Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasiddha karo zrI nibhA gaNilamAthAmaNako rAka vana che mA zAka ane zrI bRhatsaMgahANa. mULa mULa ne TIkAnA satha yukta. DIjha). ' ' , " ) || / \)}); / W) DIWfb3) B ( (RJ ASI #D h/ 1} {/ Onlyw://wii che !!
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinabhadramaNikSamAzramaNaviracita. zrI malayagirijIta TIkAyukta S zrI bRhatsaMgrahaNi. ANAND mULa tathA mULa ane TIkAnuM bhASAntara, vivecana ane upayukta yaMtro sahita. gurujI lAbhazrIjInI preraNAthI tathA zrAvikAvarganI Arthika sahAyathI bhASAMtara kartA tathA prasiddha kartA, zA. kuMvarajI ANaMdajI pramukha-zrI jaina dharma prasAraka sabhA bhAva na ga 2 vIra saM. 2461 3 kimata rUA. 1-0-0 [ vikrama saM. 1991
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLavAnuM ThekANuM - zrI jaina dharma prasAraka sabhA bhAvane ga 2 nI I Id-sp40spId-ps / JIkhs-dd-ps-sprs / / d-pJunyspng-du-yIDkyis / du-spTIn pUjya upakArI zAsanaprabhAvaka gurU mahArAjanuM khAsa smaraNa ane arpaNa. filliiniilli flilli zuddha munimArgapravartaka munirAjazrI buTerAyajI mahArAjanA mukhya ziSya munirAjazrI mULacaMdajI gaNi, tacchiSyatyAgamUtti munirAjazrI bhaktivijayajI tathA zAMtamUtti parama upakArI munirAjazrI vRddhicaMdrajI mahArAja tacchiSya paMnyAsajI zrI gaMbhIravijayajI gaNinuM A graMthaprakAzanarUpa zubha prasaMge khAsa smaraNa karI A jJAnaprasAdI temanA karakamalamAM arpaNa karuM chuM. laghukiMkarI lAbhazrI naultill mudraka:zA. gulAbacaMda lallubhAI zrI mahadaya prInTIMga presa, dANApITha-bhAvanagara.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ El||3D TE3D-[3D- (3) - Meana 93 [] prastAvanA. YKKXEUR A bahAsaMgrahaNi graMtha ke jenuM bIjuM nAma railokayadIpikA che te prathama zrIjinabhadragaNi kSamAzramaNa mahArAjAe zrI prajJApanA sUtrAdinA AdhAre racele che. tenI mULa gAthA 353 che. sadarahu graMtha zrImalayagirijI mahArAjakRta TIkA sAthe chapAyela che, temAM pAchalA bhAgamAM 353 mULa gAthAo Apela che. TIkAmAM 14 kSepaka gAthA bhaLavAthI 367 gAthAo che. zrIcaMdrasUri ke jeo mahudhArI zrI hemacaMdrasUrinA ziSya che temaNe A bRhasaMgrahaNi uparathI gAthA 318nI bIjI bahasaMgrahaNi banAvI che. te harSasAramuninA ziSya karelA artha--ALAvadha sahita bahu varSa agAu zrAvaka bhImasiMha mANeke prakaraNa ratnAkara bhAga 4 thAmAM chapAvela che. tenA arthamAM bALAbedhakAre mULa bRhasaMgrahaNi zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe 500 gAthAnI banAvyAnuM lakhyuM che, paraMtu temAM kAMI bhUla thayelI jaNAya che; kemake zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNanI karelI bRhasaMgrahaNi te 353 gAthAnI ja che. zrI caMdrasUrikRta bRhasaMgrahaNinuM nAma ApIne mAstara umedacaMda rAyacaMde bukAkAre e graMtha chapAvela che temAM gAthA 485 che, paraMtu eTale vadhAre bIjI kSepaka gAthAovaDe thayele jaNAya che. A bRhatasaMgrahaNi graMthanA TIkAkAra mahArAje aneka sthaLe TIkA eTalI badhI vistRta karI che ke jenI aMdara upara jaNAvelI bukanI sarva gAthAono samAveza prAya: thaI gayela che. A graMtha TIkA sAthe zrI bhAvanagara jaina AtmAnaMda sabhA taraphathI saMvat 1973 mAM chapAyela che. tenuM saMzodhana upAdhyAya zrI vIravijayajInA ziSya paMnyAsazrI (hAla AcArya ) dAnAvajayajI gaNie kareluM che. ame te graMthanI gAthAonuM tathA TIkAnuM zuddha gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara karIne pragaTa karavAne alpamati anusAra prayatna karyo che. temAM je gAthAnI TIkA mAtra zabdArtha pUratI ja hoya tene artha ame judo lakhyo nathI, paraMtu je gAthAnI TIkA vadhAre vistAravALI hoya te gAthAne zabdArtha judo Ape che. A graMthanA kartA zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe kartA tarIke pitAnuM nAma ApeluM nathI, paraMtu TIkAkAra zrI malayagirijI mahArAje prAraMbhamAM ja A graMthanA kartA zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa che ema kahyuM che. vaLI A AcArya pUrvadhara hatA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) kAraNa ke vAdI, kSamAzramaNa, vAcaka ne divAkara evA upanAma pUrvadharane ja ApavAmAM Ave che. upAdhyAyane vAcaka zabdathI bolAvAya che paNa A vAcaka te umAsvAti vAcakAdi samajavA. A graMthakatta saMbaMdhI janmatithi, janmasthAna, gurunAma vigere labhya nathI tethI ame lakhI zakyA nathI. emaNe mahAbhASya, jitaka95, brahakSetrasamAsa, vizeSaNavatI vigere graMtha racelA upalabhya che. TIkAkAra zrI malayagirijI mahArAja kaLikALasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA samayamAM ja thayelA che. emaNe sAthe rahIne ja sarasvatI mahAdevInuM ArAdhana karyuM hatuM, jemAM sAthe zrI devendrasUri jeo pAMca karmagraMtha pajJa TIkA sAthenA racanArA che teo paNa hatA. zrI malayagirijI mahArAja mahAna TIkAkAra thayA che. emaNe jIvAbhigama, prajJApanA, caMdraprajJapti, sUryaprajJapti, jabUdvIpaprajJapti vigere sUtra tathA bRhasaMgrahaNi, bRhakSetrasamAsa vigere aneka prakaraNa graMtho upara TIkA karelI che. Avazyaka sUtra upara paNa emaNe TIkA karI che. tene amuka bhAga chapAyelo che. A TIkA emaNe mULa TIkAkAra 1444 graMthanA praNetA mahApuruSa zrI haribhadrasUrinI karelI prAcIna TIkAne AdhAre karI che, paraMtu e mULa TIkA atyAre labhya nathI. A TIkAnI aMdara ghaNe ThekANe tene AdhAra lIdhAnuM kaheluM che. A TakAnuM pramANu zumAre sADApAMca hajAra lokapramANa che. TIkAnI bhASA bahu ja sarala che tethI ja mArI je alpamati tenuM bhASAMtara karavA zaktimAna thayA che. jo ke alpamatine laIne tema ja chadmasthapaNAne laIne A bhASAMtaramAM aneka sthAne khalanA thavAne saMbhava che te mane jaNAvavA mATe vidvadvargane mArI namra prArthanA che. khalanA dUra thavA mATe meM banato prayAsa karyo che. sabhAnA zAstrI jeThAlAle paNa tenA para sAruM lakSya ApyuM che jethI tene paNa huM AbhArI chuM. jema brahakSetrasamAsa ne laghukSetrasamAsa che, te baMne upara judI judI vistRta TIkAo paNa che tema A bRhasaMgrahaNi mATe nathI; kAraNa ke je laghusaMgrahaNi kahevAya che te to mAtra 30 gAthAnI ja che ane temAM jaMbudvIpanA zAzvata padArtho vigerene ja adhikAra che ke je AnAthI taddana jude ja viSaya batAve che. A graMthanuM bIjuM nAma rolekyadIpikA paNa che, kAraNa ke A graMthamAM traNe lekamAM rahelA deva, nAraka, manuSya ne tiryaMcarUpa cAre gatinA jIvo saMbadhI hakIkata samAvI che. Ayu, sthAna, avagAhanA, upapAtavirahakALa, AvanavirahakALa, upapAtavirahasaMkhyA ne gati, AgatirUpa nava nava dvAra deva ane nArakInA nirUpaNa karyo che ane sthAnanuM aniyatapaNuM levAthI manuSya ne tiryacanA sthAna sivAya ATha ATha dvAra kahelA che. ekaMdara cAra gatinA maLIne 34 dvAra kahelA che; paraMtu prAsaMgika devone aMge cihna, zarIranA varNa, avadhijJAnanuM pramANu, vimAna, viSaya, leNyA vigere ane nArakIne aMge traNa prakAranI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) vedanA, avadhijJAna athavA vibhagajJAnanuM kSetra, narakAvAsAnA AkAra, lezyA vigere tema ja manuSya ne tiryaMcanA sthAna tarIke manuSyakSetra ane tirthAlAkanu -asaMkhya dvIpasamudronu svarUpa vigere aneka khakhatA batAvI che. cAre gatinA jIvAmAMthI kyA jIvA tIrthaMkara, cakravatI, vAsudevAdipaNuM pAme che, cakravatInA caiAdaratnamAM kANu upaje che vigere aneka khAkhatA batAvI che. ekedriyanu svarUpa kahetAM nigeAdanuM svarUpa bahu vistArathI batAvyuM che. traNa prakAranA pakSeApamAdinu' ane traNa prakAranA aMguLAdinu` svarUpa paNa bahu vistArathI batAvela che. keTalIka bAbatAmAM zakA samAdhAna paNa TIkAkAre bahu vistArathI karela che. vIra prabhunA zarIrathI bharatacakrInu zarIra 500 gaNuM siddha karavAmAM ghaNI yuktie vAparI che. dravya lezyA che te dehanA vaNu rUpa nathI e bAbata cIne siddha karI che. bIjA paNa aDhIdvIpa bahAranA sthira sUrya caMdrAdinI saMkhyA, paMkti vigerenA saMbaMdhamAM ekathI vadhAre matAMtaro pradarzita karyo che. mULakartAe prAMte sa MkSiptatara saMgrahaNinuM nirUpaNa karatAM temAM kahevAtA 24 dvAranA nAma mAtra ja e gAthAvaDe ApyA che, paraMtu TIkAkAra mahArAjAe te cAvIze dvAranuM bahu vistArathI svarUpa darzAvyuM che. pAchaLanA bhAgamAM pasi, ceAni, kulakeTi vigerenI saMkhyA ne svarUpa kahevA sAthe ceAninA cAra prakAre traNa traNa bheda khatAvyA che. siddha saMbaMdhI ane tenA sthAna saMbaMdhI tema ja samayasiddhi saMbaMdhI paNu sArU nirUpaNa karyuM che. jyAM jyAM prasaMga prApta thaye| tyAM tyAM vistAra karavAmAM temaNe kRpaNutA vAparI nathI. A graMthane maheALA bhAga te devasa badhI adhikAre ja rokayo che. te aSi kAramAM gAthAo 231 ne A brukanA pAnA 137 rAkAyelA che. tyArapachI narakAdhikAramAM gAthAe 74 ne A bukanA pAnA 48 ( 138 thI 185 ) rokAyelA che. tiya ca ne manuSyAdhikAranA bahu vistAra karavAmAM AvyA nathI. temAM gAthA 39 ne A bukanA pAnA 21 (186 thI 206) rokayA che. pachI pAchaLanI gAthAe 23 ne A bukanA pAnA 21 (207 thI 227) prAsa Mgika aneka khAkhatAmAM rokela che. eka dara gAthAo 367 ane TIkAvALI pratanA pAnA 143 che. A bukanA pRSTha 227 che. A badhI hakIkata jANavA mATe A sAthe ApavAmAM AvelI vistRta anukramaNikA vAMcavAnI ja bhalAmaNa karavI ceAgya lAge che ke jethI punarAvartana karavu na paDe. AvA graMthA dravyAnuyoganA eka vibhAga che. eAdha meLavavA IcchanArane temAMthI aneka prakAranA medha maLI zake che. A bhASAMtaranI aMdara paNa prasaMge prasaMge nAnA-mATA 23 yaMtrA ApelA che tenA samAveza pAchaLa ApelA yaMtrAnA saMgahanI aMdara thaI jAya che; paraMtu mAtra yaMtrAthI ja medha levA icchanAra mATe upayAgI thavA sArU e ya Mtra!nA saMgrahanI cha phAramanI khAsa muka ja judI karela che je A bhASAMtara sAthe paNa joDavAmAM AvI che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhASAMtara chapAvavAnI sahAyane aMge guruNIjI lAbhazrIjIno sAro prayAsa che. temane AvA viSaya upara bahu prema che, tema ja teo tenA sArA abhyAsI che. yaMtronI buka te khAsa temanA utsAhanuM ja pariNAma che. bhAvanagaranA zrAvikA samudAya upara temano vizeSa upakAra hovAthI ane amadAvAda vigeremAM sAre dharmasaMbaMdha hovAthI madada ThIka maLI che. tenuM lIsTa A sAthe ApavAmAM Avela che. e sahAyakone paNa atra AbhAra mAnavAmAM Ave che. sahAya sArI maLelI hovAthI ane A bukono moTo bhAga sahAyakane bheTa ApavAmAM, tema ja tenA abhyAsI sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAone bheTa ApavAmAM thanAra hovAthI A bukanI kiMmata rAkhavAnI jarUra nahotI paraMtu tenA Icchaka sarvane A buka bheTa tarIke maLI zake nahIM tethI kharca karatAM paNa ochI kiMmata rAkhavAmAM AvI che. emAM paisA upajAvavAne bIlakula hetu rAkhavAmAM AvyA nathI. jaina zAstranI aMdara praveza kasvA mATe AvA graMtha ne tenA bhASAMtare praveza dvAranuM kAma kare che, tethI thoDA vakhata agAu ja laghukSetrasamAsa bhASAMtara sAthe bahAra pADI taratamAM ja A graMthanuM bhASAMtara karavAnuM ne chapAvavAnuM kAma hAtha dharavAmAM AvyuM che. Aje ame e eka jAtanI jJAnaprasAdI jenavarganI AgaLa dharI amArA AtmAne kiMcit kRtArtha mAnIe chIe. punaH vistRta anukramaNikA vAMcavAnI ane skUlanA mATe mane jaNAvavAnI prArthanA karI A prastAvanA samApta karavAmAM Ave che. phAlgana zudi pratipadA saMvata 191 / kuMvarajI ANaMdajI bhAvanagara.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakhara. 33 333 33 anukramaNikA. 25 SZ 333333 S viSaya. 1 TIkAkAranuM maMgaLAcaraNa 2 graMthakartAnuM maMgaLAcaraNa 3 saMgrahaNi, sura ( deva ), nAraka, nara ane tiya``ca zabdane a 4 abhidheyane vistAra, deva ane nAraka saMbaMdhI nava nava dvAra ane manuSya tathA ti ca saMbaMdhI AThe ATha dvAra-kula cAtrIza dvAranAM nAma 5 prayojana ane saMbaMdha huM devezanA cAra prakAranA peTA bheda 1 AyudvAra. 7 vaimAnikamAM devAnA iMdrAdika daza prakAra 8 bhavanapati ane vyaMtaranI jadhanya sthiti ( Ayu ) 9 vyaMtarAnI utkRSTa sthiti 10 traNa prakAranA palyApama ane sAgarApamanuM svarUpa 11 bhavanapatinI utkRSTa sthiti 12 bhavanapati ane vyaMtara nikAyanI devInuM Ayu 13 sUrya, cadra, graha ane nakSatrAdinI utkRSTa ane jadhanya sthiti 14 cadra ane sUryAM vigerenI devInuM utkRSTa Ayu 15 cadrAdika pAMce prakAranA jyeAtiSInI devInuM jadhanya ane utkRSTa Ayu 16 bhavanapati ane vyaMtara nikAyanA deva-devInA Ayu saMbaMdhI yaMtra. ( 1 ) 17 jayeAti devadevInA jadhanya ane utkRSTa Ayu saMbaMdhI yaMtra. (2) 18 vaimAnika devAnI utkRSTa sthiti. 19 pAMca anuttara vimAnanA devAnI utkRSTa sthiti. 20 vaimAnika devAnI jadhanya sthiti. 21 anuttara vimAnanA devAnI jadhanyeAtkRSTa sthiti 22 saudharmAdika devalokanA devAnI jadhanyAtkRSTa sthitinuM yaMtra. ( 3 ) 23 vaimAnika devIenI jadhanyAtkRSTa sthiti 24 saudhame zAna devaleAkanI devInI jadhanyAtkRSTa sthitinuM yaMtra (4) 25 bAra devalAka vigerenA prastaTanI sakhyA pRSTha. 1 3 p 9 10 11 11 15 1 17 18 19 19 20 20 21 22 22 23 23 24 24
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 dareka prastaTe Ayu vizeSa jANavA saMbaMdhI karaNa 27 saudharma devanA dareka prastaTe utkRSTa sthiti 28 saudharmezAna devalokanA tera prastaTe utkRSTa sthitinuM yaMtra 5) 29 zakeMdranA lepALanuM sthAna ne Ayu 30 dareka prastaTe jaghanya sthiti saMbaMdhI carcA 31 trIjA kalpathI dareka prastaTe sthiti jANavAnuM kAraNa 32 upara pramANenA karaNathI prApta thatI trIjA-cothA devalokamAM jAtkRSTa sthiti. 33 sanakumAra ane mAheMdra devalokanA bAra prastaTe utkRSTa Ayu saMbaMdhI yaMtra (6) 34 brahmadevaleke pratyeka prastaTe jAtkRSTa sthiti 35 brahmadevalokamAM dareka prastaTe Ayu saMbaMdhI yaMtra (7) 36 lAMtaka devale ke pratyeka prastaTe jautkRSTa sthiti 37 mahAzukra devaloka pratyeka prastaTe jaghanyatkRSTa sthiti 38 sahastrAra devaleke pratyeka prastaTe jAtkRSTa sthiti 39 chaThThA, sAtamA ane AThamA devalekanI utkRSTa sthiti saMbaMdhI yaMtra (8) 40 AnatAdi devaleke prati prastaTe jaghanyatkRSTa sthiti 41 nava, daza, agyAra ane bAramA devalokanA utkRSTa Ayu saMbaMdhI yaMtra (9) 34 2 bhavanadvAra, 42 bhavanapatinA daze nikAyanA bhavanonI saMkhyA 43 dakSiNettara dizAnA vibhAge bhavananI saMkhyA 44 bhavanapatinA daze nikAyanA dakSiNottara bhavananuM yaMtra (10) 45 bhavanapatinA bhavanonuM pramANa 46 bhavanapatinA bhavanenuM sthAna 47 bhavanapatinA daze nikAyanA nAme tathA tenuM svarUpa 48 daze prakAranA bhavanavAsI nikAyanA cinho 49 daze prakAranA bhavanapatinA zarIravarNavibhAga 50 daze prakAranA bhavanapatine vastraviSayaka varNavibhAga 51 bhavanapatinA daze nikAyanA babbe idronAM nAma para kayA iMdranI kyA viSayanI zakti che ? tenuM varNana 53 te idronI zaktino bIjo prakAra 54 bhavanapatinA idronA tiryam lokamAM kayA dvIpamAM AvAso che ? 55 bhavanapatinA idronA sAmAnika ane AtmarakSaka devenI saMkhyA 56 vaimAnika IMdronA sAmAnika ane AtmarakSaka devanI saMkhyA - 57 cAre nikAyanA IMdronA sAmAnika ane AtmarakSaka devenI saMkhyAnuM yaMtra (11) 58 cAre nikAyanA idronI agramahiSInI saMkhyA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) 59 vyaMtaronAM nagaranI ane jyotiSInA vimAnonI saMkhyA 60 vyaMtaranA nagarenuM parimANu 61 vyaMtaronA nagaranuM sthAna 62 vyaMtaranA AThe nikAyanA nAma ane tenA peTA bheda 63 vyaMtaranA AThe nikAyanA iMdronA nAma 64 vyaMtaranA AThe nikAyanA devanAM cinho 65 vyaMtaranA AThe nikAyanA devano zarIravarNavibhAga 66 jyotiSInA idronI dvIpo ane samudrane AzrayIne saMkhyA 67 kALodadhi vigeremAM caMdra-sUryanI saMkhyA jANavAnuM kAraNa 68 sadarahu karaNa pramANe AvatI caMdra-sUryanI saMkhyA 69 manuSyakSetramAM AvelA caMdra-sUryanI saMkhyA 70 nakSatra ane grahanI paMktionuM parimANa 71 sUrya atyaMtara maMDaLathI bAhya maMDaLa sudhInA ejananI saMkhyA 7ra caMdra ane sUryanuM jaMbukIpamAM ane lavaNasamudramAM gamanAgamananuM parimANa 73 sUrya ane caMdranA sarva maMDaLonI saMkhyA ane jaMbudvIpa tathA lavaNasamudra upara keTalA keTalA maMDaLo che? tenI saMkhyA 74 caMdra ane sUryanA paribhramaNanuM svarUpa 75 manuSyakSetranI bahAranA caMdra-sUryanuM apAMtarAla 76 sthira caMdra-sUryanA apAMtarAla saMbaMdhI matAMtara 77 matAMtaravaDe AvatI caMdra-sUryanI saMkhyA 78 caMdra-sUryanA aMtara ane paMkti saMbaMdhI bIje matAMtara 79 bIjA matAMtara pramANe AvatuM caMdra-sUryanuM aMtara 80 pratidvIpa ane pratisamudra caMdra-sUryanI saMkhyA jANavAnuM kAraNa 81 sarva dvIpa samudronI saMkhyA ane teno vistAra 82 manuSyakSetranuM pramANa 83 keTalAka dInAM nAmo 84 keTalAka samudronAM nAma 85 pistALIsa lAkha yojanAnA ane lAkha yojananA zAzvata padArtho 86 samudromAM rahelA jaLanuM svarUpa 87 samudronI aMdara rahelA monA zarIranuM pramANa 88 samudronI aMdara rahelA sabhyonI saMkhyA saMbaMdhI taratamatA 89 sadaza ane visadaza nAmovALA dvIpa ane samudra 90 dvIpa-samudronAM nAmo saMbaMdhI soLa prakAra 53 53 54 55 55 57 58 1 AmAM vANavyaMtara saMbaMdhI hakIkata bIlakula labhya thatI nathI.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) 91 pratyeka caMdranA graha, nakSatra ane tArAnA parivAranI saMkhyA 92 caMdrAdinA vimAnAnA saMsthAnAdikanuM svarUpa 93 cadrAdinA vimAneAnu AyAma-viSNubha ane uccatvanuM pramANa 94 manuSyakSetranI bahAranA cadrAdikanA vimAnanuM parimANa 95 samabhUtalA pRthvIthI keTalA yeAjana uce cadrAdika cAra care che ? 96 nakSatranA paribhramaNanA saMbaMdhamAM vizeSatA 97 manuSyakSetramAM keTalA caMdra-sUrya che? tenI saMkhyA 98 cara jyotiSacakra merUpa tathI keTalA yeAjana dUra rahIne kare che? ane sthira jyAtiSacakra alAkathI keTalA yeAjana aMdara rahela che ? 99 dareka dvIpa-samudromAM nakSatra, graha ane tArAnI saMkhyA jANavAnuM karaNa 100 jyAtiSNunA vimAneAne vahana karanAra AbhiyAgika devAnI sakhyA. 101 vahana karanAra devA kevAM rUpa dhAraNa karIna kare che ? tenuM svarUpa 102 cara cadrAdikanI gatinI taratamatA 103 cadrAdikanI RddhinI taratamatA 104 tArAnA vimAnenuM vyAdhAte ane avyAdhAte paraspara aMtara 105 manuSyakSetranI bahAranA cadra-sUryanuM paraspara aMtara 106 manuSyakSetranI bahAranA caMdra-sUryanI paMktinuM avasthAna 107 caMdranA maMDaLanI vRddhi-hAninuM kAraNa ( nityarAhu ). rAhu sabaMdhI vaktavya. 108 vaimAnika devAnA dareka devalAkanA vimAnenI saMkhyA 109 vaimAnika devAnA vimAneAnI eka dara saMkhyA 110 UrdhvalAkamAM devalAka saMbaMdhI 62 pratA, dareka prataramAM AvalikApraviSTa ane puSpAvakaNuM vimAnenuM svarUpa 111 dareka prastaTamAM AvelA iMdraka vimAnAnAM nAma 112 AvalikApraviSTa vimAtAnuM dvIpa-samudrane uddezIne AveluM sthAna 113 dareka devalAkamAM AvalikApraviSTa vimAneAnI saMkhyA lAvavAnuM karaNa }} 7 e 69 69 Go 71 71 72 72 73 74 75 75 *** xx 1 81 114 dareka devalAkane aMge mukha ane bhUminI saMkhyA ane te uparathI AvatI AvalikApraviSTa vimAneAnI saMkhyA 115 vaimAnikamAM dareka devalAke AvalikApraviSTa, puSpAvakI ane kula vimAtenI saMkhyAnuM yaMtra ( 12 ) 5 116 AvalikApraviSTamAM vRtta, vyasra ane caturasra vimAne keTalA keTalA che ? te jANavAnuM karaNa 117 dareka devalAke dareka prastaTamAM traNe prakAranI AkRtivALA keTalA keTalA vimAne che? tenI gaNita pramANe AvatI saMkhyA 118 AvalikApraviSTamAM traNe prakAranI AkRtivALA vimAneAnI saMkhyAnuM yaMtra ( 13 ) 90 83 85
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zakeMdra ane IzAneMdranA svAmitvavALA AvalikA praviSTa vimAnonI saMkhyA 90 120 sanakumAreMdra ane mAheMdra idranA svAmitvanA AvalikA praviSTa vimAnonI saMkhyA 91 121 lokapALanuM sthAna 122 vimAnanI AkRti vigerene lagatI keTalIka jANavA yogya hakIkata 123 vimAnanuM adhiSThAna eTale te zene AdhAre rahelA che ? 124 vimAna nIcenI pRthvInuM bAhalya ane vimAnanuM uccatva 125 saudharmAdi kalpanA vimAnono varNavibhAga 126 bhavanapatyAdikanA bhavanAdikano varNavibhAga 127 saudharmAdi kalpanA vistAra, AyAma, AtyaMtara ane bAhya paridhipratipAdaka devanI cAra prakAranI gatinuM nirUpaNa . 128 cAra prakAranI gativaDe zuM zuM mApavuM ? 129 cAra prakAranI gativaDe na mApI zakAtuM AyAma vigerenuM parimANa 130 gatinA nAmAMtara tathA tene aMge zaMkA ane samAdhAna 3 avagAhanA dvAre, 131 cAre nikAyanA devanA zarIranI avagAhanA 132 zarIranuM pramANa AyunI sthiti upara hovAthI te rIte AvatuM zarIranI avagAhanAnuM pramANa 101 133 AyuSyane AdhAre AvatA zarIranA pramANanuM yaMtra (14) 103 134 dezanA uttaravaikriya zarIranI avagAhanA 135 bhavadhAraNIya ane uttarakriya zarIranI jaghanya avagAhanA 104 4 u5pAtavirahakALa dvAra. * 136 cAre nikAyanA devanA jaghanyotkRSTa u5pAtavirahakALanuM pramANa 5 udvartanAvirahakALa dvAra 137 cAre nikAyanA devonA jAnyotkRSTa udvartana virahakALanuM pramANa 6-7 upapAta ane udvartanAnI saMkhyA dvAra 138 cAre nikAyanA devonI u5pAta ane udvartanAnI samaya saMkhyA 8 gatidvAra 139 cAre nikAyanA devomAM upajatA jIvo (manuSya ane tiryaMca) 107 14. tiryaMca ane manuSyagati AzrayI devagatimAM upajavA saMbaMdhI vizeSatA 108 1 devAmAM upaje kyA che te rUpa gati ahiM jANavI. 104 104 106 106
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 111 * 115 116 118 ( 10 ) 141 bhavanapati vyaMtarAdikamAM kevA manuSya upaje che ? 14ra vaimAnikamAM kayA che kyAM sudhI upaje che ? 110 143 mithyASTinuM lakSaNa 144 sUtra svarUpa 111 145 cauda pUrvInuM jaghanya ane utkRSTathI devapaNe upajavuM 111 146 sarvavirati ane dezavirati manuSya jaghanyathI kayAM sudhI upaje ? 112 147 cha saMdhayaNanAM nAma ane tenuM svarUpa 113 148 cha saMsthAnanAM nAma ane tenuM svarUpa 113 149 keTalA saMdhayaNa kayA jIvamAM hoya che ? 115 150 kayA saMhananavALA cho kayA devaloka sudhI upaje ? 115 9 AgatidvAra 151 deva cavIne kayAM kayAM upaje che? te sthAne. 15ra kayA kayA devalekanA deva devIne kevI rIte upabhoga kare che? 116 153 sapravicArI ane apravicArI denA sukhanuM pramANa 118 154 deva devInA utpatti sthAna 155 deva devInA gamanAgamana saMbaMdhI vicAra 118 156 kilviSika devanI sthiti ane sthAna 119 157 Abhiyogika ane kiviSika devAnuM utpatti sthAna 120 158 vaimAnika devIonuM utpatti sthAna . 120 159 keTalA AyuSyavALI devIo kayA devalokanA devonA upabhegamAM Ave che? 120 160 cAre nikAyanA devAnI leNyA 122 161 vaimAnika devane dehavarNavibhAga 123 16ra cAre nikAyanA devone AhAranI IcchA ane usa kayAre hoya ? 124 163 AhAranA traNa prakAra 124 164 kaI avasthAmAM kayo AhAra hoya ? 125 165 AhAranA sacittAdi traNa prakAra 166 ekaeNkiyAdika chevone AhAranI thatI IchAnuM kALamAna " 127 167 prANa, stoka, lava ane muhUrtanuM kALa pramANa 128 168 eka muhUrtamAM keTalA prANa hoya ? 129 169 eka ahorAtramAM, eka mAsamAM, eka varSamAM ane te varSamAM keTalA zvAsocchavAsa hoya ? tenI saMkhyA 170 prati sAgarepame usa ane AhAranuM parimANa 130 1 devo yavane kayAM kayAM upaje te rUpa Agati samajavI. * - 127 129
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) 171 aMtaHsAgarApamanA AyuSyavALAnA AhAra ane ucchvAsanu kALapramANa 17ra devAnA zarIranuM svarUpa 173 navA utpanna thatA devAne keTalA kALe paryAsinI niSpatti thAya ? 174 vaimAnika devAnA adheAbhAge avidhajJAnanA pramANa 175 vaimAnika devAnA tirthya avadhijJAnanuM pramANa 176 nAraka, ti ca, manuSya ane devAnA avadhijJAnanuM saMsthAna 177 devA saMbaMdhI kAMika vizeSa svarUpa 178 vaimAnika devA zA zA kAraNe ahIM Ave che? 179 ukta nimitta vinA anyadA devA kema ahIM AvatA nathI ? devAdhikAra saMpUrNa . narakAdhikAra prAraMbha. 1 sthitidvAra. 180 sAte nArakInA utkRSTa AyuSyanu pramANa 181 sAte nArInI jadhanya sthiti 182 pahelI narakanA jIvAnu pratiprastaTe jadhanyatkRSTa Ayu 183 ratnaprabhAnA nArakIonA pratiprastare Ayu saMbadhI yaMtra (15) 184 zarkarAprabhAnA nArakInI jadhanyotkRSTa sthiti 185 zarAprabhAnA pratyeka prastaTe jadhanyatkRSTa sthitinuM yaMtra (16) 186 vAlukAprabhAnA nArakInI jadhanyatkRSTa sthiti 187 vAlukAprabhAnA pratyeka prastaTe jadhanyatkRSTa sthitinuM yaMtra (17) 188 5kaprabhAnA nArakInI jadhanyatkRSTa sthiti 189 paMkaprabhAnA pratyeka prastaTe jadhanyatkRSTa sthitinuM yaMtra (18) 130 131 131 132 133 134 135 135 136 192 nArakI jIvAnI vedanA saMbaMdhI hakIkata 193 traNa prakAranI vedanA 194 narakamAM azubha puddagalAnA daza prakArane pariNAma ane tethI prApta thatI daza prakAranI kSetra vedanA saMbaMdhI dareka nArakIne aMge vistRta haMkIkata 195 paraspara udArita vedanAnuM svarUpa 138 138 139 140 140 141 141 142 142 14ra 190 pAMcamI, chaThThI, sAtamI narakanA nArakIonI jadhanyAtkRSTa sthiti 142 191 pAMcamI, chaThThI, sAtamI narakanA nArIonI jadhanyatkRSTa sthiti saMbaMdhI yaMtra (19) 143 vedanAdAra. 144 '144 144 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 150 153 157 ( 12 ) 196 paramAdhArmika udIrita vedanAnuM svarUpa 147 197 paramAdhArmikanA paMdara prakAra * 147 198 paramAdhArmika de nArakIone zA mATe pIDA kare che ? 2 sthAnadvAra. 199 sAte naraka pRthvInAM nAma 148 200 sAte pRthvInA pratiSThAna ane saMsthAna 148 201 gharmAdi pRthvInI uMcAI (jADAI ) 149 202 sAte pRthvI nIce ghanodadhi vigere che tenuM pramANa 203 sAte naraka pRthvI pharatA ghanodadhi vigere traNa valayanuM parimANu 151 204 sAte naraka pRthvI pharatA traNa valayanA parimANanuM yaMtra (20) 205 sAte naraka pRthvImAM narakAvAsAonuM sthAna 154 206 sAte naraka pRthvInA prastaTanI saMkhyA 154 207 sAte pRthvImAM prarataTa prasta vaccenuM aMtara 154 208 dareka pRthvImAM keTalA narakAvAsA che ? tenI saMkhyA 156 209 AvalikA praviSTa prastaTe prastaTe keTalA narakAvAsA che tenI saMkhyA 210 dareka prastaTanA madhyamAM rahelA iMdraka narakAvAsAnA nAma 158 211 pratiprastaTe dizA-vidizAnA AvalikA praviSTa nArakAvAsAnI zreNinuM pazcAnupUrvIe parimANu 158 212 pratiprasta dizA-vidizAnA maLIne AvalikA praviSTa narakAvAsAnI saMkhyA jANavAnuM kAraNa 159 213 AvalikA praviSTa narakAvAsAnI saMkhyA jANavA mATe mukha ane bhUminI saMkhyA 160 214 mukha ane bhUminI saMkhyA uparathI maLI AvatI AvalikA praviSTanI saMkhyA 160 215 AvalikA praviSTathI zeSa rahelA puSpAvakIrNa nArakAvAsAnI saMkhyA 216 dareka naraka mATe pUrvokta karaNanI bhAvanA 161 217 sAte naraka pRthvI saMbaMdhI mukha, bhUmi, samAsa vigerenI saMkhyAnuM yaMtra (21) 16ra 218 sAte naraka pRthvImAM vRtta, vyastra ane caturastra narakAvAsAnI saMkhyAnuM yaMtra (22) 163 219 narakAvAsAnA AyAma, viSThabha ane uccatva 163 3 avagAhanA dvAra. 220 sAte narakanA jIvonA bhavadhAraNIya zarIranuM pramANa 164 221 ratnaprabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 222 zarkarAmabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 165 223 vAlukAprabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 224 paMkaprabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 167 161 164
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 172 ( 13 ) 225 dhUmaprabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 167 226 tamaprabhAnA dareka prastaTe deha pramANa 168 227 sAtamI pRthvInA jIvonuM deha pramANa 168 228 sAte pRthvInA pratyeka prastaTe nArakI jenA dehamAnanuM yaMtra (23) 168-69 229 dareka pRthvIe uttarakriya zarIranuM pramANa 230 bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA 169 4-5-6-7 upapAta ane udvatanA virahakALa tathA saMkhyA, 231 jadhanya ane utkRSTa upapAtavirahakALanuM pramANa 130 232 upapAta-unAnuM saMkhyA pramANa 8 gatidvArA 233 kayA jIvo marIne narakamAM utpanna thAya ? 170 234 kaI naraka sudhI kyA kyA jIvo upaje ? 171 235 keTalAka tiryaMca nivALA jIvo mATe bAhulyakRta vizeSa 172 236 kayA saMhananavALA kaI naraka sudhI utpanna thAya ? lezyAdvAra. 237 sAte narakanA jIvonI leNyA 173 238 de ane nArakIonI kavyalesyA bAhya dehavarNarUpa che ke kema ? tenI carcA. 239 lesyA saMbaMdhI chevaTanuM samAdhAna 178 9 AgatidvAra, 240 narakamAMthI nIkaLIne chevo kayAM kayAM upaje che? 241 narakamAMthI nIkaLelA jIvone kaI kaI labdhi prApta thaI zake che ? 179 24ra naraka sivAya anya sthAnathI uddharelA cho paNa arihaMtAdika kaI kaI labdhi pAme che ? 180 243 pRthvIkAyAdimAMthI nIkaLelA kaI kaI labdhi pAme che ? 181 244 cakravatI ane vAsudevanAM ratno tarIke kyA kyA jIvo upaje che ? 245 cakrAdi sAta ekeMdriya ratnonuM pramANa 182 246 cakravartInA cauda ratnonAM nAma ane tenuM kArya 247 vAsudevanA sAta ratnonAM nAma 184 248 nArakI jIvonA avadhijJAnanuM pramANa 185 narakAdhikAra samApta. 178 182 183
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 188 188 188 189 189 189 190 190 190 191 191 192 193 ( 14 ), tiryaca-manuSya adhikAra 249 ekaMdriya tathA paMcaeNkiya tiryaca jIvonA zarIranI avagAhanA 250 vikeleMdriya jIvonA zarIranI avagAhanA 251 ekeMdriya jIvonA dehamAnanI taratamatA 25ra ekedriya jIvonA AyuSyanuM pramANa 253 vikaseMdriya jIvonA AyuSyanuM pramANa 254 pRthvIkAyanA paTAbhedanuM AyuSya pramANa 255 garbhaja tiryaMca paMceMdriyanuM utkRSTa AyuSya 256 pUrvanA varSonuM pramANa 257 samUrNima tiryaMca paMcaeNkiyenA AyuSyanuM pramANa 258 samUrNima manuSyanI avagAhanA ane sthiti 259 samRchima jIvanuM jaghanya AyupramANa 260 manuSyAdinA saMbaMdhamAM Ayune aMge jANavA yogya sAta bAbato 261 sarva jIvonA Ayune baMdhakALa ane abAdhAkALa 262 sarva jIvonA Ayune aMtasamaya ane be prakAranI gatinuM varNana 263 vakrAgatinI vizeSa hakIkata 264 Ayu saMbaMdhI apavartana ane anapavanarUpa be dvAra 265 Ayu saMbaMdhI upakrama ane anupakramarUpa be dvAra 266 Ayune lAgato sAta prakArano upakrama 267 ekaeNkiyAdika chAnI kAyasthiti 268 tiryaMca ane manuSya saMbaMdhI upapAtaurtanAvirahakALa ane utpadyamAna ane udvartamAna jIvonI saMkhyA 269 nigodanuM svarUpa , , 27pratyekazarIrI vanaspatikAyane viSe paNa anaMtakAya jIvone saMbhava che ke nahIM ? 271 jIvone ekaeNkriyapaNAnI prApti kyAre thAya che ? ra7ra vikalaeNkiyAdi jene jAtkRSTa u5pAta ane virahakALa ' ra73 vikaseMdriya ane tiryaMca paMcaeNniI upapAta ane unAnI saMkhyA 274 manuSya ane tiryaMcAdikanI gati 275 tiryaMca gatinA chanI Agati 276 garbhaja ane samRSThima manuSyane upapAtavirahakALa , 277 utpadyamAna ane udvartamAna manuSya nI saMkhyA 278 pRthvIkAyAdika chavAnI leNyA 279 manuSyapaNuM kayA jIva pAmI zakatA nathI ? 280 manuSya pAMce gatimAM jAya che 194 195 196 197 199 200 201 201 202 202 202 che o 203 204 204 206 206
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 15 ) prAsaMgika viSaya 281 sidhdha jIvonuM viziSTa kSetra 282 sidhdhi gatine AzrIne upapAtavirahakALa 283 eka samaye keTalA chevo keTalA samaya sudhI sidhigatine pAme ? 284 kayA kayA prakAranA chevo utkRSTa eka samaye keTalA siddhipadane pAme ? 285 traNa prakAranA aMgulanuM pramANa 286 vIra paramAtmAnA zarIra pramANane aMge carcA 287 dareka jAtinA chanI chavAyoninI saMkhyA 288 dareka jAtinA jIvonI kulakATInI saMkhyA 289 saMvRtAdika traNa prakAranI yoni 290 sacittAdika traNa prakAranI yoni 291 zItoSNAdi traNa prakAranI yoni 292 zaMkhAvartAdi traNa prakAranI yoni 293 cha paryAptinuM svarUpa 207 207 208 209 210 211 215 21 6 217 217 217 218 220 saMkSiNatara saMgrahaNi ra94 saMkSiptatA saMgrahaNimAM AvelA covIza dvAranAM nAma 295 prastuta vIza dvAranuM vizeSa svarUpa 296 graMthakartAne upasaMhAra 297 TIkAkArano upasaMhAra 220 226 227 bhASAMtaramAM khAsa sudhAre pRSTa 36 upara bhavanapatinA vimAnonI saMkhyA viSenA yaMtranI nIce dakSiNa zabda che tyAM uttara ane uttara che tyAM dakSiNa zabda samajavo. yaMtronI saMkhyAnA aMka pRSTha 85 ne 90 upara 13-14 che te 12-13 samajavA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahAyakArakanA nAma. 169mA judA judA traNa khAtAnA vadhArAnA hatA te 51) zA. anepacaMda gAviMdajInI vidhavA bAi ajavALI 51) zA. cunIlAla ANaMdajInI dharmapatnI bAI subhadrA 50) pArekha kuzaLacaMda kAnajInI putrI ena lADakuMvara zA, caMpakalAla jIvarAjanI dharmapatnI bAi hIrI zA. bhAgIlAla sAMkaLaca MdanI putrI ena vimaLA 20) sAdhvI jakhruzrInA upadezathI tapa vigerenA vaDavAnI bAienA 16) jhaverI bhAgIlAla meAhanalAlanI vidhavA bAI gaMgA 15) 25) 25) zA. tanamana kALIdAsa 15) 15) zA. mULacaMda haDIsaMganI vidhavA bAi maMgu zA. tribhAvana harakhacaMdanI dharmapatnI khAi jaDI zA. cheoTAlAla velacaMdanI dharmapatnI khAi bhA 15) 15) khAjI chanulAla RSabhadAsanI vidhavA bAi bhamarI 11) ena guNI tribhAvana 11) 11) 10) vArA gAradhana harakhacaMdranI putrI ena prabhAvatI bhAvasAra gAviMdalAla gAMDAlAlanI dharmapatnI khAi saMtAka vakIla bhIkhAbhAi ratanacaMdanI vidhavA ena caMpA vArA tArAcaMda khADIdAsanI vidhavA bAi maNi zA. amRtalAla purUSAttamanI putrI bena mAMthI 10) 10) 10) zA. AdhavajI tejapALanI dharmapatnI bAI saMtAka 10) 10) 10) mhena jasakAra zAMtilAla 10) zA. amaracaMda harajIvananI vidhavA bAi kastura 10) zA. jeThAbhAi dAmajInI vidhavA bAi vIjI 10) zA. zavacaMda mANekacaMdanI vidhavA bAi saMtAka zA. amRtalAla cAMpazInI dharmapatnI bAi caMpA zA. mULacaMda caturbhuja zA. gAviMdajI viThThaladAsanI dharmapatnI bhAi kastura 10) 10) pArekha jesaMgabhAi meAhanalAlanI dha`patnI khAi parazana 10) zA. paramANu ratanajIno vidhavA bAi kAzI 6) zA. zAMtilAla jamanAdAsanI mAtuzrI khAI kaDavI bhAvanagara "" kaccha aMjAra bhAvanagara amadAvAda bhAvanagara amadAvAda "" ', bhAvanagara pAlaDI kalakattA bhAvanagara 22 amadAvAda bhAvanagara "" "" .. "" "" "" 22 "" gAdhA rAdhanapura bhAvanagara ""
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 bhAvanagara. EEE da ra da dadada da ra da ka da ka dadadada daI dadada daI de che zA. jamanAdAsa zAmajInI dharmapatnI bAI samarata zA. chagana bhagatanI vidhavA bAI prema vorA khAMtilAla amaracaMdanI dhamapatnI bAI nirmaLa virA nagInadAsa jagajIvananI dharmapatnI bAI vijayA zA. pUlacaMda ghelAnI dharmapatnI bAI jhamaka zA. tArAcaMda ratanajInI dhamapatnI bAI caMdana bena gulAba chagana 6) bAI naMdu bena vinItA prAgajI 5) zAha khAte bena lIlAvatI haricaMda zA. nAraNajI bhANubhAinI vidhavA bAI ujama zA. ramaNikalAla jeThAlAlanI dharmapatnI bAI maMchA na hemacaMdanI dharmapatnI bAI sAMkaLI zA. amRtalAla suMdarajInI vidhavA bAI meMghI zA. motIlAla juThAbhAInI putrI bena kusuma bena cakunI putrI bena lIlAvatI zA. juThAbhAI tribhovananI dharmapatnI bAI rUpALI zA. durlabha narazI zA. viThThaladAsa motIcaMdanI putrI bena bhAMka zA. mULacaMda chagananI dharmapatnI bAI maNi saMdhavI popaTalAla nemacaMdanI vidhavA bAI jekAra bena suraja choTAlAla zA. jagajIvana lakSmIcaMdanI vidhavA bAI samarata zA. talakazI raghubhAinI dharmapatnI bAI jammu zA. bAluM kulacaMdanI dharmapatnI bAI ajavALI zA. odhavajI mAvajInI dharmapatnI bAI acarata vArA vrajalAla tArAcaMdanI vidhavA bAI premakAra zA. harajIvana purUSottamanI vidhavA bAI kastura vakIla prabhudAsa motIcaMdanI vidhavA bAI saMtika vorA haricaMda phulacaMdanI vidhavA bAI ajavALI zA. gopALajI nAraNajInI dharmapatnI bAI kIlI zA. odhavajI zAmajInI putrI bena raMbhA zA. nathubhAI devacaMdanI dharmapatnI bAI harakAra zA. manasukha kacarAnI vidhavA bAI saMtaka bena ajavALI vrajapALa saMghavI nAnacaMda kuMvarajInI putrI bena naMdakuMvara
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 bhAvanagara zIhora ujaLA amadAvAda bhAvanagara varateja 5) bhAI ajuna nemacaMdanI dharmapatnI bAI ramaNa vorA nAnacaMda karazananI vidhavA bAI dIvALI zA. gulAbacaMda haricaMdanI vidhavA bAI nemI 5) saubhAgyavatI bena tArAlakSmI gulAbacaMda 5) bena jAsuda maNilAla bena caMpA vAlajI 5) zA. bhogIlAla mohakamanI dharmapatnI bAI bhurI 5) zA. lAlabhAI maNilAlanI dharmapatnI bAI mANeka 5) bena maNi dharamazI 5) zA. cunIlAla dIpacaMdanI vidhavA bAI caMcaLa 5) zA. maganalAla ghelAnI dharmapatnI bAI ratana zA. jIvarAja bhIkhAbhAInI dharmapatnI bAI dhanakAra 5) zA. choTAlAla hIrAcaMdanI dharmapatnI bAI pArvatI 4) zeTha mANekacaMda rUpAnI vidhavA bAI saMtoka 4) bAI jaDI kakala. bhAvanagara . 13) paracuraNa u fu-coil Chouan nigan RIVO jhINIbAI paMcANa rAdhanapura 5) caMdubena kakalabhAI boghIbAI gelacaMda 5) narabhIbena gamAnasA 5) menAbAI rAmacaMda 5) jAsudabena saMparIta 5) vimalAbAI ramaNikalAla 5) subhadrAbena caMdulAla 5) punIbAI harajIvana 5) maNibena mahAsukhalAla 5) lAbena gumacaMda 5) motIbena punamacaMda 5) tArAbena kAlabhAI 5) motIbena gelacaMda 5) kamalAbena narapatalAla 5) caMcaLabena vamarazI 5) samajubena jagajIvanadAsa 5) meMghIbena trikamalAla 5) guNabena jIvaNabhAI 5) caMdanabena narapatalAla 5) caMcaLabena anopacaMda 5) jAsudabena nyAlacaMda 5) harakorabAI sAMkaLacaMda 5) jAsudabena gabala 5) meMghIbena IcchIcaMda 5) maNibena dalasukha 5) gelIbena svarUpacaMda 5) jAsudabena jIvatalAla 5) jAsudabena narottamadAsa 5) jAsudabena maNilAla 5) kaMcanabena prAgajIbhAI 5) caMdanabena choTamalAla rAdhanapura 1089)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ t es,26 . 2 namaH siddha zrIvighnaharaprathamajinendrAya namaH zrI jinabhadragaNikSamAzramaNuviracita ane zrImalayagiriviracita TIkA sahita zrI bRhatsaMgrahaNi gujarAtI bhASAntara TIkAkAranuM maMgaLAcaraNa jayati nakharucirakAnti-prahasitanatamaghavamukuTamaNikiraNaH / paramakaruNAparIto, vizvajJAtA jino vIraH // 1 // "jemanA nakhanI suMdara kAMtie namatA evA iMdronA mukuTamAM rahelA maNinI kAMtine hasI nAkhela che evA, parama karUNAmAM tatpara ane vizvasvarUpanA jJAtA evA zrIvIrajina jayavaMtA vate che." 1 pitAnI buddhinA tejavaDe jemaNe samasta kumatarUpa niviDa aMdhakArano nAza karyo che evA ane jinavacanamAM ekaniSThAvALA zrIjinabhadragaNi kSamAzramaNane he bhavya ! tame namaskAra kare." 2 te jinabhadragaNi kSamAzramaNa mahArAja je saMgrahaNine karatA havA arthAt temaNe je saMgrahaNi prakaraNa karela che tenI nivRti (TIkA) huM gurUmahArAjanA upadeza (zikSaNa) ne anusAre karuM chuM." 3
