Book Title: Jain Dharm Ki Kahaniya Part 02
Author(s): Haribhai Songadh, Premchand Jain, Rameshchandra Jain
Publisher: Akhil Bharatiya Jain Yuva Federation
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032251/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2 airtel prakAzaka akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha zrIkahAna smRti prakAzana, sonagar3ha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khemarAja giDiyA janma : 27 disambara, 1918 dehavilaya : 4 apraila, 2003 zrImatI dhur3IbAI gir3iyA janma : 1922 dehavilaya : 24 navambara, 2012 Apa donoM ke vizeSa sahayoga se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA huI, jisake antargata prativarSa dhArmika sAhitya evaM paurANika kathAe~ prakAzita karane kI yojanA kA zubhArambha huaa| isa granthamAlA ke saMsthApaka zrI khemarAja gir3iyA kA saMkSipta paricaya denA hama apanA kartavya samajhate haiM - janma : san 1918 cAMdarakha (jodhapura) pitA : zrI haMsarAja, mAtA : zrImatI mehaMdIbAI zikSA/vyavasAya : prAyamarI zikSA prApta kara mAtra 12 varSa kI umra meM hI vyavasAya meM laga ge| sat-samAgama : san 1950 meM pUjya zrIkAnajIsvAmI kA paricaya sonagar3ha meM huaa| brahmacarya pratijJA : san 1953 meM mAtra 34 varSa kI Ayu meM pUjya svAmIjI se sonagar3ha meM alpakAlIna brahmacarya pratijJA lekara dharmasAdhana meM laga gye| vizeSa : bhAvanagara paMcakalyANaka pratiSThA meM bhagavAna ke mAtA-pitA bne| san 1959 meM khairAgar3ha meM diga. jinamaMdira nirmANa karAyA evaM pUjya gurudevazrI ke zubhahaste pratiSThA meM vizeSa sahayoga diyaa| san 1988 meM 70 yAtriyoM sahita 25 divasIya dakSiNa tIrthayAtrA saMgha nikAlA evaM vyavasAya se nivRtta hokara adhikAMza samaya sonagar3ha meM rahakara Atma-sAdhanA karate the| hama haiM Apake batAe mArga para calanevAle putra : dulIcanda, pannAlAla, motIlAla, premacaMda evaM samasta gir3iyA kuTumba / putriyA~ : bra. tArAbena evaM bra. mainaaben| Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA graMthamAlA kA dUsarA puSpa Joos jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga - 2) monsooooomnoo000000000000000onommonommonommonsonanoonnoconsensomnonmammonane noonsoon lekhaka : bra. haribhAI sonagar3ha anuvAdaka : sau. svarNalatA jaina ema.e., nAgapura sampAdaka : paNDita ramezacanda jaina zAstrI, jayapura mataramanaraaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaamanaamaanaamannaamaanAmAAAAAAAAAAAAAAAmamaanaanaamaruaamamaraamaanemamamaraamaramamrammaanamamumaamanasammanmamimammamamimammmmmmmmmmmmmmonam w - Homeonomonanoon prakAzaka: akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana mahAvIra cauka, khairAgar3ha - 491 881 (madhyapradeza) aura . zrI kahAna smRti prakAzana santa sAnnidhya, sonagar3ha - 364250 (saurASTra) mannamoonamoonmonsonannoncommonsoonamomporoconomoor wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwww Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abataka prakAzita - 25,000 pratiyA~ prastuta AvRtti - 05,000 pratiyA~ (zrutapaMcamI ke avasara para, 13 jUna, 2013) nyauchAvara : dasa rupaye mAtra prApti sthAna - / akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, zAkhA-khairAgar3ha zrI khemarAja premacaMda jaina, 'kahAna-niketana' khairAgar3ha - 491881, ji. rAjanAMdagA~va (ma.pra.) paNDita ToDaramala smAraka TrasTa e-4, bApUnagara, jayapura - 302015 bra. tArAbena mainAbena jaina 'kahAna razmi', sonagar3ha - 364250 ji. bhAvanagara (saurASTra) # anukramaNikA // dUsare siMha kI kahAniyA~ 11 | do jJAniyoM kI carcA 14 sagara cakravartI aura... vajrabAhu kA vairAgya sukauzala kA vairAgya vAghina kA vairAgya eka thA hAthI bharata aura hAthI dUsare hAthI kI AtmakathA 49 bole to kyA bole 57 ahiMsA dharma kI kahAniyA~ 59 vanavAsI aMjanA 65 AtmajJAnI vIra hanumAna 70 hanumAna ko paramAtmA... 73 dezabhUSaNa-kulabhUSaNa... 78 TAIpa seTiMga evaM mudraNa vyavasthA - jaina kampyU Tarsa, e-4, bApUnagara, jayapura - 302 015 mobAila : 9414717816 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI dvArA prabhAvita AdhyAtmika krAnti ko jana-jana taka pahu~cAne meM paNDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura ke DaoN. hukamacandajI bhArilla kA yogadAna avismaraNIya hai, unhIM ke mArgadarzana meM akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana kI sthApanA kI gaI hai| phaiDarezana kI khairAgar3ha zAkhA kA gaThana 26 disambara, 1980 ko paNDita jJAnacandajI, vidizA ke zubha haste kiyA gyaa| taba se Aja taka phaiDarezana ke sabhI uddezyoM kI pUrti isa zAkhA ke mAdhyama se anavarata ho rahI hai| isake antargata sAmUhika svAdhyAya, pUjana, bhakti Adi dainika kAryakramoM ke sAtha-sAtha sAhitya prakAzana, sAhitya vikraya, zrI vItarAga vidyAlaya, granthAlaya, kaiseTa lAyabrerI, sAptAhika goSThI Adi gatividhiyA~ ullekhanIya haiM; sAhitya prakAzana ke kArya ko gati evaM niraMtaratA pradAna karane ke uddezya se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA kI gii| ___ isa granthamAlA ke parama ziromaNi saMrakSaka sadasya 21001/- meM, saMrakSaka ziromaNi sadasya 11001/- meM tathA paramasaMrakSaka sadasya 5001/- meM bhI banAye jAte haiM, jinake nAma pratyeka prakAzana meM diye jAte haiN| pUjya gurudeva ke atyanta nikaTastha antevAsI evaM jinhoMne apanA sampUrNa jIvana unakI vANI ko AtmasAta karane evaM lipibaddha karane meM lagA diyA - aise bra. haribhAI kA hRdaya jaba pUjya gurudevazrI kA cira-viyoga (vIra saM. 2506 meM) svIkAra nahIM kara pA rahA thA, aise samaya meM unhoMne pUjya gurudevazrI kI mRta deha ke samIpa baiThe-baiThe saMkalpa liyA ki jIvana kI sampUrNa zakti evaM sampatti kA upayoga gurudevazrI ke smaraNArtha hI kharca kruuNgaa| taba zrI kahAna smRti prakAzana kA janma huA aura eka ke bAda eka gujarAtI bhASA meM satsAhitya kA prakAzana hone lagA, lekina aba hindI, gujarAtI donoM bhASA ke prakAzanoM meM zrI kahAna smRti prakAzana kA sahayoga prApta ho rahA hai, jisake pariNAma svarUpa naye-naye prakAzana Apake sAmane haiN| -.... Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya prakAzana ke antargat jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 1 se 19 taka evaM laghu jinavANI saMgraha : anupama saMgraha, caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI - gujarAtI), pAhur3a dohA-bhavyAmRta zataka - AtmasAdhanA sUtra, virAga saritA tathA laghutattvasphoTa, aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) - isaprakAra 27 puSpoM meM lagabhaga 5 lAkha se adhika pratiyA~ prakAzita hokara pUre vizva meM dhArmika saMskAra siMcana kA kArya kara rahI haiN| jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 2 ke prastuta saMskaraNa meM purANa puruSoM ke bhavabhavAntaroM ke AdhAra para vairAgya evaM jJAnabarddhaka 15 kahAniyA~ dI jA rahI haiN| ye kathAe~ bra. harilAlajI dvArA likhI gaI haiM, hama una sabhI ke hRdaya se AbhArI haiM, inakA sampAdana paNDita ramezacaMda jaina zAstrI, jayapura ne kiyA hai| ataH hama unake bhI AbhArI haiN| AzA hai ina paurANika, saiddhAntika evaM bodhakathAoM se pAThakagaNa avazya hI bodha prApta kara sanmArga para calakara apanA jIvana saphala kreNge| AgAmI yojanA ke arntagat zIghra hI jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 20 prakAzita karane jA rahe haiN| sAhitya prakAzana phaNDa, AjIvana granthamAlA ziromaNi saMrakSaka, paramasaMrakSaka evaM saMrakSaka sadasyoM ke rUpa meM jina dAtAra mahAnubhAvoM kA sahayoga milA hai, hama una sabakA bhI hArdika AbhAra prakaTa karate haiM, AzA karate haiM ki bhaviSya meM bhI sabhI isI prakAra sahayoga pradAna karate rheNge| vinItaH motIlAla jaina adhyakSa premacanda jaina sAhitya prakAzana pramukha Avazyaka sUcanA pustaka prApti athavA sahayoga hetu rAzi DrAphTa dvArA "akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha" ke nAma se bhejeM / hamArA baiMka khAtA sTeTa baiMka Apha iNDiyA kI khairAgar3ha zAkhA meM hai| (4) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinamra AdarAJjalI svaH tanmaya (pukharAja) gir3iyA janma svargavAsa 1/12/1978 2/2/1993 (khairAgar3ha, ma.pra.) (durga paMcakalyANaka) alpavaya meM aneka uttama saMskAroM se surabhita, bhArata ke sabhI tIrthoM kI yAtrA, paryoM meM yama-niyama meM kaTTaratA, rAtri bhojana tyAga, TI.vI. dekhanA tyAga, devadarzana, svAdhyAya, pUjana Adi chaha Avazyaka meM hamezA lIna, sahanazIlatA, nirlobhatA, vairAgI, satyavAdI, dAna zIlatA se zobhAyamAna terA jIvana dhanya hai| alpakAla meM terA AtmA asAra-saMsAra se mukta hogA (vaha svayaM kahatA thA ki mere adhika se adhika 3 bhava bAkI haiN|) cinmaya tattva meM sadA ke lie tanmaya ho jAve - aisI bhAvanA ke sAtha yaha viyoga kA vairAgyamaya prasaMga hameM bhI saMsAra se virakta karake mokSapatha kI preraNA detA rahe -aisI bhAvanA hai| dAdA zrI kaMvaralAla jaina dAdI sva. mathurAbAI jaina pitA zrI motIlAla jaina mAtA zrImatI zobhAdevI jaina buA zrImatI DhelAbAI bahana suzrI kSamA jaina jIjA- zrI zuddhAtmaprakAza jaina jIjI sau. zraddhA jaina Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20000000000000000000 zrI dulIcaMda baraDiyA rAjanAMdagA~va zrImatI santoSabAI baraDiyA pitA- sva. phatelAlaMjI baraDiyA pitA-sva. siremalajI sirohiyA sarala svabhAvI baraDiyA daMpatti apane jIvana meM varSoM se sAmAjika aura dhArmika gatividhiyoM se jur3e haiN| san 1993 meM Apa logoM ne 80 sAdharmiyoM ko tIrthayAtrA karAne kA puNya arjita kiyA hai| isa avasara para svAmI vAtsalya karAkara aura jIvarAja khamAkara zeSa jIvana dharmasAdhanA meM bitAne kA mana banAyA hai| vizeSa - pUjya zrI kAnajIsvAmI ke darzana aura satsaMga kA lAbha liyA hai| parivAraH patra lalita, nirmala, anila evaM sunIla putriyA~ candakalA botharA, bhilAI evaM zazikalA pAlAvata, jayapura Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthamAlA sadasyoM kI sUcI paramaziromaNi saMrakSaka sadasya saritA bena ha. pArasamala mahendrakumAra jaina, tejapura zrI hemala bhImajI bhAI zAha, landana | zrImatI kaMcanadevI dulIcanda jaina gir3iyA, khairAgar3ha zrI vinodabhAI devasI kacarAbhAI zAha, landana damayantIbena harIlAla zAha cairiTebala TrasTa, mumbaI zrI svayaM zAha ostro skI ha. zItala vijena zrImatI rUpAbaina jayantIbhAI brokara, mumbaI zrImatI jyotsanA bena vijayakAnta zAha, amerikA | zrI jambUkumAra sonI, indaura zrImatI manoramAdevI vinodakumAra, jayapura |saMrakSaka sadasya paM. zrI kailAzacanda pavanakumAra jaina, alIgar3ha zrImatI zobhAdevI motIlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrIjayantIlAla cimanalAlazAhaha.suzIlAbena amerikA zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA, khairAgar3ha zrImatI soniyA samIta bhAyANI prazAMtabhAyANI, amerikA| zrImatI DhelAbAI tejamAla nAhaTA, khairAgar3ha zrImatI USAbena pramoda sI. zAha, zikAgo zrI zaileSabhAI je. mehatA, nepAla zrImatI sUrajabena amulakhabhAI seTha, mumbaI | bra. tArAbena bra. mainAbena, sonagar3ha zrImatI kusumabena candrakAntabhAI zAha, muluNDa sva. amarAbAI nAMdagAMva, ha. zrI ghevaracaMda DAkaliyA ziromaNi saMrakSaka sadasya | zrImatI candrakalA gautamacanda botharA, bhilAI jhanakArIbAI khemarAja bAphanA ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha zrImatI gulAbabena zAMtilAla jaina, bhilAI mInAbena somacanda bhagavAnajI zAha, landana zrImatI rAjakumArI mahAvIraprasAda sarAvagI, kalakattA zrI abhinandanaprasAda jaina, sahAranapura | zrI premacanda ramezacanda jaina zAstrI, jayapura zrImatI jyotsanA mahendra maNIlAla malANI, mATuMgA | zrI praphullacanda saMjayakumAra jaina, bhilAI sva. dhApU devI tArAcanda gaMgavAla, jayapura sva. lunakaraNa, jhIpubAI kocara, kaTaMgI bra. kusuma jaina, kumbhoja bAhubalI |sva. zrI jeThAbhAI haMsarAja, sikaMdarAbAda zrImatI puSpalatA ajitakumArajI, chindavAr3A zrI zAMtinAtha sonAja, akalUja sau. sumana jaina jayakumArajI jaina Dogaragar3ha | zrImatI puSpAbena candulAla meghANI, kalakattA zrI dulIcaMdajI anila-sunIla barar3iyA, nAMdagAMva | zrI lavajI bIjapAla gAlA, bambaI sva. manaharabhAI ha. abhayabhAI indrajItabhAI, mumbaI |sva. kaMkubena rikhabadAsa jaina ha. zAMtibhAI, bambaI paramasaMrakSaka sadasya eka mumukSubhAI, ha. sukamAla jaina, dillI zrImatI zAntidevI komalacaMda jaina, nAgapura | zrImatI zAMtAbena zrI zAMtibhAI jhaverI, bambaI zrImatI puSpAbena kAMtibhAI moTANI, bambaI |sva. mUlIbena samarathalAla jaina, sonagar3ha zrImatI haMsubena jagadIzabhAI lodariyA, bambaI zrImatI suzIlAbena uttamacaMda gir3iyA, rAyapura zrImatI lIlAdevI zrI navaratnasiMha caudharI, bhilAI | sva. rAmalAla pArakha, ha. nathamala nAMdagAMva zrIyuta prazAnta-akSaya-sukAnta-kevala, landana zrI bizambharadAsa mahAvIraprasAda jaina sarrApha, dillI zrImatI puSpAbena bhImajIbhAI zAha, landana zrImatI jainAbAI, bhilAI ha. kailAzacanda zAha zrI surezabhAI mehatA, bambaI evaM zrI dinezabhAI, morabI sau. ramAbena naTavaralAla zAha, jalagA~va zrI mahezabhAI prakAzabhAI mehatA, rAjakoTa | sau. savitAbena rasikabhAI zAha, sonagar3ha zrI ramezabhAI, nepAla evaM zrI rAjezabhAI mehatA, morabI zrI phUlacaMda vimalacaMda jhAMjharI ujjaina, zrImatI vasaMtabena jevaMtalAla mehatA, morabI zrImatI patAsIbAI tilokacaMda koThArI, jAlabAMdhA sva.hIrAbAI, haste-zrI prakAzacaMda mAlU, rAyapura zrI choTAlAla kezavajI bhAyANI, bambaI zrImatI candrakalA premacanda jaina, khairAgar3ha zrImatI jazavaMtIbena bI. bhAyANI, ghATakopara sva. mathurAbAI ka~varalAla gir3iyA, khairAgar3ha sva. bhairodAna saMtoSacanda kocara, kaTaMgI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cimanalAla tArAcaMda kAmadAra, jaitapura.... zrI takhatarAja kAMtilAla jaina, kalakattA zrImatI DhelAbAI ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha zrImatI tejabAI devIlAla mehatA, udayapura zrImatI sudhA subodhakumAra siMghaI, sivanI guptadAna, haste - candrakalA botharA, bhilAI zrI phUlacaMda caudharI, bambaI sau. kamalAbAI kanhaiyAlAla DAkaliyA, khairAgar3ha zrI sugAlacaMda viradhIcaMda copar3A, jabalapura zrImatI sunItAdevI komalacanda koThArI, khairAgar3ha zrImatI svarNalatA rAkezakumAra jaina, nAgapura zrImatI kaMcanadevI pannAlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrI lakSmIcaMda sundarabAI pahAr3iyA, koTA zrI zAntikumAra kusumalatA pATanI, chindavAr3A zrIchItaramala bAkalIvAla jaina TreDarsa, pIsAMgana zrI kisanalAla devar3iyA ha. jayakumArajI, nAgapura sau. ciMtAbAI miTThUlAla modI, nAgapura zrI sudIpakumAra gulAbacanda, nAgapura sau. zIlAbAI mulAmacandajI, nAgapura sau. motIdevI motIlAla phalejiyA, rAyapura samakita mahilA maMDala, DoMgaragar3ha sau. kaMcanadevI jugarAja kAsalIvAla, kalakattA zrI di. jaina mumukSu maNDala, sAgara sau. zAMtidevI dhanakumAra jaina, sUrata zrI cindrUpa zAha, bambaI sva. phephAbAI pusAlAlajI, baiMgalora lalitakumAra DaoN. zrI tejakumAra gaMgavAla, indaura sva. nokacandajI, ha. kezarIcaMda sAvA silhATI ku. vaMdanA pannAlAlajI jaina, jhAbuA ku. mInA rAjakumAra jaina, dhAra sau. vaMdanA saMdIpa jainI ha. ku. zreyA jainI, nAgapura sau. kezarabAI dha.pa. sva. gulAbacanda jaina, nAgapura jayavaMtI bena kizorakumAra jaina zrI manoja zAntilAla jaina zrImatI zakuntalA anilakumAra jaina, muMgAvalI iMjI. AratI pitA zrI anilakumAra jaina, muMgAvalI zrImatI pAnAdevI mohanalAla seThI, gohATI zrImatI mANikabAI mANikacanda jaina, indaura zrImatI bhUrIbAI sva. phUlacanda jaina, jabalapura sva. suzIlAbena himmatalAla zAha, bhAvanagara zrI kizorakumAra rAjamala jaina, sonagar3ha zrI jayapAla jaina, dillI zrI satsaMga mahilA maNDala, khairAgar3ha zrImatI kiraNa - esa. ke. jaina, khairAgar3ha - sva. gaiMdAmala - jJAnacanda - * sumataprasAda, khairAgar3ha sva. mukeza gir3iyA smRti ha. nidhi-nizcala, khairAgar3ha sau. suSamA jinendrakumAra, khairAgar3ha zrI abhayakumAra zAstrI, ha. samatA-namratA, khairAgar3ha sva. vasaMtabena manaharalAla koThArI, bambaI sau. acarajakumArI zrI nihAlacanda jaina, jayapura sau. gulAbadevI lakSmInArAyaNa rArA, zivasAgara sau. zobhAbAI bhavarIlAla caudharI, yavatamAla sau. jyoti santoSakumAra jaina, DobhI zrI bAbUlAla totArAma luhAr3iyA, bhusAvala sva. lAlacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. omalatA lAlacanda jaina, bhusAvala zrI yogendrakumAra lAlacanda luhAr3iyA, bhusAvala zrI jJAnacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. sAdhanA jJAnacanda jaina luhAr3iyA, bhusAvala zrI devendrakumAra jJAnacanda luhAr3iyA, bhusAvala zrI mahendrakumAra bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. lInA mahendrakumAra jaina, bhusAvala zrI cintanakumAra mahendrakumAra jaina, bhusAvala zrI kastUrI bAI ballabhadAsa jaina, jabalapura sva. yazavaMta chAjer3a ha. zrI pannAlAla jaina, khairAgar3ha anubhUti-vibhUti atula jaina, malADa zrI AyuSya jaina saMjaya jaina, dillI zrI samyaka aruNa jaina, dillI zrI sArthaka aruNa jaina, dillI zrI kezarImala nIraja pATanI, gvAliyara zrI parAgabhAI harivadana satyapaMthI, ahamadAbAda lakSmIbena vIracanda zAha ha. zAradAbena, sonagar3ha zrI prazama jItUbhAI modI, sonagar3ha zrI hemalAla manoharalAla siMghaI, bonakaTTA sva. durgA devI smRti ha. dIpacanda caupar3A, khairAgar3ha zrI pArasamala mahendrakumAra, tejapura zAha zrI kailAzacandajI motIlAlajI, bhilAI zrImatI prekSAdevI pravINakumArajI zAstrI, rAyapura Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya prakAzana phaNDa muktA bena navalacaMda bhAI, sonagar3ha manIza sudhIra heDA, amerikA . zrI khemarAja premacaMda jaina ha. zrI abhayakumAra zAstrI, khairAgar3ha boTAdarA parivAra yAtrAsaMgha, mumbaI zAMtAbena mAMgIlAlajI jaina, ahamadAbAda zrI indubAI bodharA jaina, bhilAI bra. tArAbena mainAbena - sonagar3ha AzA khajAMcI, khairAgar3ha sva. DhelAbAI pitAzrI kaMbaralAla ha.motIlAlajI jaina,khairAgar3ha zrImatI manoramA vinoda kumAra jaina, jayapura zrI jhanakArIbAI khemarAja bAphanA cairiTebala TrasTa, khairAgar3ha zrImatI mamatA ramezacaMda jaina zAstrI, jayapura ha. sAketa jaina zrI dulIcaMda kamalezakumAra jaina ha. zrI jineza jaina khairAgar3ha zrI pannAlAla umezakumArajI jaina, ha.mahezajI chAjer3a, khairAgar3ha sau. kaMcanadevI pannAlAla ha. manoja jaina, khairAgar3ha haMsA zAha, amerikA 1001/1001/501/501/251/251/251/251/251/251/ 251/ 251/201/201/101/101/ sabase......pahale.....dharma "jaba vRddhAvasthA hogI, taba dharma karU~gA" - aisA kahate-kahate aneka jar3abuddhi (mUrkha) dharma kiye binA hI mara gye| are, dharma karane ke lie vRddhAvasthA kI rAha kyoM dekhanA ? mumukSu ke jIvana meM pahalA sthAna dharma kA hotA hai| sabase pahalA kSaNa dharma kA......sabase pahalA kAma dharma kaa| bharata rAjA ke pAsa eka sAtha tIna zubha-saMdeza Aye the| jinameM putraratna aura cakraratna kI prApti- ye donoM ko gauNa karake unhoMne sabase pahale bhagavAna AdinAtha ko kevalajJAna-prApti ke zubha-sandeza ko mukhya karake unakI pUjA kI thii| isa ghaTanA se bharata cakravartI ke jIvana meM dharma kI pradhAnatA thI - isakA patA calatA hai| bhAI ! yadi tumheM bhI du:kha se chUTanA ho to vartamAna meM tumhAre pAsa jo maujUda hai, usakA sadupayoga kara lo| phira kabhI....phira kabhI ke bharose pramAdI hokara baiThe rahe to anta meM pachatAnA pdd'egaa| dharma ke saMskAra vRddhAvasthA meM bhI tujhe aisA sundara sahArA deMge ki anya sahAroM kI tujhe jarUrata hI nahIM pdd'egii| ata: he jIva ! tU Aja se hI saceta ho jA !! Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kavi premacanda jaina 'vatsala' siMha kA vairAgya eka siMha kI suno kahAnI jaMgala meM vaha mastI se / mAra-mAra kara khAtA niza-dina jIva vahA~ kI bastI se | krUra jAnavara krUra hRdaya se krUra karma meM nipuNa mahAna / jisake nakha hI karate rahate hara kSaNa talavAroM kA kAma // eka do nahIM pA~ca dasa nahIM hote cAra paira ke bIsa / pakar3e aura khAya jIvita hI alaga kare nahiM dhar3a se sIsa // eka samaya vaha hiraNa pakar3a kara khAya rahA thA ho nirbhaya / akasmAt ika ghaTanA ghaTatI bhavya suno usakA nirNaya // cAraNa RddhIdhArI munivara jo doya gagana se utara rahe / ve isako dekha najara isakI meM apanI najara milAya rahe / aba to vaha siMha socatA usa kSaNa mAnoM mujha se bola rhe| hotA bhI aisA hai sacamuca munivara usako sambodha rahe // aya siMharAja ! kyA soca rahe ho ye nahiM kAma tumhArA hai| jinazAsana nAyaka pada pAne kA AyA samaya tumhArA hai || nija zakti kA kucha patA nahIM yAteM kukRtya apanAya liyA / aba bhI tU ceta are cetana ! tU siMha nahIM suna khola hiyA / / taba usane agale paira jor3akara karI vandanA usI samaya / andara se phira vairAgya jagA mAnoM kukRtya se khAyA bhaya // A~khoM meM A~sU bharakara ke svIkRta apanA aparAdha kiyA / aru par3A zAnta caraNoM meM mAnoM vaha aba mAphI mA~ga rhaa| koI upAya nahiM jIne kA aisI paryAya laI maiMne / aba khAkara mA~sa rahU~ jIvita phira kyA kukRtya chor3A maiMne / tAtaiM bhojana - pAnI tajakara lInI samAdhi nija Atama - hita / taba marA jAna vana jIva sabhI nirbhaya ho dekha rahe de cita // vaha bhI samAdhi se nahIM DigA nija-ArAdhana meM aDiga huA / taba deha-tyAga saudharma svarga meM haridhvaja nAmA deva huA | dazaveM bhava meM ve mahAvIra tIrthaMkara bhI bana jAte haiN| pazu se mAtama bane, 'prema' vidhi jainadharma meM pAte haiN| Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/11 dUsare siMha kI kahAnI (jo RSabhadeva kA putra hokara mokSa gayA) (jainadharma kI kahAniyoM ke prathama bhAga meM bhI Apane eka siMha kI AtmakathA par3hI thI, vaha siMha bhagavAna mahAvIra kA jIva thaa| yahA~ dUsare siMha kI bAta hai, yaha jIva bharata cakravartI kA jIva hai| jaba yaha siMha yoni meM thA, taba usake Upara munirAja ko bhI vAtsalya bhAva AyA thaa| vAha, samyagdRSTi dharmAtmAoM ke prati muniyoM ko bhI vAtsalya bhAva AtA hai| bharata cakravartI kA jIva pUrvabhava meM siMha thA, usasamaya munirAja kA AhAra-dAna dekhakara vaha bahuta AnaMdita huA aura usIsamaya jAtismaraNa jJAna huA, usake bAda usane vairAgya prApta kara saMnyAsa dhAraNa kiyA, usI samaya munirAja ne eka rAjA se usakI sevA karane ke lie kahA thaa| usakI kahAnI purANoM meM AtI hai| vaha kahAnI isaprakAra hai -) bhagavAna RSabhadeva kA jIva pUrva meM vajrajaMgha rAjA thA, usa bhava meM usane muniyoM ko AhAra-dAna diyA thA, taba ati vinamrabhAva se usane muniyoM se pUchA- "he nAtha ! yaha mativara maMtrI vagairaha mujhe mere bhAI ke samAna priya lagate haiN| isalie Apa kRpA karake unake pUrvabhava kA vRttAnta btaaiye|" taba munirAja ne kahA- "he rAjan ! suno, yaha mativara maMtrI kA jIva pUrvabhava meM videhakSetra meM eka parvata ke Upara siMha thaa| eka bAra vahA~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/12 kA rAjA prItivardhana usa parvata para AyA aura vahA~ pihitAsrava nAma ke muni ko vidhipUrvaka AhAra-dAna kraayaa| siMha (mativara maMtrI ke jIva athavA bharata cakravartI ke jIva) ko yaha dekhakara jAtismaraNa jJAna huA, usase vaha siMha atizaya zAnta ho gayA, phira munirAja ke upadeza se usane vrata dhAraNa karake saMnyAsa-maraNa (samAdhi-maraNa) aMgIkAra kiyaa|". jaba munirAja pihitAmrapa ne us. siMha ke samAdhi-maraNa kI sArI bAta jAna lI, taba rAjA prItivardhana se kahA- "he rAjan ! isa parvata para eka siMha zrAvaka vrata dhAraNa karake samAdhi-maraNa kara rahA hai, vaha nikaTa mokSagAmI hai, isalie tumheM usakI sevA karanA yogya hai / vaha siMha kA jIva alpa bhava meM bharata kSetra ke prathama tIrthaMkara kA putra bharata cakravartI hokara usa hI bhava meM mokSa prApta kregaa|" - munirAja ke vacana sunakara rAjA ko bahuta Azcarya huaa| usane munirAja ke sAtha jAkara usa vairAgI siMha ko dekhaa| phira rAjA ne usakI sevA tathA samAdhi meM yathAyogya sahAyatA kii| "yaha siMha kA jIta deva hokara, mokSa ko jAtegA" - aisA samajhakara munirAja ne bhI usake kAna meM NamokAra maMtra sunaayaa| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/13 ___ "18 dina taka AhAra kA tyAga karake paMcaparameSThI ke cintana pUrvaka deha chor3akara vaha siMha dUsare svarga meM deva huaa| vahA~ se Ayu pUrNa kara yaha tumhArA (vrajajaMgha rAjA kA) maMtrI mativara huA hai| WIKI . ...! II he rAjA ! aba AThaveM bhava meM tuma jisa samaya RSabhadeva tIrthaMkara hoge, usIsamaya yaha mativara maMtrI kA jIva tumhArA putra (bharata cakravartI) hokara usI bhava se hI mokSa prApta kregaa|" -isaprakAra munirAja ne rAjA vajrajaMgha ko mativara maMtrI ke jIva kA vRtAMta btaayaa| mativara maMtrI apane bhUta aura bhaviSya ke bhava kI uttama carcA munirAja ke zrImukha se sunakara bahuta Anandita huaa| paramAtmA ke pratIka : aSTadravya jala se nirmala nAtha ! candana se zItala prabho ! akSata se avinAza, puSpa sadRza komala vibho ! ratnadIpa sama jJAna, SaTrasa vyaMjana se sukhada / surabhita dhUpa samAna, sarasasu-phala sama siddha pada / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/14 do jJAniyoM kI carcA eka thA siMha aura eka thA hAthI / eka bAra una donoM kI bheMTa huii| ve donoM AtmA ko jAnanevAle the aura AnaMda se bAta karate the - - siMha ne pUchA- he gajarAja ! tumhe AtmajJAna kahA~ huA ? hAthI ne kahA- he vanarAja ! sammedazikhara kI ora eka saMgha jA rahA thA, usake sAtha rahanevAle jaina munirAja zrI araviMda ke upadeza se hameM AtmajJAna huaa| phira hAthI ne pUchA- he vanarAja ! tumheM AtmajJAna kahA~ huA ? siMha ne kahA- AkAzamArga se do munirAja Aye the, unake upadeza se mujhe AtmajJAna huA / taba siMha ne pUchA - he hAthI bhAI ! tuma bhaviSya meM kyA hoge ? hAthI ne kahA- maiM pArasanAtha tIrthaMkara hokara mokSa jAU~gA / phira hAthI ne pUchA- he siMha bhAI ! tuma bhaviSya meM kyA hoge ? siMha ne kahA- maiM mahAvIra - tIrthaMkara hokara mokSa jAU~gA / vAha, eka-dUsare kI yaha sarasa bAta sunakara ve donoM bhAvI tIrthaMkara khuza hue aura ina donoM kI bAta sunakara hama saba bhI.. . khuza hue| * Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/15 sagara cakravartI aura sATha hajAra rAjakumAroM kA vairAgya (jIva ko dharma meM madada kare, vahI saccA mitra) isa bharata kSetra meM prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeva hue, unake putra prathama cakravartI bharata hue| bAda meM dUsare tIrthaMkara ajitanAtha hue, unake zAsanakAla meM sagara nAma ke dUsare cakravartI hue| sagara cakravartI pUrvabhava meM videha kSetra meM jayasena nAma ke rAjA the, unheM apane do putroM se bahuta sneha thA, unameM se eka putra ke maraNa hone para ve mUrchita ho gaye, pazcAt zarIra ko duHkha kA hI dhAma samajha kara janmamaraNa se chUTane ke lie dIkSA lekara muni hue| taba unake sAle mahArUpa ne bhI unake sAtha dIkSA le lI, dUsare hajAroM rAjA bhI dIkSA lekara muni hue aura samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa zuddha mokSamArga ko sAdhane lge| jayasena aura mahArUpa- ye donoM munirAja samAdhi-maraNapUrvaka deha chor3akara solahaveM acyuta svarga meM deva hue| ve donoM eka dUsare ke mitra the aura jJAna-vairAgya kI carcA karate the| eka bAra unhoMne pratijJA lI ki hama meM se jo bhI pahale pRthvI para avatAra lekara manuSya hogA, use dUsarA deva pratibodha degA arthAt use saMsAra ke svarUpa ko samajhAkara vairAgya utpanna karAkara aura dIkSA lene kI preraNA kregaa| isaprakAra dharma meM madada karane ke lie donoM mitroM ne eka-dUsare ke sAtha pratijJA kii| saca hI hai saccA mitra vahI hai, jo dharma meM madada kre| aba unameM se prathama jayasena rAjA ke jIva ne bAIsa sAgaropama taka devaloka ke sukha bhoga kara Ayu pUrNa hone para manuSya loka meM avatAra liyaa| bharata kSetra meM hI jahA~ pahale do tIrthaMkara aura bharata cakravartI ne avatAra liyA thA, usI ayodhyA nagarI meM unhoMne avatAra liyaa| unakA nAma thA sagarakumAra / ve dUsare cakravartI hue aura chaha khaNDa para rAjya karane Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/16 / lge| una cakravartI ke atyaMta puNyavAna sATha hajAra putra the, ve sabhI uttama dharmasaMskArI the| eka bAra kisI munirAja ko kevalajJAna huA aura bahuta utsava manAyA gayA, kitane hI deva utsava meM aaye| unameM maNiketu nAma kA deva jo sagara cakravartI kA mitra thA vaha bhI aayaa| kevalI bhagavAna kI vANI sunakara use yaha jAnane kI icchA huI ki merA mitra kahA~ hai ? icchA hote hI usane apane avadhijJAna se jAna liyA ki vaha jIva puNyodaya se ayodhyA nagarI meM sagara nAma kA cakravartI huA hai| aba usa deva ko pUrva kI pratijJA yAda AyI aura apane mitra ko pratibodha dene ke lie vaha ayodhyA aayaa| vahA~ Akara sagara cakravartI se kahA ___ "he mitra ! tujhe yAda hai ? hama donoM svarga meM eka sAtha the aura hama donoM ne sAtha meM nizcita kiyA thA ki apane meM se jo pRthvI para pahale avatAra legA, use svarga meM rahanevAlA dUsarA sAthI pratibodha degaa| he bhavya ! tumane isa pRthvI para pahale avatAra liyA hai, parantu tuma manuSyoM meM uttamottama aisA cakravartI pada prApta kara bahuta kAla taka bhogoM meM hI bhUle ho| are, sarpa ke phaNa samAna duHkhakara ina bhogoM se AtmA ko kyA lAbha hai ? isameM kiMcit sukha nahIM, isalie he rAjan ! he mitra ! aba ina bhogoM ko chor3akara mokSasukha ke lie udyama kro| are, acyuta svarga ke daivI vaibhava asaMkhya varSoM taka bhogane para bhI tumheM tRpti nahIM huii| yaha rAjya vaibhava to usake sAmane kucha bhI nahIM hai| isalie inakA moha chor3akara aba mokSamArga meM lgo| apane mitra maNiketu deva ke aise hitapUrNavacanoM ko sunakara bhI usa sagara cakravartI ne lakSya meM nahIM liyaa| vaha viSayoM meM Asakta aura vairAgya se vimukha hI rhaa| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/17 mitra kI aisI dazA dekhakara, "isako abhI bhI mukti kA mArga dUra hai" - aisA vicAra kara vaha deva apane sthAna para calA gayA, saca hI hai ki jJAnI puruSa dUsare ke ahita kI to bAta hI nahIM karatA, parantu hita kI bAta bhI yogya samaya vicAra kara hI karatA hai| are, dhikkAra hai aise saMsAra ko ki jisakI lAlasA manuSya ko apane vacanoM se cyuta kara detI hai / sagara cakravartI to jJAnI the, phira bhI ve bhoga Asakti ke kAraNa cAritra dazA lene ke lie taiyAra nahIM hue| bahuta samaya bAda, vaha maNiketu deva phira se isa pRthvI para AyA, apane mitra ko saMsAra se vairAgya karAkara munidazA aMgIkAra karavAne ke lie| isasamaya usane dUsarA upAya vicAra kiyA / usane cAraNa RddhidhArI choTe kada ke muni kA rUpa dhAraNa kiyA / ve tejasvI munirAja ayodhyA nagarI meM Aye aura sagara cakravartI ke caityAlaya meM jinendra bhagavAna ko vaMdana kara svAdhyAya karane baiTha gye| isI samaya sagara cakravartI bhI caityAlaya Aye aura usane munirAja ko dekhA, muni ko dekhakara use bahuta Azcarya huA aura bhakti se namaskAra karake pUchA "prabho ! ApakA to adbhuta rUpa hai, Apane itanI choTI umra meM hI munipada kaise le liyA ? usasamaya atyaMta vairAgya se una cAraNa RddhidhArI munirAja ne kahA- "he rAjan ! deha kA rUpa to pudgala kI racanA hai aura isa javAnI kA koI bharosA nahIM, javAnI ke bAda bur3hApA AyegA hI, isakA mujhe vizvAsa nahIM / Ayu to pratidina ghaTatI jAtI hai| zarIra to mala kA dhAma hai, viSayoM ke pApa se bharA huA hai, usameM duHkha hI hai - yaha apavitra anitya aura pApamaya saMsAra kA moha kyoM ? yaha chor3ane yogya hI hai| vRddhAvasthA kI rAha dekhate hue dharma meM Alasa karake baiThe rahanA to mUrkhatA hai / priya vastu kA viyoga aura apriya vastu kA saMyoga saMsAra meM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/18 hotA hI hai| saMsAra meM karmarUpI zatru dvArA jIva kI aisI dazA hotI hai, isalie AtmadhyAnarUpI agni ke dvArA usa karma ko bhasma karake apane avinAzI mokSapada ko prakaTa kro| he rAjan ! tuma bhI isa saMsAra ke moha ko chor3akara mokSa sAdhane ke lie udyama kro| " muniveza meM sthita apane mitra maNiketu deva kI vairAgyabharI bAta sunakara sagara-cakravartI saMsAra se bhayabhIta to huA, paraMtu 60 hajAra putroM tIvra sneha se vaha munidazA nahIM le sakA / are, sneha kA baMdhana kitanA majabUta hai| rAjA ke isa moha ko dekhakara maNiketu ko kheda huA aura "aba bhI isakA moha bAkI hai" - aisA vicAra kara vaha punaH calAM gayA / are, dekho to jarA ! isa sAmrAjya kI tuccha lakSmI ke vaza cakravartI pUrvabhava ke acyuta svarga kI lakSmI ko bhI bhUla gayA hai| usa svarga kI vibhUti ke sAmane isa rAjya - saMpadA kA kyA mUlya hai ki jisake moha meM jIva pha~sA hai; parantu mohI jIva ko acche-bure kA viveka nahIM rahatA / yaha cakravartI to AtmajJAnI hone para bhI putroM meM mohita huA hai, putroM ke prema meM vaha aisA mohita ho rahA hai ki mokSa ke udyama bhI pramAdI ho gayA hai / usa cakravartI ke siMha ke baccoM samAna zUravIra aura pratApavaMta rAjaputra eka bAra rAjasabhA meM Aye aura vinayapUrvaka kahane lage- "he pitAjI ! javAnI meM zobhe- aisA koI sAhasa kA kAma hameM batAiye usa samaya cakravartI ne prasanna hokara kahA - " he putro ! cakra ke dvArA apane saba kArya siddha ho jAte haiN| himavana parvata aura lavaNa samudra ke bIca (chaha khaNDa meM) aisI koI vastu nahIM, jise hama prApta na kara skeN| isalie tumhAre liye to aba eka hI kAma zeSa hai ki tuma isa rAjyalakSmI kA yathAyogya bhoga karo / " zuddha bhAvanAvAle una rAjaputroM ne punaH Agraha kiyA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga -: -2/19 "he pitAjI ! hamako dharma kI sevA kA koI kArya sauMpeM, yadi Apane koI kArya nahIM sauMpA to hama bhojana nahIM kreNge| sabhI rAjaputra dharmAtmA the|" ( unake isa mAMgalika Adarza ko dekhakara yuvAvarga ko dharmakArya meM utsAha se bhAga lenA caahie|) utsAhI putroM ke Agraha ko dekhakara rAjA ko ciMtA huI ki unheM kyA kAma sauMpanA cAhiye ? vicAra karate hI unheM yAda AyA ki hA~, mere se pahale hue bharata cakravartI ne kailAzaparvata para atisuMdara pratimAyeM sthApita kI haiN| usakI rakSA ke lie cAroM ora khAI khoda kara usameM gaMgA nadI kA pAnI pravAhita kiyA jAya to usase maMdiroM kI rakSA hogI- aisA vicAra kara rAjA ne putroM ko vaha kArya sauNpaa| pitA kI AjJA zirodhArya karake ve rAjaputra usa kAma ko karane ke lie kailAzaparvata para gaye / vahA~ jAkara unhoMne atyaMta bhaktipUrvaka jinabimboM ke darzana kiye, pUjA kI 1 "ahA ! aise adbhuta ratnamaya jinabimba hamane kahIM nahIM dekhe / hameM aise bhagavAna ke darzana hue aura mahAbhAgya se jinamaMdiroM kI sevA karane kA avasara milA " - isa taraha parama AnaMdita hokara ve 60 hajAra rAjaputra bhaktipUrvaka apane sauMpe hue kArya ko karane lage / - yahA~ cakravartI kA mitra maNiketu deva phira se rAjA ko samajhAne ke liye AyA / isa samaya usane nayA upAya socaa| "usane eka moTe jaharIle sA~pa kA rUpa banAyA aura kailAzaparvata para jAkara una sabhI rAjakumAroM ko usane Dasa kara behoza kara diyA, jisase koI samajhe ki ve mara gaye haiM- aisA dikhAvA kiyaa| " kitane hI vacana hitarUpa hone ke sAtha madhura ho jAte haiM aura kitane hI vacana hitarUpa hone para bhI kaTu ho jAte haiM, usIprakAra ahita vacanoM meM bhI kitane madhura aura kitane hI kaTu ho jAte hai / ve donoM prakAra ke ahita vacana to chor3ane yogya hI haiM / " Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/20 eka sAtha 60 hajAra rAjakumAroM ke maraNa ko dekhakara rAjamaMtrI bhI ekadama ghabarA gaye - rAjamaMtrI jAnate the ki mahArAjA ko putroM se bahuta hI prema hai, unake maraNa kA samAcAra ve sahana nahIM kara skte| unameM bhI eka sAtha 60 hajAra putroM kA maraNa ! yaha 'duHkhada samAcAra' rAjA ko sunAne kI himmata kisI kI nahIM huii| usIsamaya, maNiketudeva eka vRddha brAhmaNa kA rUpa dhAraNa karake sagara cakravartI ke pAsa AyA aura atyaMta zokapUrvaka kahane lagA "he mahArAja ! merA ikalautA javAna putra mara gayA hai, yamarAja ne usakA haraNa kara liyA hai, Apa to samasta loka ke pAlaka ho, isalie mere putra ko vApisa lAkara de do, use jIvita kara do, yadi tuma mere ikalaute putra ko jiMdA nahIM karoge to merA bhI maraNa ho jaavegaa| 9 brAhmaNa kI bAta sunakara rAjA ne kahA- "are brAhmaNa ! kyA tU yaha nahIM jAnatA ki mRtyu to saMsAra ke sabhI jIvoM ko mAratI hI hai / ekamAtra siddha bhagavAna hI maraNa se rahita haiM, dUsare sabhI jIva maraNa se sahita haiM / - isa bAta ko sabhI jAnate haiM ki jisakI Ayu samApta ho gayI, vaha kisI bhI prakAra se jIvita nahIM raha sktaa| sabhI jIva apanI-apanI Ayu pramANa hI jIte haiM, Ayu pUrI hone para unakA maraNa hotA hI hai, isalie maraNarUpa yamarAja ko yadi tuma jItanA cAhate ho to zIghra hI siddhapada ko sAdho / isa jIrNa-zIrNa zarIra ke yA putra ke maraNa kA zoka chor3akara mokSa kI prApti ke lie tatpara hokara jinadIkSA dhAraNa karo / ghara meM par3e rahakara bUr3he hokara marane ke badale dIkSA lekara mokSa kA sAdhana kro| " isaprakAra sagara cakravartI ne vairAgyapreraka upadeza diyA / usasamaya usa brAhmaNa (maNiketu deva) ne kahA- "he mahArAja ! jo Apa kahate ho vaha bAta yadi vAstava meM satya hai to merI bhI eka bAta suno, yadi yamarAja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/21 se balavAna koI nahIM hai aura mRtyu se koI baca nahIM sakatA- aisA Apa kahate ho to maiM Apako eka gaMbhIra samAcAra sunAU~, use sunakara Apa bhI bhayabhIta mata honA, Apa bhI saMsAra se vairAgya lekara mokSa kI sAdhanA meM tatpara honaa|" sagara cakravartI ne Azcarya se kahA- "are brAhmaNa deva ! kaho, aisA kyA samAcAra hai ?" brAhmaNa rUpadhArI mitra ne kahA- "he rAjan ! suno, tumhAre 60 hajAra putra kailAzaparvata para gaye the, vahA~ ve saba mRtyu ko prApta ho gaye haiN| unako bhayaMkara sarpa ne Dasa liyA hai, eka bhI nahIM baca sakA......eka sAtha 60 hajAra putroM ko mAranevAle duSTa yamarAja ko jItane ke lie Apako bhI mere samAna moha chor3akara zIghra dIkSA le lenA cAhiye aura mokSa kA sAdhana karanA caahiye| isalie calo......hama donoM ekasAtha dIkSA le leveN|" brAhmaNa ke vajrapAta jaise vacana sunakara hI rAjA kA hRdaya chinnabhinna ho gayA aura putroM ke maraNa ke AghAta se ve behoza ho gye| jina para atyaMta sneha thA - aise 60 hajAra rAjakumAroM ke eka sAtha maraNa hone kI bAta ve suna na sake, sunate hI unheM mUrchA A gyii| lekina vaha cakravartI AtmajJAnI thA......thor3I dera bAda behozI samApta hone ke bAda hoza meM Ate hI unakI AtmA jAga uThI, unhoMne vicAra kiyA "are! vyartha kA kheda kisalie? kheda karAnevAlI yaha rAjyalakSmI yA putra-parivAra kucha bhI mere nahIM haiM, merI to eka jJAnacetanA hI hai| aba mujhe putroM kA athavA kisI kA bhI moha nahIM hai| are re ! aba taka maiM vyartha hI moha meM pha~sA rhaa| mere deva-mitra (maNiketu) ne Akara mujhe samajhAyA bhI thA, phira bhI maiM nahIM mAnA / aba to putroM kA bhI moha chor3akara maiM jinadIkSA lU~gA aura azarIrI siddhapada kI sAdhanA kruuNgaa| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/22 'zarIra apavitra hai aura viSaya-bhoga kSaNabhaMgura hai' -aisA jAnakara RSabhadeva Adi tIrthaMkara tathA bharata Adi-cakravartI viSaya-bhogoM ke dhAma gRha-parivAra ko chor3akara vana meM cale gaye aura caitanya meM lIna hokara mokSa prApta kiyaa| maiM bhI aba unake batAye mArga para hI calU~gA / maiM mUrkha banakara aba taka viSayoM meM hI pha~sA rhaa| aba eka kSaNa bhI isa saMsAra meM nahIM rhuuNgaa|" isaprakAra sagara cakravartI vairAgya kI bhAvanA kara hI rahe the ki vahA~ unakI nagarI meM mahAbhAgya se dRr3havarmA nAmaka kevalI prabhu kA Agamana huaa| sagara cakravartI atyaMta harSollAsa ke sAtha unake darzana karane gaye aura prabhu ke upadezAmRta grahaNa karake rAjapATa chor3akara jinadIkSA dhAraNa kii| cakravartI pada chor3akara aba caitanya ke dhyAnarUpI dharmacakra se ve suzobhita hone lage unheM munidazA meM dekha kara unakA devamitra (maNiketu deva) atyaMta prasanna huaa| apane mitra ko pratibodha karane kA kArya pUrA huA jAnakara vaha deva apane asalI svarUpa meM prakaTa huA aura sagara munirAja ko namaskAra karake kailAzaparvata para gayA / vahA~ jAkara usane rAjaputroM ko saceta kiyA aura kahA- "he rAjaputro ! tumhArI mRtyu kI banAvaTI khabara sunakara tumhAre pitA sagara mahArAja saMsAra se vairAgyapUrvaka digambara dIkSA aMgIkAra kara muni bana gaye haiM, ata: maiM tumheM le jAne ke lie AyA huuN|" ahA, kaisA adbhuta prasaMga!! una carama zarIrI 60 hajAra rAjakumAra pitAzrI kI vairAgyotpAdaka bAta sunakara ekadama udAsIna ho gaye, ayodhyA ke rAjamahaloM meM vApasa lauTane ke lie sabhI ne manA kara diyA aura saMsAra se virakta hokara sabhI rAjakumAra zrI munirAja kI zaraNa meM gaye, vahA~ dharmopadeza sunA aura ekasAtha 60 hajAra rAjaputroM ne munidIkSA dhAraNa kara lii| vAha ! dhanya ve munirAja !! dhanya ve vairAgI rAjakumAra !!! Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/23 maNiketudeva ne apane vAstavika svarUpa meM Akara sabhI muni bhagavantoM ko namaskAra kiyaa| tathA apane mitra ke hita ke lie yaha saba mAyA karanI par3I, isake lie kSamA maaNgii| munirAjoM ne use sAMtvanA dI aura kahA- "are ! isameM tumhArA kyA aparAdha hai ? kisI bhI prakAra se jo dharma meM sahAyatA kare, vahI paramahitaiSI saccA mitra hai| tumane to hamArA paramahitarUpa kAma kiyA hai|" isaprakAra maNiketudeva kA mitra ko mokSamArga kI preraNA dene kA kArya siddha huA, sAtha hI sAtha 60 hajAra rAjakumAroM ne bhI munidharma aMgIkAra kiyA; ata: vaha prasannacitta se svarga meM vApasa calA gyaa| sagara-munirAja tathA 60 hajAra rAjakumAra (munirAja) - ye saba AtmA ke jJAna-dhyAnapUrvaka vihAra karate hue anta meM sammedazikharajI para Aye aura zukladhyAna ke bala se kevalajJAna prakaTa karake mokSapada ko prApta kiyaa| unheM hamArA namaskAra ho| zAstrakAra kahate haiM ki jagata meM jIvoM ko dharma kI preraNA. denevAle mitra ke samAna hitakArI anya koI nahIM hai| "saccA mitra ho to aisA - jo dharma kI preraNA de|" DaranA aura DarAnA donoM kAyaratA hai| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/24 vajrabAhu kA vairAgya bhagavAna RSabhadeva ke ikSvAkuvaMza meM, RSabhadeva se lekara munisuvrata tIrthaMkara taka ke kAla meM asaMkhya rAjA muni hokara mokSagAmI hue| unameM mallinAtha bhagavAna ke mokSagamana ke bAda ayodhyA nagarI meM vijaya nAma ke rAjA hue, unake pautra vajrabAhu kumAra kI hastinApura kI rAjaputrI manodayA ke sAtha zAdI huI, zAdI ke thor3e hI dina bAda kanyA kA bhAI udayasuMdara apanI bahina ko lene ke lie AyA / manodayA usake sAtha jAne lagI, usI samaya vajrabAhu bhI manodayA ke prati tIvra prema ke vaza unhIM ke sAtha sasurAla jAne lge| udayasuMdara, manodayA, vajrabAhu Adi sabhI AnaMda pUrvaka ayodhyA se hastinApura kI ora jA rahe the| sAtha meM unake mitra 26 rAjakumAra aura unakI aneka rAniyA~ bhI parvatoM aura vanoM kI ramaNIya zobhA dekhate huye jA rahe the| tabhI yuvA rAjakumAra vajrabAhukI najara ekAeka ruka gyii......| ___are, yahA~ dUra koI adbhuta sundaratA dikhAI de rahI hai| vaha kyA hai ? yA to yaha koI vRkSa kA tanA hai, yA sone kA koI staMbha hai yA koI manuSya hai / jaba pAsa Akara dekhA to kumAra Azcarya cakita raha gye| ___ aho ! nagna digambara munirAja dhyAna meM khar3e haiM, mAra A~kheM baMda aura laTakate hue hAtha, saMsAra ko bhUlakara AtmA meM andara-andara gaharAI meM utara kara koI A. .- -- -":..LA.. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 2 /25 adbhuta mokSasukha kA vedana kara rahe haiN| zAMtarasa kI mastI meM masta haiM, tapa ke dvArA zarIra durbala ho gayA hai, to bhI caitanya ke teja kA pratApa sarvAMga se zobhita ho rahA hai..... hiraNa aura sarpa zAMta hokara unake pAsa baiThe haiN| are, unakI zAMta mudrA vana ke pazuoM ko bhI aisI priya lagatI hai ki ve bhI zAMta hokara baiTha gaye haiM / muni ko dekhakara kumAra vajrabAhu vicAra karate haiM " vAha ! dhanya hai munirAja kA jIvana ! ve AnaMda se mokSa kI racanA kara rahe haiM aura maiM saMsAra ke kIcar3a meM pha~sA hU~, viSaya-bhogoM meM DUba rahA hU~, ina bhogoM se haTakara maiM bhI aba aisI yogadazA dhAraNa karU~gA, tabhI merA janma saphala hogaa| isasamaya samyak AtmabhAna hone para bhI, jaise koI caMdanavRkSa jaharIle sarpa se lipaTA ho - aisA maiM viSaya-bhogoM ke pApoM se ghirA huA huuN| jaise koI mUrkha parvata ke zikhara para car3ha kara U~ghe ..... vaise hI maiM pA~ca indriyoM ke bhogarUpI parvata ke bhayaMkara zikhara para so rahA huuN| hAya ! hAya !! merA kyA hogA ? dhikkAra hai.... dhikkAra hai. karAnevAle ina viSaya - bhogoM ko / bhavabhramaNa are, maiM eka strI meM Asakta hokara mokSasundarI ko sAdhane meM pramAdI ho rahA hU~... lekina kSaNabhaMgura jIvana kA kyA bharosA ? mujhe aba pramAda chor3akara yaha munidazA dhAraNa karake mokSa sAdhanA meM laga jAnA caahiye.....|" aise vairAgya kA vicAra karate-karate vajrabAhu kI najara munirAja ke Upara sthira ho gaI, ve muni bhAvanA meM aise lIna ho gaye ki Asa-pAsa udayasuMdara aura manodayA khar3e haiM, unakA khyAla hI nahIM rhaa| basa ! mAtra muni kI ora dekhate hI rahe..... aura unake samAna banane kI bhAvanA bhAte rahe / - - yaha dekhakara, unakA sAlA udayasuMdara ha~satA huA majAka karate Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/26 hue kahatA hai- "kuMvarajI ! Apa nizcala netroM se muni kI ora kyA dekha rahe ho ? are, Apa bhI aisI munidazA dhAraNa kyoM nahIM kara lete / " vajrabAhu to munidazA kI bhAvanA bhA hI rahe the / usane turanta hI kahA- "vAha bhAI ! tumane acchI bAta kahI, mere mana meM jo bhAva thA, use hI tumane prakaTa kiyA, aba tumhArA bhAva kyA hai - use bhI kaho / " udayasuMdara ne usa bAta ko majAka samajhakara kahA - "kuMvarajI ! jaisA tumhArA bhAva, vaisA hI merA bhAva ! yadi tuma muni hue to maiM bhI tumhAre sAtha muni hone ke lie taiyAra hU~ / parantu dekho ! tuma mukara na jAnA !!" (udayasuMdara to mana meM abhI aisA hI samajha rahe the ki vajrabAhu ko to manodayA ke prati tIvra rAga hai- ye kyA dIkSA leMge ? athavA usane to ha~sI-ha~sI meM yaha bAta kahI thI......" zaguna ke zabda pahale " isa ukti ke anusAra vajrabAhu ke uttama bhavitavya se prerita hokara vairAgya jAgRta karanevAle yaha zabda bhI nimitta ho gaye..... / ) udayasuMdara kI bAta sunate hI nikaTabhavya mumukSu vIra vajrabAhu ke mukha se vajravANI nikalI "basa aba maiM taiyAra hU~... isIsamaya maiM ina munirAja ke pAsa jAkara - muni dIkSA aMgIkAra karU~gA / vajrabAhu Age kahate haiM- "isa saMsAra aura bhogoM se udAsa hokara merA mana aba mokSa meM udyata huA hai.... saMsAra yA sAMsArika bhAva aba svapna meM bhI nahIM dikhate... maiM to aba muni hokara yahIM vana meM rahakara mokSapatha kI sAdhanA karU~gA / " Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/27 __ parvata ke Upara jaise vajra giratA hai, vaise hI vajrabAhu ke zabdoM ko sunate hI udayasuMdara ke Upara mAno vajra gira gayA, vaha to Dara hI gyaa| are....yaha kyA ho gayA ? vajrabAhu to prasannacitta hokara vivAha ke vastrAbhUSaNa utAra kara vairAgyapUrvaka munirAja kI ora jAne lge| ___ manodayA ne kahA- "are svAmI ! yaha Apa kyA kara rahe ho ?" udayasuMdara ne bhI azrubhInI A~khoM se kahA- "are kuMvarajI ! maiM to ha~sate-ha~sate majAka meM kaha rahA thA, lekina tuma yaha kyA kara rahe ho ? majAka karane meM merI galatI huI hai, ata: mujhe kSamA karo? Apa dIkSA mata lo......|" usI samaya vairAgI vajrabAhu madhura zabdoM meM kahane lage "he udayasuMdara ! tuma to mere kalyANa ke kAraNa bane ho| mujhe jAgRta karake tumane mujha para upakAra kiyA hai| isalie duHkha chodd'o| maiM to saMsArarUpI kue~ meM par3A thA, usase tumane mujhe bacAyA, tuma hI mere sacce mitra ho aura tuma bhI isI mArga para mere sAtha clo|" vairAgI vajrabAhu Age kahane lage- "jIva janma-maraNa karate-karate anAdi se saMsAra meM bhramaNa kara rahA hai| jaba svarga ke divya viSayoM meM bhI kahIM sukha nahIM milatA, taba anya viSayoM kI kyA bAta ? are ! saMsAra, zarIra aura bhoga-ye saba kSaNabhaMgura haiN| bijalI kI camaka ke samAna jIvana milane para bhI yadi Atmahita na kiyA to yaha avasara calA jaavegaa| vivekI puruSoM ko svapna jaise sAMsArika sukhoM meM mohita honA yogya nahIM hai| he mitra ! tumhArI majAka bhI mere AtmakalyANa kA kAraNa bana gayI hai| prasanna hokara auSadhi sevana karane se kyA vaha roga nahIM haratI ? apitu haratI hI hai / tumane ha~sate-ha~sate jisa munidazA kI bAta kI hai, vaha Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/28.. munidazA bhavaroga ko haranevAlI aura AtmakalyANa karanevAlI hai, isalie maiM avazya hI munidazA aMgIkAra karU~gA aura tumhArI jaisI icchA ho, tuma vaisA kro|" udayasuMdara samajha gayA ki aba vajrabAhu ko rokanA muzkila hai....aba vaha dIkSA leMge hI, phira bhI zAyada manodayA kA prema unheM roka leM - aisA socakara usane antima bAta kahI "kumAra ! Apa manodayA kI khAtira hI ruka jaao| tumhAre binA merI bahana anAtha ho jaayegii| isalie usake Upara kRpA karake Apa ruka jAiye, Apa dIkSA mata liijie|" parantu, manodayA bhI vIraputrI thI.... vaha rone nahIM baiThI.... balki usane to prasannacita hokara kahA- 'he bandhu ! tuma merI ciMtA mata kro| ve jisa mArga para jA rahe haiM, maiM bhI usa hI mArga para jaauuNgii| ve viSaya-bhogoM se chUTakara AtmakalyANa kareMge, to kyA maiM viSayoM meM DUbakara marU~gI ? nahIM, maiM bhI unake sAtha hI gRhasthadazA chor3akara arjikA kI dIkSA lU~gI aura Atma-kalyANa kruuNgii| dhanya hai merA bhAgya !! are ! mujhe bhI Atmahita karane kA suMdara avasara milaa| roko mata bhAI! tuma kisI ko bhI mata roko ! kalyANa ke mArga meM jAne do aura saMsAra ke mArga meM mata pha~sAo ! tuma bhI hamAre sAtha usa hI mArga meM A jaao|" apanI bahina kI dRDhatA ko dekhakara, aba udayasuMdara ke bhAvoM meM bhI ekAeka parivartana ho gyaa| usane dekhA ki majAka satyatA kA rUpa le rahA hai| ata: usane kahA vAha....vajrabAhu ! aura vAha.....manodayA bahina ! dhanya haiM tumhArI uttama bhAvanAoM ko ? tuma donoM yahA~ dIkSA loge to kyA maiM tumheM chor3akara rAjya meM jAU~gA ? nahIM, maiM bhI tumhAre sAtha munidIkSA luuNgaa|" Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/29 vahA~ para sabhI kI bAtacIta suna rahe 26 rAjakumAra bhI eka sAtha bola uThe- "hama bhI vajrabAhu ke sAtha hI dIkSA leMge!" dUsarI ora se mahilAoM ke samUha meM se rAjarAniyoM kI bhI AvAja AyI- "hama sabhI bhI manodayA ke sAtha arjikA ke vrata leNgii|" basa, cAroM ora...gaMbhIra vairAgya kA vAtAvaraNa phaila gyaa| rAjasevaka to ghabarAhaTa se dekha rahe haiM ki ina sabako kyA ho gayA hai ? ina saba rAjakumAroM aura rAjarAniyoM ko yahA~ chor3akara hama rAjya meM kisa prakAra jAveM? vahA~ jAkara ina rAjakumAroM ke mAtA-pitAoM ko kyA javAba deNge| bahuta soca-vicAra karane ke bAda eka maMtrI ne rAjaputroM se kahA "he kumAro ! tumhArI vairAgya bhAvanA dhanya hai....lekina hameM muzkila meM mata DAlo......tuma hamAre sAtha ghara calo aura mAtA-pitA kI AjJA lekara phira dIkSA le lenA....." taba vajrabAhu bole- "are, saMsAra baMdhana se chUTane kA avasara AyA, yahA~ mAtA-pitA ko pUchane ke lie kauna rukegA ? hameM yahA~ Ane ke lie mAtA-pitA moha ke vaza hokara rokeMge, isalie tuma saba jAo aura mAtA-pitA ko yaha samAcAra sunA denA ki Apake putra mokSa ko sAdhane ke lie gaye haiM, isalie Apa duHkhI mata hoiye|" ____taba maMtrI ne kahA- "kumAro ! tuma hamAre sAtha bhale hI na calo, parantu jaba taka hama mAtA-pitA ko khabara deM, taba taka yahIM ruka jaao|" ___"are ! hameM eka kSaNa ke lie bhI yaha saMsAra nahIM cAhiye......jaise prANa nikalane ke bAda phira zarIra zobhA nahIM detA, usIprakAra jisase hamArA moha chUTa gayA, aise isa saMsAra meM aba kSaNamAtra ke lie bhI hameM acchA nahIM lgtaa|" Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/30 ___- aisA kahakara vajrabAhu evaM udayasuMdara ke sAtha saba kumAra calane lage.....aura munirAja ke pAsa aaye......| -sava satatakA kAsakAma guNasAgara mahArAja ke sAmane sabhI ne hAtha jor3akara vinayapUrvaka namaskAra kiyA phira vajrabAhu ne kahA "he svAmI ! hamArA mana saMsAra se bahuta bhayabhIta hai, Apake darzana se hamArA mana pavitra huA hai| aba, hameM bhavasAgara ko pAra karanevAlI aisI bhagavatI dIkSA aMgIkAra kara saMsAra kIcar3a meM se bAhara nikalane kI icchA hai, isalie he prabhu ! hameM dIkSA diijie|" jo caitanya sAdhanA meM magna hai aura abhI-abhI sAtaveM se chaThaveM guNasthAna meM Aye haiM, aise una munirAja ne rAjakumAroM kI uttama bhAvanA ko jAnakara kahA- "he bhavyo ! avazya dhAraNa karo, yaha mokSa ke kAraNarUpa bhagavatI jinadIkSA ! tuma sabhI atyaMta nikaTabhavya ho, jo tumheM munivrata kI bhAvanA jAgRta huI" - aisA kahakara AcAryadeva ne vajrabAhu sahita 26 rAjakumAroM ko munidIkSA dii| rAjakumAroM ne mastaka ke komala kezoM (bAloM) ko apane hAthoM se loMca karake paMca mahAvrata dhAraNa kiye / rAjaputrI aura rAgapariNati donoM ko tyAga diyA, deha kA moha chor3akara caitanyadhAma meM sthira hue aura zuddhopayogI hokara Atma-ciMtana meM ekAgra hue| dhanya hai una munivaroM ko| Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/31 dUsarI aura manodayA ne bhI pati aura bhAI ke samAna sAMsArika moha chor3akara AbhUSaNa tyAga kara vairAgyapUrvaka AryikA ke vrata dhAraNa kiye| sAtha hI aneka anya rAniyA~ bhI AryikA huI aura ekamAtra sapheda vastra ko dhAraNa karake deha meM caitanya kI sAdhanA ke dvArA suzobhita hone lgiiN| sphaTikamaNi samAna zuddhopayoga ke AbhUSaNa se sabhI AtmAyeM suzobhita ho utthiiN| usI prakAra vajrabAhu Adi saba munirAja zuddhopayoga ke dvArA suzobhita hone lge| dhanya hai una rAjaputroM ko ! aura dhanya hai una rAjarAniyoM ko !! jisa samaya vajrabAhu Adi kI dIkSA kA samAcAra ayodhyA meM pahu~cA, usIsamaya unake pitA surendramanyu tathA dAdA vijaya mahArAja bhI saMsAra se virakta hue| are, abhI navapariNata yuvA-pautra saMsAra chor3akara muni hue aura maiM vRddha hote hue bhI abhI taka saMsAra ke viSayoM ko nahIM chor3A aura ina rAjakumAroM ne saMsAra bhogoM ko tRNavat samajhakara chor3a diyA aura mokSa ke artha zAMtabhAva meM citta ko sthira kiyaa| Upara se suMdara laganevAle viSayoM kA phala bahuta kaTu hotA hai, yauvana dazA meM zarIra kA jo suMdara rUpa thA, vaha bhI vRddhAvasthA meM kurUpa ho jAtA hai| zarIra aura viSaya kSaNabhaMgura haiM, aisA jAnate hue bhI hama viSaya-bhogarUpI kue~ meM DUbe rahe, taba hama jaisA mUrkha kauna hogA ? aisA vicAra karake vairAgya bhAvanA bhAyI, saba jIvoM ke prati kSamAbhAva pUrvaka vijaya mahArAja tathA unake anya putra bhI jinadIkSA lekara muni hue| are... pautra ke mArga para dAdA ne gamana kiyaa| dhanya jainamArga ! dhanya munimArga !! dhanya haiM usa mArga para calanevAle jIva !!! __vijaya mahArAja ne dIkSA lene ke pUrva bajrabAhu ke bhAI purandara koM rAjya soMpA / purandara rAjA ne apane putra kIrtidhara ko rAjya sauMpakara dIkSA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/32 lii| bAda meM kIrtidhara ne bhI pandraha dina ke putra sukauzala kA rAjatilaka karake jinadIkSA le lI aura bAda meM sukauzala kumAra ne bhI garbhastha bAlaka kA rAjatilaka karake apane pitA ke pAsa jinadIkSA aMgIkAra kii|... itanA hI nahIM, unakI mA~ ne vAghina hokara unheM khAyA, phira bhI ve AtmadhyAna se nahIM Dige aura kevalajJAna prakaTa karake mokSa prApta kiyaa| usake bAda rAjA dazaratha, rAmacandra bhI usa hI vaMza meM huye| caur3I sar3aka - sundara mArga do mitra bAta kara rahe the, unameM amerikana mitra apane jaina mitra se bolA- "hamAre zahara kI sar3akeM itanI caur3I haiM ki eka sar3aka para pUre vega (gati) ke sAtha eka sAtha cAra moTareM jAtI haiM aura cAra moTareM AtI haiN| taba dUsarA jaina mitra bolA- bhAI, hamArI mokSapurI kI sar3aka to itanI caur3I haiM ki usameM asAdhAraNa vega (moTara kI apekSA asaMkhyAta guNI) se eka sAtha eka sau ATha jIva gamana kara sakate haiN| amerikA meM to moTara kI bahuta durghaTanA hotI hoMgI, lekina hamArI isa mokSapurI ke mArga para koI durghaTanA nahIM hotii| ___ hA~, yaha saca hai ki yaha mArga mAtra "vana-ve" hai, usa mArga meM jA to sakate haiM; parantu phira lauTakara vApisa nahIM A skte| sacamuca, yaha mArga bahuta hI sundara mArga hai| isakA nAma hai - mokssmaarg| kahA bhI hai- samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokssmaargH| samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra - ina tInoM kI ekatA hI mokSamArga hai| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/33 surkozala kA vairAgya isa kathA ke pUrva Apane jinake vairAgya kI kathA paDhI, una vajrabAhu ke choTe bhAI puraMdara ayodhyA ke rAjA the| unhoMne apane putra kIrtidhara ko rAjya sauMpa kara munidIkSA le lii| rAjA kIrtidhara kA mana saMsAra-bhogoM se virakta thA, ve dharmAtmA rAjapATa ke bIca meM bhI saMsAra-bhogoM kI asAratA kA vicAra karate hue munidazA kI bhAvanA bhAte the| .. eka dina dopahara ke samaya AkAza meM sUryagrahaNa dekhakara unakA mana udAsa ho gayA aura ve saMsAra kI anityatA kA vicAra karane lge| are, jaba yaha sUrya bhI rAhu ke dvArA Dhaka jAtA hai, taba isa saMsAra ke kSaNa-bhaMgura bhogoM kI kyA bAta ! ve to eka kSaNa meM vinaSTa ho jAte haiN| isalie unakA moha chor3akara maiM Atmahita karane ke lie jinadIkSA aMgIkAra kruuNgaa| rAjA kIrtidhara ne apane vairAgya kA vicAra maMtriyoM ke sAmane rkhaa| __maMtriyoM ne kahA- "mahArAja ! Apake binA ayodhyA nagarI kA rAjya kauna saMbhAlegA ? abhI Apa javAna ho......phira bhI jaise Apake . pitA ne Apako rAjyabhAra sauMpakara jinadIkSA lI thI, vaise hI Apa bhI apane putra ko rAjya sauMpakara dIkSA le lenaa|" -isa prakAra maMtriyoM ne vinatI kii| isase rAjA ne aisI pratijJA lI ki putra ke janma kA samAcAra sunate hI usa hI dina usakA rAjyAbhiSeka karake maiM munivrata dhAraNa kruuNgaa| thor3e samaya bAda, kIrtidhara rAjA kI rAnI sahadevI ne eka suMdara putra ko janma diyA.....usakA nAma sukauzala rakhA gyaa| yahI sukauzala kumAra apanI isa kathA ke kathAnAyaka haiN| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/34 " putra janma kI bAta sunate hI rAjA dIkSA le leMge / " - isa bhaya se rAnI sahadevI ne yaha bAta gupta rakhI / kucha dina taka to yaha bAta rAjA gupta rahI, parantu sUrya udaya kaba taka chipA raha sakatA hai ? unake putra janma kI khuzakhabarI pUrI ayodhyA nagarI meM phaila gayI.... aura jaba nagaravAsI rAjA ko badhAI dene Aye, taba rAjA ne prasanna hokara unheM apane AbhUSaNa bheMTa kiye...... aura apane vairAgya kA vicAra prakaTa kiyA, tathA kahA ki - " basa, aba maiM rAjaputra ko rAjya sauMpakara isa saMsAra - baMdhana se chUhU~gA" aura tadanusAra rAjA kIrtidhara ne paMdraha dina kI Ayu ke rAjakumAra kauzala jo abhI taka mAtA kI goda meM thA, usakA rAjatilaka karake svayaM ne jinadIkSA dhAraNa kara lI..... aura AtmasAdhanA meM tatpara hokara vana meM vicaraNa karane lage / kIrtidhara rAjA muni ho gaye, jisase unakI rAnI sahadevI ko bahuta hI AghAta huA, vaha socane lagI ki kahIM isIprakAra merA putra bhI dIkSA lekara na calA jAya ? tabhI kisI bhaviSyavettA ne ghoSaNA kI, ki "jisa dina yaha rAjakumAra apane pitA ko muni avasthA meM dekhegA, usI dina yaha dIkSA le legA / " koI muni rAjakumAra kI najara meM na A jAe, isalie rAnI ne aisA Adeza nikAla diyA ki "kisI nirgratha-muni ko rAjamahala ke pAsa nahIM Ane diyA jAve !" are re, putra moha se usako muniyoM ke prati dveSa ho gayA / rAjakumAra sukauzala vairAgyavaMta dharmAtmA thA, rAjavaibhava ke sukhoM meM usakA mana nahIM ramatA thA / AtmasvarUpa kI bhAvanA meM lIna rahatA thA / yuvA hote hI mAtA ne usakA vivAha kara diyA / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 2/35 eka dina sukauzala rAjamahala kI chata para baiThakara ayodhyA nagarI kI sundaratA dekha rahe the| unakI mAtA sahadevI aura dhAyamAtA bhI vahIM thI / isI samaya ekAeka nagarI ke bAhara najara par3ate hI rAjakumAra ko koI mahAtejasvI munirAja nagarI kI ora Ate dikhe; lekina rAjya ke sipAhiyoM ne unheM daravAje ke bAhara hI roka diyA, vaha samajha nahIM pAyA ki ve AnevAle mahApuruSa kauna haiM aura paharedAra unheM kyoM roka rahe haiM ? dUsarI ora sahadevI ne bhI una munirAja ko dekhA...... ve koI dUsare nahIM, mahArAja kIrtidhara hI the, jinhoMne 15 dina ke sukauzala ko chor3akara dIkSA le lI thii| unako dekhate hI rAnI ko Dara lagA ki are, unake vairAgya upadeza se merA putra bhI kahIM saMsAra chor3akara na calA jAve, isalie rAnI sahadevI ne sevakoM ko AjJA dI "yahA~ koI gaMdagIyukta anajAna nagna puruSa nagarI meM Aye haiM aura hamAre putra sukauzala ko bhramita karake le jAveMge, isalie unheM nagarI meM praveza nahIM karane deveN| isIprakAra nagarI meM koI dUsare nagna sAdhu AveM to unako bhI mata Ane deveM, jisase merA putra unheM na dekha pAve / mere pati kIrtidhara paMdraha dina ke choTe bAlaka ko chor3akara cale gaye the, taba unheM dayA bhI nahIM AyI thI / " - isaprakAra sahadevI ne sAdhu bane apane pati ke prati aise anAdarapUrNa vacanoM se kaI bAra tiraskAra kiyA..... / " are re ! yaha duSTa rAnI sAdhu bane apane svAmI kA apamAna karatI hai / " - yaha dekhakara dhAyamAtA kI A~kha meM se A~sU girane lage / rAjakumAra sukauzala kA komala hRdaya yaha dRzya na dekha sakA, usane turanta dhAmAtA se pUchA "mA~, yaha saba kyA hai ? ve mahApuruSa kauna haiM ? unheM nagarI meM kyoM Ane nahIM dete ? aura unheM dekhakara tU kyoM ro rahI hai ?" Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/36 rAjakumAra ke prazna ko sunate hI dhAyamAtA kA hRdaya ekadama bhara AyA aura rote-rote usane kahA- "beTA ! ye mahApuruSa aura koI nahIM, tumhAre pitAjI haiN| ve isa ayodhyA nagarI ke mahArAjA kIrtidhara svayaM haiM aura sAdhu ho gaye haiN| are, jo kabhI svayaM isa rAjya ke svAmI the, Aja unheM unake hI sevaka, unake hI rAjya meM, unhIM kA anAdara kara rahe haiN| isa ayodhyA nagarI ke rAjamahala meM kabhI kisI sAdhu kA anAdara nahIM huA, kintu Aja sAdhu hue mahArAja kA anAdara rAjamAtA dvArA hI ho rahA hai, rAjamAtA apane svAmI aura nagna digambara sAdhu ko mailA-kucailA bhikhArI jaisA kahakara tiraskAra kara rahI hai| " dhAmAtA ne sukauzala se Age kahA- "beTA ! jaba tU choTAsA bAlaka thA, tabhI vairAgya dhAraNa karake tumhAre pitA jaina sAdhu ho gaye the| ve sAdhu mahAtmA hI isasamaya nagarI meM padhAre haiM.... AhAra ke lie padhAre koI bhI munirAja apane A~gana se kabhI vApisa nahIM gaye / putra ko rAjya sauMpa kara dIkSA lekara AtmakalyANa kareM- aisI paramparA to asaMkhyAta pIDhiyoM se apane vaMza meM calI A rahI hai aura usI ke anusAra tumhAre pitA ne tumheM rAjya sauMpa kara jinadIkSA dhAraNa kI hai / " - jaba dhAyamAtA ne aisA kahA, taba use sunate hI sukauzalakumAra ko bahuta Azcarya huA / "are, yaha mere pitAjI! ye bhikhArI nahIM, ye to mahAna santa mahApuruSa haiN| mahAbhAgya se Aja mujhe inake darzana hue| " aisA kahate hue rAjakumAra sira kA mukuTa aura paira meM jUte pahane binA hI naMge sira aura naMge paira hI nagara ke bAhara munirAja (pitA) kI ora daur3e.... aura unake pAsa se dharma kI virAsata lene ke lie daur3e.... . jaise ki saMsAra ke baMdhana tor3akara mukti kI ora daur3a rahe hoM ? isaprakAra ve munirAja ke pAsa pahu~ce.... aura unake caraNoM meM namana kiyA.... A~kha meM se A~sU kI dhArA bahane lagI / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/37 "munivara ! kSamA karo.....prabho ! maiMne Apako pahacAnA nhiiN| maiM aba isa saMsAra ke baMdhana se mukta honA cAhatA huuN......|" zrI kIrtidhara munirAja bole- "he vatsa! isa saMsAra meM saba saMyoga kSaNabhaMgura haiN| usake bharose kyA rahanA? yaha sArabhUta Atma tattva hI AnaMda se bharapUra hai, usakI sAdhanA ke binA anya koI zaraNa nahIM........" isaprakAra zrI kIrtidhara mahArAja ne vairAgya se bharapUra dharmopadeza diyaa| dharmapitA mahArAja kIrtidhara se upadeza sunakara rAjakumAra sukauzala kA hRdaya bahuta tRpta huA....aise asAra-saMsAra se unakA mana virakta ho gayA... aura taba zAMtacitta se vinayapUrvaka hAtha joDakara prArthanA kI "prabho ! mujhe bhI jinadIkSA dekara apane jaise banA lIjiye, maiM to mohanidrA meM so rahA thA, Apane mujhe jagAyA.....Apa jisa mokSasAmrAjya kI sAdhanA kara rahe ho ....mujhe bhI vaisA hI mokSa-sAmrAjya caahiye| aura vaha rAjakumAra usI samaya dIkSA lene taiyAra ho gyaa| isI samaya vahA~ rAjamAtA sahadevI aura rAjakumAra sukauzala kI garbhavatI rAnI vicitramAlA, unake maMtrI Adi sabhI vahA~ A phuNce....| ____ unhoMne rAjakumAra se kahA - "he rAjakumAra ! bhale hI tuma dIkSA le lo.....hama nahIM rokeNge| lekina tumhAre vaMza meM aisA rivAja hai ki putra bar3A hone para, use rAjya sauMpakara rAjA dIkSA letA hai.... isalie Apa bhI rAnI vicitramAlA ke bAlaka ko bar3A ho jAne deM, taba use rAjya sauMpakara phira dIkSA le lenA....." -- rAjakumAra ne kahA- "jaba vairAgyadazA jAgI, taba use saMsAra kA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 2 / 38 koI baMdhana roka nahIM sakatA; phira bhI, devI vicitramAlA ke garbha meM jo bAlaka hai, usakA rAjatilaka karake maiM usako rAjya sauMpatA hU~ / " * aisA kahakara vahIM ke vahIM garbhastha -- bAlaka ko ayodhyA kA rAjya sauMpakara, sukauzala kumAra ne apane pitA kIrtidhara munirAja ke pAsa jinadIkSA le lI...... pitA ke sAtha hI putra bhI saMsAra ke baMdhana tor3akara mokSapatha meM calane lgaa| kala kA rAjakumAra rAjavaibhava chor3akara mokSarUpI Atmavaibhava ko sAdhane lagA / kSaNabhara pahale kA rAjakumAra aba muni hokara AtmadhyAna se suzobhita hone lagA / dhanya hai unakA AtmajJAna... dhanya unakA vairAgya ! rAjakumAra sukauzala ke vairAgya kI kahAnI pUrI huI, aba unakI mAtA kA kyA huA, use agalI kahAnI meM par3ho ! svasaMvedya padArtha haiM eka aMdhere kamare meM jIvAbhAI baiThA hai| bAhara se kAnA bhAI ne pUchA- are, aMdara kauna hai ? jIvA bhAI kahatA hai- aMdhA hai kyA ? dikhatA nahIM / taba kAnA bhAI ne phira pUchA- tuma aMdara ho yA nahIM ? jIvA bhAI bolA- hA~, maiM to hU~ / dekho, cAhe jitane ghane aMdhere meM bhI maiM huuN| isI prakAra AtmA apane astitva ko jAna sakatA hai| use apane ko jAnane ke lie anya prakAza Adi kI jarUrata nahIM par3atI hai| isaprakAra AtmA svayaM apane ko jAnanevAlA svasaMvedya parama padArtha hai| Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/39 / vAghina kA vairAgya kIrtidhara munirAja ke pAsa jaba sukauzala putra ne dIkSA le lI, taba sukauzala kI mAtA sahadevI ko bahuta AghAta lgaa| pitA aura putra donoM muni ho gaye, isase tIvra moha ko lekara sahadevI ne usa munidharma kI niMdA kI..... dharmAtmAoM kA anAdara kiyA.... aura krUra pariNAma karake ArtadhyAna karate-karate vaha marI aura marakara vAghina huii.....| are, jisakA pati mokSagAmI, jisakA putra bhI mokSagAmI - aisI vaha sahadevI, dharma aura dharmAtmA ke tiraskAra karane se vAghina huii.....| ataH bandhuo ! jIvana meM kabhI dharma yA dharmAtmA ke prati anAdara nahIM karanA, unakI niMdA nahIM krnaa| . aba vAghina huI vaha rAjamAtA, eka jaMgala meM rahatI thI, vaha jaMgala ke jIvoM kI hiMsA karatI aura atyaMta duHkhI rahatI....use kahIM bhI caina nahIM pdd'tii| ekabAra jisa jaMgala meM vaha vAghina raha rahI thI, usa hI jaMgala meM munirAja kIrtidhara tathA sukauzala Akara zAMti se AtmA ke dhyAna meM baiTha gye....| ve vItarAgI zAMti kA mahA-AnaMda lene lge| vAghina ne donoM ko dekhA.....dekhate hI krUra bhAva se garjanA kI, aura sukauzala munirAja ke Upara chalAMga mArakara unheM khAne lgii....| kIrtidhara munirAja aura sukauzala munirAja donoM to AtmA ke dhyAna meM haiM aura vAghina munirAja ko khA rahI hai, ve muni AtmA ke dhyAna meM aise lIna ho gaye ki zarIra kA kyA ho rahA hai - usakI ora unakA lakSya bhI nahIM gyaa| AtmA kA anubhava karate-karate usa hI samaya sukauzala munirAja ne to kevalajJAna prakaTa karake mokSa prApta kiyaa| tathA kIrtidhara munirAja dhyAna meM hI magna rhe| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/40 ahA ! dhanya hai una munirAjoM ko, unake jIvana ko !' idhara sukauzala muni ke zarIra ko khAte-khAte vAghina kI najara unake hAtha ke Upara par3I...... hAtha meM eka cinha dekhate hI vaha Azcaryacakita raha gyii| usake mana meM vicAra AyA ki yaha hAtha maiMne kahIM dekhA hai.... aura turanta hI use pUrvabhava kA jAtismaraNa jJAna huaa| "are, yaha to merA putra ! maiM isakI maataa| are re, apane putra ko hI maiMne khA liyaa|" - isaprakAra ke pazcAtApa ke bhAva se vaha vAghina rone lagI, usakI A~khoM meM se A~suoM kI dhArA bahane lgii| usI samaya kIrtidhara munirAja kA dhyAna TUTA aura unhoMne vAghina ko upadeza diyA - "are vAghina ! (sahadevI) putra ke prati vizeSa prema ke kAraNa hI terI mRtyu huI, usa hI putra ke zarIra kA tUne bhakSaNa kiyA ? are re, isa moha ko dhikkAra hai| aba tuma isa ajJAna ko chor3o aura krUra bhAvoM ko tyAgakara AtmA ko samajhakara apanA kalyANa karo !" munirAja ke upadeza ko sunakara turaMta hI usa vAghina ne dharma prApta kiyA, AtmA ko samajhakara usane mA~sa-bhakSaNa chor3a diyA, phira vairAgya se saMnyAsa dhAraNa kiyA aura marakara devaloka meM gii| yahA~ zrI kIrtidhara muni bhI kevalajJAna prApta karake mokSa gye| . (rAjA raghu aura rAma Adi mahApuruSa bhI kIrtidhara rAjA ke vaMza meM hI hue haiN| pAThako ! dharmAtmA-jJAniyoM ke jIvana meM vairAgya samAhita hotA hai, use isa kahAnI se samajhanA cAhiye aura AtmA ko samajhakara aisA vairAgI-jIvana jIne kI bhAvanA karanI cAhiye / usa vAghina jaise hiMsaka prANI ne bhI AtmajJAna prApta kara kisaprakAra apanA kalyANa kiyA, use jAnakara he bhavya jIvo ! tuma bhI mithyAtva Adi samasta prakAra ke pApa bhAva chor3akara AtmajJAna prApta kro| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/41 eka thA hAthI eka thA hAthI.....bahuta hI bar3A hAthI ! bahuta hI sundara hAthI ! yaha bAta rAmacandrajI ke samaya kI hai| rAjA rAvaNa eka samaya laMkA kI ora jA rahe the, tabhI bIca meM zrI sammedazikhara-kSetra ko dekhakara rAvaNa ko bahuta khuzI huI aura pAsa meM hI usane par3Ava ddaalaa| - vahA~ ekAeka megha-garjanA kI AvAja sunAI dene lagI, loga bhaya se yahA~-vahA~ bhAgane lage, lazkara ke hAthI, ghor3e Adi bhI Dara se cItkAra karane lge| rAvaNa ne isa kolAhala ko sunakara dekhA ki eka bahuta moTA aura atyaMta balavAna hAthI jhUmatA-jhUmatA A rahA hai, yaha usakI hI garjanA hai aura usase hI Darakara loga bhAga rahe haiM, hAthI bahuta hI sundara thaa| usa madamasta hAthI ko dekhakara rAvaNa khuza huA, use usa hAthI ke Upara savArI karane kA mana hone lagA, hAthI ko pakar3ane ke lie vaha AyA aura hAthI ke sAmane gayA, rAvaNa ko dekhate hI hAthI usake sAmane hI daur3ane lagA, loga Azcarya se dekhane lage ki aba kyA hogA ? . rAjA rAvaNa bahuta hI bahAdura thA, 'gajakelI' meM akele hI hAthI ke sAtha khelane kI kalA meM hoziyAra thaa| pahale usane apane kapar3oM kA gaTThA banAkara hAthoM ke sAmane pheMkA, hAthI usa kapar3e ko sUMghane ke lie ruka gayA, usI samaya chalAMga mArakara usa hAthI ke mastaka ke Upara car3ha gayA aura usake kuMbhasthala para muTThI se prahAra karane lgaa| ____ hAthI ghabarA gayA, usane sUMDa Upara karake rAvaNa ko pakar3ane kI bahuta ceSTA kI, phira bhI rAvaNa usake donoM daMtazUla ke bIca se saraka kara Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/42 nIce utara gayA / isaprakAra rAvaNa ne kaI bAra hAthI ke sAtha khela kara hAthI ko thakA diyA aura phira rAvaNa hAthI kI pITha para.car3ha gyaa| jaise hAthI bhI rAjA rAvaNa ko samajha gayA hove - isataraha zAMta hokara vinayavAna sevaka kI bhA~ti khar3A ho gayA / rAvaNa usake Upara baiThakara paDAva kI ora aayaa| vahA~ cAroM ora jaya-jayakAra hone lgii| rAvaNa ko yaha hAthI bahuta acchA lagA, isaliye use vaha laMkA le gyaa| laMkA jAkara usa hAthI kI prApti kI khuzI meM utsava manAkara usakA nAma trilokamaNDala rkhaa| rAvaNa ke lAkhoM hAthiyoM meM se vaha pramukha hAthI thaa| __ eka bAra rAvaNa sItA kA haraNa karake le gyaa| taba rAma-lakSmaNa ne lar3AI karake rAvaNa ko harAyA aura sItA ko lekara ayodhyA Aye, usIsamaya laMkA se usa trilokamaNDana hAthI ko bhI sAtha le aaye| rAmalakSmaNa ke 42 lAkha hAthiyoM meM vaha sabase bar3A thA aura usakA bahuta mAna thaa| rAma ke bhAI bharata atyaMta vairAgI the, jaise zikArI ko dekhakara hiraNa bhayabhIta hotA hai, usIprakAra bharata kA citta saMsAra ke viSaya-bhogoM se atyaMta bhayabhIta thA aura ve saMsAra se virakta hokara muni hone ke lie utsuka the| jisaprakAra piMjare meM kaida siMha khedakhinna rahatA hai aura vana meM jAne kI icchA karatA hai, usI prakAra vairAgI bharata gRhavAsarUpI piMjare se chUTa kara vanavAsI muni bananA cAhate the| lekina rAma-lakSmaNa ne Agraha karake unheM roka liyaa| unhoMne udAsa mana se kucha samaya to ghara meM bitAyA, lekina aba to ratnatrayarUpI jahAja meM baiThakara saMsAra-samudra se pAra hone ke lie taiyAra the| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/43 eka bAra bharata sarovara ke kinAre gaye, usI samaya gajazAlA meM kyA huA use suno ! ___ gajazAlA meM ba~dhA trilokamaNDana hAthI manuSyoM kI bhIr3a dekhakara ekAeka garjanA karane lagA aura sAMkala tor3akara bhayaMkara AvAja karate hue bhAgane lgaa| hAthI kI garjanA sunakara ayodhyA-vAsI bhayabhIta ho gaye, hAthI to daur3ane lagA, rAma-lakSmaNa use pakar3ane ke lie usake pIche daur3ane lge| daur3ate-daur3ate vaha hAthI sarovara ke kinAre jahA~ bharata the, vahA~ aayaa| loga ciMtita ho gaye - hAya ! hAya !! aba kyA hogA ? rAniyA~ aura prajAjana rakSA ke lie bharata ke pAsa aaye| unakI mA~ kaikeyI bhI bhaya se hAhAkAra karane lgii| hAthI daur3ate-daur3ate bharata ke pAsa Akara khar3A ho gayA, bharata ne hAthI ko dekhA aura hAthIne bharata ko dekhA / basa, bharata ko dekhate hI hAthI ekadama zAMta ho gayA, aura use jAti smaraNa jJAna ho gayA, usase usane jAnA ki "are, hama donoM muni hue the aura phira chaThaveM svarga meM donoM sAtha the| .. are re ! pUrvabhava meM maiM aura bharata sAtha meM hI the| parantu maiMne bhUla kI usase maiM deva se pazu huaa| are ! | isa pazu paryAya ko dhikkAra hai !" bharata ko dekhate hI hAthI ekadama zAMta ho gayA aura jaise guru ke pAsa ziSya vinaya se khar3A rahatA hai, vaise hI bharata ke pAsa hAthI vinaya se khar3A ho gyaa| bharata ne prema se usake mAthe para hAtha rakhakara mUka svara meM kahA - "are gajarAja ! tumheM yaha kyA huA ? tuma zAMta ho !! yaha krodha tumheM zobhA nahIM detaa| tuma caitanya kI zAMti ko dekho|" Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/44 bharata ke madhura vacana sunate hI hAthI ko bahuta zAMti milI, usakI A~khoM meM se A~sU girane lage, vairAgya se vicAra karane lagA ki - "are, aba pazcAtApa karane se kyA lAbha ? aba merA Atma kalyANa ho aura maiM isa bhavaduHkha se mukta hoU~ / aisA upAya karU~gA / 11 isaprakAra parama vairAgya kA cintana karate hue hAthI ekadama zAMta hokara bharata ke sAmane Tukura Tukura ( ekaTaka dekhate khar3A rhaa| jaise kaha rahA ho - - "he baMdhu ! tuma pUrvabhava ke mere mitra ho, pUrvabhava meM svarga meM hama donoM sAtha the, aba merA AtmakalyANa karAkara isa pazugati se merA uddhAra kro| " ( vAha re vAha ! dhanya hAthI ! usane hAthI hokara bhI AtmA ke kalyANa kA mahAna kArya kiyA / pazu paryAya meM hone para bhI paramAtmA ko samajhane ke lie apanA jIvana sArthaka kiyA / ) hAthI ko ekAeka zAMta huA dekhakara logoM ko bahuta Azcarya huA - "are yaha kyA huA ! bharata ne hAthI ke Upara kaisA jAdU kiyA ? vaha ekAeka zAMta kaise ho gayA ?" bharata usake Upara baiThakara nagarI meM AyA aura hAthI ko gajazAlA meM rakhA, mahAvata usakI khUba sevA karate haiM, use mohita karane ke lie saMgIta karate haiM, usako prasanna karane kA upAya karate haiN| - - lekina Azcarya kI bAta to yaha hai ki hAthI aba kucha khAtA nahIM, saMgIta Adi para bhI dhyAna nahIM detA, sotA bhI nahIM, krodha bhI nahIM karatA, vaha ekadama udAsa hI rahatA hai / apane Apa meM A~kha baMda karake zAMta hokara baiThA rahatA hai aura Atmahita kI bAta hI vicAratA rahatA hai| jAti - smaraNa ko prApta karake usakA mana saMsAra aura zarIra se atyaMta virakta ho gayA hai.....| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/45 isI prakAra khAye-piye binA hI eka dina ho gayA, do dina ho gaye, cAra dina ho gaye.....taba mahAvata ne zrI rAma ke pAsa Akara kahA "he deva ! yaha hAthI cAra dina se na kucha khAtA-pItA hai, na sotA hai aura na hI krodha karatA hai| zAMta hokara baiThA rahatA hai aura pUre dina na jAne kisakA dhyAna karatA hai| use rijhAne ke lie hamane bahuta prayatna kiye, lekina usake mana meM kyA hai ? patA hI nahIM calatA, bar3e-bar3e gajavaidyoM ko dikhAyA, ve bhI hAthI ke roga ko nahIM jAna sake- yaha hAthI apanI senA kI zobhA hai| yaha bar3A balavAna hai - ise ekAeka yaha kyA ho gayA ? vaha hamArI samajha meM nahIM AtA, isalie Apa hI koI upAya kIjie ! isI samaya acAnaka eka sundara banAva banA / ayodhyA nagarI meM do kevalI bhagavaMta padhAre.....unake nAma the - dezabhUSaNa aura kulabhUSaNa / (rAma aura lakSmaNa ne vana gamana ke samaya vaMzastha parvata para ina do munivaroM ke upasarga ko dUra karake bahuta bhakti kI thI aura usI samaya una donoM munivaroM ko kevalajJAna prApta huA thaa|) ve jagata ke jIvoM kA kalyANa karate-karate ayodhyA nagarI meM pdhaare| bhagavAna ke padhArane se pUrI nagarI meM AnaMda hI AnaMda chA gyaa| saba unake darzana karane ke lie cale...... rAma, lakSmaNa, bharata aura zatrughna bhI usa trilokamaNDana hAthI ke Upara baiThakara una bhagavantoM ke darzana karane ke lie Aye..... aura dharmopadeza sunane ke lie baitthe| bhagavAna ne samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArga kA adbhuta upadeza diyA, use sunakara sabhI bahuta AnaMdita hue| trilokamaNDana hAthI bhI una kevalI bhagavantoM ke darzana se bahuta hI prasanna huA aura dharmopadeza sunakara usakA citta saMsAra se udAsa ho gayA, usane apUrva Atma zAMti prApta kii| usane bhagavantoM ko namaskAra karake zrAvaka ke vrata aMgIkAra kiye| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 2/46 dhanya hai gajarAja tumako ! tumane AtmA ko samajhakara jIvana saphala banAyA ! tuma pazu nahIM deva ho, dharmAtmA ho, devoM se bhI mahAna ho / bAlako, dekho ! jainadharma kA pratApa !! eka hAthI jaisA pazu kA jIva bhI jainazAsana prApta karake kitanA mahAna ho gayA ! tuma bhI aise mahAna jainazAsana ko prApta karake, hAthI kI bhA~ti AtmA ko samajhakara, uttama vairAgyamaya jIvana jiyo ! yaha jAnane ke lie " bharata aura hAthI " Age kyA huA nAmaka kahAnI pddh'eN| bharata aura hAthI bhagavAna ke upadeza sunakara mahArAja lakSmaNa ne pUchA "he bhagavan ! yaha trilokamaNDana hAthI pahale gajabandhana tor3akara kyoM bhAgA ? aura phira bharata ko dekhakara ekAeka zAMta kyoM ho gayA ?" - taba bhagavAna kI vANI meM AyA ki bharata kA jIva aura hAthI kA donoM pUrvabhava ke mitra haiN| unake pUrvabhava kA vRttAnta isaprakAra hai, use suno- "bharata aura trilokamaNDana hAthI donoM jIva bahuta bhava pahale bhagavAna RSabhadeva ke samaya meM caMdra aura sUrya nAma ke do bhAI the / mArIci ke mithyA upadeza se kudharma kI sevA karake donoM ne baMdara, mora, totA, sarpa, hAthI, meMDhaka, billI, murgA Adi bahuta bhava dhAraNa kiye aura donoM ne eka-dUsare ko bahuta bAra mArA, kaI bAra bhAI hue, phira pitA-putra hue| isaprakAra bhavabhramaNa karate-karate kitane hI bhava bAda bharata kA jIva to jainadharma prApta kara muni hokara chaThe svarga meM gayA / aura yaha hAthI kA jIva bhI pUrvabhava meM vairAgya prApta karake mRduyati nAma kA muni huA / ekabAra eka nagara meM dUsare eka mahARdvidhArI munirAja bahuta guNavAna aura tapasvI the, unhoMne cArtumAsa meM cAra mAha ke upavAsa kiye, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/47 aura phira cArtumAsa pUrA hone para anyatra vihAra kara gye| hAthI kA jIva yAnI ve hI mRduyati muni tabhI usa nagara meM Aye, taba bhUla se logoM ne unheM hI mahA-tapasvI samajha liyA aura sammAna karane lge| unheM khyAla AyA ki loga bhrama se mujhe RdvidhArI tapasvI samajha kara merA Adara kara rahe haiM - aisA jAnate hue bhI mAna (ghamaNDa) ke vaza meM unhoMne logoM ko saccI bAta nahIM batAI, ki pahale tapasvI munirAja to dUsare the aura maiM dUsarA huuN| ataH zalyapUrvaka mAyAcAra karane kA pariNAma unake tiryaMcagati ke bandha kA kAraNa banA; lekina munipane ke prabhAva se vaha jIva vahA~ se mara kara prathama to chaThe svarga meM gyaa| bharata kA jIva bhI vahA~ thA, ve donoM deva mitra the| unameM se eka to isa ayodhyA kA rAjaputra bharata huA hai aura dUsarA jIva mAyAcArI ke kAraNa yaha hAthI huA hai| usake manohara rUpa ko dekhakara laMkA ke rAjA rAvaNa ne use pakar3a liyA aura usakA nAma trilokamaNDana rkhaa| rAvaNa ko jItakara rAma-lakSmaNa usa hAthI ko yahA~ le aaye| logoM kI bhIr3a dekhakara ghabarAhaTa se vaha baMdhana ko tor3akara bhAgA thaa| lekina pUrvabhava ke mitroM kA milana hone se pUrvabhava ke saMskAra jAgRta hone se bharata ko dekhate hI hAthI punaH zAnta ho gyaa| use jAtismaraNa jJAna huA hai aura apane pUrvabhava kI bAta sunakara vaha saMsAra se ekadama udAsa ho gayA hai, aura aba AtmA kI sAdhanA meM usane apanA mana lagAyA hai usane zrAvaka ke vrata aMgIkAra kiye haiM...... vaha bhI nikaTabhavya hai|" dezabhUSaNa-kevalI kI sabhA meM apane pUrvabhava kI bAta sunakara vairAgI bharata ne vahIM jinadIkSA dhAraNa kara lI aura phira kevalajJAna prakaTa karake mokSa prApta kiyaa| unakA mitra trilokamaNDana hAthI bhI saMsAra se virakta huA, usane bhI AtmAnubhava prakaTa karake zrAvaka ke vrata aMgIkAra kiye / vAha ! hAthI kA jIva zrAvaka banA.... pazu hone para bhI devoM se bhI mahAna banA aura aba alpakAla meM mokSa prApta kregaa| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/48...... zrI dezabhUSaNa-kevalI prabhu kI vANI meM hAthI kI sarasa bAta sunakara rAma-lakSmaNa Adi sabhI AnaMdita hue| he bhavya pAThako! tumheM bhI AnaMda AyA hogaa| aura hA~ ! tuma bhI hAthI ke samAna apanI AtmA ko jinadharma meM lagAoge aura mAna-mAyA Adi sabhI prakAra ke vikArI bhAvoM ko chor3oge, to tumhArA bhI kalyANa hogaa| hAthI aura bharata ke pUrvabhava kI bAta sunakara rAma-lakSmaNa Adi sabhI ko Azcarya huaa| bharata ke sAtha eka hajAra rAjA bhI jina dIkSA lekara muni hue| bharata kI mAtA kaikeyI bhI jinadharma kI parama bhakta banakara, vairAgya prApta kara AryikA huii| unake sAtha 300 striyoM ne bhI pRthvImati mAtAjI ke pAsa jinadIkSA lii| (bAda meM sItAjI bhI una pRthvImati mAtAjI ke saMgha meM A gayI thii|) trilokamaNDana hAthI kA hRdaya to kevalI bhagavAna ke darzana se phUlA nahIM samA rahA thA, pUrvabhava ko sunakara aura AtmajJAna prApta karake vaha ekadama zAMta ho gayA ! samyagdarzana sahita vaha hAthI vairAgyapUrvaka rahatA aura zrAvaka ke vratoM kA pAlana karatA hai, pandraha-pandraha dina yA mahinemahine bhara ke upavAsa karatA hai| ayodhyA ke nagarajana bahuta vAtsalyapUrvaka use zuddha AhAra-pAnI ke dvArA usako bhojana karAte haiN| aise dharmAtmA hAthI ko dekhakara saba usake Upara bahuta prema karate haiN| tapa karane se dhIredhIre usakA zarIra durbala hone lagA aura anta meM dharmadhyAna pUrvaka, deha chor3akara vaha chaThaveM svarga meM gayA..... aura alpakAla meM mokSa prApta kiyaa| bAlako, hAthI kI sarasa carcA pUrI huI, use par3hakara, tuma bhI hAthI jaise bano, hAthI jaise moTe nahIM, lekina hAthI jaise dharmAtmA ho jAo..... AtmA ko samajhakara mokSa kI sAdhanA kro| jo svabhAva meM jItA hai, vaha sukhI aura jo saMyogoM meM jItA hai, vaha duHkhii| Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/49 dUsare hAthI kI AtmakathA (pAThako ! pahale tumane "trilokamaNDana" nAma ke hAthI kI kahAnI par3hI, aba yaha dUsare hAthI kI kahAnI usake mukha se sunakara tuma AnaMdita hooge|) dharmAtmA hAthI apanI jIvana kathA kahatA hai - bhagavAna RSabhadeva ke putra mahArAja bAhubalI kI rAjadhAnI podanapura....jahA~ se asaMkhyAta rAjA mokSagAmI hue|..... bAda meM eka araviMda nAma kA rAjA huA ..... maiM (hAthI kA jIva) pUrvabhava meM isI araviMda mahArAjA ke maMtrI kA putra thA, merA nAma marubhUti thA aura kamaTha merA bar3A bhAI thaa| eka bAra hamAre bhAI kamaTha ne krodhAveza meM Akara patthara kI bar3I zilA paTaka kara mujhe mAra diyA..... sage bhAI ne binA kisI aparAdha ke mujhe mAra DAlA.... re saMsAra ! ___usa samaya maiM ajJAnI thA, isalie ArtadhyAna se mara kara tiryaMca gati meM hAthI huA, mujhe loga 'vajraghoSa nAma se bulAte the| merA bhAI kamaTha krodha se marakara bhayaMkara sarpa huaa| tathA mahArAjA araviMda dIkSA lekara muni hue| hAthI apanI ApabItI batAte hue Age kahatA hai - hAthI ke isa bhava meM mujhe kahIM ArAma nahIM milatA thA..... maiM bahuta krodhI aura viSayAsakta thA..... sammedazakhira ke pAsa eka vana meM rahatA thA, bhaviSya meM jahA~ se maiM mokSa prApta karU~gA - aise mahAna siddhadhAma ke samIpa rahate hue bhI usa samaya merI AtmA siddhapaMtha ko nahIM jAnatI thii| usa vana kA apane ko rAjA mAnane se vahA~ se nikalanevAle manuSyoM evaM anya jAnavaroM ko maiM bahuta trAsa (duHkha) detA thaa|..... Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/50 eka bAra eka mahAna saMgha sammedazikharajI tIrtha kI yAtrA karane jA rahA thA, hajAroM manuSyoM kI bhIr3a thii| hamAre rAjA araviMda - jo muni ho gaye the| ve munirAja bhI isa saMgha ke sAtha hI the..... lekina pahale mujhe isa bAta kI khabara nahIM thii| ___ usa mahAna saMgha ne mere vana meM paDAva DAlA..... mere vana meM isa saMgha kA kolAhala mujhase sahana nahIM huA... krodha se pAgala hokara maiM daur3ane lagA aura jaise hI koI mere caMgula meM AyA, usako maiM kucalane lagA..... kitane hI manuSyoM ko sUMDa se pakar3akara U~cA uchAlA, kitane hI ko paira ke nIce kucala DAlA..... ratha, ghor3A vagairaha bhI tor3a-phor3a diye| saMgha meM cAroM ora hA-hAkAra aura bhagadar3a maca gii| krodha ke Avega meM daur3ate-daur3ate maiM eka vRkSa ke pAsa AyA..... vRkSa ke nIce eka munirAja baiThe the.... unhoMne atyaMta zAMta-madhura mIThI najaroM se merI ora dekhA.... hAtha U~cA karake ve mujhe AzIrvAda de rahe the... athavA mAno Adeza de rahe the ki "ruka jaa"| munirAja ko dekhate hI acAnaka kyA huA ki maiM stabdha raha gyaa| krodha ko maiM bhUla gayA..... munirAja sAmane hI dekha rahe the..... mujhe bahuta acchA lagA... jaise ve mere koI paricita hoM - isaprakAra mujhe prema bhAva jAga gyaa| ahA, munirAja ke sAnnidhya se kSaNamAtra meM mere pariNAma camatkArika DhaMga se palaTa gaye.... krodha ke sthAna para zAMti mila gii| maiM TakaTakI lagAkara dekha rahA thA.... vahA~ munirAja karuNAdRSTi se mujhe saMbodhate hue bole - "he gajarAja ! he marubhUti ! tU zAMta ho ! tujhe krUratA zobhA nahIM detI.... pUrvabhava meM tU marubhUti thA aura aba bharata kSetra kA teIsavA~ tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAtha hogaa| tumhArI mahAna AtmA isa krodha se bhinna, atyaMta zAMta caitanya svarUpa hai..... use tU jAna !" Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/51 ahA ! munirAja mujhe atyaMta madhura rasa pilA rahe the..... maiM mugdha hokara unakI ora dekhatA rahA..... itane meM merI najara unakI chAtI ke zrI vatsa cihna ke Upara par3I..... mere antara meM smRti jAgI.... are, inheM to maiMne pahale bhI kabhI dekhA hai ! ye kauna haiM ? ye to mere rAjA araviMda hai, ahA! rAjapATa chor3akara munidazA meM vItarAgatA se kaise suzobhita ho rahe haiM !! inake pAsa mujhe kitanI zAMti mila rahI hai ! aho, ina munirAja kI nikaTatA prApta karane se maiM krodha ke ghora duHkha se chUTa gayA..... aura ye mujhe merA zAnta tattva batA rahe haiN| aisA vicAra karake maiM vinaya se sU~Da navAkara zrI munirAja ke sanmukha khar3A rahA... logoM kA aura merA - donoM kA mahA upadrava zAMta huA, mere A~khoM se azrudhArA bahane lagI / munirAja ne merI sU~Da para hAtha rakhakara prema se kahA" vatsa ! tU zAMta ho ! maiM araviMda rAjA muni huA hU~ aura tU isase pahale ke bhava meM mere maMtrI kA putra ( marubhUti ) thA.... use yAda kara ! -- yaha sunate hI mujhe mere pUrvabhava kI yAda AyI, jAtismaraNa huA vairAgya se mere pariNAma vizuddha hone lage.... / zrI munirAja ne kahA - "he bhavya ! pUrvabhava meM tumhAre sage bhAI ne hI tujhe mArA thA.... aise saMsAra se apane citta ko tU virakta kara.... krodhAdi pariNAmoM ko chor3akara zAMta citta se apane Atmatattva kA vicAra kara.... tU kauna hai ? tU hAthI nahIM, tU krodha nahIM, zarIra aura krodha donoM se bhinna tU to cetanasvarUpa hai... are ! apane caitanyasvarUpa ko tU smjh...