને