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. ahiM che ke kAyA ane manavaDe abhISTadevane namaskAra karavAthI samasta vighasamUhanI upazAMti thavAno saMbhava che tethI karavA dhArelA prakaraNanI parisamApti thaI zake che, tathApi sarve sAMbhaLanArAo temaja A prakaraNane bhaNunArAo, samasta viznasamUhanI upazAMti nimitte abhISTadevatAnI stavanA vacana dvArA kathana-pUrvaka zarUAta karavAthI A prakaraNamAM nizca pravRtti kare, teTalA mATe tema ja zrotAone ISTadevatAnI stavanAnI buddhi-vicAraNA thAya te mATe AdimAM ISTadevanI stavanA (maMgaLa) karavAmAM Avela che. tathA je koI prakaraNa athavA zAstra racavAnI buddhimAne IcchA kare temaNe avazya AdimAM anya buddhimAnI pravRtti thavA mATe abhidheya paNa kahevuM joIe; kemake abhidheya kahyA vinA-A zAstra athavA prakaraNanuM pratipAda zuM che te jANyA vinA buddhimAne pravRtti kare nahIM. kahyuM che ke zAstranI AdimAM purUSArthane upakAraka evA abhidheyane sAMbhaLIne tenI jijJAsA vigerethI prerAyelA manuSyo tenA zravaNAdikamAM pravarte che. abhidheyane sAMbhaLyA vinA athavA viparIta abhidheya sAMbhaLIne vicArapUrvaka pravRtti karanArAo kAgaDAnA dAMtanI parIkSA karavAmAM jema sujJajana pravarte nahi tema pravartatA nathI. 1-2 tathA abhidheya kahyA chatAM prajana jANyA ke sAMbhaLyA vinA buddhimAno graMtha ke prakaraNamAM Adara karatA nathI. kemake prayajana jANyA vinA temAM pravRtti thavAno saMbhava che, anyathA (prajana jANyA vinA) pravRtti kare to temanA prekSAkArIpaNAnI kSati thavAno prasaMga prApta thAya che. kahyuM che ke "karavA yogya ane sAMbhaLavAyegya, vividha prakAranA tema ja svalpa evA kAryamAM paNa prayatna jananA uddeza vinA mUkha paNa pravRtti karato nathI." teTalA mATe prakaraNa karavAnA ane tenA zravaNanA prayAsanI niSphaLatAnI AzaMkA dUra karavA sArU prakaraNanI AdimAM prayojana paNa kahevuM joIe. tathA prajana kahyA chatAM paNa karavA mAMDelA prakaraNanI paraMparAe sarvajJamULatA jANyA vinA atIndriyArthane kahenArA prakaraNAdikamAM buddhimAne pravRtti karatA nathI, tethI temane prakaraNanI pravRttimAM Adara utpanna karavA sArU paraMparAe sarvavibhULatA jaNAvavA AdimAM gurUparvakrama lakSaNa saMbaMdha paNa kahe joIe. kahyuM che ke-"zAstrane saMbaMdha sAMbhaLIne zretAne Adara utpanna thAya che tethI zAstranI AdimAM aneka prakArano saMbaMdha kahe." A pramANe vicArIne buddhimAnanI A graMthamAM pravRtti karAvavA mATe abhidheyAdika kahevAne icchatA AcArya prathama nIce pramANe traNa gAthAo kahe che -
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthamAM kahevAnA adhikAra niThaviya aThakammaM vIraM namiUNa tigaraNavisuddhaM / ' nANamaNaMtamahatthaM tA saMgahaNi tti nAmeNaM // 1 // vucchaM ThiibhavaNogAhaNA ya suranArayANa patteyaM / naratiriadehamANaM AupamANaM ca vucchAmi // 2 // virahuvavAubaTTe saMkhaM taha ceva egasamaeNaM / gairAgaiM ca vucchaM savesiM ANupubIe // 3 // gAthArtha_"nAza karyo che ATha karmo jeNe evA ane anaMta jJAnavALA evA vIra paramAtmAne trikaraNazuddha namaskAra karIne yathArtha evuM saMgrahaNi nAmanuM prakaraNa huM kahIza. 1" "deva ane nAraka jIvonI sthiti, bhuvana ane avagAhanA huM kahIza ane manuSya tathA tiryaMconuM dehamAna ane AyupramANu e be vAnA kahIza. 2" "utpatti ne avanano virahakALa, eka samaye upapAta ne avananI saMkhyA tathA gati ne Agati e anupUvIe-kramaza: cAre gatinuM sarvanuM kahIza. 3" vizeSArtha-prathamanI gAthAmAM maMgaLa, abhidheya, prayojana ne saMbaMdha e anubaMdhacatuSTaya kahela che. tenI spaSTatA TIkAkAra bahu viziSTatAe karanArA hevAthI ahIM tene vistAra karyo nathI, te paNa TUMkAmAM samajavuM ke-vIra paramAtmAne namaskAra karavArUpa maMgaLa kahyuM che, saMgrahaNi prakaraNa kahevArUpa abhidheya kahyuM che ane prayojana tathA saMbaMdha arthopattigamya che te TIkAmAM spaSTa karela che. bIjI ne trIjI gAthAmAM abhidheya vizeSa spaSTa karela che. A prakaraNamAM deva ane nArakagati saMbaMdhI sthiti ( Ayu ), bhavana (temane rahevAnA sthAna), avagAhanA ( zarIranI uMcAinuM pramANa ), upapAta virahakALa ( utpanna thavAmAM keTaluM aMtara paDe te), vana virahakALa (cavavAmAM-maraNuM pAmavAmAM keTaluM aMtara paDe te), upapAta saMkhyA (eka samaye vadhAremAM vadhAre keTalA jIva upaje te ), vanasaMkhyA ( eka samaye vadhAremAM vadhAre keTalA jIvo eve te ), gati (maraNa pAmIne kyAM kyAM utpanna thAya te), Agati ( kyAM kyAMthI AvIne upaje te ) A pramANenA nava dvAramAMthI manuSya ne tiryaMcAnuM sthAna (devo ne nArakInI jevuM) cakkasa-zAzvata na hovAthI te be
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. gati mATe bhavana vinAnA AThe AThe dvAra ane deva tathA nArakagati mATe nava nava dvAra-ema kula maLIne 34 dvAra kahevAmAM Avaze. prasaMge devA mATe tenA cinha, zarIranA varNa, avadhijJAnanuM pramANa, vimAna, viSaya, lephyA vigere; nArakIne mATe traNa prakAranI vedanA, avadhijJAna athavA vibhagajJAnanuM pramANu, narakAvAsA, tenA AkAra, lephyA vigere ane manuSya ne tiryaMca mATe tenA rahevAnA sthAna tarIke ticheleiAka-asaMkhya dvIpa, samudra vigere aneka mAkhatA kahevAmAM Avaze tene prAraMbhamAM vistAra karavAmAM AvatA nathI. TIkA -ahIM prathama gAthAvaDe abhISTadevane praNAma karavAnuM kathana ane khIjI be gAthAvaDe abhidheyanuM kathana kareluM che. saMbaMdha ne pratyeAjana tA sAma gamya che. have e gAthAonA avayavA kahe che--kaSAya, upasarga, pariSaha, indriyAdi zatrugaNane jItavAmAM je parAkrama kare che tene vIra kahIe. athavA vizeSe karIne kakmAne pheDe dUra kare ane ziva je meAkSa tene pamADe tene vIra kahIe athavA vizeSe karIne--apunarsAve karIne je ( mekSe ) jAya . tene vIra kahIe. evA je apazcima ( chellA ) tIrthaMkara zrI va - mAnasvAmI temanA pratye. te va mAnasvAmI kevA che ? jJAnAvaraNIyAdi ATha karmAnA jemaNe mULathI nAza karyA che evA. Ama kahevAvaDe je anAdi siddha sarvajJane mAnanArA che temanA matane dUra karyo che; kemake tevA prakAranI anAddhisiddha sajJatAmAM pramANunA asaMbhava che. kevI rIte pramANanA asaMbhava che ? te tattvArthaTIkAdine viSe vistArathI kahela che tethI ahIM krIne kahevAnA prayAsa karatA nathI. vaLI te vIra paramAtmA kevA che ? anata jJAnarUpa. ahIM jJAna ne jJAnavALAnA abheda upacAra heAvAthI A pramANe kahela che, tethI ema artha karavA ke-anaMtajJAnamaya. Ama kahevAthI jee sakaLa karmonA nAza karavAthI elAi gayelA dIpakanI jevA bhagavatanA nirvANane icche che-mAne che temanA matanA nirAsa karyo che ema samajavuM. te paramAtmA chatA che kemake temanA sarvathA vinAza thatA nathI. A mAmata anyatra bahu vistArathI carce lAvAthI ahI kIne catA nathI. ahI jJAnanuM grahaNa karyuM " che tethI danAdi khIjA traNanu paNa upalakSa NuthI grahaNa karavuM. eTale anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIne anaMta sukhamaya che ema samajavuM. ( svIkAravuM. ) evA bhagavata apazcima tIrthaMkara vardha mAnasvAmI temanA pratye trikaraNa zuddhe-mana-vacana-kAyAnI ekAgratAvaDe vizuddha evuM je namana-namaskAra te karIne arthAt evA vIraparamAtmAne
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sura nAraka zabdanA arthe. 5 namIne saMgrahaNi evA nAmanuM prakaraNa kahIza. te prakaraNa kevuM kahIza ? yathA - yathAvasthita sarvajJanA vacanathI avidhI evA arthavALuM kahIza. enI yathAtA, paraMparAe tenI sarvajJamULatA hAvAthI samajavI. enuM sarvajJamULapaNuM AgaLa saMbaMdha pratipAdana karavAne avasare samajAvazu. AmAM tAvat zabda kramavAcI che. krama A che ke kSetrasamAsAdi vaktavya khIjA ghaNA che paNa te pachI kahezuM. hamaNA teA prathama saMgrahaNi evA nAmanuM prakaraNu kahezu. have saMgrahaNi zabdanA artha zuM che? te kahe che. prajJApanAdi zAsratarAne viSe vistAre karIne kahelA je arthA te saMkSepe grahaNa karavA, grahaNa karIne pratipAdya tarIke je graMthapaddhativaDe kahevA tene sa MgrahaNi kahIe. have je abhidheya arthAnI A saMgrahaNi che te sAkSAt kahe che. sura ane nArakInA-sArI rIte zAle tene sura kahIe athavA atizaye karIne tuSTamAna thayA satA tenA ArAdhakAne abhilaSita arthAne je Ape tene sura kahIe. jema kRSNa vAsudevane lavaNAdhipati susthita deve samudramAM rathane javAnA mArga ApyA hatA tema athavA aizvarya ne dIptithI paNa sura kahevAya che. khIjA manuSyAdi prANIsamUha karatAM je asAdhAraNa aizvarya ne anubhave che athavA viziSTa kAMtinA samUhathI je dIpe che tene sura-deva kahIe. jAti zabda ahIM azvAdinI jema jANavA athavA sura zabde devajAti samajavI. nAraka zabdanA artha kahe che. nara-manuSyaneu palakSaNathI tiryaMcAne paNa ceAgyatAnu atikramaNa karyA sivAya-arthAt je narake javA ceAgya (pApI ) hAya tene khelAve che--AkAre che. te sImantAdi narakeA kahIe. jenu svarUpa AgaLa kahezuM temAM utpanna thayelA je narakAsu ane narakagatinAmakarmanA udayavALA che tene nArakI kahIe. A zabda paNa gAya ne azvanI jema jAtivAcaka samajavA eTale badhI narakeAnI hakIkata kahezuM. deva ane nAraka e baMnenI judI judI kahetuM. zuM kahezuM? sthiti, bhavana ane avagAhanA hetu. je kavipAkanI pariNativaDe sAMkaLathI khAMdhelAnI jema nAraka, tiryaMca, manuSya ane devabhavamAM rahevuM paDe tene sthiti, Ayu, jIvita kahIe. jemAM rahevAya te bhavana, Alaya, nilaya kahIe. jIva jemAM avagAhIne vistAra pAmIne rahe tene avagAhanA-tanu athavA zarIra
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. kahIe. prAraMbhamAM Ayu, bhavana ne avagAhanA e traNe vAnA kahezuM. ca zabdathI bIjAM varNa, cihnAdi paNa kahezuM. nara zabdanI vyAkhyA-vyutpatti kahe che. tathAvidha dravya-kSetra-kALa ne bhAva saMbaMdhI sAmagrIne pAmIne je svarga ane apavarga (mekSa) nA hetubhUta samyam naya (nyAya) ne vinaya sahita je thAya tene nara-manuSya kahIe. sarva dizAomAM ne vidizAomAM karmodaya anusAra je utpanna thAya tene tiryaMca kahIe. te nara ne tiryaMcanA dehamAna ane AyupramANa kahezuM. ahIM kaI prazna kare che ke-A gAthAnA aMtamAM puchAmi zabda kahyo che tenI jarUra nathI, kAraNa ke A bIjI gAthAnA prAraMbhamAM puruM zabda che tethI kahevArUpa kAryasiddhi thaI zakata." Ama kahenAranuM kahevuM ayukta che. te vastu tattvane samajela nathI. kAraNa ke prathama kahela kriyApada prakaraNane apekSIne che eTale ke saMgrahaNi nAmanuM prakaraNa kahezuM. ahIM gucchAmi (vakSyAmi) evuM kriyApada che te A prakaraNamAM je abhidheya che tene apekSIne che. eTale baMne bhinna bhinna viSayavALA hevAthI sadeSa nathI athavA vAraMvAra kriyApadane kahetA satA AcArya prakaraNanuM pAtaMtrya nivedana kare che. te A pramANe-A prakaraNamAM kAMI paNa huM mArI buddhithI kahetA nathI paraMtu je kAMI jinapravacana nane anusaratuM koI paNa zAstramAM sura ne nArakanuM sthityAdi pratipAdana kareluM mane upalabdha thayuM che te kahuM chuM. ane je zAstrAMtamAM nara ne tiryaMconuM dehamAnAdi labdha thayuM che te paNa kahuM chuM athavA kahIza. tathA viraha eTale apAMtara kALa-upapAta eTale janma saMbaMdhI ane uddhartana-zruti athavA maraNa e zabdo ekAWvAcaka che te saMbaMdhI kahIza. eTale ke upapAta ne udvartanamAM (janma ne maraNamAM) viraha keTalo paDe te kahIza. jemake sidharmAdi devalokamAM eka deva ane ratnaprabhAdi nArakImAM eka nAraka utpanna thayA pachI pharIne keTale kALe anya deva ke nAraka utpanna thAya ? athavA eka deva ke nAraka cavyA pachI pharIne keTale kALe bIje deva ke nAraka eve ? tathA saMkhyA, gaNita, IyattA (ATalApaNuM) e zabdo eka arthavALA che. eka samaye (be-traNa vigere samaye nahIM) u5pAta ne udvartana keTalAnuM thAya? arthAt eka samaye saudharmAdi devalokamAM deva ane ratnaprabhA vigeremAM nArakI ja keTalA upaje ane temAMthI keTalA eve? te kahezuM. - tathA gati eTale gamana ane Agati eTale Agamana. sura, nAraka,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ projana ane saMbaMdhanuM kathana. manuSya ne tiryaMca-sarvanuM anupUrvIe-paripATIe kahIzuM. eTale manuSyAdi kaI kaI gatinA cha surAdi kaI gatimAM jAya? ane devAdi gatimAMthI evelAmaraNa pAmelA ja manuSyAdi kaI gatimAM utpanna thAya? A pramANe ahIM mukhyapaNe nava arthAdhikAra kahA, te A pramANe - sthiti 1, bhuvano 2, avagAhanA 3, upapAtavirahakALa 4, udvartanAvirahakALa 5, eka samaya upapAta saMkhyA 6, eka samaya udvartanA saMkhyA 7, gati 8 ane Agati 9. bAkI devonA varNa cihnAdi tema ja bIjI gatinA chanuM paNa A sivAya je kAMI kahIzuM te AkSiNa (prAsaMgika) abhidheya jANavuM. prayojana ne saMbaMdha sAmarthyagamya che. temAM prayojana be prakAre. kartAnuM ne zrotAnuM. te ekeka paNa be prakAre-anaMtara ne paraMpara. temAM prakaraNanA kartAne devAdikanuM sthityAdika sarvajJavacanAnusAre yathAvat je kahevuM tethI te je sattAnugraha te anaMtara prayojana ane paraMparAo niHzreyasa (mokSa)nI prApti te parampara prajana. kemake sattAnugrahamAM pravatelA jIva paraMparAe avazya paramapadane pAme che. kahyuM che ke-"sarvajJakathita upadezavaDe karIne je saMsAra saMbaMdhI dukhethI tapta thayelA chAne anugraha kare che te svalpa kALamAM mokSane pAme che." have zrotAne anaMtara prayajana jevuM che tevuM yathAvat devAdinI sthiti vigerenuM pariphAna thavuM-bodha thavo te anaMtara prayojana ane paraMparA prajana tene paNa niHzreyasa (mokSa) nI prAptirUpa samajavuM. te A pramANe-te jIvo tenuM parijJAna thavAthI saMsArathI virAga dazA pAme che, pachI paramapadanI prApti mATe yatna kare che ane yatna karavAthI paramapadane pAme che. kahyuM che ke-"samyaga bhAvanA parijJAnathI jano virakta thAya che ane pachI tadyogya kriyAmAM Asakta thayA satA nirvidhane paramagatine pAme che (mekSe jAya che). - have sambandha be prakAre--upAyopeyabhAvalakSaNa ane gurU paryakramalakSaNa. temAM upAyopeyabhAvalakSaNa saMbaMdha takanusArIne aMge che. vacanapaNAne pAmela A prakaraNa te upAya ane tenuM parijJAna te upeya samajavuM. zraddhAnusArIne mATe gurUparvikramalakSaNa saMbaMdha che. te gurUpavaMkrama A pramANe-prathama paramAhatya mahimAvaDe virAjamAna evA bhagavaMta zrI vardhamAnasvAmIe surasthiti vigerenuM pratipAdana karyuM, tyArapachI sudharmAsvAmIe dvAdazAMgImAM sUtrarUpe guMcyuM, temAMthI AryasthAmAdike prajJApanA vigeremAM uddharyuM, temAMthI mandabuddhivALA jIvone avadha thavA mATe saMkSepa karIne A prakaraNamAM uddharavAmAM Ave
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. che. tethI evI rIte paraMparAe A prakaraNa sarvajJamULaka che evuM avazya ujavaLa buddhivaDe aMgIkAra karavuM. have je uddeza te ja nirdeza hoya che te nyAye prathama devenI sthiti kahevI joIe. deve cAra prakAranA che. te A pramANe-bhavanavAsI 1, vyaMtaro 2, tiSka 3 ane vaimAnike 4. temAM bhavanamAM vase te bhavanavAsI kahevAya. te daza prakAranA che. 1 asurakumAra, 2 nAgakumAra, 3 vidyuta kumAra, 4 suvarNakumAra, 5 agnikumAra, 6 vAyukumAra, 7 svanitakumAra, 8 udadhikumAra, 9 dvIpakumAra ne 10 dikumAra. e daze bheda manuSyamAM jema kSatriyAdi bheda hoya che tema bhavanapatinA avAntara jAtibheda jANavA. ene bheda varNa-cihnAdivaDe paNa che te AgaLa kahevAze. ahIM kAyapramANa sthAnavALA mahAmaMDapi yukta, vicitra mahAkAMtivALA ratnonI prabhAthI sakaLa dizAcakavALane paNa je prakAzita karI rahyA che tevA, ramaNikatAnA prakarSarUpa bhUmivALA je AvAso, temAM bahALatAe asurakumAre vase che, kavacita ja bhavanamAM vase che ane bAkInA nAgakumArAdike bahALatAe bhavanamAM ja vase che, kadAcit ja AvAsamAM vase che. A pramANe hovAthI sAmAnya sarve bhavanamAM vase che ema gaNIne temane vinavAsI kahevAmAM Ave che. vividha prakAranA vanAntarAdika jemane AzrayarUpa che te vyakta kahevAya che. te A pramANe-te te vanAntaramAM, zailAntaramAM, kandarAntamAM je vase che tene vyakhtara jANavA. athavA manuSyothI jene aMtara nathI tene vyantara kahIe. keTalAka vyantare cakravatI vigere manuSyanI paNa jAtivaMta sevakanI jema samyaka prakAre sevA kare che, tethI manuSyathI antara vinAnA te vyantara kahevAya che. A te vyantara zabdanI vyutpattine aMge kahyuM, pravRtti nimitte te sarvatra jAtibhedane ja anusaravuM. te rIte vicAratAM vyakto ATha prakAranA che. kinnara 1, kipurUSa 2, mahAraga 3, gaMdharva, yakSa pa, rAkSasa, bhUta 7 ne pizAca 8. jenAmAM ti che tene tiSka kahIe. te pAMca prakAranA che. caMdra 1, sUrya 2, graha 3, nakSatra ane tArA 5. e dareka pratyeka dvIpa ne samudramAM hovAthI asaMkhyAtA che, kemake dviIpa ne samudra asaMkhyAtA che. - have viziSTa puNyavALA jIvothI je bhagavAya tene vimAna kahIe. te vimAnamAM thayelA tene vaimAnika kahIe. te vaimAnika be prakAranA che. 1 kalapapanna ne 2 kapAtIta. kalpazabda sthiti vizeSa kalpa, sthiti, jIta, maryAdA e
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ daza prakAranA devenuM svarUpa. badhA ekAWvAcaka zabdo che. ahIM sthitivizeSa iMdra, sAmAnika, trAyaziAdi vyavasthArUpa samajavo. tevA sthitivizeSarUpa kalpane je pAmelA che tene kopapanna kahIe. te saudharmAdithI azruta paryata bAra devalokane viSe vasanArA deva samajavA. temAM Idra, sAmAnika, trAyazcizAdi vyavasthA che. jeo upara kahyA pramANe ka5thI atIta che-kalpa rahita che tene kapAtIta kahIe. te zaiveyakane anuttara vimAnavAsI deve samajavA; kAraNa ke temAM IMdrAdikanI vyavasthA nathI. teo badhA ahamidra che. tatvArthabhASyakAra kahe che ke-"bAra devaloka pachI iMdrAdika daza prakAranA devA nathI. tyAM sarva deve svataMtra ja che." ahIM bhavanavAsI nikAyamAM tathA vaimAnika nikAyamAM darekamAM IMdrAdikanA bhedathI daza prakAranA de che te A pramANe-Indra 1, sAmAnika 2, trAyazcizaka 3, pArSagha (traNa parSadAnA de) 4, AtmarakSaka 5, kapALa 6, anIkAdhipati 7, prakIrNaka 8, Abhigika 9, ane kilviSika 10. have e daze prakAranI vyAkhyA kahe che. " nA" eTale parama AjJArUpa aizvaryane anubhave tene indra eTale adhipati kahIe 1. kAMti ane vibhAvAdikamAM iMdranI sarakhA je hoya tene sAmAnika kahIe. iMdratva vinAnA ane IMdrasamAna vRtivibhavavALA, Idrane amAtya, pitA, gurU, upAdhyAya ane mahattaranI jevA pUjanIya chatAM paNa je iMdrane svAmIpaNe svIkAre che te 2. tetrIzanI saMkhyAvALA te ja trAyasiMza kahIe. te trAyazcize iMdrane maMtrI ke purohitane sthAne gaNavA cogya che. jema A jagatamAM AkhA rAjyanI ciMtAne dharAvanArA te maMtrI kahevAya che ane zAMtika piSTikAdi karmane karAvanArA te purohita kahevAya che te ja pramANe teo paNa jANavA. 3. parSadAmAM besanArA te pASadha kahIe. teo iMdranA mitrasthAnIya eTale mitra sadaza hoya. che 4. iMdranA AtmAnI rakSA kare te AtmarakSaka kahIe, te aMgarakSaka sthAnIya samajavA. kahyuM che ke:-"te AtmarakSaka deva dhanuSyAdi zastrone grahaNa karIne niraMtara IMdranA prANarakSaNamAM parAyaNa hoya che." ahIM keI zaMkA kare che ke-iMdrane apAyanekaSTane abhAva hoya che tethI te devenuM tevI rIte zastro grahaNa karavApUrvaka ubhA rahevuM te nirarthaka che." tenA javAbamAM kahe che ke tevI rIte taiyAra rahevuM te sthiti mAtra paripAlananA hetuthI temaja prItinA prakarSapaNAnA hetuthI nirarthaka nathI." kaI kaheze ke "prItiprakarSa hetutA zI rIte ?" tene uttara Ape che ke-Idra sabhAmAM beThelA hoya te tyAM athavA Indra jyAM hoya tyAM tenI pharatA sarva dizAmAM bANathI bharelA bhAthAne dhAraNa karanArA ane sArI rIte bAMdhelA subhacita suMdara parikaravALA,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mum zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. hAthamAM dhanuSyAdi laIne ubhA rahyA satA pitAnA nAyakanA zarIranI rakSAmAM parAyaNa, potAnA nAyaka upara nizcaLa daSTi rAkhIne rahelA, bIjA je IMdranA Ikatvane nahIM sahana karanArA hoya tene kSe utpanna karatA satA pitAnA nAyaka pratye parama prIti batAve che. (prIti upajAve che) te AtmarakSako . lokone pALe tene kapALa kahIe. te ArakSaka-rane uddhAra karanArA. jema A lekamAM ArakSako pitAnA nAyake batAvelA viSaya (deza) nuM rakSaNa karavAmAM udyata hoya che, cerane uddhAra karanArA ( pakaDanArA ) hoya che ane pitAnA svAmIne viSe roSanA vaza thakI anyAyakArI taskarAdine nigraha karavAmAM tatpara hoya che tema te lepALa paNa potapotAnA iMdra batAvelA viSayanuM (dezanuM athavA dizAnuM) saMrakSaNa karavAmAM tatpara hoya che ane anyAyakArI devone nigraha karavAmAM tatpara hoya che te 6. anIkAdhipati te sainyanA nAyaka. sainya sAta prakAranA che. te A pramANe-hayAnIka 1, gajAnIka 2, rathAnIka 3, mahiSAnIka 4, padAtyanIka 5, gandharvonIka 6. nATyAnIka 7. AmAM prathamanA pAMca anIka (sainya) saMgrAma mATe upayogI che, ane gaMdharvonIka tathA nATyAnIka to upabhoga mATe che. A anakenA adhipati hoya te 7. prakIrNaka te nagarajana ane dezajana sthAnIya eTale prakRtijana (raiyata) jevA samajavA 8. prikhyakarma (dAsa yogya kArya) mAM jene samagra rIte upayoga thaI zake te Abhigya-dAsasthAnIya 9 tathA kiSi-azubha karma te jene che te kilviSika. te adhama-caMDALa jevA samajavA 10. (A daze prakAranA deve vaimAnika ne bhavanavAsImAM hoya che.) cantaranikAmAM ne tiSkanikAyamAM lepALa ne trAyazviza e be jAti sivAya bAkInA IndrAdika ATha prakAranA devo hoya che. jagatasvabhAve ja temAM kapALa ne trAyazciMza devo hetA nathI. 1-2-3 upara pramANe bheTavALA devane viSe prathama bhavanavAsI ne vyaktara devanI jaghanya sthiti ardhagAthAvaDe pratipAdana kare che-kahe che - dasa bhavaNavaNayarANaM vAsasahassA ThiI jahanneNaM / / bhavanavAsI ne vyantaradevanI jaghanya daza hajAra varSanI sthiti hoya che. TIkAtha-ahiM padanA ekadezathI padasamudAyane upacAra karAya che te pramANe bhavana ema kahe sate bhavanavAsI jANavA, tathA vanamAM-naMdanavanAdikamAM pracuratAe care che-rahe che-vase che tethI vanacara eTale vyantara kahIe. bhavanavAsI ne vyantaramAM jaghanya sthiti kahe che. kevaLa bhAvapradhAna nirdeza ahIM che tethI A artha kare ke-jaghanya karIne-sarvanikRSTapaNe sthiti-AyuSya daza hajAra varSanuM jANavuM.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa prakAranA pakSeApamanuM' svarUpa. 11 jaghanya zabdanI vyutpatti A pramANe-jaghana eTale nIcenA nikRSTa bhAga, jaghanamAM thAya te jaghanya. eTale rAmamaLAdvi-te stAka hAya che tethI khIjuM paNa je stAka hAya te lakSaNAvaDe karIne jaghanya kahevAya che. C e rIte bhavanavAsI ne vyaMtarAnI jaghanya sthiti kahIne have yantarAnI utkRSTa sthiti kahe che:-- paliovamamukkosaM vaMtariyANaM viyANijA // 4 // " antarAnI utkRSTa sthiti eka patyeApamanI jANavI 4. "" TIkA--vyaMtarAnuM utkRSTa AyuSya pApama pramANa jANavuM. ahIM kALapramANavizeSarUpa paDye pamavaDe karIne paricchinna evI je sthiti te meyamAnanA upacArathI-jema setikA pramANa dhAnya te setikA kahIe tema palyApama kahIe. have A patyeApama zuM ? te kahe che.- eka ceAjanapramANu lAMkhA, paheALA ane uMDA pAlAnI je kALapramANane upamA ApI mApI zakAya tene paLyeApama kahIe. te traNa prakAranA che. uddhArapaDye pama 1, addhApayeApama 2, kSetrapalyApama 3. te dareka e prakAranA che. sUkSma ane bAdara. temAM lakhAi, paheALAI ne uMDAImAM utsedhAMguLa pramANa eka ceAjananA pAlA te muDita mastakavALA eka e yAvat sAta aheArAtra sudhInA ugelA kezeAthI damAvIne bharavA. te evI rIte kAI prakAranA dabANathI kramAvIne bharavA ke temAMnA vALAgeAne vAyu uDADI zake nahIM, agni khALI zake nahIM ane pANI temAM praveza karIne palALI zake nahIM. A sabaMdhamAM zrI anuyAgadvAra sUtramAM upara pramANe ja heluM che. ( TIkAmAM mAgadhI pADe che te ahIM lakhyA nathI. ) e pramANe te pAleA bharIne pachI temAMthI samaye samaye ekeka vALAgra kADhIe, e pramANe kADhatAM jeTale kALe e pAlA khAlI thAya teTalA kALavizeSane sakhyAta samaya pramANa bAdara uddhArapatyeApama jANavuM evA daza kATAMkeTi mAdara uddhArapalyApame eka khAdara udghArasAgarApama jANavuM. e khAdara uddhArapaDyeApama ne sAgarApamathI kAMi prayeAjana nathI. phakta sUkSma uddhArapApama ne sAgarApama sukhethI jANI zakavA mATe enI siddhAMtamAM prarUpaNAmAtra karI che. zrI anuyAgadvAra sUtramAM kahyuM che ke- e vyavahArika uddhArapalyApama ne sAgaropama kahevAnuM zuM prayeAjana che ? uttara--e vyAvahArika uddhArapApama ne sAgarApamathI kAMi paNa pratyeAjana nathI, kevaLa prarUpaNAmAtra ja kathana che. itihA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ am zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara have te ja unne dhAMgulapramita janapramANa lAMbA, pahoLe ne uMDe pAlo ( patya ) muMDita mastaka para ugavAnA saMbhavatA evA eka aherAtra, be aherAtra thAvat sAta ahorAtranA ugelA ekeka vALAgranA asaMkhyAtA asaMkhyAtA khaDe. karIe. te kevA pramANavALA asaMkhyAtA khaMDa karIe? te kahe che. ahIM vizuddha locanavALe chadmastha purUSa je atyaMta sUkSma dravyane cakSuvaDe joI zake te karatAM asaMkhyAtA bhAga pramANa asaMkhyAtA khaMDa karavA. A dravyathI asaMkhyAta khaMDanuM pramANu kahyuM. have kSetrathI A pramANe-sUkSmapanaka jIvanI je jaghanya avagAhanA teNe karIne jeTaluM kSetra vyApta karI zakAya te karatAM asaMkhyaguNa kSetrAvagAhI dravyapramANa asaMkhyaya khaMDa jANavA. A saMbaMdhamAM zrI anugadvArasUtramAM kahyuM che ke-"te ekeka vALAgranA asaMkhyAta khaMDa karavA. te vALAgra ( khaMDa) daSTi avagAhanAthI asaMkhyAtame bhAge ane sUkSamApanaka jIvonA zarIranI avagAhanAthI asaMkhyAtaguNa samaja. " ahIM vRddho pUrvapurUSanI paraMparAthI AvelA saMpradAyanA vazathI A pramANe kahe che.--e khaMDa bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvanA zarIrapramANa asaMkhyaya khaMDa jANavA. tathA zrI anugadvAranA TIkAkAra zrI haribhadrasUri paNa kahe che ke-"bAdarapRthivIkAyika paryApta zarIra tulya asaMkhyAta khaMDa karavA e vRddhavAda che. e pramANe asaMkhyAta khaMDa karelA vALAgrovaDe te pAle pUrve kahyA pramANe kaMTha sudhI evo dAbIne bhare ke jethI temAM agni vigere kAMI paNa praveza karIne AkramaNa karI zake nahIM. pachI samaye samaye ekeka vALAgra apahara-kADhavo. e pramANe kADhatAM eTale kALe te pAle sarvathA nilepa (khAlI ) thAya teTalA kALavizeSane sUkSama uddhArapapama kahIe. evA daza koTAkoTi sUkSma uddhAra pamavaDe eka sUma uddhArasAgaropama thAya. A sUkSma uddhArapapama ne sAgaropama vaDe dvipa ne samudronuM-tenI saMkhyAnuM pramANa karAya che. zrI anugadvAra sUtramAM kahyuM che ke--"e sUkSma uddhArapapama ne sAgaropama vaDe dvIpa-samudrono uddhAra karIe- gaNanA karIe." sarva dvIpasamudronuM parimANa uddhAra palyopama ne sAgarepamavaDe A pramANe AgamamAM karela che.-he prabhu ! uddhAravaDe karIne keTalA dvIpasamudro kahyA che? uttara-"he gautama ! jeTalA aDhI uddhAra sAgaropamanA samaya teTalA dvIpasamudro uddhAravaDe (saMkhyAvaDe) kahyA che. A pramANe uddhArapalyopama ne sAgarepamanI prarUpaNa karI. have bAdara ne sUkSama addhApalyopamane sAgaropamanI prarUpaNa kare che - upara kahyo che tevo ulledhAMguLamita ejanapramANa lAba, pahoLo ne
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 traNa prakAranA pApamanuM svarUpa (cAlu). uDe patya muMDita mastaka upara saMbhAvyamAna evA eka aherAtra, be ahorAtra yAvat sAta ahorAtranA ugelA vALA vaDe prathamanI jema atyaMta dAbIne bharo. pachI so so varSe ekeka vALAgra apahara-kADhavo. e pramANe kADhatAM jeTalA kALe te palya nilepa thAya teTale kALavizeSa-saMkhyAta varSa keTapramANa bAdara addhApalyopama jANavo. tevA bAdara addhApalyopamanI daza keTakeTIvaDe eka bAdara addhAsAgaropama jANe. e bAdara addhApalyopama ne sAgaropamavaDe kAMI prayojana nathI, kevaLa sUkSama addhApalyopama ne sAgarepama sukhe samajI zakAya teTalA mATe ja enI prarUpaNa karavAmAM AvI che. have te ja patya teTalA ja pramANavALo pUrvanI jema dareka vALAgranA asaMkhyAtA khaMDa karIne tevA khaMDavaDe kAMThA sudhI gADha bharavo ke jethI tene agni vigere AkramaNa karI zake nahIM. pachI so so varSa atikrAMta thaye sate ekeka vALA kADhIe. e rIte jeTalA kALe te pAlo sarvathA nilepa thAya teTalA kALavizeSane sUkSama addhApalyopama kahIe. tevA daza kaTAkoTi sUkSama addhApalyopamavaDe eka sUkSma addhAsAgaropama thAya. te sUkSma addhApalyopama ne sAgarepamavaDe nArakI, ticaca, manuSya ane denA AyuSya, karmonI sthiti ane bhavasthitinuM mApa karI zakAya che. zrI anugadvAra sUtramAM kahyuM che ke-"e sUkSma addhApalyopama sAgarepamavaDe nArakI, tiryaMca, manuSya ne devonA AyuSya mApI zakAya." ahIM Ayu grahaNa karavAthI upalakSaNavaDe karmasthiti ne bhavasthiti paNa samajavI. Ama kahela hovAthI AyunI pramitImAM sarvatra pApamane sAgarepama kahA hoya te sUkSama addhApalyopama ne sUkSma addhAsAgaropama samajavA. A pramANe sUkSma addhApalyopama ne sAgaropamanI prarUpaNa karI. have bAdara ne sUkSma kSetrapalyopama ne sAgaropamanI prarUpaNA karavAmAM Ave che. - pUrve kahyA pramANe ubhedhAMguLapramita eka yojana pramANa lAMbe, pahoLo ne uDI pAle pUrvanI jema eka divasathI mAMDIne sAta ahorAtra sudhInA ugelA vALAgravaDe atyaMta dAbIne bharo. tyArapachI te vALAe je AkAzapradeze sparyA che te samaye samaye ekeka AkAzapradeza kADhatAM jeTalA kALe sparzelA sarva AkAzapradeza nIkaLI jAya teTalA kALane bAdara kSetrapalyopama kahIe. tevA daza koTAkoTi bAdara kSetrapalyopamavaDe eka bAdara kSetrasAgaropama thAya che. e bAdara kSetrapalyopama ne sAgaropama vaDe kAMI prayajana nathI, mAtra sUma kSetrapalyopama ne sAgarepama sukhethI samajI zakAya teTalA mATe enI prarUpaNa karavAmAM AvI che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- 14 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. have te ja palya utsadhAMguLapramita eka jana lo, pahoLo ne uDA pUrvanI jema ekathI sAta divasa sudhInA vALAthI atyaMta dabANapUrvaka - bharIe ke jene jarA paNa agni vigere AkramaNa karI zake nahIM. pachI te pAlAmAM vALAgAe je AkAzapradeze spazelA ane sparza karyA vinAnA che te tamAma AkAzapradezamAMthI samaye samaye ekeka pradeza kADhIe e pramANe kADhatAM eTale kALe te Akho pAlo taddana nirlepa (khAlI) thaI jAya teTalA kALavizeSane sUkSma kSetrapApama kahIe. ahIM koI prazna kare ke-" vALAgrovaDe e niviDa e pAle pUryo che ke jemAM agni vigere paNa sarvathA praveza karI zake nahIM to evA niviDa rIte bharelA pAlAmAM zuM vALAe sparyA vinAnA AkAzapradeze paNa rahI zake ke jethI tame vALAe vyAsa ane avyAta evA AkAzapradeze judA judA kahe che?" tene uttara Ape che ke "asaMkhya khaMDa karelA vALAgrathI paNa AkAzapradezanuM atyaMta sUkSmapaNuM hovAthI ema kaheluM che." A saMbaMdhamAM prazna ne tenA uttararUpe zrI anugadvAra sUtramAM A pramANe kahyuM che-"te saMbaMdhamAM preraka (ziSya) prajJApakane (gurUne) A pramANe pUche che ke-te patyamAM evA AkAzapradeza che ke jene vALAgroe sparyA na hoya? (uttara) hA, che. tene mATe daSTAMta kahe che ke-jema eka pAle sAkarakeLAvaDe bharyo pachI tenA gALAmAM bIjerA nAkhyA che te paNa samAyA, tenA gALAmAM pAchA bIlA nAkhyA to te paNa samAyA, temAM AmaLA nAkhyA te te paNa samAyA, temAM bAra nAkhyA che te paNa samAyA, temAM caNA nAkhyA te te paNa samAyA, temAM tala nAkhyA che te paNa samAyA, te rIte upara jaNAvelA pAlAmAM evA AkAzapradeza che ke je vALAe spasya nathI." have kaI pharIne pUche che ke-"je e pAlAmAMthI vALAgroe spazelA ane vagara spazelA (badhA) AkAzapradeza kADhavAnA che to pachI vALAgranuM zuM prayojana che? te sthaLe evI ja rIte prarUpaNA karavI joIe ke-utsadhAMguLapramita eka janapramANu lAMbA, pahoLA ne uMDA pelyamAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA samayanuM sUkSama kSetrapalyopama jANavuM." tene uttara Ape che ketArUM kahevuM sAcuM che paraMtu A sUkSma kSetrapalyopamavaDe karIne daSTivAdamAM spaSTapRSTa bhede karIne juduM juduM dravya pramANa karAya che. asaMkhya khaMDa karelA vALAgrovaDe sparzelA je AkAzapradeze che temAMthI pratisamaya ekeka AkAzapradeza kADhavAvaDe karIne je bAdara kSetrapalyopama thAya che teTalA pramANuvALA amuka dravyo che ane asaMkhya khaMDa karelA vALAgrovaDe spazelA ne vagara spazelA AkAzapradeze *
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanapati devAnI sthiti ( Ayu. ) che temAMthI pratisamaya ekeka AkAzapradeza kADhavAthI je thAya che teTalA pramANavALA amuka dravyA che. e rIte prayAjana che tethI tenI prarUpaNA karI che. 15 sUkSma kSetrapalyeApama STivAdamAM vALAAna evA daza kATAkATa sUkSma kSetrapakSeApamavaDe eka sUkSma kSetrasAgarApama thA che. e sUkSma kSetrapalyApama ne sAgarApamavaDe prAye hRSTivAdamAM ja dravyapramANa karAya che, anyatra karAtu nathI. ( e ja a ne kahenArI zAsrAMtaramAM prasiddha evI 17 gAthA TIkAmAM ApelI che. temAM upara kahyA pramANe traNa prakAranA paklyApama saMbadhI hakIkata ja hAvAthI ahIM te gAthAo ke tenA artha Apela nathI. ) je daza hajAra varSathI vadhAre ane pakScApamathI ochI vyaMtarAnI sthiti te badhI madhyama sthiti jANavI. te kahyA vinA paNu svayameva samajI zakAya tema hAvAthI sAkSAta kahela nathI. e rIte anyatra paNa madhyama sthiti samajI levI. 4. have bhavanapatinI utkRSTa sthiti kahe che:-- camara bali sAramahiaM sesANa surANa AuaM vucchaM / dAhiNa divaDapaliaM do desUNuttarillANaM // 5 // gAthA :--camaredranuM eTale dakSiNa dizAnA asurakumAranA IMdranu tema ja tyAMnA zeSa devAnu eka sAgarApamanu ane uttaradizAnA asurakumAranA khalIMdranuM tema ja tenA zeSa devAnu eka sAgarApama jhAjherUM AyuSya jANavuM. bAkInI bhavanapatinI nava nikAyanA dakSiNa dizAnA devAnuM dADha pApamanu ne uttaradizAnA navinakAyanA devAnu kAMika UNuM e patyeApamanu AyuSya jANavuM. TIkA ahIM bhavanavAsI deveA daza prakAranA che. te A pramANe-- asurakumAra 1, nAgakumAra 2, suvarNa kumAra 3, vidyutakumAra 4, agnikumAra 5, dvIpakumAra 6, udhikumAra 7, dikumAra 8, vAyukumAra 9, stanitakumAra 10. te dareka be prakAranA che.-merUparvatanI dakSiNa bAjumAM rahenArA ane merUparvatanI uttara khAjumAM rahenArA. temAM asurakumAranikAyamAM dakSiNadizA taraphanA devAnA indra camara nAmanA che ane uttara khAjInA devAne IMdra bali nAmanA che. temanu eTale camareMdra ne khalIMdranuM utkRSTa Ayu sAgaropama ne sAgaropamathI adhika che eTale ke camara nAmanA dakSiNa khAjInA asurendranuM Ayu paripUrNa eka sAgarApamanu ane li nAmanA uttara khAjunA asuredranu kAMika adhika eka
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. sAgaropamanuM che. gAthAmAM sAra zabda che te sAgaropamAvAcI samajavo, kAraNa ke pahanA eka dezamAM padasamudAyane upacAra karavAmAM Ave che. have camareMdrane balIMdra zivAyanA bAkInA nAgakumArAdi nava nikAyanA devenuM eTale tenA adhipatio (idro)nuM Ayu kahe che. (pratijJAtana nirvAha kare che) dakSiNa bAjunA nAgakumArAdi navanikAyanA adhipati dharaNuM pramukha nava idronuM utkRSTa Ayu daDha palyopamanuM che ane uttara bAjunA nAgakumArAdi navanikAyanA bhUtAnandAdi nava iMdronuM Ayu kAMIka UNA be palyopamanuM jANavuM. (ahIM idronuM utkRSTa Ayu kahyuM tadanusAra te te nikAyanA devenuM Ayu paNa samajavuM.) 5. e pramANe bhavanavAsI ne vyaMtara devonuM utkRSTa Ayu kahyuM. have bhavanavAsIne vyaMtara nikAyanI devIonuM Ayu kahe che - adbhuTThaaddhapaMcamapaliovama asurajuyaladevINaM / sesavaNadevayANa ya desUNaddhapaliyamukkasaM // 6 // gAthArtha -"asurakumArayugaLa-dakSiNa bAjunA camareMdranIne uttara bAjunA balIdranI devIonuM utkRSTAyu sADAtraNane sADAcAra palyopamanuM anukrame jANavuM. ane bAkInI nava nikAyanI baMne bAjunI devInuM deze UNuM palyopamanuM ane vyaMtaranikAyanI baMne bAjunI devIonuM ardhapatyopamanuM utkRSTa Ayu jANavuM. " TIkArtha--asurayugaLa eTale asureMdranuM yugaLa-camara ne bali nAmanA iMdra temanI devIonuM AyuSya anukrame sADAtraNa ne sADAcAra palyopamanuM jANavuM. eTale ke camareMdranI devIonuM Ayu sADAtraNa papamanuM ane balIMdranI devIonuM Ayu sADAcAra patyepamanuM jANavuM. bAkInI nAgakumAra vigere navanikAyanA uttaradizA taraphanA adhipationI devIonuM, tathA uttara ne dakSiNa baMne bAjunA vyaMtaranI devIonuM, "ca" zabdathI dakSiNa digavatI nAgakumArAdi navanikAyanA adhipationI devIonuM utkRSTa Ayu anukrame dezonapatyepamanuMne ardhapalyopamanuM jANavuM. eTale ke uttara digabhAvI nAgakumArAdi navanikAyanA adhipatinI devIonuM utkRSTa Ayu dezonapalyopamanuM ane dakSiNa dibhAvI nAgakumArAdi navanikAyanA adhipatinI devIonuM ane dakSiNettara digabhAvI vyaMtarAdhipatinI devIonuM utkRSTa Ayu ardhapatye5manuM jANavuM. keTalAka "zrI, hI, dhRti, kIrti, buddhi ne lakSamI e devIo palyopamanI sthitivALI che. evAM vacana sAMbhaLavAthI vyaMtara devIonuM utkRSTa Ayu palyopamanuM