|" zrI munirAja kI madhura vANI merI AtmA ko jAgRta karane lagI.... munirAja kI vItarAgI zAMti ko dekhakara maiM mugdha ho gayA, kitane nirbhaya, kitane zAMta ! kitane dayAlu ! mere krodha kI azAMti aura munirAja kI cetanA meM rahanevAlI zAMti ina donoM ke mahAna antara kA jJAna hote hI merA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyAM bhAga-2/52 upayoga krodha ko taja kara kSamA kI ora jAne lagA.... krodharUpI pAgalapana kahIM dUra calA gayA thaa| zrI munirAja apanI madhura vANI se mujhe saMbodhita karate hue kaha rahe the - "he bhavya ! aba tumhAre bhava duHkha kA anta najadIka A gayA hai, AtmajJAna karake apUrva kalyANa karane kA avasara A gayA hai.... tuma anta:vRtti ke dvArA caitanyatattva ko dekho...... usakI adbhuta sundaratA ko dekhakara tumheM apUrva AnaMda hogaa....| aura aba suno ! atizaya harSa kI bAta yaha hai ki isa bhava meM hI samyaktva prApta kara, AtmA kI ArAdhanA meM Age bar3hate-bar3hate AThaveM bhava meM tuma bharatakSetra kI caubIsI meM teIsaveM trilokapUjya tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAtha hooge..... aba tumhAre mAtra sAta bhava zeSa haiM...... aura ve bhI saba bhava AtmA kI ArAdhanA se sahita haiN.....|" zrI munirAja se apane bhava ke anta kI bAta sunakara mujhe apAra prasannatA huI.... aura tabhI se antaraMga meM caitanyatattva ke parama-AnaMda kA svAda cakhane ke lie bArambAra merA mana karane lgaa| "aise vItarAgI saMta kA mujhe samAgama milA hai"- isalie mujhe isIsamaya kaSAya se bhinna zAMta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/53 caitanyarasa kI anubhUti karanA cAhiye... aise zAMta pariNAma ke dvArA merI cetanA antara meM utara gaI..... maiMne apane paramAtmasvarUpa ke sAkSAt (pratyakSa) darzana kiye..... mujhe parama-AnaMdamaya svAnubhUti sahita samyaktva prApta huaa| ahA, muni bhagavaMta ke eka kSaNamAtra ke satsaMga ne mujhe mere paramAtmA se milaayaa| merA akSaya caitanya nidhAna mujhe prApta huaa.....| bhava-duHkha kA aMta aura mokSa kI sAdhanA kA prAraMbha huaa| munirAja ke upakAra kI kyA bAta ! bhASA ke zabda to mere pAsa nahIM the to bhI mana hI mana maiMne unakI stuti kI, zarIra kI ceSTA ke dvArA vaMdanA karake bhakti vyakta kii....| prabho ! isa pAmara jIva ko Apane pazutA se chur3A diyA .... hAthI kA yaha bhArI zarIra meM nahIM, maiM to caitanya paramAtmA hU~, pala-pala meM antarmukha pariNAma se AnaMdamaya amRta kI nadI mere antara meM uchala rahI thii...| AtmA apane ekatva meM ramane lagA.... caitanya kI gaMbhIra zAMti meM Thaharate hue isa bhava se pAra utara gayA.... kaSAyoM kI azAnti se AtmA chUTa gayA... maiM apane meM hI tRpta-tRpta ho gyaa| samyagdRSTi huA hAthI kahatA hai - "merI aisI dazA dekhakara saMgha ke manuSyoM ko bhI bahuta Azcarya huaa| yaha kaisA camatkAra ! kahA~ eka kSaNa pahale kA pAgala hAthI ! aura kahA~ yaha vairAgya bhAva se zAntarasa meM sarAbora hAthI !" munizrI ne unheM samajhAte hue kahA - "he jIvo ! yaha hAthI ekAeka zAnta ho gayA - yaha koI camatkAra nahIM, yaha to caitanyatattva kI sAdhanA kA pratApa hai| ..... athavA ise caitanya kA camatkAra kaho..... kaSAya AtmA kA svabhAva nahIM hai, AtmA kA svabhAva to zAnta-caitanyasvarUpa hai - use lakSya meM lete hI AtmA krodha se bhinna apane atIndriya caitanya sukha kA anubhava karatA hai| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/54 yaha hAthI isa samaya aise parama caitanya sukha kA anubhava kara rahA hai| aba AtmajJAna prApta kara mokSamArga meM praveza pA gayA hai...... isakA jIvana dhanya ho gayA hai...... yaha dharmAtmA hai.... aura bhAvI tIrthaMkara hai| logoM ko apAra prasannatA huI..... cAroM ora Azcarya aura harSa kA vAtAvaraNa bana gyaa| aneka jIvoM ne munirAjazrI kI bAta sunakara aura merI zAntadazA dekhakara caitanya kI mahimA ko samajhakara samyagdarzana prApta kiyaa| maiM zAMta dRSTi se manuSyoM ko dekhakara kSamA mA~ga rahA thA aura mana hI mana yaha vicAra kara ki "yaha munirAja kA upakAra hai, inake hI satsaMga kA pratApa hai....., merA mana inake prati kRtajJatA se bhara utthaa|" munirAja ne prasanna hokara mujhe AzIrvAda diyaa| baMdhuo ! yaha hAthI koI aura nahIM apane bhagavAna pArasanAtha kA hI jIva hai, pahale siMha kI phira isa hAthI kI kahAnI sunakara satsamAgama kI mahimA kA vicAra karanA / hAthI tiryaMca-prANI, munirAja ke kSaNabhara ke samAgama se krodha zAMta karake Atmatattva ke paramArtha svarUpa ko samajhakara pazuparyAya se bhI paramAtmA bana jAtA hai| usa satsamAgama kI kitanI mahimA ! jIvana meM Atmahita karane ke lie satsamAgama (satsaMga) jaisA sAdhana koI dUsarA nahIM hai| kabhI mahAbhAgya se kSaNabhara ke lie bhI dharmAtmA ke satsaMga kA suyoga bana jAve to pramAda (Alasa) nahIM karanA / satsaMga kA mahAna lAbha lekara AtmakalyANa kara lenaa| phira, usa hAthI kA kyA huA ? aba yaha suno phira, AtmajJAna prApta ho jAne se usa hAthI ko atizaya vairAgya huA.... tathA munirAja ke samakSa usane zrAvakadharma ke pA~ca aNuvrata dhAraNa kiye| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga -2/55 ekabAra vaha hAthI kahIM para kIcar3a vahA~ meM pha~sa gayA, usake pUrvabhava kA bhAI (vairI) kamaTha marakara sarpa huA thA, usa sarpa ne hAthI ko Dasa liyA. samyaktva sahita samAdhimaraNa karake vaha hAthI to svarga meM deva huA aura sarpa kA jIva naraka meM gayA / 3. agale bhava meM hAthI kA jIva manuSya hokara munidazA meM dhyAna meM baiThA thA, vahA~ ajagara hue kamaTha ke jIva ne use Dasa liyA / phira se vaha svarga meM gayA aura ajagara naraka meM / isake bAda ke bhava meM hAthI kA jIva vajranAbhi- cakravartI huA, ve muni hokara dhyAna meM baiThe the, vahA~ zikArI bhIla hue kamaTha ke jIva ne bANa se unheM vedha DAlA / punaH vaha svarga meM gayA, bhIla naraka meM / usake bAda ke bhava meM hAthI kA jIva ayodhyA nagarI meM AnaMdakumAra nAma kA mahArAja huaa| vahA~ vairAgya pUrvaka muni hokara solaha kAraNa bhAvanA ke dvArA usane tIrthaMkara prakRti bA~dhI / AnaMda munirAja AtmadhyAna meM baiThe the, isIsamaya siMha hue kamaTha ke jIva ne unheM khA liyA ..... ve munirAja svarga ke deva hue aura kamaTha kA jIva narakAdi meM bhramaNa karatekarate 'saMgama' nAma kA deva huA / aMtima bhava meM usa hAthI ke jIva ne vArANasI (kAzI) nagara meM pArasanAtha tIrthaMkara ke rUpa meM avatAra liyA... dIkSA lekara muni hokara Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2 / 56 ve AtmadhyAna meM magna the, usa samaya saMgama deva ne upadrava kiyA, lekina pArasa munirAja to AtmasAdhanA meM aDiga rahakara kevalajJAna prApta kara tIrthaMkara paramAtmA hue.... indroM ne Akara AzcaryakArI mahotsava manAyA / prabhu kI carama mahimA ko dekhakara, kamaTha ke jIva usa saMgama deva ko apanI bhUla (ajJAnatA) kA bhAna huA, kSamA mA~gakara bhaktipUrvaka prabhu kA upadeza sunakara samyagdarzana prApta kiyaa| pArasa ke sAtha lohA bhI sonA bana gayA / dhanya hai satsaMga kI mahimA ! jisake pratApa se hAthI kA jIva mokSamArgI bana gayA / kyA Apa jAnate haiM ? do manuSya pAsa-pAsa baiThe haiN| donoM ke aMdara koI vicAra cala rahA hai| eka ne kyA vicAra kiyA - yaha dUsarA use chUkara (sparza karake) bhI nahIM jAna sktaa| dUsare ne kyA vicAra kiyA - ise pahalA, dUsare ko chUkara bhI nahIM jAna sakatA / paraMtu ve donoM apane-apane aMdara vicAroM ko to spaSTa jAnate haiN| sparza ke dvArA yA A~kha ke dvArA na dikheaise apane arUpI vicAroM kA astitva jIva svayaM spaSTa jAna sakatA hai| aise arUpI vicAra jisakI bhUmikA meM hote haiM aura jo unheM jAnatA hai, vaha svayaM arUpI caitanya AtmA hai| hameM bhI isa samyagjJAnI bAlaka kI taraha caitanya svarUpI AtmA aura zarIra kA bhedajJAna karanA cAhiye / "caitanya svarUpI AtmA " yaha maiM hU~ tathA " jar3a zarIra" vaha maiM nahIM hU~ / - isaprakAra yathArtha nirNaya karanA cAhiye / * Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/57 bole.....to kyA bole ? bharata cakravartI ke kitane hI rAjakumAra janma se hI gUMge the..... bolate nahIM the....phira jaba pahalI hI bAra bole.... taba kyA bole ? - yaha jAnane ke lie paDhiye yaha kahAnI.... bharata cakravartI sahita aneka rAniyA~ bhI cintita haiM, kyoMki unake aneka rAjakumAra kucha bolate hI nahIM, lagatA hai janma se hI gUMge haiN| aneka varSa bIta gaye, eka zabda bhI unake mukha se abhI taka nikalA nahIM thA, rAjakumAroM para bolane ke lie aneka yukti aura upAya kiye gaye, parantu ve nahIM bole| are, cakravartI ke rUpavAna rAjakumAra kyA jiMdagI bhara hI gUMge raheMge ? kyA ve bilkula hI nahIM boleMge ? - isakI ciMtA se sabhI hamezA cintita rahate the| isIsamaya bhagavAna RSabhadeva samavazaraNa sahita ayodhyApurI meM padhAre.... rAjA bharata unake darzana karane ke lie gaye..... sAtha meM ina gUMge rAjakumAroM ko bhI le gye| bharata ne bhagavAna ke darzana kiye| rAjakumAroM ne bhI bhaktibhAva se apane dAdA tIrthaMkara RSabhadeva ke darzana kiye, parantu abhI taka bhI ve bole nhiiN| ___ Akhira bharata cakravartI ne pUchA - "he prabho ! mahApuNyazAlI rAjakumAra kucha bhI nahIM bolate ? kyA ve gUMge haiM ?" usa samaya bhagavAna kI vANI meM AyA - "he bharata ! ye rAjakumAra gUMge nahIM haiM, janma se hI vairAgyacitta ke kAraNa ve kucha bhI nahIM bolate / lekina aba ve boleNge|" __bharata ne kahA - "he putro ! tuma gUMge nahIM ho" - yaha jAnakara hameM apAra prasannatA huI hai..... aura aba kyA bolate ho ? use sunane ke lie hama utsuka haiN| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/58 ve vairAgI rAjaputra eka sAtha khar3e hue aura bhagavAna ke sammukha parama vinayapUrvaka hAtha jor3akara kucha isaprakAra bole, mAno caitanya kI guphA meM se vairAgya kI madhura vINA baja rahI ho - "he prabho ! hameM mokSa ke kAraNarUpa aisI munidIkSA caahiye| hamArA citta isa saMsAra se udrAsa hai, isa saMsAra ke saMyoga meM yA parabhAva meM kahIM bhI hameM zAnti nahIM milI, hameM apane nijasvabhAva ke mokSasukha kA anubhava karavA dIjie, jisase hama kevalajJAna prakaTa karake bhavabandhana se chUTa jaaveN|" .. rAjakumAra Aja jIvana meM pahalI bAra hI bole| vAha ! pahalI hI bAra bole ......aura aise uttama vacana bole ? __ bharata cakravartI aura sabhAjana bhI rAjakumAroM ke zabdoM ko sunate hI stabdha raha gaye, lAkhoM-karor3oM devoM ne aura manuSyoM ne unake vairAgya kI prazaMsA kii|..... tiryaMcoM ke samUha bhI ina vairAgI rAjakumAroM ko Azcaryacakita hokara dekha rahe the| rAjakumAra to apane vairAgya bhAva meM magna haiN| prabhu ke sanmukha AjJA lekara ve vastra-mukuTa Adi parigraha chor3akara muni hue..... vacana-vikalpa chor3akara zuddhopayoga ke dvArA nijAnaMda svarUpa meM lIna hokara vacanAtIta AnaMda kA anubhava karane lge|..... pAThako ! ina rAjakumAroM kA uttama jIvana hameM yaha zikSA detA hai ki he jIva ! aise hI vacana tU bola, jisameM tumhArA Atmahita kA prayojana ho.... saMsAra ke niSprayojana kolAhala meM mata pdd'....| . saba vipattiyoM kA mUla ajJAna hai| par3hA-likhA ajJAnI, anapar3ha ajJAnI se adhika bhayaMkara hotA hai| ajJAna kA AbhAsa honA hI ajJAna ke nAza kI vidhi hai| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/59 ahiMsA dharma kI kahAnI (rAjA zreNika, rAnI celanA tathA abhayakumAra kA pUrvabhava) eka bAra rAjA zreNika kI rAjadhAnI rAjagRhI meM tIrthaMkara paramAtmA mahAvIra prabhu pdhaare| unake samavazaraNa meM Aye rAjA zreNika ne prabhu kA upadeza sunakara gautama svAmI se pUchA - "he deva ! mere pUrvabhava kI kathA khiye|" gautama svAmI ne apane divyajJAna ke dvArA jAnakara kahA - "he zreNika ! suno ! do bhava pUrva meM tuma bhIlarAjA the, usa samaya tumane mA~sa-tyAga kI eka pratijJA lI thI, usake phala meM tuma svarga meM deva huye, phira yahA~ ke rAjA huye ho| pUrvabhava meM tuma viMdhyAcala meM "vAdirasAra' nAma ke bhIla the, vahA~ tuma zikAra karate aura mA~sa khAte the| ekabAra mahAbhAgya se tumheM jaina munirAja ke darzana hue|" munirAja ne kahA - "mA~sAhAra mahApApa hai, use tU chor3a de|" tumane bhadrabhAva se kahA - "prabho! mA~sa kA to hamArA dhandhA hai, use maiM sarvathA nahIM chor3a sktaa| phira bhI he svAmI ! Apake bahumAnapUrvaka maiM koe ke mA~sa ko chor3atA huuN| bhale hI prANAnta kyoM na ho jAye, para maiM kaue kA mA~sa kabhI nahIM khaauuNgaa|" zrI munirAja ne use bhavya jAnakara yaha pratijJA de dii| .. he zreNika ! usake bAda kucha hI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/60 ... samaya meM aisI ghaTanA ghaTI ki usI vAdirasAra bhIla ko koI mahA bhayaMkara vicitra roga huA, auSadhi dvArA aneka upAya karane para bhI vaha roga dUra na huaa| "auSadhi ke rUpa meM yadi kaue kA mA~sa khAoge, to roga miTa jaayegaa|" - aisA eka mUrkha vaidya ne kahA, lekina vAdirasAra bhIla apanI pratijJA meM dRr3ha thaa| __usane kahA- "maraNa ho to bhale hI ho jAve, parantu maiM koe kA mA~sa kabhI nahIM khaauuNgaa|" vAdirasAra ke eka mitra abhayakumAra ke jIva ne yaha bAta sunI aura vaha use samajhAne ke lie vAdirasAra ke pAsa A rahA thaa| isIsamaya rAste meM usane eka yakSadevI ko udAsacitta baiThe dekhaa| taba usa mitra ne usakI udAsI kA kAraNa pUchA ? yakSadevI (rAnI celanA ke jIva) ne kahA- "he bhAI! tuma apane mitra vAdirasAra ke pAsa jA rahe ho, use kaue ke mA~sa kA tyAga hai; lekina yadi tuma jAkara use davA ke rUpa meM kaue kA mA~sa khAne ke lie kahoge aura kadAcit vaha pratijJA se bhraSTa hokara maraNa se bacane ke lie kaue kA mA~sa khAvegA to marakara naraka meM jAvegA, ata: usakI dazA kA vicAra karake maiM duHkhI huuN|" usasamaya use AzvAsana dekara, vaha kuzala mitra vAdirasAra bhIla ke pAsa AyA aura usakI parIkSA lene ke lie kahA - "kaue kA mA~sa khAoge to tumhArA roga miTa jaavegaa| dUsarI koI davA upayogI nahIM hai|" jaba vaha nahIM mAnA, taba usane aura bhI dRr3hatA ke sAtha kahA - "bhAI ! haTha chor3a do, vyartha hI maraNa ho jaayegaa| eka bAra auSadhi ke rUpa meM kaue kA mA~sa khA lo, acche ho jAne para phira vrata le lenaa|" Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/61 taba bhIla ne mitra ko samajhAte hue kahA - "maiMne apane jIvana meM koI satkArya nahIM kiyA, jaise-taise eka choTA vrata liyA hai aura maiM aisA mUrkha nahIM hU~ ki use bhI chor3a duuN| jise dharma se kiMcit bhI sneha hogA, vaha maraNa avasthA meM bhI vrata ko nahIM chodd'egaa|" isaprakAra vaha apanI pratijJA meM dRDha rhaa| usakI dRr3hatA dekhakara usakA mitra prasanna huA aura rAste meM yakSadevI ke sAtha huI saba bAta usane vAdirasAra ko batAI ki tumhArI isa pratijJA ke kAraNa tuma deva hoge| usasamaya mAtra kaue kA mA~sa chor3ane kA bhI aisA mahAna phala jAnakara, he zreNika ! usa bhIla rAjA ko una jaina munirAja ke Upara zraddhA ho gayI aura ahiMsA dharma kA utsAha bar3hA, jisase jainadharma ke svIkAra pUrvaka usane mA~sAdi kA sarvathA tyAga karake ahiMsAdi pA~ca aNuvrata dhAraNa kiye aura paMcaparameSThI kI bhaktipUrvaka zAMti se prANa tyAga kara, vrata ke prabhAva se usakA AtmA saudharma svarga meM deva huaa|" gautamasvAmI Age kahate haiM - "he zreNika ! vaha bhIla tuma hI ho- phira usa devaparyAya se cyuta hokara tuma isa rAjagRhI meM zreNika rAjA hue ho aura eka bhava ke bAda tuma tIrthaMkara hoge|" bhIla ke vratoM kA aisA uttama phala dekhakara vahA~ usake mitra ne bhI aNuvrata dhAraNa kiye, vaha mitra bhI vahA~ se marakara brAhmaNa kA avatAra lekara arhatdAsa seTha hokara jaina saMskAra prApta karake svarga gayA, aura vahA~ se marakara vaha tumhArA putra abhayakumAra huA hai, vaha to isI bhava meM jainamuni hokara mokSa prApta kregaa| zreNika ne pUchA - "he svAmI ! phira usa yakSadevI kA kyA huA ?" . gautamasvAmI ne kahA - "he rAjan ! vaha yakSadevI usake bAda Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/62 kitane hI bhava dhAraNa karake anukrama se vaizAlI ke ceTaka rAjA kI putrI celanA huI, jo abhI tumhArI paTarAnI hai| " apane pUrvabhava kI bAta sunakara rAjA zreNika ko yathArtha bodha huA, tIrthaMkara prabhu ke samIpa vizeSa Atmazuddhi pUrvaka kSAyika samyaktva prakaTa kiyaa| itanA hI nahIM, dharma kI uttama bhAvanA ke dvArA unheM tIrthaMkara nAma karma ba~dhanA bhI zurU huA aura bhagavAna mahAvIra ke 84000 varSa bAda isa bharata kSetra meM mahApadma nAmaka prathama tIrthaMkara hoNge| - are bhavyajIvo ! jisa vItarAgatA aura ahiMsA kA upadeza jainadharma detA hai, usakA thor3A-sA pAlana karane se hI jaba aisA mahAna phala prApta hotA hai, to sampUrNa vItarAga bhAvarUpa ahiMsA kA phala kitanA mahAna hogA, use samajhanA cAhiye / ataH he baMdhuo, zUravIra hokara vIra bhagavAna ahiMsA dharma kA pAlana karanA, use pAlana karane meM kAyara mata honA / madya, mA~sa aura aNDe ke khAne meM bhI paMca - indriya jIva kA ghAta hai| aise khAne-pInevAle hoTala vagairaha meM bhI jijJAsu sajjanoM ko kabhI nahIM jAnA cAhie / ataH jainadharma kI vItarAgatA ke uttama saMskAra AtmA meM vikasita