________________
૧૮
સહજાનંદ સ્વામી અને મરજાદી છે. એનું કારણ સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયના સાધુઓમાંથી બ્રહ્મચારી શ્રી મુનિશ્વરાનંદજી, અનંતાનંદજી, સ્વામી શ્રી હરિચરણદાસજી, રઘુવીરચરણદાસજી, રામચરણદાસજી વગેરેના ઉપદેશોની મારા પર બહુ ઊંડી અસર પડી.'' સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયનાં એક ડોશી એમને એક વાર મળેલાં તે કહે, “ગાંધીજી બધોય સ્વામીનારાયણનો જ ધર્મ પાળે છે. શિક્ષાપત્રી પ્રમાણે જ બરાબર વર્તે છે. એક કંઠી બાંધે તો આ જન્મ જ બેડો પાર થઈ જાય. એમને સમજાવો ને!''
મહાકવિ ન્હાનાલાલ કહે છે, ““ગુજરાતને સયૂ નીરથી ધોઈ બ્રહ્મભીનો કરનાર'' શ્રી સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયના સ્થાપક
સ્વામી સહજાનંદ હતા. - કનૈયાલાલ મુનશીએ તો સહજાનંદ સ્વામીને ‘‘ગુજરાતના
જ્યોતિર્ધર'' તરીકે ઓળખાવ્યા છે. સુધારક દુર્ગારામ મહેતાજી, વિવેચક વિજયરાજ વૈદ્ય, ન્યાયમૂર્તિ ગોવિંદ રાનડેએ સહજાનંદ સ્વામીને સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયના સુધારક તરીકે ઓળખાવ્યા. સંત રામદાસ સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયની પ્રભુભક્તિ અને સેવાની પ્રશંસા કરી છે.
કિશોરલાલ મશરૂવાળા કહે છે, ““અહિંસાના યજ્ઞના પ્રવર્તક, ક્ષમાધર્મના ઉપદેશક, શૌર્ય અને સદાચારના સંસ્થાપક, શુદ્ધ ભકિતમાર્ગ અને શુદ્ધ જ્ઞાનમાર્ગના પાલક, ભાગવત ધર્મના શિક્ષક તથા વ્યાસ સિદ્ધાંતના બોધક એવા સહજાનંદ સ્વામી હતા.''
કિશોરલાલ મશરૂવાળા કહે છે, “‘સહજાનંદ સ્વામીના કાર્યને હેન્રી જ્યૉર્જ બર્જેસ ઘણી સારી રીતે સમજી શક્યા છે. સહજાનંદ