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 jyotiSI devAnI sthiti (Ayu.) che ema mAne che paNa te ayukta che, kemake temane samyaga siddhAMtanuM parijJAna nathI. zrI, hI, dhRti vigere devIo bhavanapati nikAyanI che. A saMgrehaNinI ja TakAnA kartA zrI haribhadrasUri mahArAja kahe che ke-te devIo bhavanapati nikAyAMtargata che, tethI tenuM Ayu eka palyopamanuM che." Ama kahela che tethI zrI, hI ItyAdi devInuM Ayu sAMbhaLavAthI vyaMtara devIonuM Ayu pAmanuM kahe che te samIcIna kema kahevAya? na kahevAya; kAraNa ke tema kahevuM te siddhAMtathI paNa virUddha che. zrI prajJApanA sUtra vigeremAM vyaMtaradevInuM utkRSTa Ayu ardha palyopamanuM kahevuM che. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke " he bhagavaMta ! vANamaMtara devanA AyunI sthiti keTalI che? he gautama! jaghanya daza hajAra varSanI ane utkRSTI eka palyopamanI che. he bhagavaMta! vANavyaMtaranI devInA AyunI sthiti keTalI che? he gautama! jaghanya daza hajAra varSanI ane utkRSTa ardhapalyopamanI che. " Iti. 6. upara pramANe bhavanapati ne vyantara deva-devIonI jaghanya ne utkRSTa sthiti kahI, have sUrya--caMdranI utkRSTa sthiti kahevA mATe kahe che - paliyaM vAsasahassaM, AiccANaM ThiI viyaannijjaa|| paliyaM ca sayasahassaM, caMdANa vi AuyaM jaann||7|| artha--asaMkhya dvIpa samudravatta sarve sUryonI pratyekanI utkRSTa sthiti eka papama ne eka hajAra varSanI jANavI ane sarve caMdronI utkRSTa sthiti eka pakSama ne eka lAkha varSanI jANavI. 7 have graha-nakSatrAdinI utkRSTa ne jaghanya sthiti pratipAdana karavA mATe kahe che ke - paliovamaM gahANaM, nakkhatvANaM ca jANa paliyaddhaM / - tArA para nanno tevA vinne 8 TIkArca-grahonuM utkRSTa Ayu eka popamanuM, nakSatranuM utkRSTa Ayu ardhapalyopamanuM ane tArAonuM utkRSTa Ayu palyopamanA cothA bhAganuM jANavuM. A pramANe caMdrAdinuM utkRSTa Ayu kahyuM, have jaghanya kahe che. 1 A TIkA atyAre labhya nathI.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. tArArUpa devanuM jaghanya Ayu palyopamanA AThamA bhAganuM jANavuM. "ca" zabda anukta samuccayArthe hovAthI caMdra, sUrya, graha, nakSatra devanuM jaghanya Ayu palyopamanA cothA bhAganuM jANavuM. e rIte caMdra, sUrya, graha, nakSatra ne tArArUpa devanuM jaghanya Ayu kahyuM. have tArAnI devInuM jaghanya Ayu kahe che. tenI devInuM paNa jaghanya Ayu palyopamanA AThamA bhAganuM jANavuM. "ca" zabdathI candra, sUrya, graha, nakSatranI devInuM jaghanya Ayu palyopamanA cothA bhAganuM jANavuM. 8. uparanI gAthA vaDe graha, nakSatra ne tAraka devanuM utkRSTa Ayu ane caMdra, sUrya, graha, nakSatra ne tAraka deva-devInuM jaghanya Ayu kahyuM, paraMtu caMdra ne sUryanI devInuM utkRSTa Ayu haju kahyuM nathI te pratipAdana karavA mATe anyartAnI karelI be gAthA ahIM kahevAmAM Ave che - pannAsasahassAiM, paliaddhaM paMcavAsasayamahi / sasiravigahadevINaM, paliaddhaM cau jahannaNaM // 9 // paliacautthaM jahaNu-kosaM savisesaM hoi nakkhatte / tAraTThabhAga savisesa, jahaNNukosagaM ahavA // 10 // arthazazi ne ravi-caMdrane sUrya saMbaMdhI devIonuM utkRSTa yathAsaMkhya ardhapapama ne 50000 varSanuM ane ardhapalyopamane pAMca so varSanuM jANavuM. arthAt caMdranI devInuM utkRSTa Ayu ardhapatyopama ne 50000 varSanuM ane sUrya saMbaMdhI devInuM utkRSTa Ayu ardhapalyopama ne 500 varSanuM jANavuM. graha saMbaMdhI devInuM utkRSTa Ayu paripUrNa ardhapalyopamanuM jANavuM. jaghanya Ayu caMdranI devInuM, sUryanI devInuM ne grahanI devInuM palyopamanA cothA bhAganuM jANavuM. nakSatranI devInuM paNa jaghanya Ayu palyopamanA cothA bhAganuM ne utkRSTa Ayu palyopamane cotho bhAga sAdhika jANavuM. tArAnI devInuM jaghanya Ayu palyopamano AThamo bhAga ne utkRSTa Ayu pApamAne AThama bhAga sAdhika jANavuM. 9-10. A be gAthA anya kartAnI hovAthI pharIne jyotiSInI devIonuM jaghanya Ayu kahevAmAM Avela che te tethI punarAvartana thatuM nathI athavA A hakIkata AgaLa kahevAnI gAthAnI apekSAe kahelI samajavI. ahIM A pramANe avataraNikA karavI ke-graMthakartAe nahIM kaheluM evuM paNa devInuM utkRSTa Ayu kahyuM. have graMthakartA ja samasta tiSka deva-devInuM jaghanya-utkRSTa AyusaMgrahapratipAdaka evI nIcenA gAthA kahe che -
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSI devenI sthiti (Ayu.) tisu ega addha pAu ti, addha sAhicauraTubhAgo y| caujuyale caubhAgo, du aTTha lake sahassaddhaM // 11 // artha-A gAthAmAM caMdra, sUrya, graha, nakSatra ne tArAnA deva ane te pAMcenI devIo maLI dazenuM utkRSTa Ayu pUrvAddha vaDe kahela che ane uttarArdha vaDe dazenuM jaghanya Ayu ane utkRSTamAM rahela zeSa hakIkta kahela che. A pramANe samudAyArtha che, have anvayavArtha kahe che. caMdra, sUrya ne grahanuM utkRSTa Ayu eka palyopamanuM, (AmAM vizeSa che te pachI kaheze.) nakSatranuM ardhapatyopamanuM ne tArAnuM pApamanA cothA bhAganuM jANavuM. caMdra, sUrya ne grahanI devInuM utkRchAyu ardhapApamanuM, nakSatranI devInuM sAdhika palyopamanA cothA bhAganuM ne tArAnI devInuM sAdhika palyopamanA AThamA bhAganuM jANavuM. A pramANe tiSka deva-devInuM utkRSTAyu kahyuM, have jaghanya kahe chedeva devIrUpa prathamanA cAra yugalanuM arthAt caMdra deva-devInuM, sUrya deva-devInuM, graha deva-devInuM ane nakSatra deva-devInuM pratyekanuM jaghanyAya palyopamanA cothA bhAganuM ane be-tArAnA deva ne devIrUpa tika saMghAtanuM jaghanya Ayu pAmanA AThamA bhAganuM jANavuM. have caMdra-sUryanA devadevInA utkRSTa AyumAM kahevAnuM bAkI che te e che ke caMdra devanuM utkRSTa Ayu prathama pApamanuM kahyuM che te upara eka lAkha varSanuM jANavuM. sUrya devanuM palyopama uparAMta hajAra varSanuM jANavuM ane caMdranI devInuM ardhapatyepama kahela che temAM pa0000 varSa sAdhika ne sUryanI devInuM ardhapalyopamanuM kahyuM che temAM pAMca so varSa sAdhika samajavA.11. ( ahIM tathA vo kahIne mAgadhI pATha lakhyo che te akSaraza: upara jaNAvelA bhAvane ja kahenAra hovAthI te mULa ke teno artha ahIM lakhela nathI.) have bhavanavAsI ne vyaMtaranikAyanA deva-devInA AyusabaMghI yaMtra. (1) dakSiNa dizAe jaghanyAyu utkRSTAyu | uttara dizAe jaghanyAyuM utkRSTAyu 1 asurakumAra devanuM 10000varSa | eka sAgaropama 1 asurakumAra 10000varSa sAdhikasAgaro | | devAnuM ra asurakumAra devInuM ,, kA palyopama ra asurakumAra jA palyopama devInuM nAgakumArAdi nava ,, nA palyopama 3 navanikAyanA dezanA be palya | nikAyanA devanuM | devAnuM janavanikAyanI devInuM ardha palyopama 4 navanikAyanI dezana eka palya | devInuM N vyaMtara devAnuM | ekapalyopama | 5 vyaMtara devInuM ardhapalyopama ((dakSiNa uttara bane | dakSiNa uttara baMne
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. tiSka deva-devInA jaghanyatkRSTa Ayu-saMbaMdhI yaMtra. (2) | tiSka deva | jaghanyAyu utkRSTAyu | tiSka devI jaghanyAyuM utkRSTAyu 1 sarvacaMdranuM palyacaturthAzana patya 1lAkha varSa 1 caMdranI devInuM palyacaturthAza adhapatya 50000 varSa ra sarvasUryonuM+ | ,, 1 palya 1 ha0 varSa 2 sUryanI devInuM , , , ardhapalya 500 varSa ke sarvagraha devenuM , 1 palyopama | 3 grahanI devInuM | ardha palya ja sarvanakSatradevanuM | | | ardhapapama 4 nakSatranI devInuM ,, pilya sAdhika pa sarvatAraka devenuM palyaaSTamAMza palyopama pa tArAnI devInuM palyaaSTamAMzapalya sAdhika +AmAM jaghanyAyu sUryacaMdra vimAnagata devo mATe samajavuM. sUryacaMdranuM Ayu te utkRSTa ja hoya che. upara pramANe tiSkanI utkRSTa ne jaghanya sthiti kahI, have vaimAnika devenI utkRSTa sthiti kahe che - do sAhi satta sAhiya, dasa caudasa sattareva ayraaiN| sohammA jA sukko, taduvari ikikamArove // 12 // artha_dharma devalakathI mAMDIne mahAzuka devaleka sudhI A kame utkRSTa sthiti jANavI. zA pramANe te kahe che-saudharma devalokamAM devonI utkRSTa sthiti be sAgaropamanI jANavI. (ahIM ayara-atara zabda vAparyo che te taravAne azakya athavA prabhUtakALa tarI zakAya tethI atara eTale sAgara tenI upamAvALuM te sAgaropama samajavuM.) bIjA IzAna devalokanA devAnI utkRSTa sthiti be sAgarepamathI kAMIka adhika jANavI. sanakumAra trIjA devalokamAM sAta sAga repamanI ane cothA mahendra devalekamAM sAta sAgaropama jhAjherI samajavI. pAMcamA brahma devaleke daza sAgaropamanI, chaThThI lAMtaka devaloke cauda sAgaropamanI ane sAtamA mahAzaka devake sattara sAgaropamanI samajavI. tyArapachI dareka devaleke ane dareka raiveyake ekeka sAgaropamanI pUrva pUrva karatAM utkRSTa AyuSyamAM vRddhi karavI. te A pramANe-AThamA sahasAra devaleke 18 sAgaropamanI, navamA Anata devaloke 19 sAgaropamanI, dazamAM prANata devaloke 20 sAgaropamanI, agyAramAM AraNa devaleke 21 sAgaropamanI ane bAramA acuta devaleke 22 sAgarepamanI utkRSTa sthiti samajavI.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 vaimAnika devanI sthiti (Ayu). pahelA adhatana adhastana raiveyake 23 sAgaropamanI, bIjA adhastana madhyama greveyake 24 sAgaropamanI, trIjA adhastana uparitana zaiveyake 25 sAgaropamanI, cothA madhyama adhastana raiveyake 26 sAgaropamanI, pAMcamAM madhyama madhyama greveyake 27 sAgaropamanI, chaThThA madhyama uparitana raiveyake 28 sAgaropamanI, sAtamA uparitana adhastana zaiveyake 29 sAgaropamanI, AThamA uparitana madhyama greveyake 30 sAgaropamanI ane navamAM uparitana uparitana raiveyake 31 sAgaropamanI utkRSTa sthiti samajavI. vijaya, vaijayaMta, jayaMta ne aparAjita e cAra anuttara vimAne utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI ane sarvArthasiddha nAmanA pAMcamA mahAvimAne ajaghanyatkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti jANavI. 12. A bAbata kahyuM che ke - esa ThiI ukkosA, tittIsaM jAva huMti svvddhe| A pramANe utkRSTasthiti yathAvat sarjAthe 33 sAgaropamanI jANavI. " TIkArca-e anaMtarokta be sAgaropama vigere sthiti utkRSTI jANavI. temAM kahela tyArapachI ekeka sAgaropama vadhAravuM, e vacanano savArthasiddha sudhI upayoga kara; kAraNa ke ca zabda anukta samuccayArthe vAparela hovAthI vijayAdika vimAnamAM 33 sAgarepamanI sthiti thAya che. ahIM keI prazna kare che ke-"upara kahyA pramANe ekeka sAgaropamanI vRddhi karatAM to vijayAdi vimAnamAM 32 sAgaropamanI utkRSTa sthiti thAya che, 33 nI thatI nathI." tene uttara Ape che ke-ahIM e pramANe samajavAnuM nathI, kAraNa ke zrI prajJApanA vigeremAM vijayAdi vimAnanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI kahI che. te A pramANe-vijaya, vaijayaMta, yaMta ne aparAjita vimAnanA devonI sthiti keTalI kahI che? he gautama ! jaghanya 31 sAgaropamanI ne utkRSTa 33 sAgaropamanI kahI che." A ja pramANe prajJApanA sUtranA prAmANyanA baLathI ja sarvArthasiddha mahAvimAnamAM ajaghanyatkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti A gAthAnA pUrvArdhamAM kahI che. zrI prajJApanA sUtramAM A pramANe kahyuM che ke-sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devenI keTalI sthiti kahI che ? he gatama! ajaghanya 33 sAgaropamanI sthiti kahI che." A pramANe vaimAnika devanI utkRSTa sthiti kahI, have jaghanya kahe che -
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. pho naTi, kuchama mALupuNa che zarU . artha-have AgaLa vaimAnika devonI jaghanya sthiti anupUrvIe eTale saidharma devakAdinI paripATIe kahuM chuM. 13. pratijJAtane nirvAha kare che - paliyaM ahiyaM do sAra, sAhiyaM sattadasa ya caudasa ya / sattarasa sahassAre, taduvari ikikamArove // 14 // artha_saidharma devalokamAM jaghanya sthiti eka palyopamanI, IzAna devalokamAM eka papama jhAjherI, sanakumAre be sAgarepamanI, mAhedra be sAgaropama jhAjherI, brahma devaloke sAta sAgaropamanI, lAMtake daza sAgaropamanI, mahAzuke caMda sAgaropamanI, sahastrAre sattara sAgaropamanI, tyArapachI pratikalpa, prativeyake ane vijayAdi catuSka ekeka sAgaropama vadhatI jaghanya sthiti jANavI. te A pramANe-Anata devaleke 18 sAgaropamanI, prANane 19 sAgaropamanI, AraNe 20 sAgaropamanI, azrute 21 sAgaropamanI, pahelA veyake raranI, bIjA raiveyake 23nI, trIjA raiveyake 24nI, cothA raiveyake 25nI, pAMcamA zaiveyake ra6nI, chaThThA saiveyake ra7nI, sAtamAM caiveyake 28nI, AThamAM raiveyake ranI, navamA saiveyake 30nI, ane prathamanA cAra anuttara vimAne 31 sAgaropamanI jaghanya sthiti jANavI. 14. anuttara vimAnane viSe jaghaskRSTa sthiti kahenArI anyakartaka be gAthAo che te A pramANe - tittIsasAgarAiM, ukkoseNaM ThiI bhave causu / vijayAisu vinneyA, jahannayaM egatIsaM tu // 15 // tittIsasAgarAiM, sabaDhavimANaAuyaM jANa / ajahannamaNukosA, ThiI esA viyAhiyA // 16 // A baMne gAthAne artha spaSTa che-upara AvI gayela che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vaimAnika devIonI sthiti (Ayu). 27. saudharmAdi devalenA devanI jaghanya sthitinuM yaa. (3) devaleka | jaghanyAyu | utkRSTAyu | greveyaka | jaghanyAyu utkRchAyu 1 saudharme 1 palyopama | 2 sAgaropama 1 sudarzane rasAgarepama ra3 sAgaropama 2 IzAne 1 palyo sAthe 2 sAga, sA re supratibaddha ra3 sAgare 24 sAgare 3 sanakumAre | 2 sAgaropama | 7 sAgarepama | 3 mane rame 24 sAgare 25 sAgare 4 mahedra | 2 sAga, sA 7 sAgaDha sA 4 sarvatobhadra 25 sAgare26 sAgare 5 brahma 7 sAgaropama 10 sAgaropama | 5 vizALa ra6 sAgara. 27 sAgara 6 lAMtake 10 sAgaropama/14 sAgaropama | 6 sumanase 27 sAgara0 28 sAgaro0 7 mahAzukra 14 sAgaropama 17 sAgaropama | 7 saumanasya 28 sAgare 29 sAgare 8 sahastrAre 17 sAgaropama 18 sAgaropama | 8 prItikare 29 sAgare 30 sAgare 9 Anate 18 sAgaropama 18 sAgaropama / 9 Aditye 30 sAgaro 31 sAgara0 10 prANa 19 sAgaropama 20 sAgaropama / 1 vi. 2 vai | 11 AraNe 20 sAgaropama ra1 sAgaropama 3jAne 480 31 sAgare 33 sAgara, 12 ayyate 21 sAgarepama 22 sAgaropama 5 sarvArthasiddha 33 sAgara 33 sAgare have vaimAnikanI devIonI jaghanyotkRSTa sthiti kahe che - sapariggaheyarANaM, sohammIsANa paliya sAhIyaM / ukkosa satta pannA, mava paNapannA ya devINaM // 17 // artha--ahIM vaimAnikamAM devInI utpatti sadharma ne IzAna be devakamAM ja che. te devI be prakAranI che. 1 parigrahItA, 2 aparigrahItA. parigrahItA kuLabhAryA jevI che ane aparigrahItA gaNikA jevI che. te parigrahItA ne aparigrahItA devInuM jaghanyAyu dharma devalekamAM eka popamanuM che ane IzAna devalokamAM te baMnenuM eka popama jhAjheruM che. sadharma devalekamAM parigrahItAnuM utkRSTa Ayu sAta pApamanuM che ane aparigrahItAnuM pacAsa palyopamanuM che. IzAna devalekamAM parigrahItAnuM utkRSTa Ayu nava pApamanuM che ane aparigRhItAnuM papa palyopamanuM che. 17.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. saudharma ne izAna devalokamAM devInA jaghanya ne utkRSTa Ayu saMbaMdhI yaMtra. (4) - devaloka | devInI jAti | jaghanyAyuM utkRSTAyu 1 saudharma devaleke parigrahItAnuM , eka palyopama | 7 palyopama 2 saudharma devaloke aparigrahItAnuM | eka palyopama | 50 palyopama 3 IzAna devaloke parigrahItAnuM | eka palyopama sAdhika 9 palyopama 4 IzAna devaloke aparigrahItAnuM | eka palyopama sAdhika 55 palyopama upara pramANe sidharmAdi devalokamAM vaimAnika devonI jaghanyatkRSTa sthiti kahI. have dareka prastATe ( pratare ) te pramANenI sthiti kahevAne IchatA prathama dharmAdi devalekamAM prastaTa keTalA keTalA che? tenI saMkhyA kahe che - dusu terasa dusu bArasa, cha ppaNa cau cau duge duge ya cuu| gevijAisu dasagaM, bAvaTThi uTThalogaMmi // 18 // artha-bemAM tera tera, bemAM bAra bAra, cha, pAMca, cAra, cAra, babemAM cAra, cAra, raiveyakAdimAM daza (nava raiveyakanA nava-anuttara vimAnane 1) kula 62 prata UrdhvakamAM che. " ( 13-12-6-5-4-4-4-4-9-1=2. ) TIkArtha-samabhUmivALA valayAkAre rahelA pahelA ne bIjA devalokanA tera prato che. prastaTa eTale makAnanA mALanI jema samAna bhUmivALA vimAnonI zreNI jemAM hoya che. ahIM je ke saidharma ne IzAna baMne devalokamAM pratyeka 13-13 prataro che, tathApi saudharma ne IzAna devaloka-be maLIne eka valayAkArapaNe rahelA hovAthI te baMnenA bheLA 13 prata kahelA che. e ja pramANe AgaLa paNa jyAM jyAM be devaloka maLIne eka valayAkAra thayelA hoya tyAM tyAM baMnenI bheLI eka saMkhyA samajavI. sanakumAra ne mahendra prAye samAna bhUmivALA be maLIne eka valayAkArapaNe rahelA be devalokamAM bAra pratara jANavA. brahmadevaleke che, lAMtake pAMca, mahAzuke cAra, sahastrAre cAra, Anata ne prANata prAye samAna bhUmivALA be maLIne eka valayAkAre rahelA be devalokamAM cAra tathA AraNa ne ayuta prAye samabhUmikAvALA be maLIne eka valayAkAre rahelA be devalekamAM cAra, nava raiveyakamAM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 devAdhikAra. ] prathama devale konA devonI sthiti. nava ane pAMca anuttaramAM eka prastaTa-e rIte sarva saMkhyAe UrdhalekamAM 62 prasta che. 18. ' have dareka prastaTe Ayu vizeSa jaNAvavA mATe prathama sadharmakalpa saMbaMdhI karazuM kahe che - sohammukkosaThiI, sagapayaravihatta ittha sNgunniyaa| payarukosa ThiIo, jahanna paliovamaM paDhame // 19 // artha sAdhama devalekamAM utkRSTa sthiti prathama be sAgaropamanI kahI che. te sthitine pitAnA pratonI saMkhyAvaDe bhAMgIe. e pramANe bhAMgatAM je Ave tene Icchita prastaTe utkRSTa sthiti jANavA mATe prastaTanI saMkhyA eka, be, traNavaDe guNIe. e pramANe guNatAM Icchita prastaTamAM yathAvasthita utkRSTa sthiti Avaze. A sadharma devalokanA dareka prastaTe utkRSTa sthiti jANavA mATenuM karaNa samajavuM. have jaghanya sthiti jANavAne upAya kahe che-A pramANe karavAthI pahelA prastaTe jaghanyasthiti keTalI te jANI na zakAya tethI tene sAkSAt zabdomAM kahe che ke saudharma kape prathama prastaTe jaghanyasthiti eka pApamanI jANavI. have upara jaNAvelA karaNa pramANe gaNatAM dharmaka95mAM prApta thatI dareka prastaTanI utkRSTa sthiti sAkSAta be gAthAvaDe kahe che - paliovamaM jahannA, do terasabhAgA udahinAmassa / ukkosaThiI bhaNiyA, sohamme patthaDe paDhame // 20 // evaM duga buDhIe, neyavvaM jAva aMtimaM payaraM // . bhAgehiM tao karaNaM, jA terasame duve ayarA // 21 // zabdArtha-saudharmakalpanA pahelA prastaTe jaghanya sthiti eka pa5manI ane utkRSTa sthiti eka sAgaropamanA terIA be bhAga samajavI. pachI dareka prastaTe be be bhAganI vRddhi karavI. yAvat chellA pratare karaNa anusAra be be bhAganI vRddhi karavAthI be sAgaropamanI utkRSTa sthiti prApta thaze. TIkArtha-sAdharma devalekanA pahelA prastaTamAM jaghanya sthiti eka popamanI ane utkRSTasthiti sAgaropamanA terIA be bhAga pramANa jANavI, te A pramANe 4
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. saidharma devalekamAM utkRSTa e sAgaropamanI sthiti che. tethI be AMkaDo mUkIne saudharmakalpamAM tera prastaTa che tethI bene tere bhAMgIe. bhAga na cAlavAthI eka sAgaropamanA be erIA bhAga Ave. pahele prastaTe utkRSTa sthiti jANavA mATe tene eka guNue, eke guNatAM te ja Ave tethI pahele prastaTe utkRSTa sthiti ke sAgaropamanI samajavI. bIje prastaTe utkRSTa sthiti jANavA mATe bene bee guNIe eTale 4 Ave eTale bIje prastaTe , sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. trIje prastaTe utkRSTa sthiti jANavA mATe bene trANavaDe guNIe eTale ke Ave teTalI trIje prastaTe sthiti jANavI. e pramANe dareka prastaTe be be bhAga vadhAratA javA. e pramANe karatAM sAtame prastaTe bene sAtavaDe guNatAM 14 bhAga Ave. tene sAgaropama lAvavA mATe teravaDe bhAgatA eka sAgaropama Ave ne ka bhAga vadhe teTalI 1 sAtame prastaTe sthiti jANavI. tyArapachI dareka prastaTe be be bhAga vadhAratAM tyAM sudhI javuM ke chellA teramAM prastaTe zubhakAnta, zubhavarNa, zubhagabdha, zubhalezya, zubhasparza ane saudharmAvalaMsaka vigere vimAnamAM be sAgaropama pUrNa sthiti Ave. bene tere guNatAM chavAza bhAga Ave, tene sAgarepama lAvavA mATe teravaDe bhAMgatAM be sAgaropama Ave ema samajavuM. 20-21. saidhama ane izAna bane devalenA 13 pratare utkRSTa sthitinuM yaMtra. (5) pratara | 1 2 3 3 | 4 | 5 4 6 7 8 | 9 | 10 | 11 | 12 13 sAgarepama bhAga | 2 4 | 6 | 8 | 10 | 12 | 1 | 3 | 5 | 7 | 8 | 11 | 0 cheda 13 13] 13 | | 13] 13 | 13] 13 [ 13 | 13 13 13 jaghanyarithati badhe prastaTe eka palyopamanI ja jANavI. paraMtu pahelA prastaTanI utkRSTa te bIjA prastaTanI jaghanya ema uttarottara samajavuM nahI. kAraNa ke evA prakArane vizeSa sUtramAM kahyo nathI. ( bIjA devalokane mATe dareka sthitimAM sAdhika zabda umero. ). | sarve devalokanA IMdranA ane tenA lokapALanA vimAno potapotAnA kapanA chellA pratare hoya che. kahyuM che ke-"kalpanA chellA pratare pitAnA kalpAvataMsaka vimAnamAM iMdrane nivAsa che ane tenI cAra dizAe tenA cAra lekamA ne nivAsa che. tethI siMdharmaka9pamAM lekapALanA vimAne teramA pratare che ane pitApitAnA vimAnanA adhipati evA te lokapALanI sthiti (Ayu) trIjA bhAge adhika eka palyopama vigerenI che. te A pramANe-pUrva ne dakSiNa dizAnA 18 |
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA, 17 devAdhikAra. ] devale kenI utkRSTasthiti jANavAnuM karaNa. svAmI anukrame emane yama nAmanA lepALanI sthiti trIjA bhAge adhika palyopamanI che, pazcimadizAnA kapALa varUNanI dezona be palyopamanI che ane uttaradizAnA kapALa vizramaNanI pUrA be palyopamanI che. A emanI sthitinuM parimANuM pAMcamA aMganA trIjA zatakanA AThamA uddezAmAM kaheluM che. A pramANe hovAthI je pUrva pUrva prastaTanI utkRSTI te uttarottara prastamAM jaghanya sthiti hoya to temAM pratare jaghanya sthiti eka sAgaropamane bIjA sAgarepamanA terIA 11 bhAganI hovI joIe paraMtu tema nathI, tethI ja terame prastaTe vartatA lepALonI sthiti trIjA bhAge adhika palyopama vigerenI siddhAMtamAM kahI che tenI sAthe virodha Avato nathI. AthI nirNaya thaye ke sarvatra badhe prastaTe jaghanyasthiti eka popamanI che. kapALanI madhyamasthiti che, eTale temAM virodha nathI. A pramANe IzAna kalpamAM paNa samajavuM. paraMtu tyAM tere prataramAM jaghanya ne utkRSTa sthitimAM kiMcit adhikapaNe samajavuM. 20-21. - have be pachInA kamAM dareka prastaTe sthiti jANavAnuM karaNa kahe che - surakappaThiIviseso, sagapayaravihatta ittha sNgunnio| hiDillaThiIsahio, icchiyapayarammi ukkosA // 22 // TIkArtha-surakalpa eTale vaimAnika devanA kalpanI pUrvanI ne uttaranI je sthiti kahI che teno vileSa karavo eTale pUrvakalpa saMbaMdhI je utkRSTasthiti kahela che tene uttarakalpa saMbaMdhI utkRSTa sthitimAMthI bAda karavI. e bAda karavAthI-vileSa karavAthI je aMka Ave tene surakalpasthitivizeSa kahIe. tene pitAnA kalpanA prataravaDe bhAMgIe. bhAMgatAM je Ave tene je saMkhyAvALA prataranI utkRSTasthiti jANavAnI IcchA hoya teTalI saMkhyA vaDe guNIe. guNatAM je Ave tene nIcalAnI sthiti eTale nIcenA devakanI utkRSTa sthiti sahita karIe teTalI Icchita pratare utkRSTasthiti jANavI. 22. e pramANe karaNa kahyuM have e pramANe karaNa karavAthI je Ave te kahevAne IcchatA satA prathama sanakumAra devaloka saMbaMdhI kahe che do ayarA ya jahannA, paDhame payare saNaMkumArassa / do ayarA ukkosA, bArasa bhAgA ya paMcanne // 23 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. paMcuttariyA vuDDI, neyavvA jAva aMtimaM payaraM / to bArasammi payare, saMpunnA sAyarA satta // 24 // zabdArtha-trIjA sanakumAra devakanA prathama pratare be sAgaropamanI jaghanya sthiti jANavI ane utkRSTa sthiti be sAgaropama ane bArIA pAMca bhAganI 5 nI samajavI. e pramANe dareka pratare pAMca pAMcanI vRddhi chellA pratara sudhI karavI, jethI bArame pratare saMpUrNa sAta sAgaropamanI utkRSTasthiti thaze. TIkAtha-sanatkumAra devalokanA prathama pratare jaghanya sthiti be sAgarepamanI jANavI. kahyuM che ke pUrvanA ka5mAM je utkRSTasthiti te uttarakapamAM jaghanya sthiti jANavI. sadharmakalpanA 13mA pratare utkRSTasthiti be sAgaropamanI che tethI A sanakumAra saMbaMdhI pahelA prastaTe be sAgaropamanI jaghanyasthiti jANavI. utkRSTa sthiti sanakumAranA prathama prastaTe be sAgarepama ane trIjA sAgaropamanA bArIA pAMca bhAganI jANavI te AvI rIte-sidharmaka9pamAM utkRSTasthiti be sAgarepamanI che ane sanakumAre sAta sAgarepamanI che eTale sAtamAMthI be bAda karIe tyAre pAMca sAgaropama rahe. trIjA sanakumAra devaleke bAra prastaTa che eTale pAMcane bAravaDe bhAMgIe. bhAga na cAlavAthI bArIA pAMca bhAga labdha thayA. tene eka guNue, eke guNatAM te ja ; Ave. tene nIcenA saudharmadevalokanI utkRSTa be sAgaropamanI sthiti che, te sahita karIe eTale sanaskumAranA pahelA prastaTe utkRSTasthiti be sAgaropama ne sAgarepamanI jANavI. bIjA prastaTe jANavAnI IcchA thAya te pAMcane be vaDe guNIe eTale 10 Ave tene pUrva sthiti sahita karIe eTale ra3 sAgaropamanI bIje prastaTe utkRSTasthiti jANavI. trIjA prastaTe jANavAnI IcchA thAya te pAMcane traNe guNIe eTale 15 bhAga Ave tene sAgaropama karavA mATe 12 vaDe bhAMgIe eTale 1 sAgaropama AvyuM ne traNa bhAga vadhyA. tene pAchalI sthitinA be sAgaropama sahita karatAM trIje prastaTe traNa sAgaropama ne bArIA traNa bhAganI utkRSTa sthiti jANavI. A pramANe bIjA prastAmAM paNa bhAvanA karavI te AvI rIte-cothe prastaTe traNa sAgarepama ne ATha bArIyA bhAga, pAMcame prastaTe cAra sAgaropamane eka bArIo bhAga, chaTTe prastaTe cAra sAgaropamane cha bArIA bhAga, sAtame prastaTe cAra sAgaropamane 11 bArIA bhAga, AThame prastaTe pAMca sAgaropama ne cAra bArIyA bhAga, navame prastaTe pAMca sAgaropama ne nava bArIA bhAga, dazame prastaTe cha sAgaropama ne be bArIA bhAga, agyA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] pAMcamA devalokamAM utkRSTa sthiti, rame prastaTe cha sAgaropamane sAta bArIA bhAga, bArame prastaTe sAta sAgarepama pUrA utkRSTasthiti jANavI. te sama, samaprabha, prabhAsa, bhAsvara, vimaLa, kAMcanakuTa ane sanakumArAvataM sakAdi vimAnamAM rahelA devenI jANavI. A pramANe anya siddhAMtomAM paNa kahela che. (ahIM uparanI matalabane ja pATha che.) jaghanya sthiti badhA prastaTe be sAgaropamanI jANavI. mahendra devake bAre prastaTe jaghanya ne utkRSTasthiti upara pramANe ja jANavI. paNa te badhe sthAnake samaSikapaNuM kahevuM. ra3-24. sanakumAra ne mAhe devaleke utkRSTaAyu saMbaMdhI yaMtra. (6) 9 - pratara sAgarepama bhAga | 12 12 / 12 / 12 ? 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 12 | 12 have brahmadevaleke karaNavazathI prApta thayelI pratyeka prastaTanI sthiti kahe che- sattayarAi~ jahannA, paDhame payaramma bNbhloyss| .. ukosA sattayarA, tinni ya chabbhAga niddiTThA // 25 // evaM tigavuDDIe, bIyAo Arabhittu bhAgahiM / karaNaM tA neyatvaM, dasa ayarA jAva chaTThammi // 26 // zabdArtha brahmadevakanA prathama pratare sAta sAgaropama jaghanyasthiti jANavI ane utkRSTasthiti sAta sAgaropama ne traNa SaSAMza bhAganI jANavI. e pramANe dareka pratare SaSAMzI traNa bhAganI vRddhi bIjA pratarathI karatA javI, jethI chellA chaThThA pratare daza sAgarepamanI utkRSTasthiti prApta thAya. TIkArtha-brAlaka nAmanA ka5mAM pahele prastATe jaghanyasthiti sAta sAgaropamanI jANavI. je pUrvanA devalokamAM utkRSTI te pachInA devalokamAM jaghanyasthiti jANavI ema kaheluM che. pahele prastaTe utkRSTI sAta sAgarepama ne chU sAgaropamanI sthiti jANavI. te A pramANe-sanatakumAra devakamAM utkRSTIsthiti sAta sAgaropamanI che, brahmadevalokamAM dazanI che, tethI dazamAMthI sAta bAda karatAM traNa
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ daivadhikAra. sAgaropama Ave. brahma kalpamAM cha prastaTa che. tethI cha vaDe traNane bhAMgatAM bhAga na cAle eTale SaSThAMzI traNa bhAga Ave, jo pahele prastaTe utkRSTI sthiti jANavI hAya tA traNane eke guNatAM traNa ja Ave tene pAchalA devalAkanI sAta sAgarApamanI sthiti yukta karIe eTale pahele prastaTe sAta sAgaropama ne sAgarApamanI utkRSTasthiti Ave. khIje prastaTe utkRSTasthiti jANavA mATe traNane e vaDe guNatAM R Ave tene cha vaDe bhAMgatA eka Ave tene sAtamAM umeratAM 8 sAgaropama utkRSTa sthiti Ave. A sthiti 1 arci, 2 agni mAli, 3 verAcana, 4 prabhaMkara, 5 caMdrAbha, 6 sUryobha, 7 drSTiAbha, 8 arUNAbhAnuttarAvata sakAdi vimAnamAM jANavI. A pramANe bAkInA prastaTAmAM paNa karaNa bhAvanA karavI. temAM trIje prastaDhe ATha sAgarApama ne phai sArApamanI ane ceAthe prastaTe nava sAgarApamanI jANavI. te brahma, subrahma, brahmAvata, brahmaprabha, brahmakAMta, brahmavarNa, brAlephsa, brahmAttarAvata...saka, sUrya, sUryAvata, sUrya prabha, sUrya kAMta, sUryantarAvata...saka vigere vimAnAmAM jANavI. pAMcame prastaTe nava sAgaropama ne sAgaropamanI ane cha prastaTe paripUrNa deza sAgaropamanI utkRSTasthiti jANavI. A pramANe dareka prastaTe traNa traNa bhAganI vRddhi karatAM ane bIjA pratarathI cha cha bhAge ekeka sAgarA5ma vadhAratAM tyAM sudhI javuM jethI chaThTha pratare daza sAgaropama Ave. te ghA, sudhASa, mahAdheASa, nandrighASa, susvara, maneArama, ramya, ramyaka, ramaNIya, brahmaaAkAvata sakAdi vimAnamAM jANavI. jaghanya tA badhe pratare sAta sAgarApamanI ja jANavI. 25-26. brahmalAka saMbaMdhI yatra. (7) 30 pratara sAgare pama bhAga cheda 1 7 3 OM 2 8 . . 3 8 3 6 5 9 3 . 6 . 4 9 . } 10 have karaNa vaza prApta thatI utkRSTasthiti lAMtaka devaleAkanA prati prastaTe kahe che- dasa ayarAi~ jahannA, paDhame payarammi laMtagassa ThiI / ukkosA tta agarA, vattAri ya paMca mALa 3 // 27 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] hI lAMtaka devakanA devAnI utkRSTasthiti. cauruttariyA buDhI, bIyAo Arabhittu bhAgehi / karaNaM tA neyatvaM, codasa ayarAiM paMcamae // 28 // zabdArtha-lAMtaka devalokanA prathama prastaTe jaghanya sthiti 10 sAgaroyamanI ane utkRSTI 10 sAgaropama ne zuM sAgaropamanI jANavI. A pramANe bIjA pratarathI cAra cAra bhAganI vRddhi karavI te karaNa tyAM sudhI jANavuM ke jethI pAMcame prastaTe ceda sAgaropamanI sthiti Ave. TIkAtha-lAMtaka devaloka saMbaMdhI pahelA prastaTe daza sAgaropamanI jazenyasthiti jANavI. utkRSTI daza sAgarepama ne paMcamAMzI cAra bhAganI jANavI, te A pramANe-brahmalokamAM utkRSTasthiti daza sAgaropamanI che. lAMtake 14 sAgaropamanI che, tethI caudamAMthI daza bAda karatAM 4 rahe. lAMtakalpamAM prasta pAMca che tethI cArane pAMce bhAMgIe, bhAga na cAlavAthI paMcamAMzI cAra bhAga Ave, tene pahelA prastaTa mATe eke guNatAM cAra ja Ave, tene pAchalA daza sAropamamAM umeratAM pahele prastaTe 10 sAgaropamanI utkRSTasthiti Ave. bIjA prastaTa mATe cArane bevaDe guNatAM ATha Ave tene pAMcavaDe bhAMgatAM 13 Ave temAM daza umeratAM bIje prastake 113 sAgaropama Ave. A pramANe trIjA prataTa vigeremAM bhAvanA karavI. trIjA prastaTe 123 sAgaropama Ave. cothA prastaTe 13 sAgaropama Ave, pAMcamA prastaTe cAda sAgarepama pUrNa sthiti Ave. A pramANe dareka prastaTe cAra cAra bhAga bIjA prastaTathI Ara. bhIne vadhAratA javAthI pAMcame prastaTe cauda sAgaropama paripUrNa thAya che. jaghanya te dareka prastaTe daza sAgaropamanI ja jANavI. 27-28. have mahAzukra devaleke karaNavaza labdha evI pratiprastaTa sthiti kahe che - coddasa ayara jahannA, paDhame payarammi ThiI mahAsukke / te ceva ya ukkosA, tinni ya caubhAga anne u // 29 // evaM tigavuDDIe, biiyAo Arabhittu bhAgehiM / karaNaM tA neyatvaM, satarasa ayarA cautthammi // 30 // zabdArtha-mahAzaka devalekamAM prathama prasta jaghanya sthiti saida sAgaropamanI ane utkRSTasthiti cida sAgaropama upara ? sAgaropamanI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - ---- - -- - - - -- - - - (32 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. jANavI. e pramANe dareka prastATe traNa traNa bhAganI bIjA prastaTathI vRddhi karavAno AraMbha karavo. te karaNa tyAM sudhI jANavuM ke yAvat cethA pratare 17 sAgarepamanI sthiti thAya. TIkAtha-mahAzaka devalokamAM prathama prastaTe jaghanyasthiti coda sAgarepamanI jANavI. tene mATe yukti prathama kahyA pramANe samajavI. utkRSTasthiti 14 sAgarepama ne upara traNa caturbhAganI samajavI. te A pramANe -lAntakakapamAM utkRSTasthiti 14 sAgaropamanI che ne mahAzukakalpamAM 17 sAgarepamanI che. tethI 17mAMthI 14 bAda karatAM traNa rahe, tene mahAzukra devalokamAM 4 prastaTa hovAthI 4 vaDe bhAMgIe. bhAgahAryarAzi nAnI hovAthI bhAga na cAle, tethI traNa caturbhAga Ave. tene ekavaDe guNatAM traNa ja Ave tene pAchalA 14 sAgaropamamAM umeratAM pahele prastaTe 14rU sAgaropamanI utkRSTasthiti jANavI. bIjA prastaTe utkRSTasthiti jANavA mATe traNane bevaDe guNIe. eTale cha Ave tene cAravaDe bhAMgatA eka sAgaropama Ave ne bAkI be bhAga vadhe. tene prathamanA 14 sAgarepamamAM umeratAM bIje prastaTe 15 utkRSTasthiti jANavI. trIjA cethA prastaTa mATe paNa e ja rItine anusaravuM. eTale trIjA prastaTe 163 sAgaropamanI ne cothe prastaTe paripUrNa 17 sAgaropamanI sthiti jANavI. gAthAmAM kahyuM che ke-e pramANe dareka prastaTe sAgarepama saMbaMdhI traNa caturbhAganI vRddhi karatAM eTale bIjA prastaTathI AraMbhIne traNa traNa bhAga vadhAratAM ne AvelA bhAgane cAravaDe bhAMgatA tyAM sudhI javuM ke yAvat cothA prastaTe paripUrNa 17 sAgaropamanI sthiti Ave. jaghanyasthiti pratyeka prastaTe 14 sAgaropamanI ja jANavI. 29-30. have karaNavazalabdha evI sahastrArakalpamAM pratiprastaTa sthiti kahe che - satarasa ayara jahannA, paDhame payarammi ThiI sahassAre / tAI ciya ukkosA, cautthabhAgeNa sahiyAiM // 31 // eguttara vuDDIe, neyavvaM jAva cautthayaM payaraM / aTThArasa ayarAiM, ThiI ukkosA cautthammi // 32 // TakArtha-sahastrAra devalokamAM prathama prastaTe jaghanyasthiti 17 sAgarapamanI jANavI. tene mATe yukita pUrvavat jANavI. utkRSTasthiti tyAM 17 sAgare
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 latake devAdhikAra.] AThamA devalekanI sthiti. pama ne rU sAgaropamanI jANavI. te AvI rIte-mahAzukamAM utkRSTasthiti 17 sAgaropamanI che, sahasAre 18 nI che. 18 mAMthI 17 bAda karatAM eka Ave. sahastrArakalpamAM cAra prastaTa che tethI ekane cAre bhAMgatA eka caturthAza Ave, tene eke guNatAM te ja Ave. tene pAchalA 17 sAgaropamamAM umerIe eTale pahele prastaTe 17mpha sAgaropamanI utkRSTasthiti Ave. bIjA prastaTa mATe ekane bevaDe guNatAM be Ave, tene pAchalA 17 sahita karatAM bIje prastaTe 17phunI utkRSTasthiti Ave. e pramANe trIjA cothA prastaTa mATe paNa samajavuM, eTale trIje prastaTe 17] nI ane cothe prastaTe paripUrNa 18 sAgaropamanI utkRSTasthiti Ave. gAthAmAM paNa ekottara vRddhi karavAnuM kahyuM che tethI prati prastaTe ekeka caturthAzanI vRddhi karatAM tyAM sudhI javuM ke jethI ethe prastaTe 18 sAgaropamanI utkRSTasthiti Ave. jaghanyasthiti to pratyeka prastaTe 17 sAgaropamanI ja jANavI. 31-32. chaThThA, sAtamA ne AThamA devakanI utkRSTasthiti saMbaMdhI yaMtra (8) mahAzuke | sahastrAre | prastaTa | 1 2 3 4 5 prataTa | 1 2 3 4 prarataTa 1 2 3 4 sAgaropama 10 11 12 13 14 sAgara 14 15 16 17 sAgara 171717 18 bhAga 4 3 2 1| | bhAga | 3 2 1 | bhAga 1 | | || deg cheda | 4 4 4 - cheda | 4 | ka | have karaNavazalabdha evI AnatAdikamAM pratyeka prastaTe sthiti kahe che. cau cau payarA uvariM, kappA cattAri aannyaaiiyaa| aTThArasa jahannAI, eguttariyA ya buDhIe // 33 // jAbAvIsaM ayarA, aMtimapayarammi accue kppe| nava payarA ayaruttara, vuTThI jA uvari gevijA // 34 // ' TIkArtha-sahastrAra devakanI upara je AnatAdi cAra kalpa che te dareka cAra cAra prastaravALA ane ekeka sAgaropamanI sthitimAM vRddhivALA che. tethI tyAM paNa sahastrAra kapanI jema pratyeka prastaTe sAgaropamane ce bhAga adhika pAmIe. tethI AnatakalpamAM pahele prastaTe jaghanyasthiti 18 sAga che
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. repamanI che tyAMthI ekeka prastaTe sAgaropamanA cothA bhAganI vRddhi karatAM tyAM sudhI javuM ke yAvat ayuta kalpanA cothA prastaTe 22 sAgaropamanI utkRSTa sthiti Ave. AnuM kAraNa sahastrAra ka9panI jema jANe potAnI meLe samajI levuM, e pramANe karatAM AnatakatapanA pahele prastaTe 183 sAgaropamanI, bIje prastaTe 10 sAgaropamanI, trIje prastaTe 183 sAgaropamanI ne the prastaTe paripUrNa 19 sAgaropamanI utkRSTasthiti jANavI. jaghanya te badhe prastaTe 18 sAgaropamanI jANavI. prANutakalpa prathama prastaTe utkRSTa sthiti 193 sAgaropamanI, bIje prastaTe 19? sAgaropamanI, trIje prastaTe 19? sAgaropamanI ane cothe prastaTe 20 sAgarepamanI utkRSTa sthiti jANavI. jaghanya te badhe prastaTe 19 sAgaropamanI jANavI. AraNa devale ke prathama prastaTe utkRSTa sthiti 203 sAgaropamanI, bIje prastaTe 20 sAgaropamanI, trIje prastaTe 20S sAgaropamanI ane the prastaTe paripUrNa 21 sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. jaghanya te badhA prastaTe 20 sAgaropamanI jANavI. - acuta ka9pe prathama prastaTe 213 sAgaropamanI, bIje prastaTe 21 sAgaropamanI, trIje prastaTe 21} sAgaropamanI ne cothe prastaTe paripUrNa rara sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. jaghanya te badhe prastaTe 21 sAgaropamanI sthiti jANavI. - tyArapachI yAvata uparitana uparitana vaiveyaka sudhI nava prasta che. te nave prastaTamAM uttarottara ekeka sAgaropamanI vRddhi karavI ke jethI navame prastaTe-navame raiveyake 31 sAgaropamanI utkRSTa sthiti Ave. A bAbata prathama kahela hovAthI pharIne kahetA nathI. 33-34. 9-10-11-12 devaleka saMbaMdhI yaMtra (9) Anata | prANa | AraNa | acuta | pratara | 1 2 3 4 pratara | 1 2 3 4 pratara 1 2 prArA 1 2 3 4 sAgara 18 18 18 19 sAgara 191912, sAgara 2022 21 sAgara ra1ra1ra1rara bhAga | 1 2 3 1 bhAga | 1 2 3 1 bhAga | 1 2 3 - bhAga 1 2 3 be cheda | 4 4 4 - cheda | ke 4 4 cheda | 4 4 4 - cheda | 4 4 4 -