karanA cAhiye, jisase rAjA zreNika ke samAna hamArA bhI mahAna kalyANa hove / aho ! yaha hai vicitra saMsAra ke bIca bhI alipta jJAnacetanA rAjA zreNika kii| zrI gautama gaNadhara ke zrImukha se apane bhUtakAla ke bhavoM kA varNana sunakara, zreNika rAjA vairAgyapUrvaka apane bhaviSya ke bhavoM ke bAre meM bhI unase pUchate haiM / taba gautamasvAmI kahate haiM - "he zreNika ! pahale ajJAnadazA meM mithyAtvAdi pApoM ke sevana se aura jainamuni ke Upara upasarga karane se jo pApa tumane bA~dhe the, usase tuma pahale naraka meM jAoge; lekina vahA~ bhI kSAyika samyaktva hone se tuma Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 2/63 kabhI bhI apane AtmA ko vismRta nahIM karoge aura solaha kAraNa bhAvanA hue dUsare bhava meM tuma isa bharata kSetra meM mahApadma nAmaka trilokapUjya prathama tIrthaMkara hokara mokSa prApta karoge / " bhAte "aho, eka hI jIva, eka hI bhava meM eka bAra meM naraka ke karma bA~dhatA hai, aura phira usa hI bhava meM tIrthaMkara nAmakarma prakRti kA karma bA~dhatA hai, dekho to jarA jIva kI pariNati kI vicitratA / " isa prakAra kSAyika samyagdRSTi zreNika ne apane bAre meM eka sAtha do bAteM sunI - 1. AgAmI bhava meM naraka jAnA aura 2. usake bAda ke bhava meM tIrthaMkara bananA / 'naraka meM jAnA aura tIrthaMkara honA' - donoM bAteM eka sAtha sunakara use kaisA laga rahA hogA ? khuzI huI hogI ? yA kheda huA hogA ? kahA~ hajAroM varSa taka naraka ke ghorAtighora atyaMta duHkha kI vedanA ! aura kahA~ trilokapUjya tIrthaMkara padavI ! aho ! kaisA vicitra saMyoga hai| eka ora naraka gati kA kheda aura dUsarI aura tIrthaMkara padavI kA harSa / lekina he bhavyajIvo ! tuma zreNika meM aisA harSa yA kheda hI nahIM dekhanA / ina donoM ke alAvA eka tIsarI atyaMta suMdara vastu usa hI samaya zreNika rAjA meM varta rahI hai, use tuma dekhanA, hI tuma dharmAtmA zreNika ko samajhoge, varanA tuma zreNika ke prati anyAya karoge / taba Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/64 kyA hai yaha tIsarI vastu ! yaha hai jJAnacetanA harSa -zoka donoM se sarvathA alipta, parama zAnta varta rahI hai| yaha jJAnacetanA nA to naraka ke karmoM ko vedatI hai, aura nA hI tIrthaMkara prakRti ke karma ko vedatI hai - donoM karmoM se bhinna naiSkarmya bhAva se karmoM se chUTa kara parama zAMti se mokSapaMtha ko sAdha rahI hai| yaha hai zreNika kA saccA svarUpa ! use samajhanA cAhiye / tabhI zreNika kI naraka dazA yA tIrthaMkara dazA - donoM ko sunakara tuma bhI rAgadveSa se bhinna zAMta - jJAnacetanA rUpa meM raha sakoge aura mokSapaMtha kI sAdhanA kara sakoge / - harSa - kheda se pAra hai, sundara jJAna svabhAva / usa svabhAva ko sAdhakara, mokSadazA pragaTAva // cAhe kitanA catura kArIgara ho tathApi vaha do ghar3I meM makAna taiyAra nahIM kara sakatA, kintu yadi AtmasvarUpa kI pahicAna karanA cAhe to vaha do ghar3I meM bhI ho sakatI hai| ATha varSa kA bAlaka aneka mana kA bojha nahIM uThA sakatA, kintu yathArtha samajha ke dvArA AtmA kI pratIti karake kevalajJAna ko prApta kara sakatA hai| AtmA para dravya meM koI parivartana nahIM kara sakatA, kintu sva- dravya meM puruSArtha ke dvArA samasta ajJAna kA nAza karake, samyakjJAna ko pragaTa karake kevalajJAna prApta kara sakatA hai| sva pariNamana meM AtmA sampUrNa svatantra hai, kintu para meM kucha bhI karane ke lie AtmA meM kiMcitmAtra sAmarthya nahIM hai| AtmA meM itanA apAra svAdhIna puruSArtha vidyamAna hai ki yadi vaha ulTA cale to do ghar3I meM sAtaveM naraka jA sakatA hai aura yadi sIdhA cale to do ghar3I meM kevalajJAna prApta karake siddha ho sakatA hai| T * vastu vijJAna sAra se sAbhAra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga -2/65 vanavAsI aMjanA (vana - guphA meM munidarzana kA mahAna AnaMda ) ( saMsAra ke atyaMta duHkha prasaMga meM jaba Upara AkAza aura nIce pAtAla - jaisI paristhiti ho, taba bhI jIva ko dharma aura dharmAtmA kitane aciMtya zaraNarUpa hote haiM - usakI mahimA batAne vAlA satI aMjanA ke jIvana kA eka preraka prasaMga ) bAIsa varSa taka pati pavanaMjaya se bichur3I huI satI aMjanA ko, jisa samaya sAsu ketumatI ne kalaMkanI samajhakara krUratApUrvaka rAjya se nikAla diyA aura jisasamaya pitA gRha meM bhI use Azraya nahIM milA, kisI ne bhI se zaraNa nahIM dI, usa samaya pUre saMsAra se udAsa huI vaha satI apanI eka sakhI ke sAtha vana kI ora calI gaI / calo sakhI vahA~ caleM.. . jahA~ muniyoM kA vAsa ho / aMjanA kahatI hai - "he sakhI ! isa saMsAra meM apanA koI nahIM / zrI deva - guru-dharma hI apane sacce mAtA-pitA haiN| unakA hI sadA zaraNa hai|" vAgha se bhayabhIta hiraNI ke samAna aMjanA apanI sakhI ke sAtha vana meM jA rahI hai....vanavAsI munirAjoM ko yAda karatI jA rahI hai, aura calate-calate jaba thaka jAtI hai, taba baiTha jAtI hai / usakA duHkha dekhakara sakhI vicAra karatI hai - "hAya ! pUrva ke kisa pApa ke kAraNa yaha rAjaputrI nirdoSa aura garbhavatI hone para bhI mahAna kaSTa pA rahI hai| saMsAra meM kauna rakSA kare ? pati ke ghara jisakA anAdara huA.... . jo pitA use pyAra pUrvaka khilAte the, una pitA ke dvArA bhI jisakA anAdara huA isakI mAtA bhI ise sahArA na de sakI / sahodara bhAI bhI aise duHkha meM koI sahArA na de skaa| rAjamahala meM rahanevAlI aMjanA isa samaya ghora vana meM bhaTaka rahI hai| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/66 __ are, durbhAgya kI isa ghar3I meM ekamAtra dharma hI isa zIlavatI ko zaraNa hai| jaba pUrva karma kA udaya hI aisA ho, taba dhairyapUrvaka dharma sevana hI zaraNabhUta hai, dUsarA koI zaraNa nhiiN|" udAsa aMjanA vana meM atyaMta vilApa kara rahI hai, sAtha hI aMjanA kI sakhI bhI ro rahI hai| nirjana vana meM aMjanA aura usakI sakhI kA vilApa itanA karuNa thA ki unheM dekhakara Asa-pAsa meM rahanevAlI hiraNiyA~ bhI udAsa ho giiN| bahuta dera taka unakA rudana calatA rahA....anta meM vilakSaNa cittavAlI sakhI ne dhairyapUrvaka aMjanA ko hRdaya se lagAkara kahA - "he sakhI ! zAMta ho.......rudana chor3o ! adhika rone se kyA ? tuma jAnatI ho ki isa saMsAra meM jIva ko koI zaraNa nahIM, yahA~ to sarvajJa deva, nigraMtha vItarAgI guru aura unake dvArA kahA gayA dharma-yaha hI sacce mAtA-pitA aura bA~dhava haiM aura ye hI zaraNabhUta haiM, tumhArA AtmA hI tumheM zaraNabhUta hai, vaha hI saccA rakSaka hai, aura isa asAra-saMsAra meM anya koI zaraNabhUta nahIM hai| isalie he sakhI ! aise dharma-ciMtana ke dvArA tU citta ko sthira kara....... aura prasanna ho| he sakhI! isa saMsAra meM pUrva karma ke anusAra saMyoga-viyoga hotA hI hai, usameM harSa-zoka kyA karanA ? jIva socatA kucha hai aura hotA kucha hai| saMyoga-viyoga isake AdhIna nahIM hai......yaha to saba karma kI vicitratA hai| isalie he sakhI ! tU vyartha hI duHkhI na ho, du:kha chor3akara dhairya se apane mana ko vairAgya meM dRr3ha kr|" - aisA kahakara snehapUrvaka sakhI ne aMjanA ke A~sU poNche| satI aMjanA kA citta zAMta huA aura vaha bhAvanA bhAne lagI karmodaya ke vividha phala, jinadeva ne jo varNaye / ve mujha svabhAva se bhinna haiM, maiM eka jJAyaka bhAva huuN| sakhI ne aMjanA ke hitArtha Age kahA - "he devI ! calo, isa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- -2/67 vana meM jahA~ hiMsaka prANiyoM kA bhaya na ho - aisA sthAna dekhakara, kisI guphA ko sApha karake vahA~ raheMge, yahA~ siMha, vAgha aura sarpoM kA Dara hai / " sakhI ke sAtha aMjanA jaise-taise calatI hai, sAdharmI ke sneha-baMdhana se ba~dhI huI sakhI usakI chAyA kI taraha usake sAtha hI rahatI hai| aMjanA bhayAnaka vana meM bhaya se Dara rahI thI, usa samaya usakA hAtha pakar3akara sakhI kahatI hai - " are merI bahina ! tU Dara mata. .mere sAtha cala.. 77 sakhI kA majabUtI se hAtha pakar3akara aMjanA calane lgii| thor3I dUra para eka guphA dikhAI dii| sakhI ne kahA lekina aMjanA ne kahA - " he sakhI ! aba mere meM to eka kadama bhI calane kI himmata nahIM rahI.. aba to maiM thaka gaI hU~ / " - " vahA~ calate haiN|" sakhI ne atyaMta premapUrvaka zabdoM se use dhairya ba~dhAyA aura sneha se usakA hAtha pakar3akara guphA ke dvAra taka le gii| donoM sakhI atyaMta thakI huI thiiN| binA vicAre hI guphA ke andara jAne meM khatarA hai - aisA vicAra karake thor3I dera bAhara hI baiTha gayIM, lekina jaba donoM ne guphA meM dekhA...... guphA kA dRzya dekhate hI donoM sakhI AnandAvibhUta hokara Azcaryacakita ho giiN| - aisA kyA dekhA thA unhoMne ? - aho ! unhoMne dekhA ki guphA ke andara eka vItarAgI munirAja dhyAna meM virAjamAna haiM / cAraNaRddhi ke dhAraka. ina munirAja kA zarIra nizcala hai, mudrA paramazAMta aura samudra ke samAna gaMbhIra hai, A~kheM antara meM jhukI huI haiM, AtmA kA jaisA yathArtha svarUpa jina - zAsana meM kahA hai - vaisA hI unake dhyAna meM A rahA hai / parvata jaise aDola haiN| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/68 AkAza jaise nirmala haiM aura pavana jaise asaMgI haiM, apramattabhAva meM jhUla rahe haiM aura siddha ke samAna Atmika-AnaMda kA anubhava kara rahe haiN| guphA meM ekAeka aise munirAja ko dekhate hI donoM kI khuzI kA pAra nahIM rhaa| "aho ! dhanya munirAja !" - aisA kahatI huI harSapUrvaka ve donoM sakhI munirAja ke pAsa giiN| munirAja kI vItarAgI mudrA dekhate hI ve jIvana ke sarva duHkhoM ko bhUla gyiiN| bhaktipUrvaka tIna pradakSiNA dekara hAtha jor3akara namaskAra kiyaa| aise vana meM muni jaise parama bA~dhava milate hI khuzI ke A~sU nikalane lage...... aura najara munirAja ke caraNoM meM ruka gyii| taba ve hAtha jor3akara gadgad bhAva se munirAja kI stuti karane lgiiN| "he bhagavAna ! he kalyANarUpa! Apa saMsAra ko chor3akara Atmahita kI sAdhanA kara rahe ho......jagata ke jIvoM ke bhI Apa parama hitaiSI ho|......aho, Apake darzana se hamArA jIvana saphala huA......Apa mahA kSamAvaMta ho, parama zAMti ke dhAraka ho, ApakA vihAra jIvoM ke kalyANa kA kAraNa hai|" aisI vinayapUrvaka stuti karake, muni ke darzana se unakA sArA bhaya dUra ho gayA.....aura unakA citta atyaMta prasanna huaa| dhyAna TUTane para munirAja ne paramazAMta amRtamayI vacanoM se dharma kI mahimA batAkara unako dharmasAdhanA meM utsAhita kiyA aura avadhi-jJAna se munirAja ne 'aMjanA ke udara meM sthita caramazarIrI hanumAna ke vRttAnta sahita pUrvabhava meM aMjanA dvArA jina-pratimA kA anAdara karane se isa samaya aMjanA ke Upara yaha kalaMka lagA hai'- yaha batAte hue kahA - ___ "he putrI ! tU bhakti pUrvaka bhagavAna jinendra aura jainadharma kI ArAdhanA kara.......isa pRthvI para jo sukha hai, vaha usake hI pratApa se tujhe milegaa| ata: he bhavyAtmA! apane citta meM se kheda (duHkha) chor3akara pramAda rahita hokara dharmakArya meM mana lgaa|" Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/69 ahA ! aMjanA ko munirAja ke darzana se jo prasannatA huI, usakA varNana nahIM kiyA jA sakatA ? AnaMda se usakI netra-palaka jhapakanA bhUla gye...| aho, isa ghanaghora vana meM hameM dharmapitA mile, Apake darzana se hamArA duHkha dUra ho gayA, Apake vacanoM se hameM dharmAmRta mila gayA...Apa parama zaraNarUpa ho - aisA kahakara bArambAra namaskAra karane lgiiN| nispRhI munirAja to use dharma kA upadeza dekara AkAzamArga se vihAra kara gye| munirAja ke dhyAna dvArA pavitra huI isa guphA ko tIrthasamAna samajhakara, donoM sakhI dharma meM sAvadhAna hokara vahA~ rahane lgiiN| kabhI ve jinabhakti karatIM aura kabhI munirAja ko yAda karake vairAgya se zuddhAtmatattva kI bhAvanA bhaatiiN......| isaprakAra dharma kI sAdhanApUrvaka samaya nikala gayA aura yogya kAla meM (caita sudI pUrNimA) ke dina aMjanA ne eka mokSagAmI putraratna ko janma diyA......jo Age calakara vIra hanumAna ke nAma se vikhyAta huaa| (ve hanumAna AtmajJAnI dharmAtmA the.....unake jIvana ke AnaMdakArI prasaMga ko agalI kahAnI meM pddhiye|) hokara sukha meM magna na phUle, duHkha meM kabhI na ghbraaye| parvata-nadI-zmazAna-bhayAnaka, aTavI se nahIM bhaya khaave|| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/70 AtmajJAnI vIra hanumAna (aMjanA-mAtA ke sAtha putra-hanumAna kI carcA) vana meM munirAja ke darzana se aMjanA ko parama harSa huA thA, usake kitane hI samaya bAda aMjanA satI ne vana kI guphA meM putra hanumAna ko janma diyA..... caramazarIrI- mokSagAmI putra ke janma se vana ke vRkSa bhI harSa se khila uThe aura hirana-mora Adi pazu-pakSI bhI AnaMda se nAca utthe| pAThakagaNa ! alekI AraMda manAyA hogA, kyoMki jaise mahAvIra hamAre bhagavAna haiM, vaise hI hanumAna bhI hamAre bhagavAna haiN| pazcAt satI aMjanA ke mAmA usa vana meM Aye aura aMjanA tathA hanumAna ko apanI nagarI meM (nadI ke bIca meM hanuruha' nAmaka dvIpa meM) le gaye.....aura vahIM saba AnaMda se rahane lge| dekho, mahAna puNyavAna aura AtmajJAnI aisA vaha dharmAtmA bAlaka 'hanu' AnaMda se bar3A ho rahA hai| aMjanA-mAtA apane lADale bAlaka ko uttama saMskAra de rahI hai, aura bAlaka kI mahAna ceSTAoM ko dekhakara AnaMdita ho rahI hai| aise adbhuta pratApI bAlaka ko dekhakara jIvana ke sabhI duHkhoM ko vaha bhUla gayI hai aura AnaMda se jinaguNoM meM citta lagAkara jinabhakti kara rahI hai, tathA hamezA vanavAsa ke samaya guphA meM dekhe una munirAja ko bArambAra yAda karatI hai| bAlaka hanumAna bhI roja mAtA ke sAtha hI jina-maMdira jAtA hai, vaha vahA~ deva-guru-zAstra kI pUjA karanA sIkha rahA hai aura muniyoM ke saMgha ko dekhakara AnaMdita hotA hai| eka bAra bAlaka hanumAna se mAtA aMDasa mUlatI hai . vega hanumAna ! tumheM kyA acchA lagatA hai ?" hanumAna kahate haiM- "mA~, mujhe to eka tuma acchI lagatI ho aura dUsarA AtmA kA sukha acchA lagatA hai|" Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/71 mA~ kahatI hai - 'are beTA ! munirAja ne kahA hai ki tuma caramazarIrI ho, isalie tuma to isa bhava meM hI mokSa sukha prApta karoge aura bhagavAna banoge / " hanumAna kahate haiM - " aho, dhanya haiM ve munirAja ! dhanya haiM !! he mAtA, jaba mujhe tumhAre jaisI mAtA milI, taba phira maiM dUsarI mAtA kA kyA karU~gA ? aura tuma bhI isa bhava meM AryikA vrata dhAraNa kara, ananta bhavoM kA anta karake zIghra hI mokSa prApta karanA / " aMjanA kahatI hai - "vAha beTA ! tumhArI bAta satya hai ? samyaktva ke pratApa se aba phira kabhI yaha niMdya strI paryAya nahIM milegI, aba to saMsAra duHkhoM kA aMta najadIka A gayA hai| beTA, tumhArA janma hone se laukika duHkha Tala gaye aura aba saMsAra- - duHkha bhI jarUra dUra ho jAvegA / " 3 hanumAna kahate haiM - "he mAtA ! saMsAra kA saMyoga-viyoga kitanA vicitra hai aura jIvoM ke prIti - aprIti ke pariNAma bhI kitane caMcala aura asthira haiN| eka kSaNa meM jo vastu prANoM se bhI priya lagatI hai, dUsare kSaNa meM vahI vastu utanI hI apriya ho jAtI hai aura phira bAda meM vahI vastu phira se priya lagane lagatI hai| isaprakAra dUsare ke prati prIti- aprIti ke kSaNabhaMgura pariNAmoM ke dvArA jIva Akula-vyAkula hote haiM / mAtra caitanya Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/72 kA sahaja jJAnasvabhAva hI sthira aura zAMta hai / vaha prIti-aprIti se rahita hai aura jJAnasvabhAva kI ArAdhanA ke alAvA anyatra kahIM sukha nahIM hai / ' aMjanA kahatI hai - "vAha beTA ! tumhArI madhura vANI sunakara prasannatA hotI hai | jinadharma ke pratApa se hama bhI aisI hI ArAdhanA kara rahe haiN| jIvana meM sabakucha dekhA, sukhamayaM AtmA dekhI, isIprakAra duHkhamaya saMsAra ko bhI jAna liyaa| beTA ! aba to basa ! AnaMda se mokSa kI hI sAdhanA karanA hai|" isaprakAra mA~-beTA (aMjanA aura hanumAna) bahuta bAra AnaMda se carcA karate haiM, aura eka-dUsare ke dharma saMskAroM ko puSTa karate haiN| vahA~ hanuruha dvIpa meM hanumAna, vidyAdharoM ke rAjA pratisUrya ke sAtha deva kI taraha krIDA karate haiM aura AnaMdakArI ceSTAoM ke dvArA sabako AnaMdita karate haiN| dhIre-dhIre hanumAna yuvA ho gaye, kAmadeva hone se unakA rUpa solaha kalAoM se khila uThA; bhedajJAna kI vItarAgI vidyA to unameM thI hI, para AkAzagAminI vidyA Adi aneka puNya vidyAyeM bhI unako siddha huiiN| ve samasta jinazAstra ke abhyAsa meM nipuNa ho gaye; unameM ratnatraya kI paramaprIti thI, deva- guru-zAstra kI upAsanA meM ve sadA tatpara rahate the / * tuma jhUTheM kahalAoge jisa vastu ko tumane dekhA hI nahIM, phira usake Upara muphta kA jhUThA Aropa kyoM lagAte ho ? yadi jIva ko tumane dekhA hotA to vaha tumheM caitanyasvarUpa hI dikhAI detA aura vaha jar3a kI kriyA kA karttA hai - aisA tU mAnatA hI nahIM, isalie tuma binA dekhe jIva ke Upara ajIva ke kartRtva kA mithyA Aropa mata lgaao| yadi jhUThA Aropa lagAoge to tumheM pApa lagegA, tuma jhUThe khlaaoge| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/73 hanumAna ko paramAtmA ke darzana U.REIN eka bAra zrI anaMtavIrya munirAja ko kevalajJAna huaa| devoM aura vidyAdharoM ke samUha AkAza meM maMgala bAje bajAte hue kevalajJAna kA mahAna utsava manAne gye| hanumAna bhI AnaMda se usa utsava meM gaye aura bhagavAna ke darzana kiye| ahA ! divya dharmasabhA ke bIca nirAlambI virAjamAna anaMta catuSTayavaMta arahaMta paramAtmA ko dekhakara hanumAna bahuta Azcarya karake prasanna hue| unhoMne isa jIvana meM pahalI bAra vItarAga deva ko sAkSAt dekhA thaa| jaise samyagdarzana ke samaya pahalI bAra Atmadarzana hone para bhavya jIva ke Atma-pradeza apUrva parama AnaMda se khila uThate haiM, vaise hI hanumAna kA hRdaya bhI prabhu ko dekhakara AnaMda se khila utthaa| __ ahA ! prabhu kI mudrA para kaisI parama zAMti aura vItarAgatA jhalaka rahI hai, use dekha-dekhakara hanumAna ke roma-roma