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 devAdhikAra.] bhavanapatinA bhavananI saMkhyA. upara pramANe cAre nikAyanA devonI sthiti kahI, have bhavano kahe che. temAM prathama bhavanapatinA bhavananI saMkhyA kahe che. satteva ya koDIo, havaMti bAvattari syshssaa| eso bhavaNasamAso, bhavaNavaINaM viyANijjA // 35 // artha-sAta kroDa ne bahetara lAkha--eTalI bhavanapatinA sarva bhavananI saMkhyA jANavI. 35. (ahIM samAsa zabda sarvasaMkhyAvAcaka che.) have bhavanavAsInI ja pratyeka nikAyanI bhavanasaMkhyA kahe che- causaTTI asurANaM, nAgakumArANa hoi culasIe (ii)| bAvattari kaNagANaM, vAukumArANa channauI // 36 // dIvadisAudahINaM, vijjukumArathaNiyaaggINaM / chaNhapi juyalayANaM, chAvattarimo sayasahassA // 37 // TIkArtha--asurakumAra nikAyanA dakSiNa uttara ane dizAnA maLIne 64 lAkha bhavane che. nAgakumAra nikAyanA dakSiNa uttara maLIne 84 lAkha bhavane che. kanakanA eTale suvarNakumAranA dakSiNettara maLIne 72 lAkha bhavano che. vAyukumAranA dakSiNettara maLIne 96 lAkha bhavane che ane dvIpakumAra, dikakumAra, udadhikumAra, vidyuta kumAra, svanitakumAra ane agnikumAra e cha nikAyanA yugaLanA eTale dakSiNa ne uttara baMne dizAnA maLIne 76-76 lAkha bhavane che. e pramANe badhA maLIne daze nikAyanA sarva saMkhyAe pUrve kahyA pramANe sAta kroDa ne 72 lAkha bhavano che. 36-37. have dakSiNa ne uttara dizAnA vibhAge karIne bhavanasaMkhyA kahe che - cautIsA caucattA, aDatIsaM ca sayasahassAiM / pannA vattAsTIsA, phino ti mavADuM rU8 . tIsA cattAlIsA, cautIsaM ceva syshssaaiN| chAyAlA chattIsA, uttarao huMti bhavaNAiM // 39 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. TIkA--dakSiNa mAjIe asurakumAranA 34 lAkha, nAgakumAranA 44 lAkha, suvarNa kumAranA 38 lAkha, vAyukumAranA 50 lAkha ane dvIpakumArAdi 7 nikAyanA 40-40 lAkha bhavane jANavA. 36 uttara bAjue asurakumAranA 30 lAkha, nAgakumAranA 40 lAkha, suvaNu - kumAranA 34 lAkha, vAyukumAranA 46 lAkha ane dvIpakumArAdi cha nikAyanA 36-36 lAkha bhavanA jANavA. ane dizAnI maLIne uparanI 36-37mI gAthAmAM lakhyA pramANe dareka nikAyanI 64 lAkha vigere saMkhyA jANavI. bhavanapati deza nikAyanA dakSiNAttara bhatranAnuM yaMtra (10) dakSiNa uttara kula 1 2 3 4 5 ; 7 ra 9 10 asura nAga suvarNa vAyu dvIpa. dik udadhi vidyuta stanita agni 34 44 38 50 30 40 34 46 64 84 7ra 96 40 40 40 40 36 36 36 36 76 76 7 76 40 36 G 40 36 76 daze nikAyanA uttara mArjInA 40600000 ane dakSiNa bAjunA 36600000 ane dizAnA maLIne kula 77200000 bhavane jANavA. have te bhavananuM pramANu pratipAdana karavA mATe kahe che jaMbuddIvasamA khalu bhavaNA je huMti savvakhuDDAgA / saMkhijja vitthaDA majjhimA u sesA asaMkhijjA // 40 // TIkA"--je bhavane sarvathI kSulraka-sarvathI nAnA che te paNa jamUdrIpa sarakhA eTale eka lAkha yeAjananA samajavA. madhyama pramANavALA sakhyAta kATAkATI ceAjana vistAravALA samajavA ane bAkInA utkRSTa pramANavALA asabhyeya kATAkATI pramANavALA samajavA. 40 te bhavanA kayAM che ? te jANavA mATe kahe che-- rayaNappahapuDhavIe, uvariM hiTTA ya joyaNasahassaM / muttuLa mamAi, mayaLArUM mavaLavAsInuM // ?? ||
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 devAdhikAra.] bhavanapatine bhavananuM sthAna. TIkArtha-A ratnaprabhA pRthivI ke je eka lAkha eMzI hajAra jana jADI che, temAMthI upara ne nIce hajAra hajAra jana mUkatAM bAkI rahelA 178000 janamAM bhavanapatinA bhavano che. 41. bIjA ema kahe che ke "ratnaprabhA pRthivInI eka lAkha eMzI hajAra jananI jADAInA nIcalA aradhA 90000 janane avagAhIne bhavanapatinA bhavano rahelA che." anyatra "upara-nIce ekeka hajAra jana mUkIne bAkInA badhA sthAnamAM yathAyogapaNe bhavanapatinA AvAso rahelA che." ema kaheluM che. AvAsa eTale kAyamAna sthAnIya mahAmaMDapa vicitra maNiratnanI prabhAvaDe sakaLa dizArUpa cakavALane jeNe prakAzita karyA che te samajavA. bhavane bahArathI geLa, aMdara cokhaMDA ane nIce kamaLanI karSikAnA saMsthAnavALA jANavA. kahyuM che ke-"bahArathI vRtta, aMdara caturasa ane adho karNikAnA AkAravALA bhavanapatinA tema ja vyaMtaronA bhavane jANavA." Iti. have daza prakAranA bhavanavAsI nikAyanA nAme eka gAthAo kahe che- asurA nAgA vijjU , suvaNNa aggI ya vAu thaNiyA ya / udahI dIva disA vi ya, dasa bheyA bhavaNavAsINaM // 42 // TIkAW--bhavanavAsI nikAnA avAntara jAtibhedane laIne daza bheda che te A pramANe-1 asurakumAra te bhavapratyayanA kAraNabhUta tathAvidhanAmakarmanA udayathI nicita (daDha ) zarIranA avayavavALA, sarva aMgopAMga viSaye paramalAvaNyasamanvita, kRSNakAMtivALA, mahAkAyavALA, ratnAkaTa mukuTavaDe dedIyamAna (bhAsvara ) evA samajavA. 2 nAgakumAra te mastaka ne mukhamAM adhika zobhAvALA, veta varNavALA ane mRdu lalita gativALA jANavA. 3 vidyuta kumAra te snigdha zarIranI kAMtivALA, jItavAnA svabhAvavALA, tapAvelA suvarNa samAna varNavALA jANavA. 4 suvarNakumAra te adhika rUpavaMta grIvA ne hRdayavALA jANavA. 5 agnikumAra te sarva aMgopAMgamAM vizeSa mAne 1 ratnaprabhAnA 180000 jananA pRthvIpiMDamAMthI upara nIce hajAra hajAra ejana mUkI vaccenA 178000 yojanamAM te narakanA 13 pratara che teNe 380 00 thojana rokyA che. tenA bAra aMtarA dareka 11583 ejananA che teNe 139000 ejana royA che. te bAra AMtarAmAMthI pahelA chellA AMtarA zivAya vaccenA 10 AMtarAmAM bhavanapatinI 10 nikAnA bhavano che ema anyatra kaheluM che. juo tasvArtha pariziSTa. 2 A zabdano artha barAbara besatuM nathI.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. mAna pramANuvALA, vividha prakAranA AbharaNathI zobhatA, bhAskara uttama kanaka samAna varNavALA jANavA. 6 vAyukumAra te sthira, puSTa ne vRtta gAtravALA, nIcA udaravALA, priyaMguvRkSanI jevA avadAta zyAma varNavALA jANavA. 7 svanitakumAra te snigdha zarIranI kAMtivALA, sthira, gaMbhIra ne sAme paDagho pADe tevA mahAsvaravALA, suvizuddha zreSTha jAtyavaMta suvarNa samAna geravarNavALA samajavA. 8 udadhikumAra te vizeSe urU ne kaTine viSe suMdara rUpavALA, avadAtaveta zarIranA varNavALA samajavA. 9 dvIpakumAra te kaMdha, vakSasthaLa, bAhune agrahastamAM adhika zobhAvALA, tapAvelA zreSTha kanaka samAna varNavALA samajavA. 10 dikakumAra te jaMghA ane paganA agrabhAgamAM adhika zobhAvALA, jAtivaMta tapelA suvarNa sarakhA varNavALA samajavA. A badhA daze prakAranA bhavanavAsIo kAyama vividha prakAranA AbharaNe ane zastrovaDe atyaMta virAjamAna jANavA. 42. have daze prakAranI bhavanavAsI nikAyanA cinha kamasara kahe che- cUDAmaNi phaNi vajje, garuDe ghaDa mathara vaddhamANe y| asse sIhe hatthI, asurAINaM muNasu ciMdhe // 43 // TIkartha--asurakumAra vigere daze nikAyanA anukrame cUDAmaNi vigere cinha jANavA. te A pramANe-asurakumAranA mastaka para rahelA mukuTane viSe cUDAmaNinuM cinha, suvarNakumAranA bhUSaNamAM sarpanuM cinha, vidyuta kumAranA bhUSaNemAM vajanuM cinha, suvarNakumAranA bhUSaNamAM garUDanuM cinha, agnikumAranA mukuTamAM ghaDAnuM ci, svanitakumAranA mukuTamAM vardhamAna (zarAvasaMpuTa ) nuM cinha, udadhikumAranA bhUSaNemAM azvanuM cinha, dvIpakumAranA bhUSaNamAM siMhanuM cinha ane dikakumAranA bhUSaNamAM hastinuM cinha jANavuM. prajJApanAmAM kahyuM che ke "asura, nAga, suvarNa, vi ta, agni, dvIpa, udadhi, dizI, pavana ne svanita nAme daza prakAranA bhavanavAsI de che. 1. temanA mukuTa vigere ratnAbhUSaNe cUDAmaNi, nAgaphaNA, garUDa, vaja, pUrNakaLaza, siMha, azva, zreSTha hasti, makara ne vardhamAnavaDe niyukta vicitra cinhavALA hoya che. 2. " upapAtika sUtramAM paNa e ja pramANe kahela che. jeo cUDAmaNiphaNivaje garuDe ghaDa ya assa vaddhamANe ya / mayare sIhe hatthI mevA 54 kahe che te apapATha che, kAraNa ke te upara batAvelA prajJApanA vigerenA pAThane vidhI che-tenAthI jUdo paDe che. 43
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 devAdhikAra.] bhavanapatine varNa vibhAga. have te asurakumArAdine varNavibhAga kahe che - kAlA asurakumArA, nAgA udahI ya paMDurA do vi // varakaNayataviyagorA, huMti suvaNNA disA thaNiyA / / 44 // uttattakaNayavannA, vijjU aggI ya huMti dIvA ya // . sAmA piyaMguvannA, vAyukumArA muNeyavvA // 45 // A baMne gAthA spaSTArthavALI hovAthI TIkAkAre tenI vyAkhyA karI nathI. tene zabdArtha e che ke-"asurakumAra zyAmavarNavALA che. nAgakumAra ne udadhikumAra baMne para (ujajvaLa) varNavALA che. zreSTha tapAvelA kanaka samAna geravarNavALA suvarNa kumAra, dizIkumAra ne svanitakumAra che. tapAvelA suvarNa samAna (kicit rakta) varNavALA vidyuta kumAra, agnikumAra ne dvIpakumAra che ane priyaMgusamAna zyAmavarNavALA vAyukumAra che. 44-45 have emane vastraviSaye varNavibhAga kahe che - asuresu huMti rattA, siliMdhapupphappabhA ya nAgadahI / AsAsagavasaNadharA, huMti suvaNNA disA thaNiyA // 46 // nIlANurAgavasaNA, vijjU aggI ya huMti dIvA y| saMjhANurAgavasaNA, vAukumArA muNeyavvA // 47 // TIkArtha--asurakumAranA prAcu karIne rakta vastro hoya che. nAgakumAra ne udadhikumAranA silindhapuSpa jevA eTale nIlavarNanA vastro hoya che. suvarNakumAra, dizA kumAra ne svanitakumAra azvanA mukhanA phINa jevA varNanA vastrone eTale ghaNe bhAge veta vastrane dhAraNa karanArA hoya che. vidyuta kumAra, agnikumAra ne dviIpakumAra nIlavarNavALA vastrone dhAraNa karanArA hoya che ane saMdhyAnA raMga jevA varNavALA vastra dhAraNa karanArA vAyukumAra hoya che. 46-47 have e bhavanapatinI daze nikAyanA dakSiNane uttara vibhAganA be be IMdro che tenA nAme kahe che camare balI ya dharaNe, bhUyANaMde ya veNudeve ya / tatto ya veNudAlI, harikaMta harissahe ceva // 48 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. | devAdhikAra. aggasiha aggimANava, punna vasiTTe taheva jalakaMte / jalapaha taha amiagaI, bIe miavAhaNe iMde // 49 // velaMbe ya pabhaMjaNa, ghose ceva ya tahA mahAghose / bhavaNavaI iMdANaM, nAmAI havaMti eyAI // 30 // TIkA--dakSiNa ne uttaradizAnA vibhAge asurakumAranA camara ne khila, nAgakumAranA dharaNu ne bhUtAnaMda, suvarNa kumAranA veNudeva ne veNudAlI, vidyutakumAranA hirakAMta ne harisaha, agnikumAranA agnizikha ne agnimANava, dvIpakumAranA puNya ne viziSTha, udadhikumAranA jaLakAMta ne jaLaprabhu, dikumAranA amitagati ne amitavAhana, vAyukumAranA velakha ne prabhajana ane stanitakumAranA ghASa ne mahAdheASa nAmeA jANavA. iMdro 48-49-50 zrI devendrastava prakaraNamAM pAMca gAthAvaDe upara pramANe ja daze nikAyanA e e IMdronA nAmeA kahyA che. te gAthAnI jarUra na jaNAvAthI ahIM lakhI nathI. have kayA iMdranI kyA viSayamAM keTalI zakti che te TIkAkAra kahe che: camara asurakumAranA rAjA ( iMdra ) jabudvIpathI mAMDIne camaracacA rAjadhAnI sudhI jeTaleA avakAzAMtara che teTaleA vaikriyazaktivaDe viSuve lA asurakumAre ane asurakumArikAovaDe satata pUrI zake che. dharaNa nAgakumArAnA adhipati ( IMdra ) vaikriyazaktivaDe viSuvelI eka phaNAe karIne AkhA ja dbIpane AcchAdita karI zake che. suvarNa kumAranA adhipati garUDa athavA veNudeva iMdra jo pAtAnI zakti AravavAnA utsAha kare teA vaikriyazaktithI viSuvelA garUDanI eka pAMkhavaDe AkhA jamRdvIpane DhAMkI dai zake che. dvIpakumAranA rAjA puNya nAme IMdra vaikriyazaktivaDe vikuvalA peAtAnA hastataLavaDe AkhA ja dvIpane AcchAdana karavA samartha thai zake che. udadhikumAranA rAjA jaLakAnta iMdra pAtAnI zaktithI niSpAdana karelI eka jalalaheravaDe AkhA ja budvIpane palALI zake che. amitagati nAmanA dizAkumArane IMdra eka paganI pAnInA prahAravaDe AkhA jaMbudvIpane kapAvI zake che. velamma nAme vAyukumAranA rAjA ( IMdra ) eka pavananA gujAravavaDe AkhA jamUdrIpane bharI dai zake che. stanitakumAranA gheASa nAmaneA iMdra eka tanita( gajA rava )nA zabdavaDe AqhA jabudvIpane badhira ( maherU ) karI zake che. harikAnta nAmanA vidyutkrumArane iMdra eka vidyut( vIjaLI ) nA jhabakArAvaDe AkhA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] bhavanapatinA IdronI zaktinuM pramANa jaMbadvIpane prakAzita karI zake che. agnikumArane agnizikha nAmane iMdra eka agnijavAlAvaDe AkhA jabudvIpane bALI zake che. A prakAranA sAmarthya karatAM uttara bAjunA bali, bhUtAnanda, veNudAli, vaziSTha, jaLaprabha, amitavAhana, prabhaMjana, mahAgheSa, harisaha ane agnimANavaka nAmanA iMdronuM sAmarthya kAMIka adhika jANavuM. have bIjI rIte tenI zaktinI bhAvanA kahe che-bhavanapatinA 20 idromAMthI koIpaNa eka idra potAnI kriya zaktithI vikuvelA kumAra ane kumArikAnA rUpivaDe ticha saMkhyAtA dvIpasamudrone satata avagADha karI devAne samartha che. tema ja temane koIpaNa eka iMdra jaMbudvIpanuM chatra ane merU parvatane daMDa karIne tene DAbA hastavaDe upADe te temAM tene leza paNa prayAsa jaNAya nahIM evI zaktivALA che. A saMbaMdhamAM devendrastava prakaraNamAM upara jaNAvyA pramANe ja bhavanapatinA indronI zaktine sUcavanArI 13 gAthAo che te TIkAmAM ApelI che paraMtu temAM kAMI paNa vizeSa na hovAthI te gAthA ke artha ahIM ApavAmAM Avela nathI. have upara jaNAvelA iMdromAMthI kayA iMdranA tiryagalekamAM kayA dvIpamAM ke samudramAM AvAso che te kahe che--vidyuta kumAranA iMdra harikAnta ne harissahanA A jaMbudvIpamAM anukrame vidyutaprabha ne mAlyavaMta gajadaMta athavA vakSaskAra parvata upara AvAsa che. vAyukumAra ne suvarNakumAranA maLIne cAra IMdronA AvAso puSkaravara dvIpanA madhyamAM rahelA mAnuSattara parvata upara che. dIpakumAra, dikumAra, agnikumAra ne svanitakumAranA maLIne ATha IMdronA AvAso arUNavaradvIpamAM che. asurakumAra, nAgakumAra ne udadhikumAranA maLIne cha IMdronA AvAso arUNavara samudramAM che. kahyuM che ke-"be iMdronA jaMbadvIpamAM, cAra iMdronA mAnuSattara parvata upara, cha IdronA arUNavara samudramAM ne ATha IMdronA aNavaradvIpamAM AvAso che. te A pramANe-asura, nAga ne udadhikumAranA AvAsa arUNavara samudramAM che ne tyAM ja tenI utpAdazamyA che. arthAt tyAM ja upaje che. dvIpa, dizA, agni ane svanitakumAranA AvAso aNavaradvIpamAM che ne tyAM ja tenI utpAdazagyA che. vAyukumAra ne suvarNakumAranA iMdronA AvAsa mAnuSettara parvata upara che. ane harikAnta ne harissaha vidyakumAranA iMdranA AvAsa vidhustra ne mAlyavaMta gajadaMta giri upara jaMbadvIpamAM che." Iti.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. have bhavanapatinA iMdronA sAmAnika ne AtmarakSaka devonuM pramANa kahe checustttthii saTThI khallu, chacca sahassA u asuravajjANaM / sAmANiA u ee, caugguNA AyarakAo // 51 // TIkArtha--asurAdhipati camareMdrane nizcaye 64000 sAmAnika de che, balIMdrane 60000 che. asurakumAranA be IMdro zivAyanA 18 IMdrone cha che hajAra sAmAnika devo che. AtmarakSaka eTale svAMgarakSaka de sAmAnikanI apekSAe tenAthI guNa che. eTale ke asurakumAranA camareMdrane 256000 AtmarakSaka devo che ane balIMdrane 240000 AtmarakSaka de che. bAkInI nava nikAyanA dharaNa vigere 18 iMdrane covIza vIza hajAra AtmarakSaka de che. pa1 - have sAmAnika ne AtmarakSakano prastAva cAlato hovAthI vyaMtaramAM ane jotiSImAM paNa sAmAnikane AtmarakSaka devo keTalA che te kahe che- sAmANiANa cauro, sahassa solasa ya AyarakANaM / patteyaM savesiM, vaMtaravaisasiravINaM ca // 52 // TIkArya-dakSiNa ne uttara baMne dizAnA vyaMtare drone tema ja asaMkheya dvIpa samudrabhAvI caMdrone ane sUryone eTale ke jyotiSInA idrone pratyeke sAmAnika devo cAra cAra hajAra ane AtmarakSaka deva 16-16 hajAra jANavA. para have vaimAnikanA iMdrone sAmAnika ne AtmarakSaka deva keTalA che te kahe che- caurAsII asII, bAvattarI sattarI ya saTTI ya / pannA cattAlIsA, tIsA vIsA dasasahassA // 53 // TIkArtha sAdharmAdhipati zakeMdrane sAmAnika deva 84000 che. IzAna kalpanA adhipati IzAneMdrane 80000 che. sanakumArakalpanA svAmI sanakumAreMdrane 72000 che. mAheMdra kapAdhipati mAhedrane 70000 che. brahmalokeMdrane 60000 che. lAMtakedrane 50000 che. mahAzukeMdrane 40000 che. sahastrAreMdrane 30000 che. AnataprANataMdrane 20000 che ane AraNa amyureMdrane 10000 che. 53 badhA IMdrone AtmarakSaka deve sAmAnikathI caguNa che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 84000 24000 brageMdra devAdhikAra.] idronI amahiSIonI saMkhyA. cAre nikAyanA devonA sAmAnika ne AtmarakSaka devanuM yaMtra (11) vaimAnika sAmAnika AtmarakSaka bhavanapati sAmAnika aMgarakSaka saudharmendra 336000 camareMdra 64000 256000 IzAneMdra 80008 320000 balIdra 10000 240000 sanaskumAreMdra 72000 288000 navanikAyanA | 6000 18 IMdranA darekanA maheMdra 70000 280000 60000 240000 vyaMtara sAmAnikI aMgarakSaka lAMtakedra 50000 200000 dakSiNettaranA | 4000 16000 | maLI 32 iMdranA darekanA mahAzudra 40000 160000 sahastrAreMdra 30000 120000 - jyotiSI | sAmAnika aMgarakSaka AnaprANa 20000 80000 sthira ne cara asaMkhya | 4000 | 16000 caMdra, sUryanA darekanA AraNaamyureMdra 10000 40000 have iMdronI amahiSIonI saMkhyA kahe che. paMca ya chappiya cau cau, adveva kameNa aggmhisiio| asuranAgAivaMtara-joisakappadugiMdANaM // 54 // TIkAW--A gAthAmAM pUrvAdha ne uttarArdha padonI yathAsaMkhya pejanA karavI. te A pramANe--asurakumAranA adhipati camareMdrane ane balIMdrane pAMca pAMca iMdrANuo hoya che ane bIjI nAgakumArAdi nava nikAyanA dharaheMdrAdi 18 IMdrone cha cha IMdrANIo hoya che. vyantarAdhipatione ane jyotiSInA Idrio caMdra tathA sUryone cAra cAra iMdrANIo hoya che. prathamanA be kalpanA sidharma ne IzAnanA IMdrone ATha ATha IMdrANIo hoya che. tenI uparanA devalokamAM devIonI utpatti ja nathI. tema uparanA devalokanA IMdrone kaI parigrahItA devIo paNa nathI. kevaLa viSayecchAnI utpatti samaye yathAyega sadharma ne IzAna devalokamAM utpanna thayelI tene yogya aparigrahItA (gaNikA jevI) devIe tenA upaga mATe tene prApta thAya che. tethI temane agramahiSIone saMbhava nathI. 54
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. A pramANe prasaktAnuprasakta keTalIka vAto kahI, have prastuta kahe che. upara bhavanavAsInA bhavananI vaktavyatA kahI, have vyaMtaranA sthAnenI vaktavyatA kahe che - tiri uvavAIyANaM, rammA bhomanagarA asaMkhejjA / tatto saMkhejaguNA, joisiyANaM vimANAo // 55 // TIkArtha-tiryakamAM upapAta-janma hovAthI tiryoke papAta evI saMjJAvALA vyaMtare kahIe. temanA je nagaro bhUminI aMdara che te asaMkhyAta che. ati manohara-ramaNika che. temAM rahenArA keTalAka upacita karela che pUrva janmamAM puNyane samUha jeNe evA vyaMtara deve zreSTha evI tarUNa vyaMtarIonA gItavAditranA suMdara zabdo vaDe AkarSita thayelA cittavALA nitya pramudita rahetA satA jatA kALane paNa jANatA nathI.' kahyuM che ke - tahiM devA vaMtariyA, varataruNIgIyavAiyaraveNaM / nicaM suhiyA pamuiyA, gayaM pi kAlaM na yANaMti // 1 // (artha upara AvI gayo che.) te vyaMtara saMbaMdhI asaMkhya nagaro karatAM saMkhyAta guNuM tiSka denA vimAno che. e vAta ahIM tene adhikAra nahIM chatAM prastAva teno hovAthI kahela che. 55. have vyantaranA nagarenuM parimANa kahe che- jaMbuddIvasamA khallu, ukkoseNaM havaMti te ngraa| khuDDA khittasamA khallu, videhasamagA u mjjhimgaa||56|| TIkAWte bhUmimAM rahetA vyaMtaranA nagara khalu Iti nizcaye meTA che te jaMbadvIpa jevaDA lAkha yeAjananA jANavA. sarva laghu-nAnAmAM nAnA nagare kSetra samA eTale bharatakSetra jevaDA jANavA ane madhyama pramANavALa mahAvidehakSetra jevaDA jANavA. 56. have te bhUmimAM rahelA nagare kyAM che te kahe che-- hiTThovari joyaNasaya-rahie rayaNAe joyaNasahasse / paDhame vaMtariyANaM, bhomAiM huMti nagarAiM // 57 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra] 45 vyaMtaranI ATha nikAyanA prabheda. TIkArtha-ratnaprabhA pRthivInA prathamanA hajAra ejananA ratnakAMDamAM upara ne heDala so so jana mUkIne vacalA 800 jana pramANa ratnakAMDanA madhya bhAgamAM bhUmi aMtaravarti vyantaronA nagara che. (manuSyakSetranI bahAra dvIpamAM ne samudramAM je vyaMtaranI nagarIo che te jIvAbhigamAdi sUtrothI jANavI) 57. have cantaronI ATha nikAyanA nAme kahe che- pisAyabhUA jarakA ya, rakasA kiMnarA ya kiMpurisA / mahoragA ya gaMdhavA, avihA vANamaMtariyA // 58 // TIkArtha-vananA aMtare te vanAntare temAM thAya te vAnamantarA vyantarA kahIe. te ATha prakAranA che. pizAca 1, bhUta 2, yakSa 3, rAkSasa 4, kinara 5, kiM5rUSa 6, mahAraga 7 ane gaMdharva 8. 58. - have te AThe nikAyanA devanuM vizeSa varNana ane tenA peTabheda kahe che - 1 pizAca-svabhAvathI ja bahoLatAe rUpavaMta, simya darzanavALA, hAthamAM ne DekamAM maNiratnamaya bhUSaNavALA hoya che. te 15 prakAranA chekuSmAMDa 1, pATaka 2, jeSa 3, Anika 4, kAla 5, mahAkAla 6, cekSa 7, acokSa 8, tAlapizAca 9, mukharapizAca 10, adhastAraka 11, deha 12, mahAdeha 13, tuNIka 14, vanapizAca 15. Iti. 2 bhUta-sArA rUpavALA, saumya ane nAnA prakAranuM vilepana karanArA hoya che. tenA nava prakAra che-surUpa 1, pratirUpa 2, atirUpa 3, bhUtattama 4, RnTika 5, mahAaundika 6, mahAvega 7, pratiSkanna 8, AkAzaga 9. Iti. - 3 yakSa-gaMbhIra, priyadarzanavALA, vizeSa mAnenmAna pramANavALA, hAtha paganA taLiyA, nakha, tALu, jIbha ne hoTha jenA rakta che evA, bhAsvara mukuTane dhAraNa karanArA, nAnA prakAranA ratnonA AbhUSaNavALA hoya che. tenA 13 prakAra che-pUrNabhadra 1, mANibhadra 2, tabhadra 3, haribhadra 4, sumanebhadra pa, vyatipAtakabhadra 6, subhadra 7, sarvatobhadra 8, manuSya pakSa 9, dhanAdhipati 10, dhanAhAra 11, rUpayakSa 12, caznottama 13. Iti. 4 rAkSasa-bhayaMkara, bhayaMkara darzanavALA, vikarALa rAtA ne lAMbA heThavALA, tapanIya AbhUSaNovALA ane nAnA prakAranA vilepana karanArA hoya che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ .46 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. tenA sAta prakAra che--bhIma 1, mahAbhIma 2, vizrva 3, vinAyaka 4, jaLarAkSasa 5, rAkSasarAkSasa 6, brahmarAkSasa 7. iti. 2, manA 5 kinnara--sAmyadarzanavALA, sukhamAM adhika rUpazAbhAvALA ane mukuTanA mAlibhUSaNavALA hAya che. te daza prakAranA che-kinnara 1, kapurUSa kipurUSAttama 3, hRdayagama 4, rUpazAli pa, anindrita 6, kinnarAttama 7, 5, 25 8, ratipriya 9, ratizreSTha 10. iti. 6 kiMpurUSa--UrU ne khADumAM adhika rUpazeAbhAvALA, sukhamAM adhika bhAsvara, vividha AbharaNeAthI zaiAbhatA, vicitra puSpamALA ne vilepanavALA hAya che. te duza prakAranA che--purUSa 1, satpurUSa 2, mahApurUSa 3, purUSavRSabha 4, purUSAttama 5, atipurUSa 6, mahAdeva cha, marUtu 8, marUtprabha 9 ane yazasvaMta 10. iti. 7 mahAraga--mahAvegavALA, sAmya, sAmyadarzanavALA, meATA zarIravALA, vistRta ane puSTa skandha ne grIvAvALA, vividha prakAranA vilepanavALA ane vividha AbharaNeAthI bhUSita hAya che. te daza prakAranA che-bhujaMga 1, leAgazAli 2, mahAkAya 3, atikAya 4, skandhazAli 5, maneArama 6, mahAvega cha, maheSvakSa 8, mekAnta 9 ne bhAsvata (bhAsvara ) 10. iti 8 gadha--priyadarzanavALA, rUpavaMta, sArA sukhAkAravALA, sArA svaravALA, mastake mukuTane dhAraNa karanArA ane hAravaDe zAlita hAya che. tenA mAra prakAra che-hAhA 1, hUhU 2, tumburU 3, nArada 4, RSivAdaka 5, bhUtavAdaka 6, kAdamba 7, mahAkAdama 8, , vizvAvasu 10, gItarita 11, gItayaza 12. iti revata have te AThe nikAyanA dakSiNa ne uttara khAjInA je e e iMdro che tenA nAmA kahe che:-- kAle ya mahAkAle, surUvapaDirUvapunnabhadde ya / amaravaimANibhadde, bhIme ya tahA mahAbhIme // 59 // ', kinnarakiMpurise khalu, sappurise ceva tahA mahApurise / aikAyamahAkAye, gIyaraI ceva gIyajase // 60 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] caMtakonA cihno ne varNavibhAga. TIkArtha -dakSiNa dizAnA pizAcane iMdra kALa, uttara dizAne mahA kALa, dakSiNa dizAne bhUtone IMdra surUpa, uttara dizAne pratirUpa, e rIte yakSanA pUrNabhadra ne mANibhadra, rAkSasanA bhIma ne mahAbhIma, kinnaranA kinnara ne kipurUSa, kiMpurUSanA satparUSane mahApurUSa, mahAraganA atikAya ne mahAkAya ane gandhanA gItarati ne gItayaza nAmanA iMdra jANavA. 59-60. have e pizAcAdi nikAnA cinho kahe che -- ciMdhAI kalaMbajjhae, sulasavaDe taha ya hoi khttuNge| asoya caMpae vi ya, nAge taha tuMbarU ceva // 61 // TIkArya -pizAcAdi ATha nikAyanA anukrame A pramANe cinho jANavA. pizAcanA dhvajamAM kadambavRkSanuM cinha, bhUtane sulasa nAmanI vanaspati vizeSanuM cinha, yakSane vaTavRkSanuM, rAkSasane khaTvAMganuM, kinnarone azokavRkSanuM, kipurUSane caMpakavRkSanuM, mahAragane nAgavRkSanuM ane gaMdhane tuMbarUvRkSanuM cinha jANavuM. ( AmAM 7 cinho te vRkSanA ja che. ) 61. have pizAcAdine varNa vibhAga kahe che- sAmAvadAya jarakA, savve vi ya mahoragA sagaMdhavvA / avadAyA kiMpurisA, sarakkhA huMti vanneNaM // 62 // kAlA bhUyA sAmA ya, pisAyA kinnarA piyNgunibhaa| go vimAgo, vaMtarA suravarA TIkArya-zyAma chatAM je avadAta eTale nirmaLa hoya te zyAmAvadAtA kahIe, tevA varNavALA seve yakSa, save mahAraga ane sarve gaMdharvo che. avadAta eTale zubhra-ujavaLa varNavALA kiMpurUSa ane rAkSasa che. bhUta kRSNavarNavALA che, pizAca zyAmavarNanA che ane kinnara priyaMgu sarakhA ( nIla ) varNavALA che. A pramANe varNavibhAga vyantaranA Idrone ( upalakSaNathI te jAtinA devano paNa ) jANa. 62-63. 1 ahIM vANuvyaMtaronI ATha nikAya ane tenA 16 IMdro saMbaMdhI kAMIpaNa hakIkata koipaNa kAraNathI ApavAmAM Avela jaNAtI nathI.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra A pramANe vyantaranA nagarAdinI vaktavyatA kahI, have tiSkanA vimAnanI vaktavyatA kahe che. temAM sAmAnyathI tenA vimAnanI saMkhyA upara kahI che ke vyaMtaronA asaMkhyAtA nagaro karatAM jyotiSkanA vimAne saMkhyAta guNa che. have pratidvIpe ne pratisamudra caMdrAdinI saMkhyA pratipAdana kare che - do caMdA iha dIve, cattAri ya sAyare lvnntoye| dhAyaisaMDe dIve, bArasa caMdA ya sUrA ya // 64 // TIkArtha -ahIM A pratyakSa upalabhyamAna evA jaMbudvIpamAM be caMdro ane be sUryo che. sUra zabda gAthAmAM chevaTe che tethI ahIM caMdra pramANe ja sUryo samajavA, tema ja bIjA lavaNasamudrAdikamAM paNa samajavA. eTale be caMdra ne be sUryano cAra ( pharavApaNuM ) A jaMbadvIpamAM varte che. te vistAra sAthe kSetrasamAsanI TIkAmAM kahela che tethI ahIM pharIne kahetA nathI. eTale te tyAMthI ja jANI levuM. lavaNasamudramAM cAra caMdra ne cAra sUrya che ane dhAtakIkhaMDa dvIpamAM bAra caMdra ne bAra sUrya cAra care che. ahIM lavaNa jevuM khArUM jaLa hovAthI e samudranuM nAma lavaNasamudra jANavuM. 64. have kALodadhi vigeremAM caMdrane sUryanI saMkhyA jANavA mATe karaNa kahe che - dhAyaikhaMDappabhiI, uddiTThA tiguNiyA bhave caMdA / AillacaMdasahiA, aNaMtarANaMtare khitte // 65 // artha -dhAtakIkhaMDathI AraMbhIne eTale tyArapachInA samudra ne dvIpamAM traNa guNA karavA ane tenI agAunA caMdronI saMkhyA bheLavavI. e pramANe anaMtara anaMtara kSetra eTale zrI ne samudramAM caMdranI ane upalakSaNathI sUryonI saMkhyA samajavI. 65. A arthane TIkAkAra spaSTa kare che. TIkArtha -dhAtakIkhaMDa vigere arthAt dhAtakIkhaMDa che AdimAM jene evA dvIpa ne samudromAM udiSTa evA khaMDanA caMdra athavA sUryanI saMkhyAne traNa guNa karI temAM uddiSTa evA caMdrayukta dvIpa ke samudranI agAunA jaMbadvIpane Adi karIne je pUrvanA dvIpo ne samudramAM saMkhyA kahI che te sahita karavA. tethI je saMkhyA Ave teTalI saMkhyAvALA caMdro AgaLanA kALodadhi vigeremAM hoya. te A pramANedhAtakIkhaMDamAM uddiSTa evA caMdro 12 che tene traNa guNa karatAM 36 thAya. temAM prathamanA cha (be jaMbudvIpanA ane cAra lavaNasamudranA)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - devAdhikAra.] manuSyakSetranI bahAra sUrya caMdronI saMkhyA. bheLavavA. eTale 42 thAya. eTalA caMdro kAledadhi samudramAM samajavA. e ja karaNavidhi sUrya mATe paNa samajavI. eTale sUrya paNa 42 samajavA. tyArapachI kAloda samudramAM 42 caMdro che, tene traNa guNa karatAM 126 thAya, temAM prathamanA 18 (be jabUdvIpanA, 4 lavaNasamudranA, 12 dhAtakI khaMDanA ) meLavavA eTale 144 thAya, eTalA caMdrone eTalA sUryo puSkaravara dviIpamAM samajavA. e pramANe bAkInA dvIpa ne samudro viSe e ja kAraNathI saMkhyA mukarara karavI. A saMgrahaNinA mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUri paNa kahe che ke- e pramANe anaMtarAnaMtara kSetra mATe karatAM puSkaravara dvIpamAM 144 caMdro thAya che. " A vyAkhyAna yukta che. zrI caMdraprajJapti, sUryaprajJapti ane jIvAbhigamamAM badhuM puSkaravara dvIpane anusarIne caMdrAdinI saMkhyA saMbaMdhI praznane uttarane lagatuM sUtra upalabhyamAna thAya che. te sUtramAM A pramANe kahela che-gautamasvAmI vIraprabhune pUche che ke puSkaravAra dvIpamAM keTalA caMdra prakAza karatA hatA, prakAza kare che ne prakAza karaze?" prabhu kahe che-"he gatama! 144 caMdro prakAza karatA hatA, prakAza kare che te prakAza karaze-temaja 144 sUrya tapatA hatA, tape che ne tapaze. 4032 nakSatre jati karatA hatA, kare che ne karaze. 12672 mahAgraho cAra karatA hatA, cAra kare che ne cAra karaze. 9644400 keTakeTI tArAo zobhI rahyA hatA, zobhI rahyA che ane zobhI raheze." A ja matalabanI sUrya prakRtimAM paNa traNa gAthAo che. A pramANe badhe puSkaravara dvIpane anusarIne caMdra, sUrya, graha, nakSatra ne tArAnI saMkhyAnA pratipAdaka sUtronA AlAvAo jevAthI nizcaya thAya che ke-sarva dIpi ne samudro mATe A karaNa ja vyApaka che. jyotiSkaraMDaka sUtrane abhiprAya paNa A ja pramANe che. (ahIM tenI be gAthA che temAM paNa e ja matalaba che.) vaLI A saMgrahaNimAM ane kSetrasamAsamAM paNa e ja pramANe sakaLa dvIpasamudragata caMdra ne sUryanI saMkhyA jANavA mATe sUtrakAre karaNa kaheluM che, tethI je manuSyakSetranI bahAra caMdrAdikanI saMkhyA bIjI rIte hota te bIjA AcAryonI jema tenI pratipatti mATe bIjuM karaNa kahyuM hota paNa tevuM kAMI kahela nathI. tethI samajAya che ke-sarva dvIpe ne samudro mATe A karaNane ja anusaravuM. mAtra manuSyakSetranI bahAra sUryo ne caMdro zI rIte rahelA che te caMdraprajJatyAdimAM kahyuM nathI. temAM A pramANe kahyuM che ke-"caMdrane ane sUryane tema ja sUryane ane caMdrane a nya
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 50. zrI bRhatasaMgrahaNi TIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. 50000 yojananuM aMtara che. manuSyalekanI bahAra sUryane ane sUryane tema ja caMdrane ane caMdrane eka lAkha vyAjananuM AMtarUM che. sUrya sUryanA AMtarAmAM caMdra ane caMdra caMdranA AMtarAmAM sUrya rahelA che. te citrAMtara lezyAvALA tema ja zubha lezyAvALAne maMda vezyAvALA che. A pramANe kahela hovAthI saMbhave che ke-sUrya ne caMdro sUcI zreNue rahelA che. paridhinI zreNie eTale pharatA rahelA nathI athavA bahuzruta je rIte artha kare te pramANa che. 65. have manuSyakSetramAM jaMbudvIpathI AraMbhIne anukrame caMdrAdinI saMkhyA kahe chedunni ya cauro bArasa, bAyAlIsA bisattarI ceva / egaMtaradIvudahINa, caMdasaMkhA muNeyavA // 66 // TIkArtha-manuSyakSetramAM ekattara dvipasamudramAM ekAntarita caMdra saMkhyA A pramANe jANavI. upalakSaNathI sUrya saMkhyA paNa te ja pramANe jANavI. te A rIte-be jaMbadrIpamAM, cAra lavaNasamudramAM, bAra dhAtakIkhaMDamAM, beMtALIza kaledasamudramAM ne bahotera puSkaravaradvIpArdhamAM jANavI. 66. have manuSyakSetramAM caMdrasUryanI paraMparA zreNinuM parimANa kahe che. cattAri ya paMtIo, caMdAiccANa maNuyalogammi / chAvaTThI chAvaTThI, hoi ya ikikapaMtIe // 67 // artha-manuSyalekamAM cAra paMktio caMdra sUryanI maLIne jANavI. te ekeka paMktimAM 66-66 nI saMkhyA hoya che. 67. TIkAI-manuSyalekamAM cAra caMdra sUryanI paMktio che. te A pramANe be caMdranI ne be sUryanI. ahIM A pramANe samajavuM-eka sUrya jyAre jaMbudvIpamAM merUnI dakSiNa tarapha cAra care che, tyAre bIje sUrya merUnI uttara tarapha cAra care che. te ja vakhate dakSiNa bhAge dakSiNa bAjunA sUryanI samazreNae pratibaddha evA be sUryo lavaNasamudramAM, cha ghAtakIkhaMDamAM, ekavIza kAladasamudramAM ne chatrIza puSkaravaraddhiIpArdhamAM cAra care che. e ja rIte uttara bAju uttara taraphanA sUryanI samaaNIe pratibaddha evA lavaNasamudra vigeremAM sUryo cAra care che. e pramANe sUryonI be paMkti che tevI ja caMdranI paNa be paMkti che. ekeka paMktimAM caMdra ne sUrya 66-66 hoya che te A pramANe merUnI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] nakSatra ne grahonI paMktionuM parimANa. dakSiNa bAju sUryanI paMktimAM 1 jaMbadvIpamAM, 2 lavaNasamudramAM, 6 ghAtakIkhaMDamAM, 21 kALadasamudramAM ne 36 puSkaravaradvIpArdhamAM-ema sarva saMkhyAe 66 thAya che. e rIte uttara bAjunI sUryanI paMktimAM paNa 66 jANavA. evI rIte judI judI caMdranI paMktimAM paNa 66-66 jANavA. 67. nakSatrane grahanI paMktipratipAdaka evI sUryaprajJaptinI be gAthA nIce pramAchpnnN paMtIo, narakattANaM tu maNuyalogammi / chAvaTThI chAvaTThI ya, hoi ikikiyA paMtI // 68 // chAvattarI gahANaM, paMtisayaM hoi maNuyalogammi / chAvaTThI chAvaTThI ya, hoi ikikiyA paMtI // 69 // A be gAthA anya sthaLanI hovAthI TIkAkAre TIkA karI nathI. eno bhAvAra e che ke manuSyalakamAM nakSatranI paMkita chapana che ane ekeka paMkitamAM nakSatro 66-66 hoya che. manuSyakSetramAM grahonI paMkti eka so ne chetera che. ekeka paMkitamAM nakSatra 66-66 hoya che. 68-69. A jaMbadvIpamAM dakSiNAyana ne uttarAyanane karanArA be sUryanA pratidivasa . paribhramaNa karavA gya kSetrarUpa potapotAnA bimba (vimAna) pramANa viSkabhavALA maMDaLe eka so ne corAzI che. temAM sarvAtyaMtara maMDaLathI mAMDIne sarva bahirvatI maMDaLa sudhI jeTaluM kSetra abhivyApya che te kahe che - savesiM sUrANaM, abhiMtaramaMDalA u bAhiriyaM / hoi abAhA niyamA, paMceva dasuttarasayAiM // 7 // artha-sUryanA sarva atyaMtaramaMDaLathI sarva bAdAmaMDaLa sudhI abAdhA nie pAMca so ne daza jana pramANa che. 70. TIkAtha-sarva sUryonA-sUrya grahaNathI caMdranuM paNa grahaNa karavuM. anyathA jabUdvIpamAM be ja sUryo che eTale sarva sUrya zabdanI anupatti thAya. tethI je jaMbudvIpamAM rahelA sarva sUrya caMdranI sarvAtyaMtaramaMDaLathI AgaLa sarva bAhyamaMDaLa sudhI je abAdhArUpa kSetra che te niyamAM pAMca so ne daza jana che. je sarva atyaMtaramaMDaLe sUryabiMbanA kSetraviSkabhanuM mAna che teTaluM temAM vadhAre
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. samajavuM. eTale jadvIpamAM rahelA cadra ne sUryanuM sAmastyapaNe maDaLakSetranu pramANa 510 yAjana ane ceAjana samajavuM. 70 have caMdra ne sUrya ja mUThThIpanI aMdara keTalA ceAjana Ave che ? ane lavaNusamudramAM keTalA yeAjana jAya che? te kahe che-- pavisei ya uyahimmI, tinneva sayAI tIsaahiyAI / asiyaM ca joyaNasayaM, jaMbuddIvammi pavisei // 71 // aH--lavaNusamudramAM 330 ceAjana praveza kare che-jAya che ane ja budvIpamAM 180 yAjana praveza kare che-Ave che. (lavaNusamudramAM 46 vadhAre samajavAnA che.) TIkA :--cadra athavA sUkSma lavaNusamudramAM 330 ceAjana praveza kare che arthAt sarva khAdya maMDaLa lavaNusamudramAM 330 yeAjana sudhI che eTale tyAM sudhI sUrya ne cadra paribhramaNa kare che. tathA 180 ceAjana ja bUDhIpamAM praveza kare che. arthAt ja dvIpamAM 180 ceAjana praveza karIne sarva abhyaMtara maMDaLe paribhramaNa kare che-cAra care che. sUryanA peAtAnA bimba (vimAna ) pramANu viSNubhavALA 184 maDaLeA che. dareka maMDaLanuM AMtarU e yeAjana pramANa che, enA 183 AMtarA che. caMdranA peAtAnA bimba ( vimAna ) pramANa maMDaLa 15 che, tenA 14 AMtarA che. te dareka AMtarUM 35 yAjana ne trIza ekasaThIyA bhAga tathA eka ekasaDIA bhAganA sAta bhAga karIe evA cAra bhAga (35 1 4 )nuM che. zrI caMdraprajJaptimAM A pramANe ja kahela che. ( te mAgadhI pATha ahIM lakhela nathI.) A ja arthanI pratipAdana karanArI zAstrAMtaranI 4 gAthAo che te TIkAmAM lakhI che. temAM kAMipaNa vizeSa na hAvAthI ahIM lakhela nathI. 184 maMDaLeA paikI 65 maDaLA jamUdrIpamAM che ne 119 lavaNusamudramAM che. zrI jamuddIpaprajJaptimAM kahyuM che ke- he bhagavaMta ! ja budvIpamAM keTalA ceAjana avagAhIne keTalA maMDaLeA rahelA che ?' 'he gAtama ! ja advIpamAM 180 yAjana avagAhIne 65 maMDaLeA rahelA che.' ahIM vRddhavAda A pramANe che ke-' merUnI pUrve niSadhaparvatanI upara 63 maMDaLeA rahelA che ane e maMDaLa hiravarSanI jIvA upara rahelA che. merUnI pazcime nIlaparvatanI upara 63 maMDaLeA rahelA che ane e maDaLa ramyakSetranI jIvA upara rahelA che." tathA ' he bhagavaMta ! lavaNusamudramAM keTalA yeAjana avagAhIne keTalA maMDaLa rahelA che ? ? haigAtama !
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 53 devAdhikAra.] jaMbudvIpamAM ne lavaNasamudramAM maMDaLanI saMkhyA. lavaNasamudramAM 330 ejana avagAhIne 119 maMDaLa rahelA che." A pramANe jaMbudvIpaprajJaptimAM ja kaheluM che. caMdranA jaMbudvIpamAM pAMca ne lavaNasamudramAM daza maMDaLa rahelA che. te bAbata paNa jaMbudviIpaprajJaptimAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta ! jaMbudvIpamAM keTalA jana avagAhIne keTalA caMdranA maMDaLa che?" "he gautama! jaMbadvIpamAM 180 jana avagAhIne caMdranA pAMca maMDaLa rahelA che." "he bhagavaMta ! lavaNasamudramAM keTalA yojana avagAhIne keTalA caMdramaMDaLa rahelA che ?" "he maitama! 330 jana avagAhIne caMdranA daza maMDaLa rahelA che. A pramANe merU parvatathI pUrvamAM ne pazcimamAM jaMbadvIpamAM ne lavaNasamudramAM maLIne caMdranA 15 maMDaLa che ema samajavuM. nakSatronuM ne tArAonuM pratyeke ekeka sadA avasthita maMDala che. tenuM dakSiNAyana ke uttarAyana thatuM nathI.71 (grahanA maMDaLa ATha che te ahIM kahela nathI). have caMdra ne sUryanA paribhramaNanuM svarUpa kahevA mATe sUryaprakRtinI gAthA kahe che - te merupariyaDaMtA, paAhiNAvattamaMDalA ske| aNavaThiyajogajuA, caMdA sUrA gahagaNA ya // 72 // TIkArtha-te caMdra, sUrya ane graho badhA jaMbadvIpagata merUparvatane madhyamAM karIne rAkhIne paryaTana kare che-phare che. te nakSatranI sAthe anavasthita gavALAM hatA satA phare che. eTale ke caMdra, sUrya athavA graho kaI vakhate kaI nakSatranI. saMgAte saMyogamAM Ave che tethI ene mATe cokasa niyama nathI. evI rIte teo merUthI dakSiNAvartapaNe merUnI pradakSiNA karatA satA phare che. je nakSatro ane tArAo sadA avasthita pratiniyata maMDaLavALA che te paNa merUne pradakSiNA detA ja phare che. zrI sUryaprajJaptimAM kahyuM che ke "je nakSatro ne tArAonA avasthita maMDaLa che te paNa merUparvatane pradakSiNAvarta paNe ja cAra care che-phare che." 7ra have manuSyakSetranI bahAranA avasthita (sthira) evA caMdra-sUryonuM apacrALa kahenArI matAntara sUcavanArI prakSepagAthA kahe che - caMdAo sUrassa ya, sUrA caMdassa aMtaraM hoi| A parisaMsAruM, tu gojhADuM mArUM 7re ,
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. TIkArtha -manuSyalakanI bahAra caMdrathI sUryanuM ane sUryathI caMdranuM AMtaruM pacAsa hajAra yojanathI kAMIka adhika-eTaluM che. A gAthA prakSepa che ema kema jaNAya? te kahe che-mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUrie A vAtanI leza paNa sUcanA karI nathI tethI A gAthA prakSepa jaNAya che. A pramANe AgaLa paNa matAntara pratipAdaka gAthA hoya te prakSepa gAthA samajavI. 73 manuSyakSetranI bahAra lAkha lAkha janane AMtare rahelI caMdra-sUryanI paMktine kahenArI matAntaravALI bIjI prakSepa gAthA kahe che - paNayAlasayaM paDhami-lluyAiM paMtIe caMdasUrANaM / teNa paraM paMtIo, chagasattagavuDhio neyA // 74 // artha-manuSyakSetranI bahAra caMdrane sUrya pahelI paMktimAM 145 jANavA tyArapachI dareka paMktimAM cha athavA sAtanI vRddhi jANavI. 74. TIkArtha -manuSyakSetranI bahAra ardha lakSa jana jaIe tyAre caMdrasUryanI pahelI paMkti Ave te paMktimAM paridhi pramANe 145 caMdro ane 145 sUryo hoya, te A pramANe- manuSyakSetrathI AgaLa ardha lakSa ejana jaIe tyAre vRttakSetranuM parimANa 46 lAkha jananuM thAya. tenI paridhi eka koDa pIstALIza lAkha heMtALIza DajAra cAra so ne chatara (14546476) jananI thAya. eTalI paridhimAM kiMcit adhika pacAsa pacAsa hajAra yejanane AMtare rahelA caMdrasUryo 145-145 thAya. tyArapachInI paMktiomAM caMdrasUryanI saMkhyAmAM che athavA sAtanI vRddhi karavI. eTale ke pahelI paMkita pachInI eka paMkitamAM che, bIjI paMktimAM sAta, tyArapachI be paMktimAM cha che, tyArapachI eka paMktimAM sAta, A pramANe dareka paMktimAM vadhatI vadhatI saMkhyA pratidvIpa ne pratisamudra jANavI. A bAbata A pramANe samajavuM ke-puSkaravaradvIpanA uttarArdhamAM pahelI paMktimAM 145 caMdra ne 145 sUrya, bIjI paMktimAM cha cha vadhAravA eTale 151 caMdra ne 151 sUrya, trIjI paMktimAM 7 vadhAravA eTale 158 caMdra ne 158 sUrya, cothI paMktimAM cha vadhAravAthI 164 caMdra ne 164 sUrya, pAMcamI paMktimAM paNa cha ja vadhatA hevAthI 170 caMdra ne 170 sUrya, chaThThI paMktimAM sAta vadhatA hovAthI 177 caMdra ne 177 sUrya, sAtamI paMktimAM cha vadhavAthI 183 caMdra ne 183 sUrya, AThamI paMktimAM cha vadha
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ - * - devAdhikAra.] caMdra sUryanI saMkhyA saMbaMdhI matAMtara. vAthI 189 caMdra ne 189 sUryae pramANe gaNatAM sarva saMkhyAe puSkaravaradvIpanA uttarArdhamAM 1337 caMdra ne 1337 sUryo thAya che. 74 A hakIkta ja gAthAvaDe kahe che - caMdANa savasaMkhA, sattattIsAiM terasa sayAiM / puskaradIviaraddhe, sUrANa vi tattiA jANa // 75 // artha -"puSkaradvIpanA Itara arthamAM caMdra sarva saMkhyAe terase sADatrIza jANavA ane sUryo paNa teTalA ja jANavA." TIkArtha--gAthA sugama che. paNa eTaluM vizeSa samajavuM ke-puSkaravaradvipanA itarAdhe eTale manuSyakSetranI bahAranA arthamAM ema jANavuM. tenAthI anaMtara puSkaravara samudramAM pahelI paMkitamAM ra90 caMdra ne 290 sUryo samajavA. te A rIte-puSkaravaradvIpanA bIjA uttarArdhamAM pahelI paMkitamAM je sUryacaMdranuM parimANa (145 nuM) kahyuM che tethI puSkaravaroda samudramAM pahelI paMktimAM bamaNuM jANavuM. A pramANe tyAra pachInA dvIpa ne samudromAM jANavuM. eTale pAzcAtya dvIpa ke samudranI pahelI paMktimAM jeTaluM caMdra sUryanuM parimANa hoya te karatAM tyArapachInA dvIpa ke samudranI pahelI paMkitamAM bamaNuM jANavuM. tyArapachI badhe bIjI paMkitamAM chanI vRddhi, trIjI paMkitamAM sAtanI vRddhi, tyArapachI be paMkitamAM cha cha nI vRddhi ne ekamAM 7 nI vRddhi, tyArapachI pAchI bemAM cha chanI vRddhi--ema tyAM sudhI samajavuM ke te dvIpa ke samudranI chellI paMkita Ave. A mata digaMbarane saMmata evA karmaprakRtiprAbhUtamAM batAvela hovAthI digaMbarane samaja. 75. have karaNanI vibhAvanAmAM je prasiddha matAntara che tene pratipAdana karanArI prakSepa gAthA kahe che - A bIje matAntara samAja) coAlasayaM paDhami-lluAe paMtIe caMdasUrANaM / teNa paraM paMtIo, cauruttariA ya vuDDIe // 76 // artha--"puSkaravaradvIpanA uttarArdhamAM prathama paMkitamAM caMdra ne sUrya maLIne 144 hoya che. tenI pachI dareka paMkitamAM cAra cAranI vRddhi karavI."
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [devAdhikAra. TIkAtha-manuSyakSetranI AgaLa pacAsa hajAra jana jaIe tyAre caMdra-sUryanI pahelI pharatI paMkita Ave. temAM 7ra caMdra ne 72 sUrya hAya. kahyuM che ke te mAnuSettara parvatathI pa0000 ejana jaIe tyAre pahelI paMktimAM 72 caMdra ne 72 sUrya hAya." te pahelI paMktimAM caMdra ne sUryanuM paraspara aMtara eka lAkha, eka hajAra ne sattara jana tathA rajana hoya. A parimANu zI rIte AvyuM te samajAve che- pahelI paMkti mAnuSattara parvatathI 50000 pejane che. tyAM eka bAju 50000 tema bIjI bAju paNa 50000 vadhavAthI eka lAkha ejanane viSkabha vadhe. lAkha jananI paridhi 316rara7 jana thAya. (zeSa vadhArAnI vivakSA karI nathI) A paridhine manuSyakSetranI paridhimAM nAkhIe. manuSyakSetranI paridhi 14230249 yojananI che tethI be aMka bhegA karatAM 14546476 jana thAya. tene caMdrasUryanI saMkhyA 144 nI che te vaDe bhAMgIe eTale eka lAkha, eka hajAra ne sattara Ave. zeSa 28 vadhe tethI tene ane bhAgahAya rAzI 144 che tene cAravaDe bhAMgIe-apavartana karIe eTale sAta chatrIzIA bhAga Ave. eTaluM prathama paMkitamAM caMdra ne sUryane aMtara hoya ane tethI bamaNuM caMdracaMdrane tema ja sUryasUryane aMtara hoya. te ja vAta gAthAvaDe kahe che - bAvattari caMdANaM, bAvattari sUriyANa pNtiie| paDhamAe aMtaraM puNa, caMdA caMdassa larakadugaM // 77 // vyAkhyA sugama hovAthI karI nathI. vizeSa e che ke-caMdracaMdranuM ne sUrya sUryanuM aMtara be lAkha yeAjana upara 2034 jananuM jANavuM. A pramANe sarva paMktimAM paridhinA parimANanI bhAvanA karIne vivakSita paMktigata sUrya ne caMdranI saMkhyA vaDe bhAgAkAra kare. e pramANe karatAM je AMka Ave teTaluM caMdrasUryane athavA sUryacaMdrane paraspara AMtarUM jANavuM. ane je dvIpa athavA samudra jeTalA lAkha jana vistAramAM hoya teTalI caMdrasUryanI paMkita jANavI. 77. te ja vAta gAthAvaDe kahe che-- jo jAiM sayasahassAiM, vittharo sAgaro a dIvo vaa| tAvAya ta, paMtago sUrA 78 | je dIpa ne samudrane jeTalA lAkha yojanane vistAra hoya teTalI tyAM caMdra ne sUryanI paMktio jANavI."78.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] sUryacaMdranI matAMtara pramANe saMkhyA. (sugama hevAthI TIkA karela nathI.) have upara jaNAvela mata pramANe pratidvIpa ne pratisamudramAM caMdra-sUryanI saMkhyAnuM parimANa jANavA mATe karaNa kahe che - gacchottara saMvaggo, uttarahINammi parikave aaii| aMtimadhaNamAijuaM, gacchaddhaguNaM tu savvadhaNaM // 79 // artha -je dvIpa ke samudramAM jeTalI paMktio hoya tyAM sudhI ga7 eTale jA, kAraNa ke uttarottara paMktimAM cAra cAra vadhAravAnA che paNa jeTalI paMkti gayo ho tenI saMkhyAne cAre guNa, guNune chellA cAra bAda kara. pachI je saMkhyA rahe tene prathamanI saMkhyAmAM lepana kara. eTale chellI paMktinI siMkhyA Avaze. pachI te aMtima dhanane prathamanI saMkhyA yukata kara ane jeTalI paMkita gaye ho tenA ardhavaDe guNa-guNAkAra kara, eTale te dvIpa athavA samudranA sUrya ne caMdranI sarva saMkhyA Avaze. 79 TIkArtha -je kIpe athavA samudra te jeTalA lAkha jananA vistAravALo hoya teTalI sUrya-caMdranI paMkita hoya tyAM sudhI ja ane jeTalI paMkti jA tenI saMkhyAne cAravaDe guNa ane chellA cAra temAMthI bAda kara. pachI je saMkhyA rahe tene prathama paMkitanI saMkhyAmAM kSepana kara. eTale chellI paMktimAM keTalA sUrya--caMdra hoya te saMkhyA Avaze. pachI te chellI saMkhyAne pahelI saMkhyA yukata kara. karIne jeTalI paMkti gaye che tenA ardhavaDe tene guNa guNAkAra kara. eTale sarvadhana arthAt vivakSita dvIpa athavA samudramAM sarvapaMktigata sUrya-caMdranuM parimANa Avaze. te karI batAve che- puSkaravaradvIpanA uttarArdhamAM tenuM parimANa ATha lAkha jananuM hovAthI ATha paMkitao hoya eTale AThane gaccha kahevAya. tene dareka paMktimAM cAra cAra vadhatA hovAthI cAre guNatAM 32 Ave, temAMthI chellA 4 bAda karIe, eTale bAkI 28 rahe te prathama paMkitagata 144 nI saMkhyAmAM umerIe eTale 172 thAya. eTalA puSkaravaradIpanA uttarArdhamAM AThamI paMkitamAM samudita caMdra ne sUrya hoya. have te 172 nI saMkhyAne prathamanI paMkitagata 144 nI saMkhyA saMyukta karIe eTale 316 thAya. tene gacchanI AThanI saMkhyAnA ardha cAravaDe guNIe
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. eTale 1ra64 ghAya. eTalA puSkaravaradvIpanA uttarArdhamAM sarva saMkhyAe caMdrane sUrya hoya, tathA puSkaravada samudramAM te 3ra lAkha yojana vistAravALo hovAthI 32 paMkitao sUrya-caMdranI che, eTale 3rane gaccha tene vadhatA catuSkavaDe guNatAM 128 Ave temAMthI chellA 4 bAda karatAM 124 rahe. tene prathamanI paMktinI 176nI saMkhyAmAM bheLavIe eTale 300 thAya. eTalA puSkaravara samudranI chelI batrIzamI paMkitamAM caMdra ne sUrya hoya. te saMkhyAmAM prathamanI paMkitanI 176nI saMkhyA che te bheLavIe eTale 476 thAya. tene gacchanI saMkhyA je 3ranI che tenA ardha 16 vaDe guNIe eTale 7616 Ave. eTalA puSkaravara samudramAM sarva saMkhyAe samudita karelA caMdra ne sUryo hoya. A pramANe sarva dvIpane samudramAM caMdrane sUryanI saMkhyA jANavA mATe karaNa karavuM. 79 upara pramANe bane matAntara pratipAdaka prakSepa gAthAo vyAkhyA sahita kahI, have prastuta hakIkata sAthe anusaMdhAna kare che. temAM dvIpa ne samudramAM caMdra ne sUryanI saMkhyA jANavA mATe bAjaraammi. e gAthAnI vyAkhyAvaDe prathamanI saMkhyAne traNagaNuM karIne pAchalI saMkhyA bheLavavI. eTalA te te dvIpa ne samudramAM caMdra ne sUrya hoya. Avo graMthakAra ne prAcIna TIkAkArano abhiprAya che te sUcavyo. have dvIpa samudronI saMkhyAnuM parimANa jANavA mATe kahe che - uddhArasAgarANaM, aDDAijANa jattiA smyaa| duguNA duguNapavitthara-dIvodahi huMti evaiyA // 8 // TIkArtha -adhe che trIjuM jemAM te ardhatRtIya arthAt be ane ardha eTale aDhI uddhAra sAgaropamanA-je uddhAra sAgaropamanuM svarUpa pUrve cothI gAthAmAM batAvavAmAM Avela che tenA jeTalA samaya che, teTalA dvIpo ne samudro che. te kevA che? bamaNa bamaNA vistAravALA eTale pUrva pUrvanA vistArathI bamaNuM bamaNa pramANuvALA che, te A rIte-jaMbadvIpane vistAra eka lAkha jana. A jana pramANaguLanipanna jANavuM. kahyuM che ke--nApuvimA mirg pamAna-parvata, pRthvI ne vimAnAdi zAzvata padArtha pramANagaLavaDe mApavA.' tyArapachI be lAkha ejananA viSkalavALo lavaNasamudra, cAra lAkhane dhAtakI khaMDa, ATha lAkha yajanane kALadasamudra, seLa lAkha yeAjanano puSkaravaradvIpa, 32 lAkha ejanane puSkaravarATa samudra-A pramANe pUrvalA pUrvalA karatAM bamaNuM bamaNa vistAravALA dvIpa ne samudro tyAM sudhI jANavA ke yAvat
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] manuSyakSetranuM pramANu. 58 asaMkhya kaTAkoTI janavALA svayaMbhUramaNa dvIpathI svayaMbhUramaNa samudra bamaNa pramANavALo che. 80 dvIpa ne samudronuM parimANa kahyuM, have keTalA dvIpa ne samudrovALuM ne keTalA jananA parimANavALuM manuSyakSetra che te kahe che- aDDAijjA dIvA, dunni samuddA ya mANusaM khittaM / paNayAlasayasahassA, vikhaMbhAyAmao bhaNiaM // 81 // artha --aDhI dvIpa ne be samudrarUpa manuSyakSetra che, te laMbAI paheLAImAM pistALIsa lAkha janapramANa kahyuM che. 81. TIkArtha -aDhI dvIpa te A pramANe-jaMbudvIpa, dhAtakIkhaMDa ne puSkaravaradvIpa ardha, be samudra te lavaNasamudrane kALadasamudra. e badhAne ekatra karIe eTaluM manuSya saMbaMdhI kSetra, teTalAmAM ja manuSyanuM janma-maraNa thavAno saMbhava hovAthI jANavuM. temAM bharatAdi 45 kSetramAM ane pa6 aMtaradvIpamAM manuSyanA janmamaraNe thAya che e to prasiddha ja che. samudra ane varSadhara parvatAdikamAM prAya: janma ghaTatuM nathI. maraNa te saMharaNathI athavA vidyA ke labdhinA vazathI tyAM pitAnI meLe janAranuM saMbhave che. manuSya kSetranI bahAra manuSyane janma thaye nathI, thato nathI ane thaze nahi. je kadi koI deva, dAnava athavA vidyAdharane pUrvAnubaddha vairanA niryAtana mATe evI buddhi thAya ke A manuSyane A sthAnathI upADIne manuSyakSetranI bahAra pheMkI dauM ke jethI te tyAM UrdhvazeSapaNe zoSAI jAya ane marI jAya. tathApi kAnubhAvathI ja tene pAchuM kaI paNa kAraNe buddhimAM parAvartana thAya ke jethI te saMharaNa ja na kare athavA saMharaNa karela hoya to pAcho ahIM lAvIne mUke, tethI paNa manuSyakSetranI bahAra manuSya maraNa paNa pAmyA nathI, pAmato nathI ne pAmaze paNa nahIM. jaMghAcAraNa athavA vidyAcAraNa munie paNa je naMdIzvara dvIpAdikamAM jAya che. te paNa tyAM rahyA satA maraNa pAmatA nathI, paraMtu manuSyakSetramAM AvIne ja maraNa pAme che, tethI ja aDhI dvIpa ne be samudra pramANa manuSyakSetra kahevAya che. te manuSyakSetranuM pramANa keTaluM che te kahe che-jULajAtyA aDhI dvIpa ne be samudra pramANa manuSyakSetra laMbAI ne pahoLAImAM tIrthakara-gaNadharee pIstALIsa lAkha jana pramANe kaheluM che. te kevI rIte?
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [devAdhikAra. prathama budvIpa telamAM taLelA puDalAnA AkAravALo ane tyArapachInA lavaNasamudra vigere bamaNA-pramANavALA valayAkRtivALA che. temAM eka dizAe puSkaravADhIyAI vistAramAM ATha lAkha yojana, kALodasamudra ATha lAkha yojana, dhAtakIkhaMDa cAra lAkha yojana, lavaNasamudra be lAkha jana. sarva saMkhyAe rara lAkha vaijana. teTalA ja bIjI bAjue 22 lAkha jana. be maLIne 44 lAkha temAM eka lAkha jaMbudvIpanuM pramANa bheLavatAM manuSyakSetranuM pramANa 45 lAkha thAjana thAya che. 81. have keTalAka dvipanAM nAme sAkSAt be gAthAvaDe kahe che - jaMbuddIvo dhAyai, purakaradIvo ya vAruNivaro ya / khIravaro vi ya dIvo, ghayavaradIvo ya khoyavaro // 82 // naMdIsaro ya aruNo, aruNavAo a kuMDalavaro ya / taha saMkharuyagabhuya (ga) vara-kusakuMcavaro tao dIvo // 83 // TIkArtha-pahele jaMbadvIpa, tyArapachI bIje dhAtakIkhaMDa, trIjo puSkaravaradvIpa, cothe vArUNIvara, pAMcame kSIravara, chaThTho vRtavara, sAtame Izuvara, AThama naMdIzvara, navame arUNa, tyArapachI arUNapapAta-eTale arUNane-arUNazabdane upa ketAM samIpa hovAthI tenI pachI pAta zabda umeratAM arUNapapAta. te AvI rIte-dazame arUNavara, agyArame arUNuvarAvabhAsa, tyArapachI jema arUNa zabdanI tripratyavatAratA kahI che tema kuMDaLAdi zabdanI paNa kahevI. kemake sUtro te sUcanA mAtranA karanArA ja hoya che. te A pramANe-bAramo kuMDaLa, teramo kuMDaLavara, caMdame kuMDaLavarAvabhAsa. ema jabudvIpathI AraMbhIne dvIpanA anukrame nAme samajavA. AnI pachI je zaMkhAdi nAma che te jema tema kahelA che paraMtu tene mATe tripratyavatAratA te samajavI. te A pramANezaMkha, zaMkhavara, zaMkhavarAvabhAsa, bhujaga, bhujagavara, bhujagavarAvabhAsa, kuza, kuzavara, kuzavarAvabhAsa, kaica, phreMcavara, kacavarAvabhAsa-A pramANe tripratyavatAratA nAmanI tyAM sudhI samajavI ke yAvat devadvIpanI agAu sUryavarAvalAsa nAme dvIpa Ave. 82-83. e badhA dvIpa pratyeka ekeka valayAkAra samudravaDe veSTita che, tenA nAma A pramANe--
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] samudro saMbadhI hakIkata. jaMbuddIve lavaNo, dhAyaisaMDe ya hoi kAloo | netALa TIvALa, ti sarisanAmayA raddI // 84 // TIkA :--jaMbudrIpanI pharatA valayAkAre rahelA lavaNa nAmanA samudra che, dhAtakI khaMDanI krUratA kALeAda samudra che. tyArapachInA puSkaravara vigere dvIpAnA pariveSTaka-vIMTIne rahelA samudro badhA dvIpAnI sadaza nAmavALA che. te A pramANe-puSkaravara dvIpanI krUratA valayAkAre rahelA samudra puSkaravarAda nAmanA, vArUNivara dvIpanI pharatA vANivarAda samudra. ema yAvat svayaMbhUramaNa dvIpanI pharatA svayaMbhUramaNa nAmanA samudra jANavA. 84. have A vAtanA upasaMhAra karatA satA kahe che-- evaM dIvasamuddA, duguNA duguNA bhave asaMkhejA / bhaNio ya tiriyaloe, sayaMbhuramaNodahI jAva // 85 // 1 TIkA :--e rIte upara kahyA pramANe dvIpA ne samudro pUrva pUrva dvIpa samudranI apekSAe amaNA amaNA vistAravALA asaMkhyAtA che. yAvat chelle svayaMbhUramaNa nAmanA samudra che. A pramANe tiolAkanI hakIkata tIrthaMkaragaNadharAe kahelI che. 85. ahIM manuSyakSetra 45 lAkha yeAjana pramANu kahyuM te prasaMge khIjuM paNa kAMika kahe che---- paNayAlIsaM lakA, sImaMtaya mANusaM uDu sivaM ca / apaTTANo sabaTTa - siddhi dIvo imo larakaM // 86 // hatuM // aH--pIstALIza lAkha ceAjana pramANa sImaMtaka narakAvAsA, manuSyakSetra, urdu nAmanuM iMdraka vimAna ane siddhikSetra ( siddhazilA ) che. ane lAkha ceAjana pramANu apratiSThAna narakAvAsa, sarvArthasiddha vimAna ne A ja buddhIpa che. TIkA :--ratnaprabhA pRthivInA pahelA prastaTamAM sarva madhyavatI sImantaka nAmanA narakAvAsA, manuSyakSetra ane sAme zAna devaleAkanA valayamAM prathama prastaTamAM sarva madhyavartI uDu nAmanuM iMdraka vimAna che te tathA siddhakSetra-e cAre vAnA dareka laMbAi ne paheALAimAM 45 lAkha yeAjana pramANa che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 62. bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ devAdhikAra. tathA sAtamI naraka pRthvImAM apratiSThAna nAmane iMdraka narakAvAse che te, pAMca anuttara vimAnamAM sarvamadhyavattI sarvArthasiddha nAmanuM mahAvimAna che te ane sarva dvIpa samudramAM atyaMtaravastI dvipa jaMbudvipa che te-e traNe vAnA pratyeka laMbAIne pahoLAImAM lAkha yeAjana pramANa che. 86. have samudramAM rahelA jaLanuM svarUpa kahe che- pattearasA cattAri, sAyarA tinni huMti udayarasA / avasesA ya samuddA, ikurasA huMti nAyavvA // 87 // TIkartha -cAra samudro pratyeka rasavALA eTale judA judA rasavALA che te A pramANe-eka madirA jevA rasavALo (vArUNivara), bIje kSIra (dUdha) samAna rasavALo (kSIravara ), trIje ghI samAna rasavALo (vRtavara) ane tho lavaNa samAna rasavALo (lavaNasamudra) jANavo. traNa samudra udakarasavALA eTale varasAdathI prApta thayela jaLa jevA jaLavALA (kAleda, puSkaravAra ne svayaMbhUramaNa) jANavA. bAkInA samudro naMdIzvara samudra vigere bhUtasamudra sudhInA savera Izurasa jevA jaLavALA jANavA. catutakathI mizra tribhAgavartita Izurasa jevA madhura pANIvALA e samudro jANavA. 87. have pratyeka rasavALA cAra ne udaka rasavALA traNanA nAme kahe che-- vAruNivara khIravaro, ghayavara lavaNo ya huMti ptteyaa| kAloya puraskarodahi, sayaMbhuramaNo ya udayarasA // 88 // artha-vArUNIvara, kSIravara, vRtavarane lavaNa e cAra pratyeka rasavALA jANavA, ane kALoda, puSkaravAda ane svayaMbhUramaNa e traNa udakarasavALA jANavA. TIkAtha-vArUNIvara, kSIravara, kRtavara ane lavaNAda-e cAra samudra pratyeka rasavALA arthAt judA judA rasavALA che. te A pramANe-sujAta-sArA evA paramadravyathI sanmizra evI madirAnI jevA svAdu jaLavALo vArUNIvara samudra che. cothA bhAge khAMDathI sanmizra karelA gAyanA dUdha jevA svAdavALA jaLayukta kSIravara samudra che. sArI rIte kahelA taratanA banelA gAyanA ghI jevA 1 ikSuvara samudra paNa tevo ja samaja.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] samudromAM matsya saMbaMdhI hakIkata. 63 svAdu jaLavALA dhRtavara samudra che ane lavaNa sarakhA svAdu jaLavALA lavaNeAda samudra che. kALAdhi, puSkaravarAdhi ane svayaMbhUramaNa e traNa samudro sAmAnya udaka jevA udakavALA che. emAM eTaluM vizeSa samajavuM ke kALAda samudranuM pANI aDadanA rAzi jevA zyAma varNavALuM ne gurUpiraNAmavALu-bhAre che. puSkaravAda samudranuM pANI hitakArI, pathyakArI, tanupariNAma-halakuM ane sphaTikanA varNa jevu ujvaLa che. svayaMbhUramaNu samudranuM pANI paNa tevuM ja che. 88 have te samudromAM matsyA che tenA zarIranuM pramANa kahe che-- lavaNe paMcasayAI, sattasayAI tu huMti kAloe / joaNasahassamegaM, sayaMbhuramaNammi macchANaM // 89 // TIkA--lavarNAdhimAM matsyAnuM utkRSTa zarIrapramANa pAMca seA ceAjananuM che. kALeAdhimAM sAta seA ceAjananuM che ane svayaMbhUramaNa samudramAM eka hajAra ceAjananuM che. A ceAjana utsedhAMgulanA samajavA; kAraNa ke zarIranA pramANamAM khadhe utsedhAMzula ja levAnu kahela che. 89. have mastyAnA saMbhava AzrI kahe che-- lavaNe kAlasamudde, sayaMbhuramaNe ya huMti macchAo / avasesasamuddesu, natthi u macchA ya mayarA vA // 90 // TIkA lavaNeAdadhimAM, kALAdhimAM ane svayaMbhUramaNa samudramAM pracura matsyA rahelA che. upalakSaNathI bAkInA magarAdi jaLacara jIvA paNa temAM ghaNAM hAya che ema samajavu. bAkInA samudromAM prAye matsyA ne magaro hAtA nathI eTale kAcabA vigere paNa hAtA nathI. 90 prAye nathI-ema kahevAthI zuM samajavuM? te kahe che-- natthi tti paurabhAvaM, paDucca na u savvamacchapaDiseho / appA sesesu bhave, na hu te nimmacchayA bhaNiA // 91 // TIkA --ahIM sthi 3 macchA tha mayA yA ema pUrve 90mI gAthAmAM kahyuM che te pracura bhAvane laine samajavuM. eTale prAcuye karIne khIjA samudromAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. matsyAdika hAtA nathI--sarvathA hAtA nathI ema na samajavuM. eTale temAM matsyA ke makarAdinA sarvathA niSedha na samajavA. arthAt khAkInA samudromAM matsyAdi avazya hAya che paNa alpa hAya che. te badhA samudro sarvathA jaLacara jIva rahita che ema tIrthaMkara gaNudharIe kaheluM nathI. A saMbaMdhamAM saMskRta kSetrasamAsamAM paNa A pramANe kahyuM che-vaLAchosvayaMmUDamAM vadhumatsya chapA naitare. ' lavaNa, kAleAda ne svayaMbhUramaNa bahu matsyakacchapavALA che, khIjA bahu matsyakacchapavALA nathI.' arthAt alpa mayAdivALA che. have sadaza visardeza nAmeAvALA dvIpa samudranA yugala kahe chejNbuu lavaNo dhAyaI, kAloya purakarAi julAI | 'vAruNi khIraghayakkhU, naMdIsaro aruNadIvRdahI // 92 // TIkA --ja buDhIpa ne lavaNusamudra tathA dhAtakIkhaDa ne kAleAdra samudra e e dvIpeAdadhinA yugala visaLza nAmavALA jANavA ane puSkaravara vigere dvIpA ne samudronA yugala sadaza nAmavALA jANavA. te lezamAtra dekhADe che. vArUNIvara dvIpa vArUNIvara samudra, kSIravara dvIpa ne kSIravara samudra, dhRtavara dvIpane dhRtavara samudra, ikSuvara dvIpa ne ikSuvara samudra, naMdIzvara dvIpa ne naMdIzvara samudra ane arUNuvara dvIpa ne arUNavara samudra ityAdi. 92 pUrva sALa dvIpa ne samudronA nAmeA kahelA che, have bAkInA nAmeA kahe cheaabhrnnvtthgNdhe, upalatilae a pauma nihirayaNe / vAsaharadahanaIo, vijayA varakAra kappiMdA // 93 // kurumaMdaraAvAsA, kUDA narakatta caMdasurA ya / deve nAge jaske, bhUe a sayaMbhuramaNe ya // 34 // a--AbharaNu, vastra, gaMdha, utpala, tilaka, padma, nidhi, ratna, varSa dhara, druha, nadI, vijaya, vakSaskAra, kalpedro, kurUkSetra, merU, AvAsa, kUTA, nakSatrA vigerenA nAmeA tathA caMdra, sUrya, deva, nAga, yakSa, bhUta ane svayaMbhUramaNa -e pramANe nAme jANavA. TIkA--je AbharaNanA nAmeA che-hAra, ahAra, kanakAvaLI, ratnAvaLI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] dvIpa-samudronA nAmanuM varNana. vigere, je vastronA nAmo cherezamI vigere, je gaMdhanA nAmo che-koSTapuTa vigere, je utpalanA nAme che-jaLarUha, caMdrodyota vigere, tilaka vigere je vRkSonA nAme che, zatapatra, sahastrapatra vigere je padmanA nAme che, nava nidhAnanA je nAme che, cAra raste je cakravatIne hoya che tenA nAma che, kSulla himavaMtAdi varSadhara parvatanA nAme che, padmAdi drahonA nAma che, gaMgA, sidhu vigere nadIenA nAme che, kacchAdi vijayanA nAme che, mAlyavaMtAdi vakSaskAranA nAme che, saudharmAdi kapanAidronA zakAdi nAme che, devakurU, uttarakurU tathA pAMca merUnA nAme che, zakrAdi saMbaMdhInA merUparvatanI samIpe je AvAso che tenA, kSudrahimavaMtAdi parvato para je kUTo che tenA, kRttikAdi nakSatronA, caMdra-sUryonA upalakSaNathI te zivAya bIjA je je zubha nAmo che te te nAmanA tripratyavatAra dvIpasamudro jANavA. te A pramANe-hAradvIpa, hArasamudra, hAravaridvIpa, hAravarasamudra, hAvarAvibhAsaddhIpa, hAravarAvabhAsasamudra-ema tripratyavatAra nAme tyAM sudhI kahevA ke thAvat devadvIpanI agAu sUryavarAvabhAsasamudra che. zrI jIvAbhigamasUtranI cUrNimAM kahyuM che ke "arUNAdi dvIpasamudra tripratyavatAra yAvat sUryavarAvabhAsa samudra sudhI che." tyArapachI devIpa ne devasamudra, nAgadvIpa ne nAgasamudra, yakSadvIpa ne yakSasamudra, bhUtadvIpa ne bhUtasamudra ane chelle svayaMbhUramaNadIpa ne svayaMbhUramaNasamudra samaje. e pAMca devAdika dvIpa ne devAdika samudra eka rUpavALA ja che, temAM tripratyavatAratA nathI. zrI jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke "deva, nAga, yakSa, bhUta ne svayaMbhUramaNuM ekeka nAmavALA ja kahevA, temAM tripratyavatAra nathI." marajItharathare emAM prathama vibhakti chete pachI vibhaktinA arthamAM jANavI. prAkRtamAM e pramANe vibhaktine vyatyaya thAya che. ahIM jaMbadvIpa nAmanA asaMkhyAtA dviIpa jANavA, lavaNasamudra nAmanA asaMkhyAtA samudro jANavA, ema tyAM sudhI ke yAvat sUrya varAbhAsa nAmanA asaMkhyAtA dvIpa ne asaMkhyAtA samudro jANavA. prAMte je pAMca devAdika dvIpa ne, devAdika samudro kahyA che te nAmanA ekeka ja kopane samudra samajavA. te nAmanA bIjA dvIpa samudro jANavA nahIM. zrI jIvAbhigamamAM kahyuM che ke he bhagavaMta! jabUdvIpa nAmanA keTalA dvIpa samajavA ?uttara-"he gautama ! jaMbudvIpa, nAmanA asaMkhyAtA dvIpa kahyA che. ema yAvat sUravarAvabhAsa samudra sudhI. asaMkhyAtA samajavA. " "he bhagavaMta ! devadvIpa keTalA che?" "he gatama! devadvIpa eka ja che." ema daze (pAMca dvIpa ne pAMca samudro) eka nAmavALA jANavA. 93-94.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. A pramANe prasaMgopAt dvIpa-samudronI vaktavyatA kahI, have nakSatrAdi tiSThadevAdhipati caMdronI ane tenA parivAranI saMkhyA kahe che aTThAsIiM ca gahA, aTThAvIsaM ca huMti nrkttaa| egasasIparivAro, etto tArAgaNaM vucchaM // 95 // TIkArtha_eka caMdrane parivAra maMgaLAdi 88 graho ane abhijitAdi 8 nakSatrarUpa samajavo. have tenA parivArabhUta tArAgaNa keTalo che te kahe che. 95. pratijJAtana nirvAha kare che- chAvadvisahassAiM, nava ceva sayAiM pNcsyraaiN| sasIrivAra, tArA vahivaTI 26 artha--chAsaTha hajAra nava sane paMcotera kroDAkoDa-eTalA tArAo eka caMdranA parivArabhUta samajavA. TIkArtha- eka caMdrano tArAgaNarUpa parivAra chAsaTha hajAra navaso ne potera kaDAkoDI samajavo. ahIM ziSya zaMkA kare che ke je eka caMdrano eTalo tArAgaNarUpa parivAra che te manuSyakSetramAM 132 caMdro che te badhAne parivAra vicAratAM ghaNo thaI jAya. ane manuSyalokamAM tika merUparvatathI pharatA 1121 jana mUkIne cAra care che to eTalA tArAgaNa manuSyakSetramAM samAveza kema thaI zake?" tene uttara Ape che ke-"A bAbatamAM be mata che. eka matavALA kahe che ke-"koTAkoTi evI saMjJA keTInI ja samajavI ema pUvAcAryamAM prasiddha che tethI 6675 kroDa ja tArAgaNa samaja, koDAkoDa samajavo nahIM." bIjA matavALA kahe che ke-"tArAgaNanA vimAna svarUpe karIne teTalA koDaja samajavA; paraMtu je tArAnA vimAnanuM pramANa "parvata, pRthvI, vimAnAdi pramANuMguLa mApavA-samajavA." ema kaheluM che te pramANe samajIe to tema samajavuM, paNa je te vimAna useMdhALe mApIe to koTAkoTI samajavA." A vAta pitAnI buddhithI kahela nathI paraMtu zrI vizeSaNavatI nAmanA pajJa graMthamAM tenA kartA AcArya mahArAjAe (zrI jinabhadragaNikSamAzramaNe)ja kahyuM che ke keTalAka kaDAkaDIne kapaNe saMjJAMtara ja (kaDInI bIjI saMjJA ja) mAne che ane bAjA tArAnA vimAnanuM pramANa utsadhAMguLanuM kahIne keDAcheDIne ja svIkAre che. 96.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] tiSkanA vimAnane AkAra have cadrAdinA vimAnanA saMsthAnuM svarUpa ane pramANu kahe che- addhakaviThThagasaMThANa-saMThiyA phAliAmayA rammA / joisiANa vimANA, tiriaMloe asaMkhijjA // 97 // artha--adhakaThAnA saMsthAna saMsthita-tevA AkAravALA, sphaTikamaya ane ramya-manahara evA tiSIonA vimAne tiryakamAM asaMkhyAtA che. 7. TIkAtha-sarva caMdrAdi tiSkanA vimAne adhakaThAnA saMsthAne saMsthita eTale ardhA karelA koThAnA AkAravALA che. ahi ziSya prazna kare che ke "je badhA jyotiSkanA vimAne ardhA karelA kaThAnA AkAre saMsthita che te caMdra ne sUryanA vimAne ati sthaLa (meTA) hevAthI udayakALe ane astakALe athavA tika bhramaNa karatAM kema tevA AkAravALA dekhAtA nathI? ApaNuM upara atyaMta uMce rahelA geLa ja dekhAya che. ardhakaThAnA AkAravALA mAthA upara dUra rahelA hovAthI parabhAga eTale uparano bhAga na dekhAtAM goLa ja hoya ema dekhAya che. tene uttara Ape che ke ahIM ardhakaThAnA AkAravALA vimAne kahyA che tethI badhI rIte-badhI bAjue tevA AkAravALA samajavA nahIM paNa mAtra tenI pITha eTale taLIyuM ja tevuM samajavuM. te pITha upara caMdrAdinA prAsAde che te prAsAda keIka tevA AkAravALA che ke jethI pIThanI saMgAte manyA satA ghaNekhara geLa AkAra thAya che. ane te bahu dUra hovAthI ja ekAMte lokene geLa (samavRtta) dekhAya che, tethI ardhakaThAne AkAra kahe che temAM deSa nathI." A saMbaMdhamAM sUtrakAra ja pajJa vizeSaNavatI graMthamAM AkSepa (prazna) pura:sara kahe che ke- caMdra sUryanA vimAne ardhakaThAnA AkAravALA che te te udaya ne asta samaye tema ja tirjI kSetramAM rahyA satA (bhamatA satA) tevA AkAravALA kema dekhAto nathI ?" tene uttara Ape che ke-"caMdra-sUryanA vimAnanuM uttAna karelA ardhakaThAnA AkAravALuM pITha eTale taLIyuM ja che. tenI upara tenA prAsAde che tethI ALekhamAM vRtta jaNAya che ane bahu dUra hovAthI samavRtta (goLa) jaNAya che." Iti. tathA badhA tiSkanA vimAne sphaTika maNimaya che. ramya-ramaNika cakSu tathA manane pramoda utpanna kare tevA che, te badhA vimAno ticchalAkamAM uparanA 110 ejanamAM (790 thI 900 sudhImAM ) che. A pramANe kahevAvaDe tenuM svarUpa kahyuM. e vimAnanI saMkhyA saMbaMdhI vicAra karatAM te asaMkhyAtA che. Ama kahevAvaDe tenI saMkhyAnuM pramANa kahyuM. 97
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. have caMdrAdinA vimAnanuM pramANa pratipAdana karatA satA kahe che - egaTTi bhAga kAUNa, joyaNaM caMdamAi paMcaNhaM / mAyAma visaMma, 3 ceva luchAmi che. 28 TIkAtha-pramANAMzuLaniSpanna evA eka jananA ekasaTha bhAga buddhivaDe karIne caMdrAdinA eTale caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAnA-e pAMcenA vimAna laMbAI, pahoLAI ne uMcAImAM keTalA keTalA bhAga pramANa che? te kahe che. 98 have pratijJAtane nirvAha kare che- chappannA aDayAlA, addha gAu ya tahaddhagavyaM / AyAmaM vikhaMbha, AyAmaddhaM ca uccattaM // 99 // artha -ekasaThIyA 56 bhAga, ekasaThIyA 48 bhAga, ardhayojana, eka gAu ane ardhagAu A pramANe caMdra, sUrya, graha, nakSatra ne tArAnA vimAno AyAma ne vijhaMbha samajo ane AyAma karatAM ardha uccatva samajavuM. TIkArtha:-caMdranA vimAnane AyAma ne viSkabha-laMbAI ne pahoLAI jananA ekasaThIA 56 bhAganI, sUryanA vimAnanI 48 bhAganI, grahanA vimAmonI ardha jananI, nakSatranA vimAnanI eka gAunI ane tArAnA vimAmonI ardha gAunI samajavI. sarva tiSkanA vimAnanI uMcAI pitapatAnA vimAnanA AyAma karatAM ardha samajavI. te A pramANe caMdranA vimAnanI uMcAI ekasaThIA 28 bhAganI, sUryanA vimAnanI 24 bhAganI, grahanA vimAnanI uMcAI eka gAunI, nakSatranA vimAnanI uMcAI ardha gAunI ane tArAnA vimAnanI uMcAI ? gAunI eTale 500 dhanuSyanI samajavI. ahIM je tArAnA vimAnanA AyAma-viSkabhanuM pramANa ardha gAunuM ane uccatva DuM gAunuM kahyuM che te utkRSTa sthitivALA tArAdeva saMbaMdhI vimAnanuM samajavuM. je jaghanya sthitivALA tArAdeva che tenA vimAnanuM parimANa-AyAma vidhvaMbhamAM 500 dhanuSyanuM ane uMcAImAM 250 dhanuSyanuM samajavuM. A saMbaMdhI tattvArthabhASyamAM upara pramANe ja kahela che tethI te pATha ahIM lakhyuM nathI. 99 (upara pramANe parimANa manuSyakSetramAM rahelA tiSkanA vimAnanuM che.) have manuSyakSetranI bahAra rahelA caMdrAdinA vimAnanuM parimANa kahe che -
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] sthira tiSkanA vimAnanuM parimANa. mANusanagAo bAhi, caMdAIyA tdddhprihaannaa| gaiThiibheeNa ime, ambhitarabAhirA neyA // 100 // arthamAnuSattara parvatanI bahAra rahelA caMdrAdikanA vimAne aMdaranA karatAM ardhaparihANivALA arthAta ardhapramANuvALA jANavA. A caMdrAdika atyaMtaranA ne bahAranA gati ne sthitinA bhedavaDe judA samajavA. 100 TIkAtha-mAnuSottara parvatanI bahAra je caMdrAdinA vimAna rahelA che te tadardhaparihIna jANavA arthAt pUrve kahI gayelA caMdrAdinA vimAnathI AyAma, vijhaMbha ne uccatvamAM adhahIna jANavA. tene sAra A pramANe-manuSyakSetranI aMdara rahelA caMdrAdinA vimAnonuM-AyAma, viSkrabha ne uccatvanuM je parimANa kaheluM che te karatAM ardha AyAma, vidhvaMbhane uccatva jANavuM. te batAve che. caMdranA vimAnane AyAma ne viSkabha ekasaThIA 28 bhAgane, sUryanA vimAnano 24 bhAga, grahanA vimAnane eka gAuna, nakSatranA vimAnane 3 gAune ane utkRSTa sthitivALA tArAonA vimAnane DuM gAune tathA jaghanya sthitivALA tArAonA vimAnane ? gAune eTale 250 dhanuSyane jANo. have uMcAI kahe che. caMdranA vimAnanI ekasaThIyA 14 bhAganI, sUryanA vimAnanI 12 bhAganI, grahanA vimAnanI ardha gAunI, nakSatranA vimAnonI 3 gAunI utkRSTa sthitivALA tArAonA vimAnanI 250 dhanuSyanI ane jaghanya sthitivALA tArAonA vimAnonI 125 dhanuSyanI jANavI. have manuSyakSetramAM rahelA ane tenI bahAra rahelA caMdrAdimAM paraspara vizeSatA zuM che? te kahe che. manuSyakSetramAM rahelA ane manuSyakSetranI bahAra rahelA caMdrAdikamAM gati rithatinA bhedavaDe vizeSatA samajavI. arthAt manuSyakSetramAM rahelA caMdrAdika niraMtara jaMbadvIpanA merUnI pharatA pharanArA samajavA ane manuSyakSetranI bahAranA sadA avasthita (sthira) samajavA. A meTo bheda che.100 have ahIMthI keTale uMce caMdrAdinA vimAne cAra care che te kahe che- dharaNiyalAo samAo, sattahiM nauehiM joyaNasaehiM / hiTillo hoi talo, sUro puNa aTThahiM saehi // 101 // TIkArtha -rUcakapradezarUpa dharaNitaLathI 790 jana sarvathI nIce - tiSka vimAnanuM taLa jANavuM. sUrya sarakhA dharaNitaLathI 800 pejane samajavo. 101