meM harSa samA gayA, ve prabhu kI sarvajJatA meM jharate hue atIndriya AnaMda-rasa ko zraddhA ke pyAle meM bharabhara kara pIne lge| parama bhakti se unakI hRdaya vINA jhaMkAra uThI -- atyanta Atmotpanna viSayAtIta anUpa anaMta kaa| vicchedahIna hai sukha aho! zuddhopayoga prasiddha kaa|| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/74 aho, prabho! Apa anupama atIndriya Atmasukha ko zuddhopayoga ke prasAda se anubhava kara rahe ho| hamArA bhI yahI manoratha hai ki hameM bhI aisA utkRSTa sukha prApta hove| 1 - aisI prasannatA pUrvaka stuti karake hanumAna kevalI prabhu kI sabhA meM baitthe| pAThako, Apako jJAtavya ho ki mahArAjA rAvaNa bhI inhIM kevalI prabhu kI sabhA meM baiTha kara dharmopadeza suna rahe the| cAroM ora AnaMda phailAtI huI, prabhu kI divya vANI khira rahI thI; bhavyajIva prasannatA se jhUma rahe the| jaise bhayaMkara garmI ke bIca megha varSA hove aura jIvoM ko zAMti ho, vaise hI saMsAra ke kleza se saMtapta jIvoM kA citta divyadhvani kI varSA ke dvArA atyaMta zAMta huaa| prabhu kI divyadhvani meM AyA - "aho jIvo ! saMsAra kI cAroM gatiyA~ zubha-azubha bhAvoM ke dvArA duHkharUpa haiM, AtmA kI dazA hI parama sukharUpa hai - aisA jAnakara samyagdarzana-jJAna-cAritra ke dvArA usakI sAdhanA kro| rAga se ve samyagdarzana-jJAna-cAritra - tInoM hI bhinna haiM aura AnaMdarUpa haiN|" sabhI bhavyajIva ekadama zAMta citta se suna rahe haiM, prabhu kahate haiM ki AtmA ke caitanya sukha kI anubhUti ke binA ajJAnI jIva puNya-pApa meM mohita rahate haiM aura bAhya vaibhava kI tRSNA kI vRddhi meM duHkhI hote haiN| aho jIvo ! viSayoM kI lolupatA chor3akara apanI Atma-zakti ko jaano| viSayAtIta caitanya kA mahAna sukha tumhAre meM hI bharA hai| ____ AtmA ko bhUlakara viSayoM ke AdhIna hokara jIva mahAniMdya pApakarma karake narakAdi gati meM mahAna duHkha bhogatA hai| are, ati durlabha manuSya paryAya prApta karake bhI jIva Atmahita nahIM karatA aura tIvra hiMsAjhUTha-corI Adi pApa karake naraka meM calA jAtA hai| madya-mA~sa-madhu Adi abhakSya kA sevana karanevAle jIva naraka meM jAte haiM aura vahA~ unake zarIra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/75 ke bhI Tukar3e-Tukar3e kiye jAte haiN| aise duHkhoM se AtmA ko chur3Ane ke lie he jIvo! tuma AtmA ko samajho, usakI zraddhA karo aura zuddhopayogarUpa anubhava karo; zuddhopayogarUpa Atmika dharma kA phala mokSa hai| jIva kitanA hI puNya karake devagati meM jAtA hai; parantu vahA~ bhI ajJAnatA se bAhya vaibhava meM hI mUrchita rahatA hai aura AtmA ke sacce sukha ko nahIM jaantaa| are, abhI yaha durlabha avasara dharma karane ke lie milA hai, isalie he jIvo ! apanA hita kara lo ! saMsAra samudra meM khoyA huA manuSyabhavarUpI ratna phira hAtha meM AnA bahuta durlabha hai| isalie tattvajJAna pUrvaka muni yA zrAvaka dharma kA pAlana karake AtmA kA hita kro|" isaprakAra anaMtavIrya kevalIprabhu kI divyadhvani hanumAna ekAgracita ho suna rahe haiM aura parama vairAgyarasa meM sarAbora ho gaye haiN| aisA sundara vItarAgI dharma kA upadeza sunakara deva, manuSya aura tiryaMca sabhI AnaMdita ho rahe haiN| kitane hI jIva muni hote haiM ; kitane hI jIva zrAvaka ke vrata dhAraNa karate haiM aura kitane hI kalyANakArI apUrva samyaktva dharma ko prApta hote haiN| hanumAna, vibhISaNa Adi ne bhI uttama bhAvanA se zrAvaka vrata dhAraNa kiye| hanumAna ko muni hone kI bhAvanA thI, parantu unakA mAtA-aMjanA ke prati parama sneha hone se ve muni na ho ske| are, saMsAra kA sneha-bandhana aisA hI hai| bhagavAna kA upadeza sunakara bahuta se jIvoM meM samyagdarzana-jJAnacAritra khila uThA, jaise barasAta hone para bagIce khila uThate haiM, vaise hI jinavANI kI amRta varSA se dharmAtmA jIvoM ke AnaMda-bagIce.....zrAvaka dharma tathA muni dharma ke puSpoM se khila utthe| isaprakAra kevalIprabhu kI sabhA meM AnaMda se dharma zravaNa karake aura vrata-niyama aMgIkAra karake saba apane-apane sthAna cale gye| hanumAna Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/76 kI prasannatA kA to pAra hI nhiiN| Aja to unhoMne paramAtmA ko sAkSAt dekhA hai, phira harSa kI kyA bAta kahanA ? ghara Akara apane mahAna harSa kI bAta unhoMne mAtA se kahI - "aho mA~ ! Aja to maiMne paramAtmA ko sAkSAt dekhA hai| ahA, kaisA adbhuta unakA rUpa ! kaisI unakI paramazAMta mudrA ! aura kitanA acchA unakA upadeza ! mA~, Aja to merA jIvana dhanya ho gyaa|" taba mAtA aMjanA kahatI hai - "vAha beTA ! arahaMtadeva ke sAkSAt darzana hue, taba to tere dhanya bhAga haiM aura unake svarUpa ko jo samajhe, usako to bheda-jJAna ho jAtA hai|" hanumAna kahate haiM - "vAha mAtA ! tumhArI bAta satya hai| arahaMta paramAtmA to sarvajJa haiM, vItarAga haiM, unake dravya meM, guNa meM, paryAya meM sarvatra caitanyabhAva hI hai| rAga kA aMzamAtra bhI unakI AtmA meM nahIM hai, isalie use samajhakara jo apane AtmA ko rAga se bhinna sarvajJasvabhAvI jAnate haiM, unheM hI samyagdarzana hotA hai| bhagavAna bhI aisA hI kahate haiM ki - jo jAnate arahaMta ko, caitanyamaya zuddhabhAva se| ve jAnate nijatattva ko, samakita liye AnaMda se| mAtA ! mujhe mere anubhavagamya huI yaha bAta zrIprabhu kI vANI meM sunate hI mahAna prasannatA huI hai| mAtA aMjanA bhI putra kI prasannatA ko dekhakara AnaMdita huI, aura kahA - "vAha beTA ! bhagavAna ke prati tumhArA aisA prema dekhakara mujhe khuzI huI hai| bhagavAna kI vANI meM tumane aura kyA sunA ? use to batAo?" hanumAna ne atyaMta ullAsapUrvaka kahA - "aho, mAtA ! bhagavAna kI vANI meM AtmA ke adbhuta AnaMda kA svarUpa evaM vItarAga rasa se bhare hue caitanya tattva kI gaMbhIra mahimA sunakara bhavyajIva zAMta rasa kI nadI meM sarAbora ho jAte the| mAtA vahA~ kitane hI munirAja vidyamAna the| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/77 ve AtmA ke AnaMda meM jhUla rahe the| aho ! AnaMda meM jhUlate hue munivaroM ko dekhakara mujhe unake sAtha rahane kA mana huA, parantu ...." ( itanA kahakara hanumAna ruka gye|) aMjanA ne pUchA - beTA hanumAna ! tuma bolate-bolate ruka kyoM gye| kyA batAU~ ? mA~ ! mujhe jinadIkSA kI uttama bhAvanA jAgI , parantu he mAtA ! tumhAre sneha ke baMdhana ko maiM tor3a na sakA / tumhAre prati parama prema ke kAraNa maiM muni na ho sakA / mAtA, sAre saMsAra ke moha ko to chor3ane meM maiM samartha hU~, parantu eka tumhAre prati moha nahIM chUTatA, isalie mahAvrata ko na lekara maiMne mAtra aNuvrata aMgIkAra kiyA hai / aMjanA ne prasannatA se kahA - are putra ! tU aNuvratadhArI zrAvaka huA, yaha bhI mahAna AnaMda kI bAta hai / tumhArI uttama bhAvanAoM ko dekhakara mujhe prasannatA ho rahI hai / maiM aise mahAna dharmAtmA aura carama-zarIrI mokSagAmI putra kI mAtA hU~, isakA mujhe gaurava hai / are, vana meM janmA merA putra bAda meM vanavAsI hogA hI aura AtmA kI paramAtmAdazA ko saadhegaa| dhanya vaha putra !.... dhanya vaha mAtA !! svAnubhUti hI cetana kI mAtA !!! koI daridrI jIva svapna meM apane ko rAjA mAnatA thA, parantu nIMda khulI taba use patA calA ki vaha rAjA nahIM hai| usIprakAra mohanidrA meM sotA huA jIva bAhya saMyogoM meM, viSayoM meM, rAga meM hI sukha mAnatA . hai, vaha to svapna ke sukha jaisA mithyA hai| jaba bhedavijJAna karake jAgA, taba AbhAsa huA ki are ! bAhya meM, rAga meM kahIM bhI mujhe sukha nahIM, usameM sukha mAne vaha to bhrama hai, tabhI eka kSaNa meM vaha bhrama dUra huA aura bhAna huA ki saccA sukha merI AtmA meM hai, ananta jJAnI vahI kahate haiM ki - karor3a varSa kA svapna bhI, jAgRta dazA meM shaant| vaise anAdi kA vibhAva bhI, jJAna hote hI zAnta // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/78 dezabhUSaNa-kulabhUSaNa dezabhUSaNa aura kulabhUSaNa kucha bhava pUrva udita aura mudita nAma ke sage bhAI the| unakI mAtA kA nAma upabhogA thA, vaha durAcAriNI thI, vasu nAma ke duSTa puruSa ke sAtha prema karatI thii| mohavaza usa duSTa vasu ne usake pati ko mAra DAlA tathA viSayAMdha mAtA upabhogA ne apane donoM putroM ko bhI mArane ke lie vasu se kahA - "ye donoM putra apane duSTa karma ko samajha jAveM, isake pUrva hI tuma inheM mAra ddaalo|" / are re, viSayAMdha saMsArI ! viSayoM meM aMdhI huI mAtA apane sage putroM ko bhI mArane ke lie taiyAra ho gayI; parantu usake isa durvicAra ko usakI putrI samajha gayI aura usane apane donoM bhAI udita-mudita ko batAkara sAvadhAna kara diyaa| isase krodhita hokara una donoM bhAIyoM ne vasu ko mAra DAlA aura vaha marakara krUra bhIla huaa| phira ve udita-mudita donoM bhAI eka munirAja ke upadeza se vairAgya prApta kara muni ho gye| ve siddhakSetra sammedazikharajI kI yAtrA ko jAte samaya rAstA bhUla gaye aura ghora jaMgala meM bhaTaka gye| vahA~ pUrva bhava kA bairI krUra bhIla unheM pahacAna gayA aura mArane ko taiyAra ho gyaa| isa upasarga ke prasaMga ko samajhakara udita muni ne mudita muni se kahA "he muni ! deha bhI chUTa jAye aise bhaMyakara upasarga kA prasaMga AyA hai, parantu tuma bhaya mata karanA, krodha bhI mata karanA, kSamA meM sthira rahanA; pUrva meM hamane jise mArA thA, vaha duSTa vasu kA jIva, bhIla hokara isa samaya hameM mArane AyA hai....parantu hama to muni ho gaye haiM, apane ko zatru-mitra kyA ? isalie tuma AtmA kI vItarAga-bhAvanA meM hI dRr3ha rhnaa| usake uttara meM mudita muni kahate haiM - aho munivara ! hama mokSa ke upAsaka, deha se bhinna AtmA kA anubhava karane vAle, hamako bhaya Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/79 kaisA ? dehAdi mere nahIM haiM, maiM to atIndriya caitanya hU~, merI atIndriya zAMti ko haranevAlA koI hai hI nahIM / " - - aisA kahakara ve donoM muni apanI Atma-zAMti meM ekAgra ho gye| taba parama dhairyapUrvaka donoM muni deha ke mamatva ko chor3a, parama vairAgya se AtmabhAva meM rama gaye / bhIla unheM mArane ke lie zastra uThAne lagA, ThIka usI samaya vana kA rAjA vahA~ pahu~cA aura usane bhIla ko bhagAkara donoM munirAjoM kI rakSA kI / vana kA rAjA pUrvabhava meM eka pakSI thA, use zikArI ke jAla se ina donoM bhAiyoM ne bacAyA thA, usa upakArI saMskAra ke kAraNa use sadbuddhi upajI aura usane muniyoM kA upasarga dUra kara unakI rakSA kI / upasarga dUra hote hI donoM munirAja zrI sammedazikharajI kI yAtrA karake ratnatraya kI ArAdhanA pUrvaka, samAdhi-maraNa pUrvaka svarga gaye / duSTa bhIla kA jIva durgati meM gayA aura usane ghora duHkha prApta kiyaa| usake bAda kutapa ke prabhAva se jyotiSI deva huA / aba ve udita aura mudita (dezabhUSaNa aura kulabhUSaNa) donoM bhAiyoM ke jIva svarga kI Ayu pUrNa kara eka rAjA ke yahA~ ratnaratha aura vicitraratha nAma ke kumAra hue| bhIla kA jIva bhI jyotiSI deva kI Ayu pUrNa kara ina donoM kA bhAI huaa| dekho, karma kI vicitratA ! kisako kaheM bairI, kisako kaheM bhAI ! isa samaya bhI pUrva ke baira saMskAra se vaha una donoM bhAiyoM ke prati baira rakhane lgaa| isase donoM bhAiyoM ne use deza nikAlA de diyA / vaha bhI-tApasa huA aura viSayAMdha hokara marA / aneka bhavoM meM rulate - rulate phira jyotiSI deva huA / usakA nAma agniprabha thA / idhara ratnaratha aura vicitraratha - ye donoM bhAI vairAgya dhAraNa kara rAjapATa chor3akara muni huye.... aura samAdhi maraNa pUrvaka svarga gye| - Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-2/80 vahA~ se nikalakara ve donoM bhAI siddhArtha nagarI ke rAjA ke yahA~ dezabhUSaNa aura kulabhUSaNa nAma ke putra utpanna hue| apanI bahina ko dekhakara anajAne meM donoM bhAI usake rUpa para mohita ho gaye, usase vivAha karane ke lie Apasa meM lar3ane lage aura eka-dUsare ko mArane ke lie taiyAra ho gye| parantu jaba patA calA ki are ! jisake lie hama Apasa meM lar3a rahe the, vaha to hamArI bahina hai ! - aisA patA calate hI donoM bhAI atyanta zarmindA huye aura saMsAra se udAsa hokara nagara chor3akara vana meM cale gaye aura jinadIkSA lekara muni hue / jisa samaya ve AtmadhyAna meM lIna the, taba bhI pUrvabhava kA bairI agniprabhadeva unake Upara upasarga karane aayaa| taba rAma-lakSmaNa ne use bhagAkara upasarga dUra kiyA, upasarga dUra hote hI donoM muniyoM ko kevalajJAna huA, ve donoM kevalI bhagavanta vihAra karate-karate ayodhyA nagarI meM pdhaare| tabhI bharata tathA trilokamaNDana hAthI ke jIva ko pratibodha huA.... / anta meM ve donoM dezabhUSaNa - kulabhUSaNa kevalI deha kI sthiti pUrNa hone para kuMthalagiri se mokSa pdhaare| una dezabhUSaNa - kulabhUSaNa kevalI bhagavantoM ko hamArA namaskAra ho / janma-maraNa mere meM nahIM hotA, deha ke maraNa se merA maraNa nahIM hotA, maiM to sadA jIvanta caitanyamaya huuN| maiM manuSya yA tiryaMca nahIM huA / maiM to zarIra se bhinna caitanya hI hU~ / yadi maiM zarIra se bhinna na hotA to zarIra chUTate hI maiM bhI samApta ho jAtA ? maiM to jAnanahAra svarUpa se sadA jIvanta hU~ / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50/ 40/ 10/10/10/ 10/10/10/ 15/ 15/ / hamAre prakAzana 1. caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI) [528 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] 2. caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (gujarAtI) [483 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] 3. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1) 4. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 2) 5. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 3) (ukta tInoM bhAgoM meM choTI-choTI kahAniyoM kA anupama saMgraha hai|) 6. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 4) mahAsatI aMjanA 7. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 5) hanumAna caritra 8. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 6) (akalaMka-nikalaMka caritra) 9. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 7) (anubaddhakevalI zrI jambUsvAmI) 10. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 8) (zrAvaka kI dharmasAdhanA) 11. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 9) (tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra) 12. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 10) kahAnI saMgraha 13. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 11) kahAnI saMgraha 14. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 12) kahAnI saMgraha 15. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 13) kahAnI saMgraha 16. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 14) kahAnI saMgraha 17. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 15) kahAnI saMgraha 18. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 16) nATaka saMgraha 19. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 17) nATaka saMgraha 20. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 18) kahAnI saMgraha 21. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 19) kahAnI saMgraha 22. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 20) kahAnI saMgraha 23. anupama sakalana (laghu jinavANI saMgraha)6/24. pAhur3a-dohA, bhavyAmRta-zataka va AtmasAdhanA sUtra 25. virAga saritA (zrImadjI kI sUktiyoM kA saMkalana) 26. laghutattvasphoTa (gujarAtI) 27. bhaktAmara pravacana (gujarAtI) 28. aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) / / 7/ 10/ 10/ 5/ 10/ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamAre preraNA srota : bra. harilAla amRtalAla mehatA janma vIra saMvat 2451 pauSa sudI pUnama jaitapura (morabI) satsamAgama vIra saMvat 2471 (pUjya gurudeva zrI se) rAjakoTa brahmacarya pratijJA vIra saMvat 2473 phAgaNa sudI1 (umra 23 varSa) dehavilaya 8 disambara, 1987 pauSa vadI 3, sonagar3ha pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI ke aMtevAsI ziSya, zUravIra sAdhaka, siddhahasta, AdhyAtmika, sAhityakAra brahmacArI harilAla jaina kI 19 varSa meM hI utkRSTa lekhana pratibhA ko dekhakara ve sonagar3ha se nikalane vAle AdhyAtmika mAsika Atmadharma (gujarAtI va hindI) ke sampAdaka banA diye gaye, jise unhoMne 32 varSa taka avirata sNbhaalaa| pUjya svAmIjI svayaM aneka bAra unakI prazaMsAmukta kaNTha se isa prakAra karate the "maiM jo bhAva kahatA hU~, use barAbara grahaNa karake likhate haiM, hindustAna meM dIpaka lekara DhU~DhanejAveM to bhI aisA likhane vAlA nahIM milegaa...|" Apane apane jIvana meM karIba 150 pustakoM kA lekhana/sampAdana kiyA hai| Apane baccoM ke lie jaina bAlapothI ke jo do bhAga likhe haiM, ve lAkhoM kI saMkhyA meM prakAzita ho cuke haiN| apane samagra jIvana kI anupama kRti caubIsa tIrthaMkara bhagavantoM kA mahApurANaise Apane 80 purANoM evaM 60 granthoM kA AdhAra lekara banAyA hai| ApakI racanAoM meM pramukhataH Atma-prasiddhi, bhagavatI ArAdhanA, Atma vaibhava, naya prajJApana, vItarAga-vijJAna chahar3hAlA pravacana, (bhAga 1 se 6), samyagdarzana (bhAga 1 se 8), jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1 se 6) adhyAtma-saMdeza, bhaktAmara stotra pravacana, anubhava-prakAza pravacana, jJAnasvabhAva-jJeyasvabhAva, zrAvakadharmaprakAza, mukti kA mArga, mUla meM bhUla, akalaMka-nikalaMka (nATaka), maMgala tIrthayAtrA, bhagavAna RSabhadeva, bhagavAna pArzvanAtha, bhagavAna hanumAna, darzanakathA, mahAsatI aMjanA Adi haiN| 2500veM nirvANa mahotsava ke avasara para kiye kAryoM ke upalakSya meM, jaina bAlapothI evaM Atmadharma sampAdana ityAdi kAryoM para anake bAra Apako svarNa-candrikAoM dvArA sammAnita kiyA gayA hai| jIvana ke antima samaya meM Atma-svarUpa kA gholana karate hue samAdhi pUrvaka ''maiM jJAyaka hU~...maiM jJAyaka hU~" kI dhuna bolate hue isa bhavyAtmA kA deha vilaya huA-yaha unakI antima aura sarvAdhika mahatvapUrNa vizeSatA thii|