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Co A jhaS zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. aTThasae ya asIe, caMdo nava ceva hoi uvaritalo / joaNasayaM dahuttara-bAhallaM joisassa bhave // 102 // artha:-ATha se ne eMzI pejane caMdra samajo ane 900 pejane uparitaLa samajavuM. A pramANe 110 yajana bAhamAM tiSka che. TIkAtha-sarakhA dharaNitaLathI upara eMzI adhika ATha so jana jaIe tyAre (880 pejane) caMdranuM vimAna che. navase jana pUrNa jaIe tyAre uparitaLa eTale sarvoparitana tiSka vimAnanuM pratara Ave che. A pramANe hovAthI tiSyanuM uMcapaNanuM bAhulya (jADAI) 11. lejananuM thAya che. te A pramANe-sAta se nevuM bhejane tiSka vimAnanuM nIcenuM taLa che ane paripUrNa 900 pejane tenuM uparitaLa che. eTale tenuM aMtara 110 ejana pramANa che. - ahIM keIka jinamatAvalaMbI tArA, sUrya, graha, caMdrane nakSatronuM avasthAna A pramANe kahe che. pRthvItaLathI 70 jana uMce jaIe tyAre sarvathI nIce nabhastaLamAM tArAnA vimAne rahelA che. tArAnA paTalathI daza yojana jaIe tyAre sUryanuM vimAna che. tenAthI 80 jana upara jaIe tyAre caMdranuM vimAna che. tyAMthI 4 jana jaIe tyAre nakSatronuM paTala che. tyAMthI 4 pejane budhanuM paTala che. tyAMthI traNa traNa yojane zukranuM, gurUnuM, bhAmanuM (maMgaLanuM) ane maMdasaMjJAvALAnuM (zaninuM) paTala anukrame rahela che. e pramANe gaNatAM 10-80-4-4-3-3-3-3 maLIne kula 110 ejana thAya che. gaMdhahastisUri sUryanI nIce maMgaLa cAra care che ema kahe che. haribhadrasUri tiSkanA nIcenA taLe bharaNi vigere nakSatro ane uparane taLe svAti vigere nakSatro che ema kahe che. temanI karelI A saMgrahaNinI vRttimAM A pramANe kahela che--sattafTuM - aNasaehiM upi hiDillo hoi talo tti, bharaNimAi joisapayaro bhvtiityrthH| tathatinA svAtyuttare tirAM pratA tiA ( artha upara AvI gayo che) A bAbatamAM tattva kevaLI jANe. 102 have kayA nakSatra kema bhame che? te kahe che - savvabhitarabhII, mUlo puNa savvabAhiro bhamai / sabbovariM ca sAI, bharaNI puNa savvahiTimiyA // 103 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ GT devAdhikAra.] manuSyakSetramAM caMdrasUryanI saMkhyA. TIkArtha-nakSatranA maMDaLamAM abhijit nakSatra sarvathI atyaMtaramAM cAra care che, mULa nakSatra sarva nakSatranA maMDaLanI bahAra cAra care che tathA sarva nakSatranI upara svAti nakSatra cAra care che ane sarvathI nIce bharaNI nakSatra cAra care che. zrI jaMbadvIpaprajJaptimAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta! jaMbadvIpamAM 28 nakSatramAM kayuM nakSatra sarvanI aMdara cAra care che ? kayuM nakSatra sarvanI bahAra cAra care che? kayuM nakSatra sarvenI nIce cAra care che? ane kayuM nakSatra sarvanI upara cAra care che?" tene uttara Ape che ke- he gautama! abhijit nakSatra sarvanI atyaMtara cAra care che, mULa nakSatra sarvanI bahAra cAra care che, bharaNI nakSatra sarvanI heThe cAra care che ane svAti nakSatra sonI upara cAra care che." iti 103. have manuSyakSetramAM keTalA caMdra ne sUrya che te kahe che- battIsaM caMdasayaM, battIsaM ceva sUriANa sayaM / sayalaM maNussaloaM, bhamaMti ee payAsaMtA // 104 / / TIkArya-132 caMdra ne 132 sUryo-eTale eTalA caMdro ne sUyA sakaLa manuSyalokamAM prakAza karatA satA bhame che. te 132 zI rIte te kahe che. be caMdra ne be sUrya jaMbudvIpamAM, cAra cAra lavaNasamudramAM, bAra bAra dhAtakIkhaMDamAM, beMtALIza beMtALIza kALodasamudramAM, ne tera tera puSkaravarArdhamAM ema sarva maLIne 13ra caMdra ne 13ra sUrya che. 10. have cara tiSyaka keTaluM merUnI abAdhAe-merUthI dUra rahIne cAra care che te ane sthira jayotizcaka keTalI alakanI abAdhAo-alakAkAzanI aMdara (kAkAzamAM) raheluM che te kahe che- ikkArasikavIsA, sayamikkArAhiyA ya ikkArA / merualogAbAhiM, joisacakaM carai ThAi // 105 // TIkArtha:-ahIM yathAsaMkhe padanI yejanA karavI. te A pramANe-agyAra se ne ekavIza jana merUnI abAdhA apAMtarALarUpa karIne manuSyalakattI tiSyakra cAra care che. ane agyAra so ne agyAra yojana alokanI abAdhAapAMtarALarUpa karIne eTale eTalA jana akAkAzanI aMdara-tenAthI dUra sthira tiSka rahela che. 105.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. have jaMbudvIpathI vyatirikta zeSa dvIpa samudramAM graha, nakSatra ane tArAenuM pramANa jANavAno upAya kahe che - rikaggahatAraggaM, dIvasamudde ya icchase nAuM / tassa sasIhi ya guNiyaM, rikaggahatAragaggaM tu // 106 // TIkAtha--ahIM agrazabda parimANavAcI che. je dviIpa ke samudramAM nakSa tranuM parimANa, grahanuM parimANa ke tArAnuM parimANa jANavAnuM che te dvIpa ne samudra saMbaMdhI caMdranI saMkhyA vaDe eka caMdranA parivArabhUta nakSatra, grahane tArAnuM je parimANuM kaheluM che tenI sAthe guNAkAra karo. guNAkAra karavAthI je saMkhyA Ave teTaluM te dvIpa athavA samudramAM nakSatra, graha ane tArAnuM parimANa jANavuM. je lavaNasamudramAM nakSatra, graha ne tArAnuM parimANa keTaluM che te jANavAne IcchatA ho te lavaNasamudramAM cAra caMdra che tethI eka caMdranA parivArabhUta aThThAvIza nakSatra che tene cAre guNavA. eTale 112 Avaze teTalA lavaNasamudramAM nakSatre jANavA. grahe eka caMdranA parivArabhUta 88 hoya che tene 4 vaDe guNatAM 35ra thAya teTalA graho lavaNasamudramAM jANavA. tArAo eka caMdranA parivArabhUta 6675 kalAkeDI che tene cAre guNatAM 267900 kaDAkeDI Ave eTalA tArAo lavaNasamudramAM jANavA. A saMkhyA sUcavanArI be gAthA TIkAmAM kahelI che, paraMtu tene bhAva upara AvI gayela hovAthI te gAthAo lakhI nathI. lavaNasamudra pramANe dhAtakIkhaMDAdikane mATe paNa parivAra samajavo. 106. have je Abhigika devo tiSkanA vimAnone vahana kare che tenI saMkhyAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che - solasa ceva sahassA, aTTa ya cauro ya donni ya shssaa| joisiANa vimANA, vahAMta devA u eviaa|| 107 // TIkArtha--ahIM caMdrAdika vimAne che ke tevA prakAranA jagatasvabhAvathI ja nirAlaMbapaNe AkAzamAM phare che ane rahe che, paraMtu kevaLa tenA je Abhi gika deve che te tevA prakAranA nAmakarmanA udayathI pitAnI samAna jAtivALAne tema ja pitAthI hIna jAtivALAne pitAnI saMskRti vizeSa batAvavA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 devAdhikAra.]. jatiSkanA vimAnane vahana karanAra. mATe pitAne zreSTha mAnatA satA harSathI bharapUrapaNe satata vahanazIla evA caMdrAdinA vimAnanI nIce rahIne keTalAka siMhanA rUpa, keTalAka hAthIne rUpa, keTalAka vRSabhanA rUpa ne keTalAka azvanA rUpa karIne te vimAnene vahana kare che, te A pramANe jema ahIM kaI tathAvidha Abhiyogya nAmakarmanA upabheganA bhAjana evA sevako (dAsa) samAna jAtivALA athavA hInajAtivALA, pitAnA pUrva- paricita manuSyane ame A ApaNuM suprasiddha nAyakanA (svAmInA) mAnItA sevake chIe evI potAnI skrIti (moTA) batAvavA mATe badhA svAcita evuM kArya pramudita citte kare che, tema caMdrAdinA Abhigika de tevA prakAranA Abhigya nAmakarmanA upaganA bhAjana hatA satA samAna jAtivALA athavA hInajAtivALA bIjA devane pitAnuM mahatva batAvavA mATe "juo! ame kevA samRddha chIe ke jethI sakaLalokaprasiddha evA caMdrAdikanA vimAnonuM vahana karIe chIe." Ama kahetA satA pitAnA AtmAne bahu mAnatA satA upara gAthAmAM kahelI saMkhyA pramANe caMdrAdikanA vimAnane vahana kare che. tatvArthabhASyakAra kahe che ke A jyotiSkanA vimAne sthitie prasakta avasthita gativALA che chatAM potAnI addhi vizeSa dekhADavA mATe tenA Abhigika de nitya gatimAM AnaMda pAmatA satA caMdrAdinA vimAnane vahana kare che. tenI saMkhyA A pramANe caMdra ne sUryanA vimAnane soLa soLa hajAra de, grahanA vimAnane ATha ATha hajAra deve, nakSatranA vimAnane cAra cAra hajAra deva ane tArAnA vimAnane be be hajAra devo vahana kare che. 107 A vAtane ja spaSTa karatA satA kahe che ke - sasiraviNo ya vimANA, vahaMti devANa solasa sahassA / gaharikatAragANaM, aTTha caukaM dugaM ceva // 108 // artha sugama che. upara lakhAI gayela che. 108 have kevAM rUpa dhAraNa karIne deve kayAM rahyA satA vahana kare che te kahe che - purao vahati sIhA, dAhiNao kuMjarA mahAkAyA // paJcacchimeNa vasahA, turagA puNa uttare pAse // 109 // 10 -
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. aH--AgaLa athavA pUrve siMharUpadhArI devA, dakSiNa bAjue mATA zarIravALA hastIrUpadhArI deve, pazcime vRSabharUpadhArI devA ane uttare azvarUpadhArI devA vimAnanI nIce rahIne vahana kare che. 74 TIkA :--AgaLa agrabhAge vimAnanI nIce rahIne siMharUpadhArI devA caMdra saMbaMdhI vimAnane vahana kare che. vimAnanI dakSiNa mAjI tenI nIce rahIne moTA zarIravALA hAthInu rUpa dhAraNa karIne vimAnanuM vahana kare che, pazcima mAjI vimAnanI nIce rahIne vRSabhanu rUpa dhAraNa karIne vimAnanuM vahana kare che ane uttara khAju vimAnanI nIce rahIne azvanu rUpa dhAraNa karIne vahana kare che. temAM caMdranu ne sUryanuM vimAna siMhAdi rUpa dhAraNa karIne cAra cAra hajAra devA vahana kare che. te A pramANe-cAra hajAra siMharUpadhArI, cAra hajAra hastIrUpa dhArI, cAra hajAra vRSabharUpadhArI ane cAra hajAra azvarUpadhArI ema eka dara sALa sALa hajAra devatA caMdranA vimAnane ane sUryanA vimAnane vahana kare che. grahanu vimAna e be hajAra devatA, nakSatranuM vimAna hajAra hajAra devatA ane tArAnuM vimAna pAMca se| pAMca se| devatA cAre dizAe rahIne vahana kare che. sUryaprajJaptimAM A pramANe ja adhikAra kahelA che tethI te pATha ke artha ahIM lakhyA nathI. 109 A pramANe caMdrAdinA vimAnanuM vahana karatA deve maDhDhAnmatta strI jema viziSTa ( tAlaDhAra ) AmaraNanA bhArane jANatI nathI tema vimAnanA bhArane vahana karavAnu mAnatA nathI. ( e vimAna tA jagatasvabhAve ja cAlyA kare che ) have merUnI pradakSiNA daine cAlatA caMdrAdinI gatinI tAratamyatA kahe che-- caMdehiM ravI sigghA, raviNo u bhatre gahA u sigghayarA / tatto na ttArUM, nahiM tu tArAo // 10 // TIkA caMdrathI zIghragativALA sUrya che, sUryathI zIghratara gativALA graheA che, tenAthI zIghratara gativALA nakSatrA che, tenAthI zIghratara gativALA tArAo che. gAthAmAM ca zabda che te anukta samuccayAthe che tethI budhathI zIghragativALA zukra, zukrathI maMgaLa, maMgaLathI bRhaspati ane bRhaspatithI zanaizcara zIghragativALA che ema samajavu. 110 nIcenI gAthAmAM uparanI gAthAnA tAtparya ja kahelA che- --
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ upa devAdhikAra.]. tiSka saMbaMdhI vizeSa hakIkta. savvappagaI caMdA, tArA puNa hu~ti savvasigghayarA / eso gaIviseso, tiriyaMloe vimANANaM // 111 // artha-sarvathI alpa gativALA caMdra che ane sarvathI zIdhratara gativALA tArA che. A gatinuM vizeSapaNuM tiryagalekamAM tiSkanA vimAna AzrI samajavuM. 111. gAthA sugama hovAthI TIkA karelI nathI. have caMdrAdinI RddhinI tAratamyatA kahe che- appadviA u tArA, nakattA khalu tao mhbiiaa| nakattehiM tu gahA, gahehiM sUrA tao caMdA // 112 // TIkArtha-sarvathI a5 addhivALA tArA che, tArAthI mahaddhika nakSatra che, tenAthI mahaddhika graha che, grahothI mahaddhika sUryo che, sUryothI mahaddhika caMdro che. A badhA zreSTha padmanA garbha samAna gera (ujvaLa) varNavALA, viziSTa vastrAbharaNavALA, mukuTathI maMDita mastakavALA hoya che. temAM kevaLa caMdranA mukuTanA agra bhAge prabhAmaMDaLavALuM caMdramaMDaLAkAra cihna hoya che. sUryone sUrya maMDaLAkAra, grahone grahamaMDaLAkAra, nakSatrone nakSatramaMDaLAkAra ane tArAone tArAmaMDaLAkAra cihna hoya che. tattvArthabhASyamAM kahyuM che ke -" mukone viSe-ziramukuTane agrabhAge rahelA prabhAmaMDaLa sarakhA ujvaLa sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArAmaMDaLarUpa potapotAnA cihnothI virAjamAna kAMtivALA tiSko che." 112 have tArAnA vimAnanuM paraspara aMtara kahe che- paMceva dhaNusayAI, jahannayaM aMtaraM tu tArANaM / do ceva gAuAI, nivAghAeNa ukkosaM // 113 // artha--tArAonuM jaghanya aMtara pAMca so dhanuSyanuM hoya che ane utkRSTa aMtara nircAghAtapaNe be gAunuM hoya che. TIkA-jaMbadvIpamAM tArAonA vimAnanuM parvatAdinA vyAghAtane abhAve jaghanya aMtara pAMca se dhanuSyanuM hoya che ne utkRSTa be gAunuM hoya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. (devAdhikAra. vyAghAte te jaghanya aMtara ra66 jananuM che ane utkRSTAMtara 1rara4ra jananuM che. sUryaprajJaptimAM be prakAranAM aMtara che ema kahIne vyAghAte aMtara jaghanya ne utkRSTa A pramANe ja kahela che. 113 (A pramANe vyAghAtanA aMtaranuM kAraNa TakAmAM batAvyuM nathI, paraMtu te A pramANe samajavuM. varSadhara parvata uparanA kUTa mathALe 250 jana lAMbA-pahoLA che tenAthI ATha yojana dUra rahIne tArA cAra care che. tethI be bAjunA ATha ATha jana 250 mAM bheLavatAM 266 jananuM vyAghAte jaghanya aMtara samajavuM. utkRSTa aMtara merUparvata AzrI samajavuM. te A rItemerU parvata jamIna upara daza hajAra jana vistAravALo che. te 790 jana uce rahelA tArAnI zreNIe daza hajArathI ocho thAya che paraMtu te na gaNatAM tenAthI 1121 yojana baMne bAju mUkIne tArAo cAra care che tethI be bAjunA 224ra daza hajAramAM bheLavatAM 12242 yejana thAya. eTaluM vyAghAte utkRSTa aMtara jANavuM.) - have manuSyakSetranI bahAra rahelA caMdra ne sUryonuM paraspara aMtara kahe che- sUrassa ya sUrassa ya, sasiNo sasiNo ya aMtaraM diLaM / bAhiM tu mANasanaga-ssa joyaNANaM sayasahassaM // 114 // artha-sUryasUrya ane caMdracaMdrane mAnuSottara parvatanI bahAra lAkha lAkha jananuM AMtarUM jANavuM. TIkAtha-mAnuSettara nAmanA parvatanI bahAra sUryasUrya ane caMdracaMdrane paraspara aMtara tIrthakara gaNadharee pUrNa eka lAkha yAjananuM dIThuM che-kahyuM che. te A pramANe-caMdrAMtarita sUrya ne sUryAtarita caMdra manuSyalakanI bahAra rahelA che. tenuM paraspara aMtara anyUna pacAsa hajAra jananuM che. zrI sUryaprajJaptimAM e ja pramANe kahyuM che. A pramANe hovAthI caMdracaMdrane ane sUryasUryane lAkha ejananuM aMtara thAya che. 114. have manuSyalakanI bahAra caMdra ne sUryonuM paMktie avasthAna kahe che - sUratariA caMdA, caMdaMtariA ya diNayarA dittaa| - vinaMtarA , susa maMtA thaze zarU5
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] rAhu saMbaMdhI hakIkata. TIkArtha-naralakanI bahAra paMktimAM rahelA sUryAtarita caMdra ane caMdrAMtarita sUrya zobhI rahyA che. dIsa eTale bhAsvara che. te caMdrasUryo kevA che? citrAMtara lephsAvALA-eTale prakAzarUpa lezyA jenI vicitra che evA che. temAM citratA caMdro sUryAtarita hovAthI ane sUryo caMdrAMtarita hovAthI che. vaLI te citratA caMdra zIta kiraNavALo hovAthI ane sUrya uNa ramivALe hovAthI che. lezyAvizeSa pradarzita karavA mATe kahe che-sukhalezyAvALAne maMda vezyAvALA che. temAM caMdra sukha lezyAvALA che. eTale caMdra zItakALAdimAM manuSyalokamAM ekAMta zIta razmivALo hoya che te ahIM na samajavo. sUrya maMda lephsAvALA che eTale manuSyalakamAM grISma RtumAM-nidAgha samaye sUrya atyaMta uSNa razmivALo hoya che tema ahIM nathI. ahIM maMda vezyAvALA hoya che. tattvArthaTIkAmAM zrI haribhadrasUri kahe che ke -atyaMta zIta caMdra nathI, atyaMta uSNa sUryo nathI. baMne sAdhAraNa lezyAvALA che. 115. have jenA saMparkanA vazathI zukalakRSNa pakSamAM yathAyogya caMdramaMDaLanI vRddhi-hAni jaNAya che te saMbaMdhI vaktavyatA kahe che- kinhaM rAhuvimANaM, niccaM caMdeNa hoi avirahiyaM / vAyunatta, hiTTA raMsa taM vararU. 226 ' artha--rAhunuM vimAna kRSNavarNanuM hoya che. te avirahitapaNe niraMtara caMdra sAthe rahe che. te caMdranI nIce cAra aMgula aprAptapaNe cAra care che. - TIkArtha--ahIM rAhu be prakAranA che. parvarAha ane nityarAhu temAM parvarAha tene kahIe ke je kadAcita akasmAta AvIne potAnA vimAnavaDe sUryanA vimAnane athavA caMdranA vimAnane aMtarita kare che. e pramANe aMtarita karyo sate lekemAM grahaNa evI prasiddhi thAya che. e parvarAha jaghanyathI ne utkRSTathI jeTale kALe caMdra sUryano uparAga (grahaNa) kare che te kSetra mAsanI TIkAmAM ame kahela hovAthI ahIM pharIne kahetA nathI. je nityarAhu che tenuM vimAna kALuM che te tevA prakAranA jagatasvabhAvathI caMdranI sAthe nitya avirahitapaNe caMdranA vimAnanI nIce cAra aMgula che. rahIne cAra care che. te kRSNapakSamAM pratipadA (vadi 1) thI AraMbhIne pratidivasa ekeka caMdranI kaLAne potAnA paMdaramA bhAgavaDe uparanA bhAgathI AraMbhIne Avare che ane zukalapakSamAM pratipadA (zudi 1) thI AraMbhIne te ja krame
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ muun zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. dararoja ekeka kaLA khullI kare che, tethI jagatamAM caMdramaMDaLanI hAnivRddhi dekhAya che, paraMtu svarUpe te caMdramaMDaLa avasthita ja che. 116 tinA vimAnanI vaktavyatA kahI, have vaimAnika devonA vimAna saMbaMdhI vaktavyatA kahe che - battIsaTThAvIsA, bArasa aTTha ya cauro syshssaa| AreNa baMbhalogA, vimANasaMkhA bhave esA // 117 // TIkArtha-brahmalokanA caramabhAga parvatathI arvAka eTale sidharma devalethI brahma devaloka paryata A pramANe vimAnonI saMkhyA che-saMdharma devalokamAM 3ra lAkha vimAna che, IzAna develekamAM 28 lAkha vimAna che, sanatakumAra devalokamAM 12 lAkha vimAna che, mAheMdra devalokamAM 8 lAkha vimAna che ane brahma devalokamAM cAra lAkha vimAna che. 117 tathA- pannAsa catta chacceva, sahassA laMtasukkasahassAre / sayacauro ANayapA-Naesu tinnAraNaJcuyae // 118 // TIkArtha -A gAthAnA arthamAM pUrvArdhamAM devalokanA krame karIne saMkhyAnA padanI yejanA karavI. te A pramANe-lAMtaka kakSamAM 50000, mahAzuka kalpamAM 40000 ane sahastrAra kalpamAM cha hajAra vimAne jANavA. AnataprANata bemAM bheLA 400 vimAne jANavA ane AraNa--amRta be devalokamAM bheLA traNa so vimAne jANavA. 118 tathA- ikkArasuttaraM hiTimesu, sattuttaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae, paMceva aNuttaravimANA // 119 // . TIkAtha:-adhastana traNa greveyakamAM bheLA maLIne 111, madhya greveyakatrikamAM bheLA maLIne 107 ane uparima raiveyakatrikamAM 100 ane sarvaparyatavatI chelA prastaTamAM pAMca anuttara vimAne jANavA. jenI uttare eTale pachI athavA jenAthI zreSTha vimAna bIjuM kaI nathI tene anuttara kahIe evA anuttara vimAne pAMca che. 119 have sarva vimAnanI ekaMdara saMkhyA kahe che -
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 . T devAdhikAra.] devalokamAM dara prastaro che te viSe. 9 culasIi sayasahassA, sattANauI bhave shssaaii| tevIsaM ca vimANA, vimANasaMkhA bhave esA // 120 // artha:-corAzI lAkha, sattANa hajAra ne vevIza eTalI sarva vimAnanI saMkhyA jANavI. 120 TIkArtha - anaMtara kahelI traNa gAthAmAM kahelA vimAnanI sarva saMkhyA rAzI lAkha, sattANu hajAra ne vevIzanI jANavI. e badhA vimAne gaMdhane AzrIne surabhigaMdhavALA, sparzane AzrIne mAkhaNa karatAM paNa atyaMta kamaLa zubha sparzavALA ane pitAnI prabhA-kAMtivaDe prakAzita karela che sarva dizAcakavALa jeNe evA eTale satata udyotavALA ane tenA nivAsI devene niraMtara ramaNika lAge tevA che. kadAcit paNa udvegakArI nathI. (AvI matalabanI ja ahIM eka mAgadhI gAthA kahI che.) sarva saMkhyAe UrdhalekamAM bAsaTha prasto (prata) che te A pramANe saudharma ne IzAnanA valayamAM 13, sanakumAra ne maheMdranA valayamAM 12, brahma leke che, lAMtake pAMca, mahAzuke cAra, sahastrAre cAra, Anata-prANutanA valaye cAra, AraNa ne azrutanA valaye cAra, nava raiveyakamAM nava ane pAMca anuttara vimAnamAM eka ema sarva maLIne 62 pratare che. have te dareka prastaTamAM be prakAranA vimAne che. AvalikA praviSTa ane AvalikAbA. temAM AvalikAviSTa eTale pUrva, dakSiNa, pazcima ne uttara rUpa cAre dizAomAM je zreNigata vimAne che te ane AvalikAbAhA eTale je AvalikA praviSTanA apAMtarALe prAMgaNa pradeza kusumanA prakAranI jema jyAM tyAM chuTA viprakIrNa hoya che. tene pupAvakIrNa kahe che. eTale puruSanI jema jyAM tyAM chuTA chuTA hoya te samajavA. evA puSpAvakIrNa vimAne madhyavatI Idraka vimAnanI dakSiNa, pazcima ne uttaramAM hoya che. pUrvamAM hetA nathI. je AvalikA praviSTa vimAne che temAM madhyabhAge dareka prastaTamAM je eka vimAna hoya che te IMdrakavimAna kahevAya che. prastaTa 62 hovAthI vimAnaMdraka paNa dara che tenA nAme A pramANe- saidhamzAna valayamAM prathama prastaTamAM sarvamadhyavatI vimAnaMdraka uDu 1, pachI bIjA prastaTamAM caMdra 2, trIjAmAM rajata 3, cethAmAM valsa 4, pAMcamAmAM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra vIrya 5, chaThThAmAM varUNa 6, sAtamAmAM AnaMda 7, AThamAmAM brahma 8, navamAmAM kAMcana 9, dazamAmAM rUcira 10, agyAramAmAM vaMca 11, bAramAmAM arUNa 12, teramAmAM diza 13. sanakumAra mahedra valayamAM pahele prastaTe vaidurya 1, bIjAmAM racaka 2, trIjAmAM rUcita 3, cothAmAM aMka 4, pAMcamAmAM sphaTika 5, chaThThAmAM tapanIya 6, sAtamAmAM megha 7, AThamAmAM ardha 8, navamAmAM hAridra 9, dazamAmAM nalina 10, agyAramAmAM lohitAkSa 11, bAramAmAM vaja 12. brahmaleke pahele prastaTe aMjana 1, bIje varamAla 2, trIje ariSTa 3, ceAthe deva 4, pAMcame soma 5, chaThTha maMgaLa 6. lAMtakamAM pahele prastaTe balabhadra 1, bIje cakra 2, trIje gadA 3, cothe svastika ja, pAMcame naMdAvarta pa. mahAzuke pahele prastaTe AzaMkara 1, bIje gRddhi 2, trIje ketu 3, cothe garUDa 4. sahastrAre pahele prastaTe brahma 1, bIje brahmahita 2, trIje braznottara 3, cothe lAMtaka 4. AnataprANutavalaye prathama prastaTe mahAzuka 1, bIje sahasAra 2, trIje Anata 3, cothe prANata 4. AraNuyutavalaye prathama prastaTe puSpaka 1, bIje alaMkAra 2, trIje AraNa 3, ethe acuta 4. adhastana adhastana raiveyake sudarzana 1, adhastana madhyame suprabuddha 2, adhastana uparitane manarama 3, madhyama adhastane sarvatebhadra 4, madhyama madhyame vizAla pa, madhyama uparitane sumana 6, uparitana adhastane samanasa 7, uparitana madhyame prItikara 8, uparitana uparitane Aditya 9 ane chelle 62 me prastaTe sarvArthasiddhi 1. A arthano saMgraha karanArI sAta gAthA che. temAM upara pramANenA nAme ja hovAthI te gAthAo ahIM lakhI nathI. e sAta gAthAmAM trIjI gAthAnuM pUrvArdha badhI gAthAnI jevuM che ane uttarArdha gIti nAmanuM che. e badhA vimAnaMdraka geLa hoya che. tyArapachI tenI pUrvAdi cAre dizAe trikhuNa hoya che, pachI cAre dizAe caturasa (cokhaDA) hoya che. pachI pAchA gaLa, tyArapachI casa (tripuNA ) ne pachI cokhaMDA hoya che. e pramANe AvalikAnA chellA vimAna sudhI jANavuM. tema pahelA prastaTamAM uDu nAmanA vimAnaMdrakathI pUrvAdi cAre dizAe 62-62 AvalikAviSTa vimAno hoya che. A AvalikA praviSTa vimAne kayA dvipa athavA samudra upara che te kahe cheuDu nAmanA vimAnaMdrakathI pUrvAdi cAre dizAmAM pratyekamAM dara-62 vimAne che temAMthI ekeka deva nAmanA dvIpa upara, be be nAgasamudra upara, cAra cAra yakSadvIpa upara, ATha ATha bhUtasamuda upara, sioLa soLa svayaMbhUramaNa dvIpa upara ane 31-31 svayaMbhUramaNasamudra upara ema kula 62 samajavA.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] AvalikA praviSTa vimAnonI saMkhyA viSe karaNa. pahelA prastaTathI upara bIjA vigere prastomAM je AvalikA praviNa vimAno che te prathama prastagata AvalikA praviSTa vimAnanI samazreNimAM ja upara rahelA che. eTale vRttanI upara vRtta, vyasanI upara casa ne caturasanI upara caturasa. mAtra upara uparanA prarataTamAM AvalikA praviSTa vimAnanI saMkhyAmAM cAre dizAmAM ekeka vimAna ochuM che. eTale bIjA prastaTamAM 61, trIjAmAM 60 ema ekeka ghaTADatA tyAM sudhI javuM ke yAvat 62 mAM prastaTamAM sarvArthasiddha vimAnanI cAre dizAe ekeka vimAna ja trikhUNuM che. 120 ' have dareka devAmAM AvalikA praviSTa vimAnanI saMkhyA lAvavAnuM kAraNa kahe che - kappassaNupubIe, AimapayaraMtimaM ca gnnittaa| muhabhUmisamAsaddhaM, payarehi guNaMtu sabadhaNaM // 121 // artha:-devalokanI anupUvae pahelA ne chellA prataramAM jeTalI AvalikAgatanI cAre dizAnI maLIne saMkhyA hoya tene mukha ane bhUminI saMkhyA kahIe. te be saMkhyAne ekatra karI tene ardha karIne prataranI saMkhyAe guNavAthI sarva saMkhyA Ave. TIkArtha - saMmezAnAdi kalpanI AnupUvIe eTale pUrvAnupUvIe je paheluM pratara temAM rahelA AvalikAgata sarva vimAnonI saMkhyA ane je aMtima prataragata AvalikA praviSTa vimAnonI saMkhyA te bene ekatra karavI. emAM prathama prataragata sarva vimAnasaMkhyA te mukha kahIe ane aMtima prataragata sarva vimAnonI saMkhyA te bhUmi kahIe. pachI te mukhane bhUminI saMkhyAno samAsa karIe eTale ekatra karIe. pachI tenuM ardha karIne te saMkhyAne svAgata prastaTanI saMkhyAvaDe guNIe. e pramANe guNatAM je saMkhyA Ave tene sarvadhana jANavuM arthAt teTalA vivakSita kalpamAM sarva saMkhyAe AvalikAgata vimAne che ema samajavuM. 121. - have te bAbata prathama saidhamzAna valaya mATe gaNAve che-tenA prathama prastaTamAM cAre dizAe 62-62 AvalikA praviNa vimAne che ne madhyamAM vimAnaMdraka 1 che eTale sarva maLIne 249 thayA. tene sadhamzAna valayanA mukhanI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 w zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. devAdhikAra. saMkhyA samajavI. bAkInA kapamAM nIcenA parapratarane cAre guNatAM je Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM je saMkhyA rahe tene mukha samajavuM. eTale sanatkumAra-mAhedranA valayathI adhastana parapratara sadhamzAnanA valaya saMbaMdhI 13 che tene cAre guNatAM para Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM 197 Ave. eTaluM sanaskumAra-mAheMdranA valayanuM mukha samajavuM. brahmalokanI apekSAe adhastana parapratara 25 che tene cAre guNatAM 100 Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM 149 Ave te brahmalekanuM mukha samajavuM. lAMtakanI apekSAe adhastana parapratara 31 samajavA tene cAre guNatAM 124 Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM 125 rahe. teTaluM lAMtaka ka95nuM mukha samajavuM. mahAzukanI apekSAe adhastana parapratara 36 che. tene cAre guNatAM 144 thAya tene 249 mAMthI bAda karatAM 105 rahe, eTaluM mahAzuke mukha jANavuM. sahastrAra ka5nI apekSAe adhastana parapratara 40 che tene cAre guNatAM 160 Ave, tene 249 mAMthI bAda karatAM 89 rahe eTaluM sahasAre mukha samajavuM. Anata-prANuta valaye adhastana paratara 44 che tene cAre guNatAM 176 Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM 73 rahe eTaluM Anata-prANata valayanuM mukha jANavuM. AraNAsyuta valayanI apekSAe adhastana parapratara 48 che tene cAre guNatAM 12 Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM pa7 rahe eTaluM AraNamyuta valaye mukha jANavuM. adhastana vayakatrikanI apekSAe adhastana parapratara para che tene cAre guNatAM 208 thAya tene 249 mAMthI bAda karatAM 41 rahe eTaluM adhastagreveyakatrikamAM mukha samajavuM. madhyamaTaiveyakatrikanI apekSAe adhastana paramAra 55 che tene cAre guNatAM 220 Ave tene 24 mAMthI bAda karatAM ra9 rahe. eTaluM madhyamaveyakatrike mukha jANavuM. uparitana daiveyakatrikanI apekSAe adhastana parapratara 58 che. tene cAre guNatAM 23ra Ave tene 249 mAMthI bAda karatAM 17 rahe eTaluM uparitana raiveyakatrike mukha samajavuM. pAMca anuttaravimAnanI apekSAe adhastana parapratara 61 che tene cAre guNatAM 244 thAya tene 249 mAMthI bAda karatAM 5 rahe eTalA chellA prastaTamAM AvalikA praviNa vimAno jANavA. A arthane kahenArI traNa gAthA che temAM upara jaNAvela saMkhyA ja batAvI che. have bhUminA vimAnanI saMkhyA jANavA mATe A pramANe karaNa samajavuM. saga payarA rUvUNA, cauguNiyA sohiyA ya muulillaa| jaM tattha suddhasesaM, icchiya
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 devAdhikAra.] AvalikA praviSTa saMbaMdhI karaNa. vadhu sA mUkI chevyAkhyA-vivakSita devalokanA pitAnA jeTalA pratara hoya temAMthI eka bAda karI je Ave tene cAre guNIe. cAre guNatAM je Ave tene potAnA mukhanI saMkhyAmAMthI eTale pitAnA prathama prastaTanA AvalikAgata vimAnanI saMkhyAmAMthI bAda karIe eTale je zeSa rahe tene pitAnA kalpanI bhUmi eTale uparalAchelA prastaTanA AvalikAgata vimAnanI saMkhyA jANavI. te A rIte-sAdhameMzAnanA valayanA 13 pratara che temAMthI eka bAda karatAM 12. tene cAre guNatAM 48, tene mukhanA 249 mAMthI bAda karatAM 201 rahe te saudharmezAnanI bhUmi jANavI. sanakumAra-mAheMdranA valayamAM 12 prastaTa che temAMthI 1 bAda karatAM 11, tene cAre guNatAM 44, tene tenA mukhanA 17 mAMthI bAda karatAM 153 rahe te sanakumAramAheMdranI bhUmi jANavI. brahmalekanA cha prastaTa che temAMthI eka bAda karatAM 5, tene cAre guNatAM 20, tene tenA mukhanA 149 mAMthI bAda karatAM 129 rahe te brahmalekanI bhUmi jANavI. lAMtaka devalokanA 5 prastaTa che temAMthI eka bAda karatAM 4 tene cAre guNatAM 16, tene tenA mukhanA 125 mAMthI bAda karatAM 109 rahe te lAMtakanI bhUmi jANavI. mahAmuke cAra pratara che temAMthI eka bAda karatAM 3 tene cAre guNatAM 12 tene tenA mukhanA 105 mAMthI bAda karIe eTale 93 rahe tene mahAzukanI bhUmi jANavI. sahasAre cAra pratara che temAMthI eka bAda karatAM 3 rahe tene cAre guNatAM 12 thAya tene tenA mukhanA 89 mAMthI bAda karatAM 77 rahe te sahastrAranI bhUmi jANavI. Anata-prANutanA valaye prastaTa 4 che temAMthI eka bAda karatAM 3 tene cAre guNatAM 12 tene tenA mukhanA 73 mAMthI bAda karatAM 61 rahe tene Anata-prANutanI bhUmi jANavI. AraNamyutavalayanA prastaTa 4 che temAMthI eka bAda karatAM 3 tene cAre guNatAM 12 tene tenA mukhanA pa7 mAMthI bAda karatAM 45 rahe tene AraNayutanI bhUmi jANavI. e pramANe karatAM adhastana raiveyakatrike 33, madhyama greveyakatrike 21, uparitana vaiveyakatrike 9 bhUmi jANavI. pAMca anuttare eka ja prastaTa hovAthI mukha, bhUmi eka ja samajavI. e pramANe mukha ne bhUmi kahI, have ene Azrita karaNa kahe che-prathama sadharma ne IzAna valaye 24 mukha, ra01 bhUmi kula 450, tenuM ardha 225 tene 13 prataravaDe guNatAM 225 eTalA sAdhamzAna valayamAM paMktigata vimAna jANavA. e sivAyanA bIjA vimAne puSpAvakIrNa jANavA te kahe che-prathama devaleke 32 lAkha ne bIjA devaloke 28 lAkha kula 60 lAkhamAMthI zreNita
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. 225 bAda karatAM bAkInA 597075 puSpAvakIrNa jANavA. sanakumAra ne mAheMdramAM mukha 197ne bhUmi 153 kula 350 tenuM ardha 175 tene 12 pratare guNatAM 2100 eTalA zreNigata vimAno jANavA. bAkInA puSpAvakIrNa jANavA. te kahe che-trIjA devaleke 12 lAkha ne cethA devaloke 8 lAkha kula 20 lAkha temAMthI zreNigata 2100 bAda karatAM bAkI 197900 puSpAvakIrNa jANavA. brahma devaloke mukha 149ne bhUmi 129 kula 278 tenuM ardha karatAM 139 tene cha prataravaDe guNatAM 834 zreNigata jANavA. bAkInA puSpAvakIrNa 39166 kula cAra lAkha vimAna jANavA. lAMtake mukha 125 ne bhUmi 109 kula 234 tenuM ardha 117 tene pAMca prastaTe guNatAM 585 zreNigata ane bAkInA 49415 puSpAvakIrNa kula pacAsa hajAra vimAne jANavA. mahAzuke mukha 105ne bhUmi 93 kula 198 tenuM ardha 99 tene cAravaDe guNatAM 396 eTalA zreNigata ne bAkInA 39604 puSpAvakIrNa maLI kula cALIza hajAra vimAne jANavA. sahasAre mukha 89 bhUmi 77 kula 166 tenuM ardha 83 tene cAravaDe guNatAM 33ra eTalA zreNita jANavA, bAkInA pa668 puSpAvakIrNa maLI kula cha hajAra vimAne jANavA Anata-prAkRtavalaye mukha 73 bhUmi 61 kula 134 tenuM ardha 67 tene cAra guNa karatAM 268 zreNigata ane bAkInA 13ra puSpAvakIrNa maLI kula 400 vimAne jANavA. AraNuyuta valaye mukha 57 bhUmi 45 kula 102 tenuM ardha 51 tene cAre guNatAM 204 zreNigata ne bAkInA 96 puSpAvakIrNa maLI kula 300 vimAna jANavA. adhastana daiveyakatrike mukha 41 bhUmi 33 kula 74 tenuM ardha 37 tene traNaguNa karatAM 111 zreNigata vimAno ja jANavA. emAM puSpAvakIrNa nathI. madhyama zaiveyakatrike mukha 29 bhUmi 21 kula 50 tenuM ardha 25 tene traNaguNa karatAM 75 zreNita ne bAkInA 3ra puSpAvakIrNa maLI kula 107 vimAne jANavA. uparitana raiveyakatrike mukha 17 bhUmi 9 kula 26 tenuM ardha 13 tene traNaguNa karatAM 39 zreNigata ne bAkInA 61 puSpAvakIrNa kula 100 vimAne jANavA. vijya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ne sarvArthasiddha e pAMca anuttara vimAne eka madhyamAM ne cAra pUrvAdi dizAmAM kula 5 zreNigata ja che. e prastaTe puSpAvakIrNa nathI. che. have badhA UrdhvalokamAM AvalikA praviSTa vimAnonI saMkhyA jANavI hoya to pahele prastaTe 249 AvalikAgata che te mukha ne chelle prastaTe pAMca AvalikAgata che te bhUmi kula 254, tenuM ardha 127 tene sakaLa Urdhvagata 62 pratare guNatAM AvyA 7874 eTalA AvalikAgata vimAne jANavA.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra ] vRtta, vyastra ne caturasranI saMkhyAnu` karaNa. 85 vaimAnikamAM dareka devalAke AvalikAviSTa vimAnAnuM tema ja puSpAvakI nuM ane phula vimAnAnuM yaMtra. (13 ) tara pahele pratar chelle pratare upari-gre trike anuttare 5 31 27125109234 117 5 mahAzukra devalAke 4 26 23105 93,198 99 4 42219 89 77166| 83 4 4 18 15 73 61134 67 4 sahasrAra devaloke Anata-prANate AraNa-acyute 4 14 11 adhe-caiveyakatrike 3 10 8 57 45102 51 4 41 33 74 37 3 madhya-caitrike 3 5 50 25 3 2 17 9 26 13 3. pA . p . 1 3 saudharma-izAne sanatkumAra-mAhendre 1249 38 197 153 350 175 12 2100 1997900 20 lAkha brahma devale ke 6 37 32 149 129278 139 6 834 399166| 4 lAkha lAMtaka devale ke 185 396 332 268 24 111 75 39 5 1 bhUmi samAsa adha 7 13 62 50 249201450 225 13 2925 5997075 60 lAkha 4 #baC/ * 1FPJble 5 29 21 praviSTa puSpAva kI ' kula 49415 50 hajAra 39604 40 hajAra pa668 6 hajAra 132 400 300 111 107 100 5 96. 32 61 . eka dara 6262 5 249 5 25412762 78748489149 8497023 have kayA kalpamAM AvalikApraviSTamAM keTalA vRtta vimAnA che, keTalA triNA che ne keTalA cAkhaDA che te kahe che: jahiM kappe jAvaiA, payarA AvaliA tattiA tattha / siANa tAtti, titi tiddei mAd na rundra // 22 // taM miliaM ThANatige, taMsa cauraMsa vaTTae kAuM / tivibhatte vi a sesaM, ciMtasu dugaikkasunnAI // 223 // jAvaiA tahiM ikkA, tAvaiA taMsarAsiparikavasu / mIliya dugapiMDadalaM, tase cauraMsi bIyadalaM 5224 5.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zrI bRhatsa grahaNi saTIkanuM bhASAMtara evaM egadisANa taMsayaca uraMsavaTTasaMkhAo | vasu iMdagANi ya, savvesu savvesu cauguNiyaM // 125 // [ devAdhikAra. aH--A cAre gAthAone! zabdArtha samajAya tema che paraMtu tenA vizeSArtha jANavAthI ja te spaSTa thAya tema che tethI zabdArtha lakhela nathI. TIkA :--je devalAkamAM eTale sAme zAna valayAkrikamAM jeTalA pratara hAya teTalA cAre dizAe vimAnA zreNigata haiAya. te saMkhyAne traNavaDe bhAMgatAM je Ave tene vRtta, triNA ne cAkhUNA ema traNa sthAne sthApana karIe. jo sarakhA Ave tA kAMi karavAnuM nathI. jo eka vadhe te tene traNAnI saMkhyAmAM bheLavIe ne jo e vadhe teA eka tribhumAM ne eka cekhUNAmAM bheLavIe, pachI te traNe rAzine ceAguNA karIe-cAre guNIe. cAre guNyA pachI vRttamAM eka vimAnedraka bheLavIe kemake te vRtta che. A pramANe karavAthI vRtta, gyusa ne catusranI cAkkasa saMkhyA Avaze. prathama sAdhame zAna valayamAM prastaTa tera che eTale AvalikA paNa cAre dizAe tera tera che. temAM prathamanI AvalikAmAM ekeka dizAe 62-62 khIjImAM 61-61, trIjImAM 60-60, ceAthImAM 59-59, pAMcamImAM 58-18, chaThThImAM 57-57, sAtamImAM 56-56, AThamImAM 55-55, navamImAM 54-54, dazamImAM 53-53, agyAramImAM para-para, khAramImAM 51-51 ane teramImAM 50-50 vimAne che. e tere rAzine traNavaDe bhAMgatAM 20-20-20-19-19-19-18 -18-18-17-17-17-16 Ave te labdha AMkane bheLA karatAM 238 thAya. e traNe rAzimAM mUkavA. traNe bhAMgatAM bAkI ra-1-0-2- 0-2-1-0-2-1-0-2 vadhe emAM cAra ekaDA che ne pAMca magaDA che. temAMthI cAra ekaDA che te vyastramAM nAkhIe ne pAMca agaDAnA kula daza thAya temAMthI 5 vyasramAM ne 5 caturasramAM nAkhIe. eTale vyasanI rAzi 247 nI thAya. caturasanI 243 nI thAya te vRttanI rAzi 238 nI ja rahe, pachI cAre dizAe te pramANe hAvAthI te traNe rAzine cAravaDe guNuvA ane vRttamAM 13 prataranA madhyanA 13 vimAne draka umeravA eTale vyasanI rAzImAM 988, caturasamAM 97ra ane vRttamAM 965 Ave. kula maLIne 2925 vimAnA sAme zAnavalaye AvalikAgata jANavA. sanatkumAra ne mAhendra valayamAM 12 pratara che eTale cAre dizAe khAra bAra AvalikA che. temAM prathama AvalikAmAM 49, pIjImAM 48, trIjImAM 47,--ceAthImAM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] vRtta, vyastra te caturastra saMkhyAnuM kara. 46, pAMcamImAM 45, ThThImAM 44, sAtamImAM 43, AThamImAM 42, navamImAM 41, dazamImAM 40, agyAramImAM 39 ne khAramImAM 38 che. e rAzine traNavaDe bhAMgatAM 16-16-15-15-15-14-14-14-13-13-13-1ra Ave. tenA saravALA karatAM 170 thAya. traNe bhAMgatAM vadhela rAzi1-0-2-1-0-2-1-0-2-1-0-2 A pramANe che. temAM cAra ekaDA che ne cAra bagaDA che. cAra ekaDA vyasramAM nAkhavA. cAra bagaDAnA 8 thAya. temAMthI 4 gyasramAM ne 4 caturasamAM nAkhavA eTale kula vyasa 178 ne caturasa 174 thAya. vRtta 170 ja rahe te traNe rAzine cAre dizAe te pramANe heAvAthI cAraguNA karIe ne cAraNuNA karatAM je rAzi Ave temAM vRttamAM 12 vimAne draka vRtta hAvAthI bheLavIe eTale eka Mdara 712 vyasa, 696 caturasa ne 692 vRtta Ave ene ekadara karatAM 2100 thAya eTalA sanatkumAra-mAhe dhrUvalayamAM AvalikAgata vimAne jANavA. 62 34, brAleAke cha prastaTa che eTale cAre dizAe AvalikAo paNa che che jANavI. temAM prathama AvRlikAmAM 37, bIjImAM 36, trIjImAM 35, ceAthImAM pAMcamImAM 33 ne chaThThImAM 32 jANavA. tene traNavaDe bhAMgatA 12-12- 11-11-11-10 Ave tenA saravALA karatAM 67 thAya. tene traNe rAzimAM mUkavA. traNe bhAMgatAM 1-0-2-1-0-2 vadhe temAM e ekaDA che tene tryasamAM umeravA ne e agaDA che tenA kula 4 thAya temAMthI 2 cakramAM ne 2 caturasamAM umeravA eTale 71 vyasra, 69 catusra ne 67 vRtta thAya. te pramANe cAre dizAe hAvAthI cAguNA karavA ne cAguNA karatAM je AMka Ave temAM vRttamAM 6 prataranA 6 vimAnedraka umeravA. e pramANe karatAM 284 vyasa, 276 caturasa ne 274 vRtta ekadara 834 zreNigata vimAnA brahmaaAke jANavA. lAMtaka kepe prastaTa 5 hAvAthI AvalikA 5 samajavI. temAM pahelI AvaLimAM 31, khIjImAM 30, trIjImAM 29, ceAthImAM 28, ne pAMcamImAM 27 jANavA. tene traNe bhAMgatA 10-10-9-9-9 Ave. kula 47 thAya. e pramANe traNa rAzi sthApavI. traNe bhAMgatA 1-0-2-1-0 vadhe. temAM e ekaDA che te tryasamAM umeravA ne eka bagaDA che tenA bemAMthI 1 gyusamAM 1 caturasramAM umeravA: eTale kula 50 vyasa, 48 caturasa ne 47 vRtta thAya tene cAravaDe guNutAM 200 casa 192 catusra ane vRtta 188 temAM vimAnedraka 5 bheLavatAM 193 thAya. ekaMdara 585 7 devalAke AvalikAgata vimAna jANavA. sAtamA mahAzukra pe cAra prastaTa che. eTale AvalikA paNu cAra
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara (devAdhikAra. samajavI. temAM pahelImAM 26, bIjImAM 25, trIjamAM 24 ane cothImAM 23 paMktigata vimAne che. tene traNavaDe bhAgatAM 8-8-8-7 Ave kula 31 thAya. eTalA traNe jAtinA jANavA. uparAMta traNe bhAMgatA 2-1-1-2 vadhe temAM eka ekaDe che te vyasamAM ne be baMgaDA che tenA mAMthI be casamAM ne be caturastramAM bheLavIe eTale kula 34 vyastra, 33 caturastrane 31 vRtta thAya tene cAragaNuM karatAM 136 ca, 13ra caturane vRttamAM gaNuM karIne cAra vimAnaMdraka bheLavatAM 128 vRtta thAya. kula 396 AvalikAgata vimAna jANavA. - AThame sahastrAra devaloke prastaTa 4 hevAthI AvalikA 4 samajavI. temAM pahelImAM 22, bIjImAM 21, trIjImAM 20 ne cothImAM 19 che. tene traNavaDe bhAMgatAM 7-7-2-6 Ave kula 26 traNe jAtinA jANavA. traNavaDe bhAgatAM 1-0-2-1 vadhe temAM be ekaDA che tene cesamAM bheLavavA ne eka bagaDo che tenA bemAMthI eka vyasamAM ne 1 caturamAM bheLavavo. kula 2 casa, 27 catura ne 26 vRtta thAya. tene coguNa karatAM 116 vyasa, 108 caturastra ne vRttane guNA karI cAra vimAnaMdraka bheLavatAM 108 vRtta thAya kula 332 AvalikAgata vimAne jANavA. * navamAM ne dazamAM Anata-prANata ka95nA valayamAM paNa cAra prastaTa che. tenI cAra AvaLimAM pahelImAM 18, bIjImAM 17, trIjamAM 16 ne cothImAM 15 vimAne che. e saMkhyAne traNa vaDe bhAMgatAM 6-pa-5-5 Ave eTale kula 21-21 traNe jAtinA thAya. zeSa 0-2-1--0 vadhe temAMthI eka ekaDo che te vyasamAM ne eka bagaDe che tenA bemAMthI eka vyasamAM ne eka caturamAM bheLavo kula 23 yasa, 22 caturajane 21 vRtta thAya. tene guNa karatAM 92 carsa 88 caturasa ane vRttanA 21 ne caguNA karI 4 madhyanA bheLavatAM 88 vRtta kula 268 paMktigata vimAna jANavA. agyAramA ne bAramAM ApaNane azrutanA valayamAM paNa cAra prastaTa che. tenI cAra AvaLimAM pahelImAM 14, bIjImAM 13, trIjImAM 12 ne cethImAM 11 vimAne che. tene traNavaDe bhAMgatAM 4-4-4-3 kula 15 thAya. teTalA traNe jAtinA jANavA. traNe bhAMgatA 2-1-0-2 vadhe. temAM eka ekaDo te esamAM ne be bagaDA che tenA 4 mAMthI be vyastramAM ne 2 caturastramAM bheLavavA kula 18 vyasa, 17 caturajane 15 vRtta thAya. tene caguNA kastAM 72
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - devAdhikAra.] vRtta, vyastra ne caturastra vimAnanI saMkhyA. 89 rAsa, 68 caturasa ne 15 vRttane caguNA karI madhyanA cAra bheLavatAM 64 vRtta thAya. kula 204 AvalikAgata vimAna jANavA. adhastana raiveyakatrikamAM traNa prasta che. tenI traNa Avali paikI pahelImAM 10, bIjImAM 9, trIjImAM 8 vimAne che. tene traNavaDe bhAga detAM 3-3-2 kula 8 Ave, te traNe jAtinA jANavA. zeSa 1-0-2 vadhe temAM eka ekaDo che tene vyastramAM ne eka bagaDe che tenA bemAMthI eka vyasamAM ne eka caturasamAM bheLavIe eTale 10 vyasa, 9 caturasane 8 vRtta thAya. tene guNA karatAM 40 vyasa, 36 caturastra ne vRttanA 8 ne guNA karI vimAnaMdraka 3 bheLavatAM 35 vRtta kula 111 AvalikAgata jANavA. madhyama greveyakatrikamAM traNa prastaTa che. tenI traNa Avali che temAM pahelImAM che, bIjImAM 6 ne trIjImAM 5 vimAna che. tene traNa vaDe bhAga detAM 2-2-1 Ave. kula pAMca pAMca traNe jAtinA thAya. zeSa 1--2 vadhe temAMthI eka ekaDAne casamAM ne eka bagaDAnA bemAMthI 1 vyastramAM ne 1 caturastramAM umerIe kula 7 casa, 6 caturastra ne 5 vRtta thAya, tene guNa karatAM 28 canna, 24 caturastra ne vRtta 5 ne coguNA karI traNa vimAnaMdraka meLavatAM 23 vRtta kula 75 AvalikAgata jANavA. uparitana veyakatrikamAM paNa traNa prasta che. temAM pahelI AvaLimAM 4, bIjImAM 3 ne trIjImAM 2 AvalikAgata che. tene traNavaDe bhAga detAM 1-1-0 Ave. bagaDAne bhAga na cAle, labdha thayelA be ekane meLavatAM be thAya. tene traNe jAtimAM mUkIe. traNe bhAMgatAM 1-1-2 vadhyA che temAMthI eka ekaDAne vyastramAM ne eka bagaDAnA bemAMthI 1 ne casamAM ne 1 ne caturansamAM bheLavIe. kula 4 vyastra, 3 caturasa ne 2 vRtta thAya. tene caguNA karatAM 16 vyasa, 12 caturastra ne vRttanA bene guNe karI traNa madhyanA bheLavatAM 11 vRtta kula 39 AvalikAgata jANavA. ' chelalA sarvArthasiddha prastaTamAM maLe 1 vRtta ne cAre dizAe ekeka ema 4 carsa kula pAMca vimAne jANavA. - 11
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zrI bRhatsaMgrahaNa saTIkanuM bhASAMtara. AvalikApraviSTamAM vRtta, asra caturasranuM yaMtra. (14) puSpAvakI vRtta vyasa| caturasa sAdharma-izAne sanatkumAra-mAheMdra 692 712 brahma devalAke 274 284 lAMtaka devalAke 193 200 madhyama trike uparitana trike pAMca anuttare 965 982 972 69 276 192 132 108 te 68 40 36 28 24 16 12 4 mahAzuke sahasrAre Anata-prANate 8 AraNa-acyute adhastana trike 64 35 23 11 1 128 136 108 116 92 ra 258226889 2604 kula AvalikA praviSTa 2925 2100 834 185 396 332 268 204 111 75 39 5 7874 5997075 1997900 39916 49415 39604 568 132 96 . 32 61 . 8489149 [ devAdhikAra. kula 60 lAkha 20 lAkha 4 lAkha 10 hajAra 40 hajAra 6 hajAra 400 300 111 107 100 5 2497023 AnataprANata valayamAM ne AraNAcyutavala ziSya prazna kare che ke yamAM e e kalpanA svAmI ekeka ja IMdra hAvAthI svasva valayagata badhA vRttAdi AvalikAgata vimAnA eka iMdranA thAya; paraMtu saudharmezAna valayamAM ne sanatkumAra-mAhedra valayamAM e e IMdro che teA kayA iMdranA keTalA AvalikApraSTi vRttAdi vimAne jANavA ? ' tene uttara Ape che ke--saudharme zAna valacamAM tere prastaTamAM je dakSiNadizAmAM vRtta, vyasra ne caturasra vimAne che te ane vimAnedrakA tathA pUrva ne pazcima dizAnI zreNimAM jeTalA vRtta vimAnA che te sAdharma iMdranA jANavA. ane uttara dizAnI AvaLimAM je vRtta, vyusa ne caturasa vimAnA che te izAna iMdranAche ane pUrva tathA pazcima dizAmAM je vyasra ne caturasa vimAne che temAM adhA sAdharmanA ne ardhA izAnedranA jANavA. e pramANe gaNatAM zakradevedranI pUrva, pazcima ne dakSiNa dizAmAM rahelI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] sadhamzAna ne sanakumAra sAhebanA vimAno. traNe vRtta vimAnanI AvaLi ane eka dakSiNa dizAnA traNe jAtanA vimAnanI AkhI AvaLi, vimAnaMdraka tathA pUrva tathA pazcima dizAnI maLIne be ardha ardha vyasa ne caturastranI AvaLi meLavatAM eka AkhI vyasanI ne eka AvaLi caturansanI jANavI. have e pramANe karatAM keTalI saMkhyA sAdharmedranI thAya che te jaNAve che- eka dizAgata 238 vRtta vimAne che tene traNe guNI temAM 13 vimAnaMdraka bheLavatAM kula 727 thAya. eTalA AvalikA praviTa vRttavimAne tenA jANavA. have eka dizAgata yasa vimAne 247 che tene be vaDe guNatAM 494 thAya ne eka dizAgata caturasa ra43 che tene bevaDe guNatAM 486 thAya. eTalA casa ne caturasa zakeMdranA che. traNa jAtinA maLIne kula 1707 AvalikAgata vimAne zakeMdranA che ane bAkI 3198293 puSpAvakIrNa tenA che kula 32 lAkha che. - have IzAneMdranA gaNAve che. uttaradigubhAvI 238 vRttavimAne che te ane vyasa AvalikAgata 247 che tene bamaNu karatAM 494 ne caturansa AvalikAgata 243 che tene bevaDe guNatAM 486 traNe jAtinA maLIne kula 1218 AvalikAgata vimAne IzAneMdranA che. bAkI 2798782 puSpAvakIrNa vimAne tenA che. kula 28 lAkha vimAnanA te svAmI che. have sanaskumAra ne mAheMdra valayamAM je dakSiNa dibhAvI traNe jAtinA vimAno che te ane 12 vimAnaMdraka sanatakumAreMdranA che. pUrva ke pazcima dizAmAM je vRttavimAne che te paNa tenA che. uttara dizAnI AvaLinA traNe prakAranA mAheMdranA che ane pUrva pazcima dizAmAM je cusa ne caturasa che temAMthI ardha sanakumAreMdranA che ne ardha mAheMdranA che. have e pramANe gaNatAM sanakumAreMdranA AvalikAgata keTalA vimAne che te gaNAve che.-eka dizAgata vRttavimAna 170 tene traNavaDe guNatAM 510 temAM 12 vimAneMdrika meLavatAM pa22 vRttavimAna ane vyasa vimAne eka AvalikAmAM 178 che tene bevaDe guNatAM 356 tathA caturasa vimAne eka AvalikAmAM 17 che tene be vaDe guNatAM 348 e traNe rAzinA maLIne kula 1226 AvalikAgata vimAne sanaskumAreMdranA che. ane bAkI 1198784 puSpAvakIrNa vimAne maLI kula 12 lAkha vimAne che have mAheMdranA vimAnanI saMkhyA kahe che. uttara dibhAvI AvaLimAM vRttavimAne 170 che te tathA vyasa vimAne eka AvaLi 178 che tene be varDa guNatAM 356 ane caturasa vimAno eka AvaLimAM 174 che tene bevaDe guNatAM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. 348 kula 874 AvalikAgata vimAno mAheMdranA che. bAkI 79126 puSpAvakIrNa vimAne tenA che. ekaMdara ATha lAkha vimAne maheMdranA che. - pitapotAnA ka95mAM svasvaka95nA chellA prastaTamAM potapotAnA nAmanA kapAvatuMsaka vimAne tene Idrane rahevA gya hoya che. te IdranA vimAnanI cAre bAjue cAra lakkALane yogya vimAna hoya che. AvalikAgata vimAnanuM parasparanuM aMtara asaMkhya jananuM che ane puSpAvakIrNa vimAnenuM aMtara saMkhyAnA jananuM athavA asaMkhyAtA jananuM che. AvalikopraviSTa vimAnemAM vRtta, vyasane caturasa e traNa saMsthAne ja hoya che. puSpAvakIrNa aneka prakAranA saMsthAnee saMsthita che. keTalAka naMdyAvartanA AkAranA, keTalAka svastikanA AkAranA ane keTalAka khaga vigerenA AkAravALA che. vRtta eTale valayAkAra, casa eTale sIMgaDAne AkAra ane caturasa eTale akSapATakane AkAra samajavo. temAM vRtta vimAne badhA eka dhAravALA, vyasa traNa dvAravALA ne caturasa cAra dvAravALA jANavA. vRtta vimAne badhA kAMgarA yukta pharatA killAvALA jANavA. caturasa vimAnene cAre bAju vedikAo jANavI. vedikA eTale kAMgarA vinAnA killA samajavA. vyasa vimAnene je bAju vRtta vimAna che te bAju vedikA ane bIjI be bAju prAkAra-kAMgarAvALo killo samaje. 1rara thI 25 have e vimAnonuM pratiSThAna eTale te zenA AdhAre rahelA che te kahe che- ghaNaudahipaiTTANA, surabhavaNA dosu huMti kappesu / tisu vAyupaiTANA, tadubhayasupaiTiyA tIsu // 126 // teNa paraM uvarimagA, AgAsaMtarapaiThiyA savve / esa paiTThANavihIM, uddaloe vimANANaM // 127 // - TIkArtha-prathamanA be saudharma ne IzAna devalokanA surabhavano ghodadhi pratiSThita che. ghane dadhi eTale tyAnIbhUta udakarAzi-TharI gayelo jaLasamUha te vimAnene AzrayabhUta che. tyArapachInA traNa kalpamAM eTale sanaskumAra, mAheMdrane brahmalokamAM rahelA surabhavana-vimAna vAyu pratika che. pUrvanA ghana-udadhi zabdamAMthI ghana zabda le eTale te vimAnane ghanavAtapratiSTha jANavA. tyAra pachInA traNa lAtaka, zuka ne sahasAra devalokanA vimAne tadubhayapratiSa eTale
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. J. vimAnanuM ne tenI nIcenI pRthvInuM bAhalya. ghadadhi ne ghanavAtapratiSTha jANavA. tyArapachInA uparanA Anata, prANata, AraNane azrutAdi kalpanA vimAno AkAzAMtaraprati jANavA. veyakanA vimAne ane anuttara vimAnane paNa AkAzapratiSTha jANavA. A pramANe Urdhva lekamAM vimAnene pratiSThAnavidhi jANavo. 126-27 - have vimAna nIcenI pRthvInuM ne vimAnanuM bAhalya kahevAne icchatA satA kahe che- . pUDhavINaM bAhallaM, uccattaM ceva taha vimANANaM / vanno a suAbhihio, sohammAIsu vinneo // 128 // TIkAtha-sAdhamadi devakane viSe vimAnanA AdhArabhUta pRthivInuM bAhalya-jADApaNuM tema ja te bhUmikAnI upara vimAnanuM uccatva tathA vimAnane varNa zrI jIvAbhigamAdi zAstromAM kahyA pramANe AgaLa gAthAmAM kahezuM te rIte jANa. ahIM zrutAbhihita evuM vizeSaNa pRthvIbAhalyAdikamAM paNa joDI levuM. jemAM vimAnanI nIcenI pRthvInuM bAhalya ane vimAnanuM uccatva zrutamAM kahyA pramANe kahezuM tema A badhuM prakaraNa zrutaparataMtra ja jANavuM. svabuddhiparikalpita samajavuM nahIM. 128 have prathama kalpane viSe pRthvInuM bAhalya kahe che- sattAvIsasayAI, Aimakappesu puDhavibAhallaM / ikikahANi sese, du duge ya duge ya caukke ya // 129 // TIkArtha-pahelA be devalekamAM pRthvInuM bAhalya eTale vimAnanA AdhArabhUta jamInanI jADAI sattAvIza so jananI jANavI. tyArapachI upara jatAM be, be, be ane cAramAM eka so eka sonI hAni karavI eTale so se jana vimAnanA AdhArarUpa pRthvInA bAhatyamAM ghaTADavA. te AvI rIte-sanakumAra ne mAhedranA vimAnanI pRthvInuM bAhalya 2600 jananuM, brahmalaka ne lAMtaka nIce 2500 jananuM, zukra ne sahastrAra nIce 2400 jananuM ane AnataprANata tathA AraNAvyuta nIce 2300 jananuM jANavuM. 129 have te bAre kalpamAM vimAnanI uMcAInuM pramANu kahe che -
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. paMcasayuccatteNaM, Aimakappesu huMti u vimaannaa| ikkikavuDhisese, du duge ya duge ya caukke ya // 130 // TIkArtha -prathama sadharma ne IzAna e kalpanA vimAnonI uMcAI tenI bhUmi upara pAMca se jananI che. tyArapachI eTale sAdhamzAnanI upara be, be, be ane cAra kala5mAM vimAnanI uMcAImAM anukrame so so jananI vRddhi karavI. te A pramANe-sanakumAra ne mAhedranA vimAna uMcAImAM 600 jana, brahmaloka ne lAMtakanA vimAne uMcAImAM 700 jana, zukra ne sahastrAranA vimAne uMcAImAM 800 jana ane AnataprANata tathA AriNAgrutanA vimAne uMcAImAM 900 jana jANavA. 130. have yAdimAM vimAnanI uMcAIne pRthivInA bAhalya viSe kahe che-- gevijaNuttaresuM, eso u kamo u hANi vuDhIe / ikikammi vimANe, dunni vi miliyA u battIsaM // 131 // 1 TIkAryazaiveyaka ne anuttara vimAnamAM pRthivInA bAhalyamAM hAni ane vimAnanI uMcAImAM vRddhi so se jananI karavI. tAtparya A pramANe nave raiveyakamAM vimAnanI nIcenI pRthvInuM bAhalya 2200 ejananuM ane pAMce anuttara vimAnanI nIcenI pRthvInuM bAhalya 2100 jananuM jANavuM. nave grevecakamAM vimAnanI uMcAI eka hajAra ejananI ane pAMce anuttara vimAnanI uMcAI 1100 jananI jANavI. zrI prajJApanA sUtramAM paNa A pramANe ja kahela che. A pramANe hovAthI dareka devakamAM ane priyakAdimAM pRthvInuM bAhalya ne vimAnanI uMcAI maLIne 3ra00 ejana jANavA. 131. - ka have sadharmAdi kapamAM vimAnane varNavibhAga pratipAdana kare che- sohammi paMcavaNNA, ekkagahANIo jA shssaaro| do do tullA kappA, teNa paraM puMDarIyANi // 132 // * TIkArya - dharmadevalekamAM pAMca varNanA eTale veta, pita, rakta, nIla ne kRSNa varNanA vimAne jANavA. pachI sahastrAra devaloka sudhI ekeka varNa ghaTADehAni karavI, paNa eTaluM vizeSa ke be be kapa varNane AzrIne tulya vaktavyatA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] vimAne te bhavaneAnA varNAdi. 95 vALA jANavA. te A pramANe-sAdharma-izAna khane kalpanA vimAnA upara kahyA pramANe pAMce vanA jANavA. sanatkumAra ne mAhedrakalpanA vimAnA kRSNa va rahita khAkInA cAra varNanA jANavA, brahmaleAka ne lAMtakanA vimAnA kRSNa ne nIla varNa rahita traNa varNanA jANavA. zukra sahasrAranA vimAne kRSNa, nIla ne rakta vinA e varNanA jANavA. ane tyArapachInA save vimAnA puMDarIka tulya eTale zveta kamaLa tulya varNavALA jANavA. (cAra kalpanA, nava caiveyakanA ane pAMca anuttara vimAnA zveta ja jANavA. ) 132 sAMprata varNa nA prastAva hAvAthI bhavanapati vigerenA bhavatAdikane paNa vaNuM kahe che-- bhavaNavai - vANamaMtara - joisiANaM tu huMti bhavaNAI / vaNeNa vicittAI, paDAgajhayapaMtikAliyAI // 133 // TIkAtha--bhavanapati, vyaMtara ane jyAtiSkanA bhavaneA varNane AzrayIne vicitra eTale pAMce vIvALA che. ane te bhavanA patAkAnI zreNio ane dhvajAnI zreNiAvaDe alaMkRta che. A vizeSaNa sAdharmAdi kalpanA vimAnA mATe paNa samajavuM, kemake te vimAnA paNa hajArA patAkAo ne hajArA dhvajAAvaDe alaMkRta che. 133. have sAdharmAdi kalpAnA vimAnAnA vistAra, AyAma, AbhyaMtara ne mAhya paridhipratipAdaka ane devAnI gatinuM nirUpaNa karanAra gAthA kahe che-- jAvaya udei sUro, jAvaya so atthamei avareNaM / tiyapaLasattanavatuLa, AruM vatteya jJeyaM // 24 // TIkA :--sarva abhyaMtara maDaLe sUrya jeTalA kSetramAM udaya pAme che ane pazcimamAM jeTalA kSetramAM asta pAme che eTalA kSetranA paramANune traNaguNu, pAMcaguNu, sAtagugu ne navaguNu karavAthI vimAnAnA vistArAdine jaNAvanAra devAnA kramAnuM piramANu samajavuM. Ane tAtparya e che ke-devAnI caMDA vigere gati che te uttarAttara zIghra, zIghratara, zIvratama che te AvI rIte caDAthI capaLA zIghratara che, tenAthI javanA zIghratara che, tenAthI vegA zIghratama che. 134. have sa` abhyaMtaramaMDaLe udaya pAmateA sUrya jeTalA kSetramAM upalabhyamAna thAya che te kSetranuM parimANa kahe che--
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ devAdhikAra. sIyAlIsa sahassA, do ya sayA joyaNANa tevtttthaa| . egavIsa saTThibhAgA, kakkaDamAimmi piccha narA // 135 // TIkArtha -karkaTa saMkrAMtinA prAraMbhamAM udayakALe sUryane manuSya suDatALIza hajAra baso ne tresaTha jana ne eka jananA sAThIA 21 bhAga-eTalA kSetre dUra rahelAne joI zake che ane asta samaye paNa teTalA ja jana dUra rahelAne joI zake che tethI e parimANane bevaDuM karavuM. 135 . bevaDuM karyA pachI zuM karavuM? te kahe che - evaM duguNaM kAuM, guNijjae tipaMcasattanavaehiM / AgayaM phalaM tu jaM taM, kamaparimANaM viyANAhi // 136 // artha -e pramANe bevaDuM karyA pachI tene traNa, pAMca, sAta ne navavaDe guNavA. guNatAM je AMka Ave te denA upara jaNAvelI gatinA ekeka kamanuM (pagalAnuM) parimANa jANavuM. TIkArtha e anaMtokta udaya kSetranA parimANane eTale saDatALIza hajArAdikane bevaDuM karIne tene traNa, pAMca, sAta ne navaDe guNavA. guNatAM je AMka Ave te denA kramanuM parimANa jANavuM. bamaNuM karavAthI keTaluM thAya te kahe che airANa hajAra pAMca so jIvIza ja ne , tene traNaguNA karatAM 283580 jana Ave. A pramANe asat kalpanAe caMDAgativALA devanA kamanuM (pagalAnuM) parimANa jANavuM. tathA te bamaNa karela saMkhyAne pAMca guNa karatAM 472633 ejana Ave eTalI bIjI capaLAgativALA devanA kramanuM (pagalAnuM) parimANa jANavuM tathA te bamaNu karela saMkhyAne sAtaguNa karatAM 6616864 jana Ave. eTalA pramANavALuM trIjI javanAgatie cAlanArA trIja devanA kramanuM parimANa (pagalAnuM) jANavuM tathA bamaNuM karelI saMkhyAne navavaDe guNatAM 8507406 jana Ave. eTaluM jethI vegAgatie cAlanArA cothA devanA kramanuM (pagalAnuM) parimANa jANavuM. 136 e rIte kamanuM parimANa kahyuM, have te caMDAdika gatinA gamananuM kALamAna kahe che- eaM kamaparimANaM, ahAi chammAsiyaM tu kAlassa / AyAmaparihivitthara, devagaIhi miNijAsu // 137 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] vimAnanuM parimANa mApavAnI gati. TIkArtha - upara pramANe kSetrathI kramanuM parimANa kahyuM. e pramANenA parimANavALA kamaviziSTavALI caMDAdigativaDe karIne eka divasathI mAMDIne cha mAsa paryatanuM kALaparimANa jANavuM. ethI ema samajavuM ke-eka divasathI mAMDIne cha mAsa paryata cAlIne devakanA vimAnanuM AyAma, dRSya, bAhya ane AtyaMtara paridhine vistAra ne vidhvaMbha yathAyogyapaNe mApavo. 137 aMDAdigativaDe vimAnono AyAma vigere yathAkrama na mApa paNa yathAyogya mApavo ema kaho cho te kaI gativaDe zuM mApavuM? caMDAe vikaMbho, cavalAe taha ya hoi aayaamo| ambhitara jayaNAe, bAhiraparihI ya vegAe // 138 // artha -caMDAgativaDe viSThabha mApa, capaLAgativaDe AyAma mApa, javanAgativaDe abhyatara paridhi mApavI ane vegAgativaDe bAhya paridhi mApavI. 138 cattAri vi sakamahi, caMDAigaIhiM jati chmmaasN| tahavi navi jaMti pAraM, kesi ca surA vimANANaM // 139 // TIkArtha -upara jaNAvyA pramANe cAre prakAranI gativaDe cAlanArA cAre de samakALe-eka vakhate ja viSkabhAdinuM parimANa mukarara karavA mATe caMDAdigativaDe pitAnA traNa, pAMca, sAta ne navaguNa krama ( pagalA ) vaDe sUryodayathI sUryAsta sudhI avicchinna cha mAsa sudhI cAle tathApi te vimAnonA viSkabhAdine pAra pAmI zake nahIM. eTale caMDAgativaDe (traNaguNA pagalAvaDe) svastika, svastikAvarta, svastikaprabha, svastikakAMta, svastikavaNuM, svastikalezya, svastikadhvaja, svastikasita, svastikaphUTa, svastikaziSTa, svastikettarAvataMsaka vigere vimAnanA pArane pAmatA nathI. capaLAgativaDe (pAMcaguNa pagalAvaDe ) aci, arcilkAvarta, aci:prabha, arcikAMta, arcirva arcilezya, aci dhvaja, arci:sita, acikUTa, aciMziSTa ane aciMrUttarAvataMsakAdi vimAnane pAra pAmatA nathI. javanAgativaDe eTale saguNa pagalAvaDe kAma, kAmAvarta, kAmaprabha, kAmakAnta, kAmavarNa, kAmalephTa, kAmadhvaja, kAmasita, kAmakUTa, kAmaziSTa ane kAmottarAvartAsakAdine pAra pAmatA nathI ane vegAgativaDe eTale navaguNu pagalAvaDe vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparA 13
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. jita vimAnanA pArane pAmatA nathI; kAraNa ke te vimAnA atyaMta bRhattama parimANavALA che. 139 upara pramANe yatheAkta parimANavALA kramaviziSTavALI caMDAdigativaDe arci padAddhi vimAneAnA viSNubhAdinuM parimANu kahyu. have prakArAMtare caMDAdvigatinA kramanA parimANunI kalpanA karIne saudharmAdithI anuttaravimAna sudhInA vimAnAne viSe keTalAka vimAnAnu AyAmAdikanuM parimANa kahe che-- ahavA tiguNAIe, patteyaM caMDamAi caubhAge / AmavatramavijJonu tanuttarava'ne // 40 // zabdA:te caMDAdigatine traNaguNI, pAMcaguNI, sAtaguNI ne navaguNI karavA vaDe prathamanA cAranuM, pAMcamAthI khAramA sudhInuM, nava traiveyakanuM ne cAra anuttara vimAnAnuM viSNubhAdi mApIe te paNa tenA cha mAse paNa pAra pAmI zakAya nahI. emAM savArthasiddha vimAna lAkha yeAjananu ja hAvAthI gaNyuM nathI. TIkA :--athavA prakArAMtare caMDAdigatine traguNI, pAMcaguNI, sAtaguNI ne navaguNI karIne cAra vibhAganA vimAnAnu eTale prathamanA cAra devaleAkanA vamAneAnu, pAMcamAthI khAramA sudhInA ATha devalAkanA vimAnAnuM, nava traiveyakanA vimAnAnuM ane sarvArthasiddha vinA cAra anuttara vimAnanu mApa karIe te paNa tenA pAra pAmI zakAya nahI. A hakIktane vadhAre spaSTa kare che ke-sAdharmAdi cAra devaleAkanA vimAnAne viSe traguNA karavAthI AvelA parimANavALI caMDAdigativaDe keTalAka vimAnAnu viSNubha mApIe, capaLAgatithI AyAma mApIe, javanAgatithI abhyaMtara paridhi mApIe ne vegAgatithI khAdya paridha mApIe te paNa tene pAra AvI zake nahIM. tathA brahmAdi ATha kalpanA vimAnamAM pAMcaguNA karavAthI AvelA krama piramANavALI caMDAdigativaDe viSThabhAdi mApavAmAM Ave te tene pAra pAmI zakAya nahIM, tema ja sAtaguNI karavAthI AvelA kramaparimANavALI caMDAdi gativaDe nava traiveyakanA vimAnAnA viSThabhAddhi mApavAmAM Ave te tenA pAra AvI zake nahIM. temaja navaguNA karelA kramanA parimANavALI caMDAdigativaDe vijayAdi cAra vimAnAnA viSNubhAdvi mApavAmAM Ave te tenA pAra AvI zake nahIM. A cAre prakAramAM kALapramANu chamAsanuM gaNuvu. 140 have e ja gatinA nirde zapUrvaka pratipAdana kare che--
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] cAra prakAranI gatithI viziSTa zakti. caMDA cavalA javaNA, vegA ya gaIi huMti cattAri / jayaNayariM puNa anne, gaI cautthiM bhaNaMtI u // 141 // paDhamittha gaI caMDA, biiyA cavalA taiya taha javaNA / jayaNayarI ya cautthI, vimANamANaM na te pattA // 142 // TIkArtha -A baMne gAthA sugama che, paraMtu keTalAka AcAryo cothI gatinuM nAma javanatarI kahe che eTaluM vizeSa samajavuM. 141-42 ahIM zaMkA kare che ke je triguNAdi karavAthI AvelA pramANavALA pagalAM vaDe karIne devatAo keTalAka vimAnane pAra cha mAse paNa pAmatA nathI te A manuSyalokamAM tIrthakaranA garbhAvatAra samaye, janma samaye, dIkSAgrahaNa samaye, kevaLajJAnaprApti samaye ane mokSagamana samaye kalyANane mahimA karavA mATe garbhAvatArAdi jANIne ahIM manuSyalokamAM ekadama tatkALa zI rIte AvI zake che? vaLI potapotAnA kalpanA vimAne te ticha eka rAjakamAM rahelA che ane manuSyakSetrathI saidharmAdi devaleka te bahu dUra che. juo ! ahIMthI saudharma deveka deDha rAja, mAheMdra aDhI rAja, sahastrAra pAMca rAja ane azruta che rAja dara che." ene uttara Ape che ke ahIM pUrve je triguNAdi caMDAdigati parimANa pagalAnI vAta karI che te buddhikalpita che; tAtvika nathI. caMDAdigatithI judA kamAvaDe paNa devanI gati che ane devo aparimita sAmarthyavALA che, kAraNa ke bhavasvabhAve ja temanAmAM tevI gatie ahIM AvavAnI zakti che, mATe uparanI hakIkatathI ahIM AvavAnI bAbatamAM deSa Avaze nahIM." A pramANe devabhavanadvAra vistArathI kahyuM, have temanA zarIranI avagAhanA dvAra kahe che- bhavaNavaNajoisoha-mmIsANe satta huMti rynniio| ikikahANi sese, du duge ya duge caukke ya // 143 // . gevijesuM dunniya, ikkA rayaNI aNuttaresuM ca / bhavadhAraNijja esA, ukkosA hoi nAyabA // 144 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra TIkAtha-bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane be devakanA devenuM zarIraparimANu utkRSTa sAta hAthanuM che. tyArapachI be, be, be ane cAra devalokamAM ekeka hAthanI hAni karavAnI kahI che. eTale trIjA cothAmAM cha hAthanuM, pAMcamA chaThThAmAM pAMca hAthanuM, sAtamA AThamAmAM cAra hAthanuM ane navamAM, dazamA, agyAramAM ne bAramA devalekamAM traNa hAthanuM zarIra hoya che. grevethakamAM be hAthanuM ane anuttaramAM eka hAthanuM zarIra hoya che. A sAta hAtha vigerenI avagAhanA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTI jANavI. 143-144 have sanakumAra devalethI mAMDIne anuttara vimAna sudhI bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa avagAhanA che. te AyuSyanA sAgarepamanI vRddhinA kramathI hIna ane hInatara thAya che te kahevAne mATe prathama sthiti pratipAdaka paNa be gAthA kahe che - sohammIsANaduge, uvariM duga duga duge caukke y| navage paNage ya kamA, ukkosA ThiI imA hoi // 145 // do ayara satta caudasa, aTThArasa ceva taha ya baaviisaa| igatIsA tittIsA, TIkAtha-sAdhamane IzAna e be devalokamAM ane tenI upara be, be, be, cAra, nava, ane pAMcamAM anukrame utkRSTa sthiti je pramANe che te kahe chesidharma ne IzAna e be devalokamAM sthiti utkRSTI be sAgaropamanI che. ahIM IzAnamAM AyumAM sAdhikapaNuM che te dehamAnamAM upayogI na hovAthI tenI vivakSA karI nathI. e pramANe AgaLa paNa samajI levuM. sanaskumAra ne mAheMdrarUpa be devakamAM sAta sAgaropamanI, brahma ne lAMtakamAM coda sAgaropamanI, zuka ne sahastrAramAM aDhAra sAgaropamanI, Anata, prANata, AraNane azrutamAM bAvIza sAgaropamanI, navagreveyakamAM 31 sAgaropamanI ane pAMca anuttaramAM 33 sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. dareka kalpamAM ane tenA dareka prastaTamAM utkRSTa sthiti je niyata che te te pUrve kahI che. ahIM je pharIne sthiti kahI te AgaLa karavAnA zarIrapramANanA karaNane mATe che tethI temAM punarUkta doSa nathI. have te karaNa kevI rIte karavuM te kahe che - sattasu ThANesu tAsiM tu // 146 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 - devAdhikAra.] devonuM dehamAna lAvavAnuM kAraNa. vivare ikkIkRNe, ikkArasagAu pADie sesA / rayaNikArasa bhAgA, ekuttara buDhiyA cayasu // 147 // TIkArtha-sAdharmazAnarUpa drikAdi anuttara vimAna paMcaka paryata sAta sthAnamAM sAgaropama drikAdi je sthiti kahI che tene vizleSa kare eTale moTI sthitimAMthI nAnI sthiti bAda karavI, bAda karatAM je vadhe temAMthI eka UNa karatAM je rahe teTalAne hAthanA agyArIyA bhAgamAMthI bAda karavA, zeSa jeTalA bhAga rahe teTalA bhAgamAMthI yathottara ekeka bhAgane pUrva pUrva kalpagata zarIranA pramANamAMthI ocho kare. eTale yathAkta pratisAgarepame utkRSTa zarIrapramANa Avaze. te AvI rIte samajavuM-sidhamzAnanI utkRSTasthiti be sAgarepanI che tene sanakumAra ane maheMdranI sAta sAgaropamanI sthitimAMthI bAda karatAM bAkI pAMca rahe temAMthI eka UNa karatAM cAra Ave. tene eka hAthanA 11 bhAga karIne temAMthI bAda karIe eTale bAkI sAta rahe te sAta bhAgane sabameM. zAnagata zarIrapramANunA sAta hAthamAMthI bAda karIe eTale cha hAthane agyArIA cAra bhAga rahyA eTaluM sanaskumAra ne mAheMdramAM traNa sAgaropamanA A yuvALAnuM zarIra hoya. have pachI sAgaropamanI vRddhie ekeka agyArIyo bhAga ghaTADe. jemanuM AyuSya 4 sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra pramANa 6 hAtha ne je bhAganuM hoya, jemanuM AyuSya pAMca sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra 6 hAthane * nuM hoya, jemanuM AyuSya cha sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra 6 hAtha ne 1 nuM hoya ane jemanuM AyuSya sAta sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra barAbara cha hAthanuM hAya. (A zarIrapramANa AgaLa yaMtravaDe paNa batAvavAmAM Avela che.) have brahmalAtakanI sthiti utkRSTI 14 sAgaropamanI che temAMthI sanakumAra ane mAhenI 7 sAgaropamanI sthiti bAda karatAM 7 rahe. temAMthI eka UNa karatAM 6 rahe. tene eka hAthanA 11 bhAga karI temAMthI bAda karatAM 5 bhAga rahe. tene sanaskumAra-maheMdra saMbaMdhI sAta sAgaropamanI sthitivALA devanA zarIranA cha hAthanA pramANamAMthI bAda karIe eTale pAMca hAtha ne cha agyArIA bhAga rahe. teTaluM zarIrapramANa brahmalokamAM jenI sthiti 8 sAgaropamanI hoya tenuM jANavuM. jenI sthiti nava sAgaropamanI hoya tenuM zarIra pramANa 5 hAtha ne ja nuM jANavuM. jenI sthiti daza sAgaropamanI hoya tenuM zarIrapramANa 5
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. hAtha ne * nuM jANavuM. jemanI sthiti lAMtaka devalokamAM 11 sAgaropamanI hoya tenuM zarIrapramANa 5 hAtha ne tenuM jANavuM, jenuM AyuSya 12 sAgaropamanuM hoya tenuM zarIrapramANa 5 hAtha ne ja nuM jANavuM. jemanuM Ayu 13 sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra pramANa 5 hAtha ne ja nuM jANavuM ane jenuM Ayu pUrNa 14 sAgaropamanuM hoya tenuM zarIra pramANa pUrNa pAMca hAthanuM jANavuM. have zuka ne sahasAra devalokanI utkRSTasthiti 18 sAgaropamanI che temAMthI brahmalAtakanI utkRSTasthiti 14 sAgaropamanI che te bAda karIe, bAda karatAM 4 rahe, temAMthI eka bAda karatAM 3 rahe, tene eka hAthanA 11 bhAgamAMthI bAda karatAM bAkI 8 bhAga rahe, tene brahmalAtakanA utkRSTasthitivALA devanA zarIranA pramANurUpa pAMca hAthamAMthI bAda karIe eTale 4 hAtha ne je Ave teTaluM zarIrapramANa mahAzukadevalokamAM jenuM AyuSya 15 sAgaropamanuM hoya tenuM samajavuM, jenuM 16 sAgaropamanuM Ayu hoya tenuM zarIrapramANa 4 hAtha ne nuM jANavuM, jemanuM Ayu 17 sAgaropamanuM hoya tenuM zarIrapramANa 4 hAtha ne je nuM jANavuM ane sahastrAra devalokamAM jenuM AyuSya pUrNa aDhAra sAgaropamanuM hoya tenuM zarIrapramANu pUrNa 4 hAthanuM jANavuM. have Anata, prANuta, AraNa ne acuta devalokanI utkaSTisthiti 22 sAgarepamanI che temAMthI zukra ne sahastrAra devalokanI utkRSTa sthitinA 18 sAgarepama bAda karIe tyAre ja rahe, temAMthI 1 bAda karatAM 3 rahe, tene eka hAthanA 11 bhAga karI temAMthI bAda karatAM ATha rahe, tene zukrasahastrAra devalekanI utkRSTI 18 sAgaropamanI sthitivALAnuM zarIra 4 hAthanuM che temAMthI bAda karIe eTale 3 hAtha ne ja Ave eTaluM Anata devalokamAM 19 sAgarepamanI sthitivALA devenuM zarIra pramANa hoya. prANata devalokanA 20 sAgaro5manI sthitivALA devanuM zarIrapramANa 3 hAtha ne nuM hoya. AraNa develekanA 21 sAgaropamanI sthitivALA devanuM zarIrapramANa 3 hAtha ne tenuM hoya ane acuta devalekanA 22 sAgarepamanI pUrNa sthitivALA devanuM zarIra pUrNa 3 hAtha pramANu hoya. raiveyakamAM utkRSTa sthiti 31 sAgaropamanI che ane AnatAdicatuSTayamAM 22 sAgaropamanI che tethI 31 mAMthI 22 bAda karatAM nava vadhe. temAMthI eka bAda karatAM ATha rahe. eka hAthanA 11 bhAga karI temAMthI 8 bAda karIe eTale 3 vadhe. tene azrutakalpagata 22 sAgaropamanI sthitivALA devanA zarIrapramANabhUta 3 hAthamAMthI bAda karIe eTale be hAtha ne Ave teTaluM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ * devAdhikAra.] devenuM zarIrapramANu. 103 zarIrapramANa pahelA raiveyakanA 23 sAgaropamanI sthitivALAnuM jANavuM. bIjA graMve yakanA 24 sAgaropamanI sthitivALAnuM zarIra pramANa 2 hAthanuM jANavuM. trIjA raiveyakanA 25 sAgaropamanA AyuvALA devanuM zarIra pramANa 2 hAthanuM jANavuM. cothA raiveyakanA 26 sAgaropamanA AyuvALA devenuM zarIrapramANa 25 hAthanuM jANavuM. pAMcamA saiveyakanA 27 sAgaropamanA AyuvALA devanuM zarIra pramANa 2 hAthanuM jANavuM. chaThThA saiveyakanA 28 sAgaropamanA AyuvALA devenuM zarIrapramANa 2 hAthanuM jANavuM. sAtamA saiveyakanA 29 sAgaropamanA AyuvALA devenuM zarIrapramANa 2 hAthanuM jANavuM. AThamA greveyakanA 30 sAgaropamanA AyuvALA devenuM zarIrapramANa 2 hAthanuM jANavuM ane navamA greveyakanA pUrA 31 sAgaropamanA AyuvALA devanuM pUrA be hAthanuM zarIrapramANu jANavuM. e ja rIte vijyAdi cAra anuttara vimAnamAM je devenuM Ayu 32 sAgarepamanuM hoya tenuM zarIra pramANa eka hAtha ne 1 nuM jANavuM ane jemanuM AyuSya 33 sAgaropamanuM utkaTuM hoya tenuM zarIrapramANa eka hAthanuM jANavuM, sarvArthasiddha mahAvimAnamAM sadeva pUrA eka hAthanuM ja zarIrapramANa jANavuM kAraNa ke tyAM Ayu 33 sAgaropamanuM ja che. vaimAnika devonA zarIranuM pramANu AyuSyanA sAgaropama upara hovAthI A sAthe 1 thI 33 sAgaropamanA AyuvALAnA zarIranuM yaMtra batAvela che. (14) kyA devaleke | trIje-the | pAMcame | cha | sAtame sAgaropama 2 | 3 | 4 5 6 78 9 10 11 12 13 14 15 hAtha vibhAga 11 11111111111 11 48-pAMcI kyA devaloke | me me 10me 11me 12me . nava raiveyake sAgaropamAM 22 23 24rapararara8 29 hAtha - Jpahele 0 0 0 2 | 1 | || 5T4 3 2 nuttare me 0 kI ba ba ha | !i 0 vibhAga 11111111111111
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ devAdhikAra. A pramANe bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA kahI. have uttarakriya kare tyAre zarIranI avagAhanA keTalI hoya te kahe che - savvesukkosA jo-aNANa veuviyA sayasahassaM / gevijaNuttaresuM, uttaraveuviyA nasthi // 148 // TIkA --bhavanapatithI mAMDIne azruta devaloka sudhInA sarva devonuM utkRSTa vaikriya zarIra eka lAkha jananuM hoya che. greveyaka ne anuttara vimAnamAM devane uttarakriya zarIra karavApaNuM nathI. zakti chatAM paNa prajananA abhAvathI teo karatA nathI. 148 have jaghanyathI bhavadhAraNIya ne uttarakriya zarIranuM pramANa kahe che - aMgulaasaMkhabhAgo, jahanna bhavadhAraNijja aarNbhe| saMkhijo avagAhaNa, uttaraveuvviyA sA vi // 149 // artha-bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA AraMbhakALe jaghanya aMguLanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya ane uttarakriyanI jaghanya avagAhanA AraMbhakALe aMguLanA saMkhyAmAM bhAganI hoya. 149 devenI avagAhanA kahI, have upapAtavirahakALanuM mAna kahe che - bhavaNavaNajoisoha-mmIsANe cauvIsaiyaM muhuttaa| ukkosavirahakAlo, paMcasu vi jahannao samao // 150 // TIkAI-bhavanapati, vyaMtara, tiSImAM ane be devalokamAM pratyekamAM utkRSTa upapAtavirahakALa 24 muhUrtane jANavo. eTale ke bhavanapatyAdika darekamAM dareka samaye eka athavA aneka deva utpanna thAya. temAM je aMtara paDe te utkRSTa aMtara 24 muhUrtanuM paDe, tyArapachI te avazya koI paNa jIva utpanna thAya. jaghanya upapAtavirahakALa e pAMce sthAnamAM eka samayane ja hoya eTale jaghanya eka samayane aMtare e pAMce sthAnamAM koI paNa jIva utpanna thAya. eka samaya uparAMta ne 24 muhUrta sudhIne badho madhyama u5pAta virahakALa jANo. 150 have tyArapachInA devalokamAM upapAtavirahakALa kahe che -
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] vaimAnikamAM upapAtavirahakALa. 105 navadiNa vIsa muhuttA, bArasa dasa ceva diNa muhuttAo / bAvIsA addhaM ciya, paNayAla asIi divasasayaM // 159 // saMkhijjA mAsA ANayapANaesu taha AraNacue vAsA / sAMvanA vizeSA, vijJanu go yuddhaM 5 pu2 / TIkA :--sanatkumAra kalpamAM devAnA utkRSTa upapAtavirahakALa nava divasa ne 20 muhUtta, mAhedra kalpamAM 12 divasa ne 10 muhUtta, brahmaleAkamAM ra2A divasa, lAMtakamAM 45 divasa, mahAzukramAM 80 divasa ane sahasrAramAM 100 divasanA upapAvirahakALa samajavA. 151 Anata-prANata kalpamAM pratyekamAM utkRSTa saMkhyAtA mAsane samajavA. kevaLa mAnatanI apekSAe prANatamAM vadhAre mAsA jANavA. te vadhAre mAsa paNa varSanI aMdara samajavA. AraNa ne acyutamAM utkRSTa upapAtavirahakALa saMkhyAtA varSonA jANavA. temAM AraNa karatAM acyutamAM vadhAre varSo samajavA; paraMtu te sA varSanI aMdara samajavA. have traiveyakamAM utkRSTa upapAtavirahakALa kahe che. 152 hiTTima vAsasayAI, majjhime sahassa uvarime laskA / saMkhijA vineyA, jahAsaMkheNa tIsuM pi // 153 // paliyA asaMkhabhAgo, ukkoso hoi virahakAlo u / vinayAsu niddio, savvasu nanno samo // 14 // TIkA :--adhastanAdi traNe traiveyakanA trikane viSe anukrame sakhyAtA sA va, saMkhyAtA hajAra varSa ane sakhyAtA lAkha varSanA upapAtavirahakALa jANavA. te A pramANe-adhastana traiveyakatrikamAM saMkhyAtA seMkaDo varSanA, te hajAranI aMdaranA jANuvA, madhyama graMyakatrikamAM saMkhyAtA hajAra varSanA, te lAkhanI aMdara jANavA ane uparitana veyakatrikamAM saMkhyAtA lAkha varSanA, te kroDanI aMdara jANavA. mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUrikRta TIkAmAM e pramANe jovAthI A TIkAkAra A pramANe kahe che. anya teA sAmAnye ja seA, hajAra ne lAkha varSa kahe che. 153 14
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. | vijayAdi cAra vimAnamAM-vijaya, vaijayaMta, jayaMta ne aparAjitamAM utkRSTa upapAtavirahakALa papamanA asaMkhyAtamA bhAgane jANa ane sarvArthasiddhamAM utkRSTa upapAtavirahakALa palyopamanA saMkhyAtamA bhAgane jANavo. A hakIkta upalakSaNathI jANavI, paraMtu te anArtha nathI; kAraNa ke zrI prajJApanA sUtramAM e pramANe kathana che. (ahIM TIkAmAM prajJApanA sUtrane pATha che te uparanI matalabane ja hovAthI ame ahIM lakhela nathI.) sanakumArathI AraMbhIne sarvArthasiddha sudhI sarvamAM jaghanya upa pAtavirahakALa eka samayane jANa. 154 have upapAtavirahakALane upasaMhAra karIne udvartanA virahakALa kahe che - uvavAyavirahakAlo, iya eso vaNNio a devesuM / udhvaTTaNA vi evaM, savvesi hoi vinneyaa|| 155 // TIkArya-A pramANe devone upapAtavirahakALa kaho. te ja pramANe sarva sthAnamAM udvartanAvirahakALa paNa samajI levo. te A pramANe bhavanavAsI, vyaMtara, tiSka ne same zAna ka5mAM 24 muhUrtane, sanaskumAramAM nava divasa ne 20 muhUrtane, mAheMdramAM 12 divasa ne 10 muhUrtane, brahmalokamAM 22 divasane, lAMtakamAM 45 divasane, mahAzukamAM 80 divasano, sahastrAramAM 100 divasano, AkRta-prAkRtamAM saMkhyAtA mAsano, AraNaUtamAM saMkhyAtA varSane, adhastana raiveyakatrikamAM saMkhyAtA so varSane, madhyama raiveyakatrikamAM sa khyAtA hajAra varSano. uparitana greveyakatrikamAM saMkhyAtA lAkha varSane, cAra anuttaravimAnamAM palepamanA asaMkhyAtamA bhAgane ne savArthasiddhamAM 5pamanA saMkhyAtamA bhAgane utkRSTa udvartanAvirahakALa samaja ane e sarvamAM jaghanya virahakALa eka samayane jANa. 155 upara pramANe devone upapAta ne udvartanano virahakALa kahyo, have tenI ja u5pAta ane udvartanane AzrIne saMkhyA kahe che - . eko va do va tinni va, saMkhamasaMkhA va egasamaeNaM / uvavajaMtevaiyA, ubaTuMtA vi emeva // 156 // TIkArtha--bhavanapatithI mAMDIne sahastrAra devaloka sudhI darekamAM dareka samaye
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ " :. ^ ^ ^ devAdhikAra.] upapAtane urjAnAnI saMkhyA. 107 jaghanya eka, be, traNa devo utpanna thAya ane utkRSTI saMkhyAtA asaMkhyAtA utpanna thAya. sahastrAra pachInA sarva devalokamAM utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya, asaMkhyAtA utpanna na thAya; kemake temAM manuSya ja utpanna thAya che, tirya utpanna thatA nathI ane manuSyo to saMkhyAtA ja che. mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUrie daDha gAthAmAM A pramANe ja kahela che. (te doDha gAthA ahIM jarUra na jaNAyAthI lakhI nathI.) AvavAne mATe paNa e ja pramANe samajavuM arthAt bhavanapati, vyaMtara, tiSka ne sahastrAra devaleka sudhInA devalekamAMthI eka, be, traNa yAvat utkRSTa asaMkhyAtA ane tyArapachInA devalokamAMthI utkRSTI saMkhyAtA eve. 156. A pramANe upapAta ne udvartanA saMbaMdhI saMkhyA kahI, have gati kahe che- pariNAmavisuddhIe, devAuyakammabaMdhajogAe / paMciMdiyA u gacche, naratiriyA sesa paDiseho // 157 // - TIkArtha -pariNAma eTale mAnasika vyApAra vizeSa-te be prakArano che: vizuddha ne avizuddha. temAM je vizuddha che te devagatinuM kAraNa che tethI ahIM vizuddhinuM grahaNa karyuM che. pariNAmanI vizuddhithI eTale prazasta mAnasavaDe-mananA vyApAravaDe. Ama kahevAthI zubha azubha gatinI prAptimAM manovyApAra ja pradhAna kAraNa che ema sUcavyuM che. anya darzanIoe paNa kahyuM che ke-asaMkilaSTa evuM je cittaratna tene AMtarika dhana kahIe. jenuM te dhana deSarUpa coravaDe luMTAI gayuM che tene pachI bIjI vipattionI prApti thavI sulabha che arthAt tene aneka prakAranI vipattio prApta thAya che. te pariNAmanI vizuddhi paNa je ati utkarSapaNAne pAme to te muktipadanI prApti mATe thAya che; devagatinI prApti mATe thatI nathI. ahIM tevI utkRSTa vizuddhinI apekSA na hovAthI tenI nivRtti mATe kahyuM che ke-devAyu karmabaMdhagya hetuvaDe karIne paceMdriye ja devAyu bAMdhe che, ekeMdriyAdi bAMdhatA nathI. vaLI paceMdriyamAM paNa manuSya ne tiryaMca ja devagatimAM jAya che, deva ne nArakone devagatigamanane pratiSedha che. devo devAyuno kSaya thayA pachI anaMtara pharIne deva thatA nathI. nAraka paNa nAraka bhavathI anaMtara deva thatA nathI. A hakIkta pravacananipuNa manavALA sarve manuSyanI jANItI che. 157 tiryaMca manuSyagati AzrI devagatimAM paNa vizeSa kahe che-
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 [ devAdhikAra. zrI bRhatsa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. naratiriasaMkhajIvI, joisavajjesu jaMti devesu / niyaAuyasamahINAuesu IsANaaMtesu // 158 // sammucchimatiriyA uNa, bhavaNAhiva vaMtaresu gacchati / jaM tesiM uvavAo, paliyAsaMkhija AUsu // 159 // TIkA--manuSya ne tiryaMca asaMkhya AyuvALA ( yugalika ) jyeAtip varjIne anya devAmAM upaje che. A vizeSa viSaya che, sAmAnya nathI; kemake sUtranI pravRtti vicitra prakAranI heAya che. temAM paNa vizeSa vAta e che ke-khacara tiryaMca paceMkriyA ane antaradvIpanA manuSyeAnI ja temAM utpatti che, asaMkhyeya varSAyuSI yugalikA devagatimAM ja utpanna thAya che paNa te pAtAnI sarakhA athavA AchA AyuvALAmAM utpanna thAya che, adhika AyuvALAmAM utpanna thatA nathI. khacara tiryaMca paMcendriyA (yugalikA)ne AMtaradvIpanA manuSyeA ja teTalA AyuvALA hAvAthI te nyAtidh vane bhavanapati ne vyaMtaramAM utpanna thAya che. upalakSaNathI sAdhama ne izAna devaleAkamAM paNa te na upaje tema samajavuM; kAraNa ke jyAtiSkAnu ane te e devalAkanu jaghanya Ayu paNa te karatAM vadhAre che ane adhika sthitimAM te yugalikA upajatA nathI. te sivAyanA bIjA haimavatAdi kSetrabhAvI yugalike peAtAnI samAna athavA hIna AyuSyavALA izAna devalAka paryaMtanA devAmAM utpanna thAya che. samUzcima tiryaMcA bhavanapati ne vyaMtaramAM ja utpanna thAya che, kAraNa ke saMmUrchima tiryaMcAnI utpatti paLyeApamanA asaMkhyAtamA bhAganA AsuvALA devAmAM ja thAya che. A saMba MdhamAM kahyuM che ke asannI tiryaMcA nArakI, tiryaMca, manuSya ne deva cAre gatimAM jAya che. asaMjJI tiyA cAre gatinuM AyuSya mAMdhe che. temAM je deva ne nArakI saMbaMdhI AyuSya bAMdhe che te jadhanya daza hajAra varSa ne utkRSTa patyeApamanA asaMkhyAtamA bhAganuM aMdhe che. tiryaM ca ne manuSyanuM AyuSya bAMdhe che te jaghanya aMtarmuhUtu ne utkRSTa patyeApamanA asaMkhyAtamA bhAganuM bAMdhe che. temAM je asaMjJImAMthI thayelA nArakI che te alpa vedanA bhAgavanArA che ane sanImAMthI thayelA hAya che te mahAvedanA bheAgavanArA hAya che." A pramANe zrI prajJApanAnI laghuvRttimAM karyuM che. 158-159 A pramANe sAmAnya gatidvAra kahyuM, have bhavanapati vyatarAdikamAM je jIvA je rIte jAya che--upaje che tene te pramANe kahe che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ww devAdhikAra. ] ajJAna tapasvIonI gati. 100 bAlatave paDibaddhA, ukkaDarosA taveNa gAraviyA / vereNa ya paDibaddhA, mariuM asuresu uvavAo // 160 // TIkArya -ahIM je jinavacananA parijJAnathI paribhraSTa hoya te paramArtha. jJAna zUnya hovAthI tene bALa jevA bALa kahIe. temane tapa paMcAgni vigererUpa te tatvavedIne tapa nathI, kAraNa ke temAM aneka jIno upaghAta rahe che. tIrthAtarike-paratIthIo paNa kahe che ke- maiteya (yudhiSThira)! cAre bAju cAra agnine ane pAMcamo mAthe sUryano ema pAMca tApane sahana karato je tapa tape che te paMcatapa kahevAtuM nathI, paraMtu viSayarUpa InjananA pracAravALA pAMca idricenA tApanI madhyamAM rahIne je tapa tape che-idrine vaza kare che te ja khare paMcatapa kahevAya che. tevA bALatapathI je pratibaddha eTale Asakta, tevA tapanA, karanArA, te te prakAranA dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM pratibaddha, utkaTa-pracura roSa- krodhavALA, anazanAdi aneka prakArane tapa karIne te saMbaMdhI abhimAnane karanArA-gomAta manavALA ane koInI sAthenA vairathI krodhanA anuzayavaDe pratibaddha thayelA dvIpAyana trASi jevA eo maraNa pAmIne asurakumArAdi bhavanavAsImAM utpanna thAya che. 160 rajjuggahaNe visabharakaNe ya jalaNe ya jalapavese y| taNhA chahA kilaMtA, mariUNa havaMti vaMtariyA // 161 // TIkArtha -rajugrahaNa eTale gaLAphAMso khA, viSabhakSaNa eTale jhera khAvuM, agnimAM praveza karIne athavA jaLamAM praveza karIne maraNa pAmavuM, upalakSaNathI bhUgaprapAta-bhairavajava khAva arthAta parvata uparathI tenI khINamAM paDIne maravuM. evI rIte maraNa pAmanArA tathAvidha maMda zubha pariNAmavALA manuSya temaja kSudhA ne tRSAthI pIDita thaIne maraNa pAmanArA manuSya ne tiryace vyaMtara jAtimAM deva thAya che. ahIM zULapANi yakSa thanAra vRSabhanuM daSTAMta samajavuM. 161 Aja bhAvane kahenArI bIjI gAthA kahe che - rajjuggahaNe visabhakaNe ya jalaNe ya girisiraavddnne| mariUNa vaMtarAto, havija jai sohaNaM cittaM // 162 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. A gAthAne artha uparanI gAthAmAM lagabhaga AvI gayo che. A gAthAmAM eTaluM vizeSa jaNAvyuM che ke-je vyaMtara deva thavA yogya zubha cittanA adhyavasAya hoya ane narakAdi gatiyogya atyaMta radra athavA Arta citta na hoya te vyaMtara thAya. 162 uvavAo tAvasANaM, ukkoseNaM tu jAva joisiyaa| jAvaMti baMbhalogo, crgprivaayuvvaao|| 163 // TIkArthatApasa eTale vanavAsI mULa, kaMda, phaLAdine AhAra karavAvALA te utkRSTa jyotiSa sudhImAM upaje, te upara na upaje. ane carakajAtinA parivrAjaka je kapilamatAnusArI hoya che te utkRSTa brahmaka sudhI upaje. 163 paMciMdiyatiriyANaM, uvavAokosao sahassAre / uvavAo sAvagANaM, ukkoseNaccuo jAva // 164 // TIkArtha -pacaMdriya tiryaMca hastI vigere samyagdarzana ane dezavirati yukta hoya te tenA prabhAvathI AThamA devaleka sudhI utpanna thAya che ane zrAvaka dezavirati yukta manuSya tenA prabhAvathI utkRSTa bAramA acuta devaloka sudhI utpanna thAya che. 164 je daMsaNavAvannA, liMgaggahaNaM kariti sAmanne / tesi pi ya uvavAo, ukkoso jAva gevije // 165 // - TIkArya-je nirdiSTa svarUpavALA prANIo darzane te samyagadarzana tethI vyApannA eTale vyatItA-samyagadarzanathI bhraSTa thayelA zramaNapaNuM svIkArIne tenA rajoharaNAdi liMgane-veSane grahaNa kare che. daza prakAranA yatidharmane svIkAre che te prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ne AstikyanI abhivyaktirU5 sabhyatvathI vikaLa che chatAM daza prakAranI cakavALa sAmAcArIne paripUrNapaNe pALanArA hoya che. teo paripUrNa sAmAcArI pALavAnA prabhAvathI utkRSTa zaiveyaka sudhI eTale navamA greveyaka sudhI upaje che. 165 temAM kAMIka vizeSa kahe che -
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 devAdhikAra.] mithyAdaSTinuM lakSaNa. uvavAo eesiM, ukkoso hoi jAva gevijA / ukoseNa taveNaM, niyamA niggaMtharUveNaM // 166 // TIkArtha -Ane artha upara pramANe ja che, paNa eTaluM vizeSa che ke nizcaya nigraMtha muninA rUpathI utkRSTa tapathI-dazavidha cakravALasAmAcArI pratipAlananA baLathI upaje che ema samajavuM. 166 ahIM darzanavyApanna te mithyASTi samajavA, tethI e prasaMgane laIne mithyASTinuM lakSaNa kahe che payamakaraM pi ikaM, jo na roei suttaniddiTuM / sesaM royaMto vi hu, micchaddiTThI muNeyavo // 167 // TIkArtha -sUtramAM kahela eka pada ke eka akSara paNa jene rUce nahIM- pitAnA manamAM A satya ja che ema pariName nahIM, te bAkInA sarva dvAdazAMgInA arthane mAnya karato hoya chatAM tene mithyASTi jANa; kAraNa ke tene jagadugurU bhagavaMta asatya kahe ja nahIM evA vizvAsane nAza thayela che. 167 te kevuM sUtra ke jenuM eka paNa pada ke akSara na rUcavAthI jIva mithyAdaSTi kahevAya? te kahe che - suttaM gaNahararaiyaM, taheva patteyabuddharaiyaM ca / suyakevaliNA raiyaM, abhinnadasapuviNA raiyaM // 168 // TIkArtha -je sudharmAsvAmI vigere gaNadharoe racela hoya, pratyekabudhe racela hoya ane zrutakevaLI caMdapUrvIe racela hoya, abhinnadazapUrvIe eTale pUrNadazapUrvIe racela hoya te sarvane sUtra kahIe. 168 have caMdapUrvIne upapAta-devapaNe upajavuM jaghanyathI ne utkRSTathI kahe che - uvavAo laMtagammi u, caudasapuvissa hoi u jhnno| ukkoso sabaDhe, siddhigamo vA akammassa // 169 // TIkAkAre Ano artha karyo nathI. A gAthAno artha e che ke
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. cidapUvI jaghanya chaThThA lAMtaka devalokamAM jAya ane utkRSTa sarvArthasidhe jAya athavA akarma-karma rahita thaIne mokSe jAya. 169 chaumatthasaMjayANaM, uvavAokosao u sbddhe| bhavaNavaNajoivemANiyANa eso kamo bhaNio // 17 // TIkA -yathAvasthita AtmAnuM svarUpa jenAthI DhaMkAyeluM rahe tene chavAstha kahIe. eTale tene jJAnAvaraNIyAdi karmathI AcchAdita samaje. tevA je saMyati-muni tenI gati utkRSTI sarvArthasiddha paryata hAya. railokyanA tilakaevA pAMcamA anuttaravimAnamAM paNa hAya-eTale bhavanapati, vyaMtara, - tiSka ne vaimAnikamAM vadhatAM vadhatAM utkRSTa gati tyAM sudhI hAya. 170 have tenI jaghanya gati kahe che - avirAhiyasAmaNNassa, sAhuNo sAvagassa ya jhnno| sohamme uvavAo, bhaNio telukkadaMsIhi // 171 // TIkArya -avirAdhitazrAmaNyavALA eTale akhaMDita sarvaviratirUpa cAritravALAnI ane akhaMDita yathAgRhIta dezacAritravALA zrAvakanI gati zailekaryAdazI tIrthakaroe dharmadevalokanI (jaghanya) kahI che. 171 sesANa tAvasAINa, jahanno vaMtaresu uvvaao| bhaNio jiNehiM so puNa, niyakiriyAdviANa vinneo||172|| TIkAI--zeSatApasAdinI-eTale tApasa parivrAjakAdinI jaghanya utpatti tIrthakaree vyaMtaranikAmAM kahI che. te tApasAdi paNa pitapotAnI kriyAmAM sthita potapotAnA zAstramAM pratipAdita AcAranA pALavAvALA samajavA AcArathI paribhraSTa samajavA nahIM. 172 upara je bALatapAdi kAraNevaDe karIne bhavanapatyAdithI mAMDIne anuttara sura sudhInI gati kahI te zuM sarvadA ne sarvanI heya? uttara-sarvadA nahIM ane sarvanI paNa nahIM, paraMtu saMhananavizeSavALAnI samajavI, tethI te saMhananenA nAma ane tenuM svarUpa kahe che-
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 devAdhikAra.] cha saMghayaNanuM svarUpa. vajarisahanArAyaM, paDhamaM bIyaM ca risahanArAyaM / nArAyamaddhanArAyaM, kIliA taha ya chevaTuM // 173 // risaho a hoi paTTo, vajaM puNa kIliyA muNeyavvA / ubhao makkaDabaMdha, nArAyaM taM viyANAhi // 174 // - TIkAtha-paheluM vArASabhanArAca, bIjuM bASabhanArAca, trIjuM mArIca, cothuM ardhanArAca, pAMcamuM kIlikA ne chaThTha sevA jANavuM. 2Sabha eTale pariveNana padda, vA te khIlI ane be bAju markaTabaMdha te nArAca samajavuM. 173-74 have te saMghayaNa samajAve che - be bAjunA markaTabaMdhathI bAMdhelA be asthi (hADakA) hoya, te paTTAkRtinA trIjA asthithI pariNita hoya ane te traNe asthine bhedanAre khIlI jevuM vA nAmanuM asthi jemAM hoya tene vARSabhanArAMca nAmanuM prathama saMhanana kahIe, jemAM kalikArUpa asthi na hoya tene RSabhanArAMca nAmanuM bIjuM saMhanana kahIe, jemAM asthinA markaTabaMdha ja hoya te nArAca nAmanuM trIjuM saMvanana kahIe, jemAM eka bAju markaTabaMdha ne bIjI bAju kalikA hoya tene cothuM ardhanArAca saMhanana kahIe, jemAM asthio mAtra kIlikAbaddha ja hoya tene pAMcamuM kalikA saMvanana kahIe ane jemAM parasparanA paryanta bhAga sparza karIne-aDIne ja rahelA asthio jANe sevA mATe AvelA hoya tevA hoya ane jene telanA abhaMgana vigerenI kAyama jarUra hoya tene sevArtA nAmanuM chaThTha saMhanana kahIe. : A saMhanano saMsthAna vinA hotA nathI tethI saMsthAne kahe che - . samacauraMse niggohamaMDale sAi vAmaNe khuje| ke viya saMdA, navA che mutha che ?75 . . artha-samacaurasa, nyadhamaMDaLa, sAdi, vAmana, kuMja ane huM A nAmanA chanA cha saMsthAno jANavA. TIkArya-jIvone cha saMsthAna hoya che te A pramANe-sAmudrika zAstrokta . 15
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI bRhatsa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ kvAdhikAra. pramANu lakSa avisaMvAdI cAra asra eTale cAre dizAnA vibhAgathI upalakSita zarIranA avayavA jenA hAya te samacaturasra saMsthAna jANavu. jema nyagrAdha eTale vaTavRkSa; upara saMpUrNa pramANavALuM hoya ne nIce hIna hoya evu zarIra ke jemAM nAbhinI uparanA bhAga saMpUrNa pramANeApeta hoya, nIcenA tevA na hAya tene nyagreAdhaparimaMDaLa saMsthAna kahIe, tathA AdinA eTale nAbhinI nIcenA bhAga yathAkta pramANu lakSaNavALA hAya ane uparanA bhAga hIna hoya tene sAdi sa MsthAna kahIe. tathA jemAM mastaka, DAka, hAtha, ga vigere yathAkta lakSaNavALA hAya ane ura-darAdi tevA na heAya tene vAmana sasthAna kahIe. jemAM ura-uttarAdi pramANe peta hoya ane hasta-pAdAdi hIna heAya tene kubja saMsthAna kahIe ane jemAM sarve avayA pramANu lakSaNathI paribhraSTa hAya tene huDa sasthAna kahIe. 175 uparanI hakIkata gAthAmAM kahe che tulaM visthaDabahulaM, ussehabahuM ca maDahakoTuM ca / heTThillakAyamaDahaM, savvatthAsaMThiya huMDaM // 176 TIkA--samacaturastra saMsthAna sarva dizAmAM-cAre bAjue zAstrokta pramANayukta hoya, nyagreAdhaparimaMDaLa nAbhi upara ahula vistAravALuM hAya, sAdisa sthAna utsedha bahula eTale pramANeApapanna utsedha-UMcAIvALuM hAya, vAmana saMsthAna maDalakAi hAya eTale paripUrNa pramANavALA hAtha, paga, mastaka, zrIvAdi avayava hoya ane nyUnAdhika pramANavALA kASTha eTale ura-darAdi hAya, kubja saMsthAnamAM adhastana kAya maDala heAya eTale adhastana bhAga sAthe na hoya arthAt pANi, pAda, zira, grIvArUpa avayavA pramANahIna hoya ane paripUrNa pramANavALA kAi eTale ura-uttarAdi hAya. keTalAka vAmana ne kubja saMsthAnanuM lakSaNa upara kahyAthI viparIta kahe che. sarvatra sarva avayava asasthita zAstrokta pramANavALA na heAya tene huDa sasthAna kahIe. 176 have kayuM sasthAna kayA jIvAne hAya te kahe che: - samacauraMse niggoha, sAi khujjA ya vAmaNA huMDA / viyitiriyanarA, surA samA kuMDayA sennA 5377nI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] cha saMdhayaNanuM svarUpa. TIkArtha-paMceMdriya tiryaMca ane manuSyo yathAyogya chae saMsthAnavALA &Aya che. keTalAka samacariMsa saMsthAnavALA, keTalAka nyodhaparimaMDaLa, keTalAka sAdi saMsthAnavALA, koI vAmana, kaI kuja ane koI phaMDa saMsthAnavALA hoya che. deva sarve samacariMsa saMsthAnavALA hoya che ane zeSa ekriyAdi cariMdriya sudhInA che ane nArIe huMDa saMsthAnavALA hoya che. 177 have keTalA saMhanana kayA jIvamAM hoya che te kahe che - naratiriyANaM chapSiya, havaMti vigaleMdiyANa chevaTuM / suraneraiyA egidiyA ya satve asaMghayaNI // 178 // TIkA-manuSya ne tiryaMca paMceMdriyone vArASabhanArAca vigere e saMhano hoya che. vikalaiMdribeiMdriya, teIdriya ne cariMdriyane sevArtA saMhanA hoya che. de, nAra ane ekeMdriya jI sarve asaMghayaNa-saMhanana rahita hoya che, kAraNa ke saMhananamAM asthiracanAvizeSa hoya che ane devAdikane asthi hotA nathI. 178. have kyAM saMhanananA prabhAvathI kaI jAtinA devamAM utpanna thAya te kahe che - cheva?Na u gammai, cattAri ya jAva AimA kappA / vadvija kappajualaM, saMghayaNe kIliyAIe // 179 // TIkArtha -" vasudrI vAlamaghaMdho eTale devAyuSya karma bAMdhavA yogya pariNAmanI vizuddhivaDe karIne sevA saMhAyaNavALA jIva prathamanA cAra devaleka sudhI utpanna thAya che. eTale bhavanapati, vyaMtara, tiSI ane sidharma, IzAna, sanakumAra ne mAheMdra devalokamAM utpanna thAya che. tyArapachI kIlikAdika saMvananamAM be be devakanI vRddhi SaNanArA sudhI karavI. te A pramANe-kAlikA saMghayaNavaDe brahma ne lAtaka sudhI utpanna thAya, ardhanArAgra saMhananavaDe mahAzuka ne sahastrAra sudhI utpanna thAya, nArAca saMhananavaDe Anata ne prANuta devaloka sudhI utpanna thAya ane kaSalanArAca saMhananavaDe AraNa ne acuta devaleka sudhI utpanna thAya. kapinI uparanA nava raiveyakamAM ne yogya anuttara vimAnamAM avaziSTa rahelA vASabhanArA saMhananavaDe manuSya ja utpanna thAya. ATaluM upalakSaNathI samajI levuM. 179
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. A pramANe vistArathI devAnuM gatidvAra eTale devAmAM kathA jIvane kayAM upaje te kahyuM, have devA svasthAnathI cyavIne kayAM utpanna thAya te kahe che: puDhavI AuvaNassai, gabbhe pajjatta saMkhajIvIsu / sajubAnuM vAso, tettA paritteDhiyA TALA 5 180 // TIkA :--svarga thakI eTale bhavanapatyAdika cAre prakAranI devanikAyamAMthI cavelA devAnI utpatti bAdara paryApta pRthivIkAya, apkAya ne vanaspatikAyamAM tathA garbhaja paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca ne manuSyamAM thAya che. te zivAyanA sthAna--teukAya ne vAyukAya, dvitricaturiMdriya ne samUcchima paMcekriya tathA devanArakarUpa sthAnanA tIrthaMkara gaNudharAe pratiSedha karelA che. AmAM vizeSa e jANavAnuM che ke khAdara paryApta pRthivI, p ne vanaspatimAM IzAnadevalAka sudhInA devAnI ja utpatti hAya che. tenAthI uparanAnI hAtI nathI. tathA navamA devaleAkathI anuttara vimAna sudhInA deveza saMkhyAta AyuvALA manuSyeAmAM utpanna thAya che. upalakSaNuthI garbhaja paryApta saMkhyAta AyuvALA tiya cAmAM AThamA devalAka sudhInA devA ja utpanna thAya che ema samajavuM. 180 ja have kAi prazna kare che ke-e devA ne devIone upabhAga hAya che ke nahIM? tene uttara Ape che ke keTalAkane hAya che, keTalAkane hAtA nathI. A hakIkata spaSTa karavAne mATe jene je rIte bhAga che te ane jene sarvathA nathI te kahe che:-- do kAyappaviyArA, kappA phariseNa donni do rUve / sadde to asara maLe, 3ra vicAranA nasthi // 2 // : TIkA :--e devalAka eTale e devalAkamAM rahenArA devA arthAt sAdharma izAna devaleAka sudhInA devA zarIravaDe karIne manuSya srI-purUSanI jema maithuna sevanArA che. ahIM e devalAka sudhInA devA ema kahevAthI bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSI ane izAna devale!ka sudhInA devA sakalaSTa piraNAmavALA purUSavedarUpa karma nA prabhAvathI manuSyanI jema maithunasukhane anubhavanArA eTale sarvAMgaDe kAyaklezathI 'utpanna thatA saspanA sukhane pAmIne temAM prItivALA thAya che. te zivAya temane saMteASa ( tRpti ) thateA nathI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] deva-devIne upabhega zI rIte heya ? 117. tyArapachInA be devalokanA-sanakumAra ne maheMdra devalokanA devo sparza pravIcArI hoya che. eTale teo stana, bhujA, urU, jaghana vigere gAtranA sparzathI maithunasukhane anubhavanArA che. te deve pravIcAranA abhilASI thayA satA devInA stanAdi avayavonA saMsparza vaDe kAyapravIcArI karatAM anaMtaguNa sukhane anubhavatA tRpta thAya che. devIone paNa temanA saMsparzathI divya prabhAvavaDe zukraSadugaLanA saMcArathI anaMtaguNa sukha thAya che ne tRpta thAya che. tenI uparanA be kalpavALA brahma ne lAMtaka devalokanA deva rUpamAtranA pravIcAravALA che. te deva kAmadevanI rAjadhAnI tulya devIonA divya unmAdajanaka rUpane joIne kAyapravIcArI karatAM anaMtaguNa surata sukhane pAme che ane tRpta thAya che. devIone paNa temanA tevA prakAranA rUpAvalekanathI divya prabhAvavaDe zukrapugaLanA saMkramathI kAyapravIcAra karatAM anaMtaguNa kAmasukha prApta thAya che. tenI uparanA be devakanA eTale mahAzuka ne sahasAranA de zabda mAtra sAMbhaLavAthI ja pravIcAravALA che. teo pravIcAranI IcchAnA viSayabhUta karelI devInA gIta, hasita, savikArabhASita ane nUpurAdinA divya dhvaninA zravaNamAtrathI kAyapravIcAra karatAM anaMtaguNa suratasukhane anubhave che ane tRpta thAya che. devIone paNa te zravaNa sukha meLavanAra denA zukrayddagaLanA divya prabhAvavaDe thatA saMcArathI mahatsukha prApta thAya che. tenI uparanA cAra Anata, prANata, AraNa ne azruta devakanA deva mananA pravIcAravALA hoya che. te jyAre pravIcAranI IcchAthI tagya devIne mananA viSayabhUta kare che tyAre te devI abhuta zRMgAra dhAraNa karIne manavaDe svasthAne rahI satI ja uccAvaca-uMcAnIcA manane dhAraNa kare che ane bhegane mATe taiyAra thAya che. AvI rIte paraspara manaHsaMkalpa thavAthI divya prabhAvavaDe devIne zukapugaLane saMcAra thatAM baMnene kAyapravIcArI karatAM anaMtaguNa suratasukha prApta thAya che ne tRpti thAya che. tenI uparanA vecakAdikamAM pravIcAra nathI, kAraNa ke temane atyaMta maMda purUSadedaya hoya che. A badhA devo ekabIjAthI anaMtaguNa sukhane bhajanArA che. te A pramANe-kAthapravIcArI karatAM anaMtaguNa sukha pravIcArIne, sparza pravIcArI karatAM anaMtagaNuM sukha rUpapravIcArIne che, tenA karatAM anaMtaguNa sukha zabdapravIcArIne ane tenAthI anaMtaguNa sukha manapravIcArIne che, tethI
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta zrI bRhatsaMgrahiSNu saTIkanuM bhASAMtara. [ devAbrikAra. anavaguNu sukha apravIcArIne che; kAraNa ke teo atyaMta pAtaLA meAhanA udayathI prazama sukhamAM lIna thayelA che. ahIM kAI prazna kare ke-jo ema che te te veyakADhinA devA brahmacArI kema hAtA nathI ? uttara Ape che ke cAritrapariNAmanA abhAvathI hAtA nathI. 181 te devAnuM anya devA karatAM anaMtaguNa sukhayuktapaNu' gAthAvaDe kahe che:-- tatto paraM tu devA, bodhavA huMti appavIyArA / saviyATiphaLa, anaMtazuLato saMnuttA // 182 5 TIkA--tenAthI eTale acyuta devalAkathI uMce je devA che te atravIcArI-pravIcArarahita jANavA. teo sapravIcArI karatAM anaMtaguNu sukhavALA che kAraNa ke pravIcAranA sukha karatAM upazamanuM sukha anaMtagaNu che. 182 jaM ca kAmasuhaM loe, jaM ca divvaM mahAsuraM / zroparAyasujJeya, aMtamAM pi naSad // 2 // TIkA----A lAkamAM je kAmasaMbadhI sukha che ane je devasaba dhI mahAsukha che, te vItarAgapaNAnA sukhane anaMtame bhAge paNa Avatu nathI. 183 have deva-devInA utpattisthAna kahe che:-- AIsAmA kappe, uvavAo hoi devadevINaM / to paraM tu niyamA, TuvInuM sthi vavALo 84zA TIkA -- izAna devalAka paryaMta eTale bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSImAM ane sAdhama tathA IzAna devalAkamAM deva tathA devIonu upajavApaNu che. tenI upara sanatkumArAdi devaleAkamAM devIne upapAta-upajavuM nathI; mAtra devAnuM upajavuM ja che. sanatkumArAdi devalAkanA devAne suratanA abhilASa thAya tyAre sAdharma tathA izAna devalAkamAMthI aparigRhItA devIe AThamA devalAka sudhI jAya che. 184 have deva-devIonA gamanAgamana sabaMdhI vicAra kahe che-- AreNa accuAo, gamaNAgamaNaM tu devadevINaM / to paraM tu niyamA, ramati nasthita va // 8 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] deva-devIonuM gamanAgamana kayAM sudhI che ? a--acyuta devalAka sudhI deva-devIenuM gamanAgamana che. tyArapachI nizcaye. deva devI baMnenu kadApi paNa gamanAgamana nathI. TIkA--acyuta devalAkathI arvAk eTale acyuta kalpa sudhI dhruva ne devInu gamanAgamana che. ahIM jo ke sAmAnye kahyu che; paraMtu devInuM gamana AThamA sahasrAra devalAka sudhI ja che ema jANavuM. tenI upara gamanAgamana nathI. AnatAdinA devA pravIcAranI icchAvALA thAya che tyAre peAtAne sthAne rahyA satA ja devIne peAtAnA saMkalpanA viSaya kare che ane sthAnasthita ja tenI sAthe manapravIcAraNA kare che. zrI prajJApanA sUtramAM paNa A pramANe ja hakIkata manapravIcArI devA mATe kahI che, tethI pracAraNA nimitte AnatAdi devalAkamAM devInuM gamanAgamana nathI tema ja bIjA kAi kAraNe paNa gamanAgamana nathI. eTale sahasrAra pa ta ja devInu gamanAgamana che e vAta siddha che. saMgrahaNinA mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUri paNa e ja pramANe kahe che. acyuta devalAkathI upara nizcaye tenu devAnuM ne devInuM gamanAgamana nathI. temAM tenI nIcenA devAnI upara javAnI-gamanAgamana karavAnI zaktinA abhAva che te ja khAsa kAraNa che. ane tenI uparanA devene nIce AvavAnA prayeAjananeA abhAva che te kAraNa che. te devA jinajanmamahimAdi prasaMge paNa ahIM AvatA nathI, peAtAne sthAne rahyA satA ja bhaktine vistAre che. kAMi saMzaya paDe te sthAnasthita ja pUche che ane tenA prabhue ApelA uttara bhagavaMte pratyeAjelA maneAdravyane avadhijJAnavaDe sAkSAt joIne tenA AkAranI anyathA anupapattipaNe yathArtha ja samaje che. A zivAya khIjI temane ahIM AvavAnu prayeAjana nathI tethI temanA gamanAgamananA asaMbhava jANavA. 185 have je vaimAnika kiviSika deve che te keTalI sthitivALA che ane kayAM rahevAvALA che te kahe che:-- tini paliyA tisArA, terasasArA ya kivvisA bhaNiyA / sohammIsANasaNaMkumAralaMtassa hiTThAo || 186 // TIkA :--kiviSika devA traNa sthAnake che ema tIrthaMkara gaNudharIe kahyu che. te A pramANe-1 sAdhame zAna nIce, 2 sanatkumAra nIce ane 3 tAMtajI nIce, teo yathAsabhye traNa pAdinA AyuSyavALA che; eTale saudharme
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ devAdhikAra. zAna nIce che te traNa popamanA AyuvALA che, sanakumAra nIce che te traNa sAgaropamanA AyuvALA che ane lAMtaka devaleka nIce che te tera sAgaropamanA AyuvALA che. 186 have Amiyogikane kiviSika devenuM utpatti sthAna kahe che - kappesu AbhiyogA, devA uvariM na aarnnccuyo| laMtagauvariM niyamA, na iMti devA u kivisiyaa||187|| artha -kalpa eTale devalokamAM Abhigika deva hoya che. AraNamyutenI upara sarvathA hotA nathI ane lAMtaka devalokanI upara kiviSika deve nie hetA nathI. 187 have devIonuM utpattisthAna kahe che. sanatakumArAdi kalpanA dene suratanI abhilASA thatAM sadharmazAnamAM utpanna thayelI aparigrahatA devIo ja sehasAra ka5 sudhI jAya che. te devIonA utpattisthAnarUpa vimAne khAsa judA ja che, tyAM deva utpanna thatA ja nathI. tenA vimAnanI saMkhyA kahe che sohammi vimANANaM, chacceva havaMti syshssaaiN| cattAri ya IsANe, apariggahiANa devINaM // 188 // " artha-saidharma devalokamAM aparigrahItA devIonA cha lAkha vimAno che ane IzAna develakamAM cAra lAkha vimAne che. 188 have jeTalA AyuSyavALI je denA upabhegamAM Ave che te kahe che - paliovamAi samayAhiA ThiI jAsi jAva dasa pliyaa| 'sohammaga devIsuM, tAo u saNaMkumArANaM // 189 // TIkArya-saMdharma devalokamAM je devIonI sthiti pApamathI adhika eka samaya, be samaya yAvat asaMkhyaya samaya vadhatI daza palyopama sudhInI hoya te sanakumAra devakanA devone upalega yogya samajavI. Ane sAra e che ke eka pApama sudhInA AyuSyavALI devIoja siAdhamakalpanA denA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.]. devIonuM upabhogagyapaNuM. 121 upaga samajavI ane tethI samayAdhika, be samayAdhika, traNa samayAdhika, saMkhyaya samayAdhika, asaMkhyaya samayAdhika yAvat jenuM AyuSya pUrNa daza palyopamanuM hoya te sarva sanakumAra devalokanA devone upaga gya jANavI. tenI uparanA kalpanA deva tathA prakArane svabhAva hovAthI ja tene sarvathA IcchatA nathI. 189 eeNa kameNa bhave, samayAhiya dasagapaliavuDhDhIe / baMbhamahAsukANa ya, AraNadevANa pannAsA // 190 // TIkArtha -upara kahelI paripATIe daza pApamathI samayAdhika, be samayAdhika yAvat daza daza palyopamanI vRddhie vadhatA AyuSyavALI devIo brahmaleka, mahAzuka, Anata ne AraNa ka95mAM rahenArA devone upabhogagya jANavI. eTale ke AraNa kalpanA dene yogya devInuM AyuSya pacAsa palyopamanuM jANavuM. ene sAra e che ke-sadharmakaHpavAsI je devI daza palyopamathI samayAdhika yAvat viza palyopama sudhInI sthitivALI hoya tene brahmalokanA devone upagya jANavI. je devIo viza palyopamathI samayAdhika cAvat trIza palyopamanI sthitivALI hoya te sarve mahAzukra devalokanA dene upabhogagyA jANavI. je devIo trIza palyopamathI samayAdhika yAvat cALIza palyopama sudhInI sthitivALI hoya tene Anata kalpanA devone tyAM rahI satI pravIcArapravRtta ane vyApAranA AlaMbanogya jANavI ane je devIo cALIza palyopamathI adhika yAvat pacAsa palyopama sudhInI sthitivALI hoya tene AraNa kalpanA dene tyAM rahI satI ja cittAlaMbanogya jANavI. 190 e pramANe sadharma kalpanI aparigRhItA devIno vidhi kahyo, have IzAna devakamAM utpanna thayelI devIne mATe kahe che - sAhiapaliyA samayAhiA ThiI jAsi jAva pannarasA / IsANagadevIo, tAo mAhiMdadevANaM // 191 // TIkArtha -IzAnaka9pavAstavya je devIonI sthiti sAdhika popamathI eka samayAdhika yAvat asaMkhya samayAdhika ane chevaTa paMdara palyopama sudhInI hoya te devIo badhI maheMdrakaHpavAstavya devone upabhegogya hoya. Ane sAra e che ke jenI sthiti sAdhika palyopamanI hoya te devIo IzAna kalpanA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrI bRhatasaMgrahaNi TIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra dene upabhogya jANavI ane tethI vadhatI paMdara popama sudhInI sthiti je devIonI hoya te sarve maheMdra devane yegya samajavI. mULa TIkAkAra zrI haribhadrasUri paNa A pramANe ja kahe che. 191 eeNa kameNa bhave, samayAhiyadasagapaliyabuTThIe / laMtasahassArapANayaaccuadevANa paNapannA // 192 // TIkArya-A anaMtarakta kAme karIne samayAdhika, asaMkhya samayAdhika thAvata daza daza pApamanI vRddhivALI sthiti jenI hoya te devIo lAMtaka, sahasAra, prANata ne azruta kalpanA devone upabhegagya jANavI. yAvat tyAMnI devIonuM AyuSya (55) palyopama sudhInuM jANavuM. A hakIktane sAra e che ke IzAna devakabhAvI je devIonuM AyuSya paMdara palyopamathI vadhatuM yAvat 25 palyopama sudhInuM hoya tene lAMtaka devane upabhegagya jANavI. jenuM AyuSya 25 palyopamathI vadhatuM yAvata 35 paSama sudhInuM hoya tene sahasAra devalokanA dene upabhogya jANavI. je devIonuM AyuSya 35 palyopamathI vadhatuM 45 palyopama sudhInuM hoya tene prANuta kalpanA devone upabhegogya tyAM rahI satI ja pravIcArapravRtta maneviSayavALI jANavI ane je devIo 45 palyopamathI vadhatA 55 palyopama sudhInA AyuSyavALI hoya tene tyAM rahI satI ja ayuta devalokanA devane cittAlaMbanabhUta jANavI. 192 ' have devane adhikAra ja cAlatuM hovAthI temane vezyAo kaI hoya te kahe che - kiNhA nIlA kAU, teU lesA ya bhavaNavaMtariyA / joisasohammIsANa, teUlesA muNeyavvA // 193 // TIkArya-jenA vaDe jIva kavaDe lepAya tene vezyA kahIe, tema ja kRSNAdi dravyanA sAhacaryathI AtmAnA zubhAzubha pariNAma thAya tene paNa vezyA kahIe. kahyuM che ke-surrvidANAviyA, fro ja gamanaH Tiva tatrA, sucArASnA pravarte che ? A artha upara Avela che. bhavanapati ne vyaMtaramAM yathAsaMbhava kRSNa, nIla, kApata ne telezyAvALA deva hoya. temAM paramAdhAmike te kRSNalezyAvALA ja hoya.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] vaimAnika devAne lezyA. 123 jyAtiSka ne sAme zAna devaleAkanA devAmAM tejolezyA ja hAya. A tejolezyA upara uparanA deveAmAM vizuddhivALI jANavI. A hakIkata prAcu ne AzrIne samajavI. bAkI tA chae lezyA dareka nikAyamAM yathAsabhava hoya ema jANavuM. tattvArthaM TIkAkAra zrIharibhadrasUri kahe che ke- devAne pratinikAyamAM chae bhAvalesyAo hAya che.' 193 kappe saNakumAre, mAhiMde ceva baMbhaloe a / eesa pamhalesA, teNa paraM sukkalesA u // 194 // TIkA :--sanatkumAra, mAhedra ne brahmaleAka-e traNe devaleAkamAM devA padmalezyAvALA hAya che. kevaLa upara uparamAM vizuddhamAnalezyAvALA hAya che. tyArapachI eTale brahmaleAkathI upara lAntakAdika devaleAkamAM, traiveyakamAM ane anuttavimAnamAM devA zukalalezyAvALA jANavA; paraMtu uttarAttara vizudhyamAna lezyAvALA jANavA. ahIM kAIka kahe che ke-'A devAnI lephsA khAdyavarNa rUpa dravyalezyA jANavI.' A kathana ayukta che. A bhAvalezyAe ja te te devAnI sUtrakAre kahI che. A lezyA bhAvalezyA che te hakIkata nAraka jIveAnI lephyA kahevAnA prastAve kahevAmAM Avaze. jo khAdyava rUpa dravyalezyA hAya tA anantara ja devAnA khAhya varNanuM pratipAdana AcArya karavAnA che te niraka gaNAya, tethI Ane bhAvalezyA ja samajavI. 194 have vaimAnika devAnA varNa vibhAga kahe che-- kaNagattayarattAbhA, suravasabhA doMsu hoMti kappesu / tisu hoMti pahagorA, teNa paraM sukkilA devA // 195 // TIkA :--pahelA e devaleAka-sAdhame zAnanA deva vRSabheA kanakatvapha jevA rakta chAyAvALA hAya che, tathA traNa sanatkumAra, mAhedra ne brahmaleAkane viSe deve padmagAra eTale kamaLanI kesarA jevA avadAta-ujjavaLa varNavALA hAya che ane brahmaleAkathI upara lAntakAdi anuttara vimAna sudhInA devA zukala-yazcAttara zukla, zuklatara, zuklatama avadAtavarNa vALA hoya che. ahIM koi prazna kare che ke-jo A pramANe kaheze teA sUtranI sAthe virAdha Avaze, kAraNa ke zrIjIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke-"sAdharme zAna
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. devakanA de zarIre kevA varNavALA hoya che? gatama! kanakatvapha sarakhA rakta varNavALA hoya che. sanakumAra-mAheMdra ka95nA devo kevA varNavALA hoya che? he maitama! pagAra hoya che. brahma-lAMka kalpanA de kevA varNavALA hoya ? he gautama! lIlA mahuDAnA puSpa jevA varNavALA hoya che. zeSa sarva deva zukla varNavALA hoya che." Ama kahenArane TIkAkAra uttara Ape che ke- sUtra sAthe virodha Avaze nahIM, kAraNa ke brahmalekavAsI devo pariNatatara A mahuDAnA puSpa sarakhA varNavALA satA jarAka garatvacAvALA hoya che, te kamaLanI kesarAnA geravarNamAM aMtarbhAva pAme che. lAMtaka kalpanA de apariNata Adra mahuDAnA puSpa jevA varNavALA hovAthI prAye kAMIka pAMDu zarIravALA hoya che paNa tene zukla varNamAM aMtarbhAva thAya che. eTale Adra madhukapuSpanA sarakhA varNavALApaNuM ubhayatra aviradhI che, tethI kAMI paNa deSApatti nathI." 195 upara pramANe varNavibhAga kahe, have AhAra ne ucchavAsana vidhi kahe che - dasavAsasahassAiM, jahannamAuM dharaMti je devA / tesiM cautthAhAro, sattahi thovehi UsAso // 196 // TIkArya --bhavanapati ne vyaMtaranikAyanA je deve jaghanya Ayune arthAt daza hajAra varSanI sthitine dhAraNa kare che tene AhArane abhilASa caturthe thAya che. ahIM caturtha zabda ahorAtravAcaka che, tethI eka aherAtrane aMtare abhilASa thAya che ema samajavuM. AhArane abhilASa thaye sate manavaDe ja tRptine pAme che. manuSyanI jema kAvalikAhAra karatA nathI. A hakIkta AgaLa sUtrakAra pite ja spaSTa karaze, tathA e daza hajAra varSanI sthitivALA devane ucchavAsa levAnuM sAta stoke (nIrogI manuSyanA sAta prANe eka staka) eTale sAta sAta stokane AMtare pravarte che. zrItatvArthabhASyakAra ucchavAsa ne AhArane mATe upara kahyA pramANe ja kahe che. 16 ahIM AhArane viSaya hevAthI AhAra keTalA prakAra che te kahe che - sarireNoyAhAro, tayA ya phAse ya lomaahaaro| parakevAhAro puNa, kAvalio hoi nAyavvo // 197 // 1 zvAsozvAsa (prANa). 7 prANa 1 rataka, oNke 1 lava, 77 lave 1 mudda.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] traNe prakArane AhAra kyAre kyAre hoya ? 125 TIkArtha -zarIravaDe eTale tejasa kAmaNAdivaDe eja AhAra hoya che arthAt tejasa zarIra sahita kArmaNazarIravaDe pUrvabhavanA zarIrane tyAga karIne vigrahagativaDe utpAttadezane pApe sate je prathama samaye dArikAdi zarIra prAgya pudgaLone grahaNa kare che (AhAre che, ane je bIjA vigere samayamAM yAvat zarIra niSpatti thatAM sudhI dArikAdi mizrakAgavaDe pudagaLa grahaNa kare che (AhAre che) te ejAhAra jANo. je tvacAvaDe eTale spaze driyanA sparza vaDe zarIranA upaSTabhaka pugaLane grahaNa kare che (AhAre che) tene mAhAra kahIe. arthAt bhavaDe-lemanA raMdhavaDe je AhAra karavAmAM Ave tene mAhAra kahIe ane prakSepAhAra eTale kAvalikAhAra je mukhamAM kavaLanA prakSeparUpa che tene kahIe. 197 have kaI avasthAmAM kayo AhAra hoya te kahe che - oyAhArA jIvA, save apajattagA muNeyavvA / pajjattagA ya lome, pakeve hoti aiavvA // 198 // TIkArtha-utpattideze AvIne svazarIrogya pugaLasaMghAtane (ojane) AhAre-grahaNa kare tene ejAhAra kahIe. te AhAra ekeMdriyathI mAMDIne paMcaMdriya sudhInA sarve jIva aparyAptAvasthAmAM grahaNa kare. ahIM aparyApyA te zarIraparyAptie aparyAptA samajavA AhAraparyAptie aparyApta na samajavA. AhAraparyAptie aparyAptA to anAhAraka hoya che. keTalAkanA mate svayegya sarva paryAtie aparyApta hoya tyAM sudhI eja AhAravALA hoya che. ane sarva paryAptie paryApta thayA pachI mAhArI hoya che. ane matAMtare zarIraparyAptie paryAptA svagya sarva paryAptie aparyAptA hoya chatAM sarve jIva lema AhAravALA nizcaye hoya che. prakSepAhAra eTale kavaLAhAra keTalAka jIvane hoya, keTalAka jIvane na hoya arthAt beiMdriya, teidriya, cariMdriya ane paMceMdriya tiryaMca manuSyane hAya. bIjAne (ekeMdriyAdikane) na hoya. beidriyAdikane paNa kadAcit hoya, kadAcit na hoya. sarvadA hoya ema nahIM. 198 e ja vAta kahe che - egidiya devANaM, neraiyANaM ca natthi pkevo| sesANaM jIvANaM, saMsAratthANa parakevo // 199 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. atha--ekedriyAne, cAre nikAyanA devAne ane nArakI jIvAne praznepAhAra na hAya. bAkInA saMsArastha sarva jIvAne prakSepAhAra hAya. 199 uparanI vAtane ja vyakta karatA satA ekedriyAkrikanu pRthak AhAra naiyatya kahe che.-- 126 lomAhArA egiMdiyA ya neraiya suragaNA ceva / settAnuM zrAddAro, jomelevo eva // 200 // TIkA ...zarIraparyAptie paryAptA, matAntare svayeAgya sarva paryAptae paryAptA ekendriya, nArakI ne deve save` leAmAhArI jANavA. bAkInA zarIraparyAptie paryAsA athavA matAMtare sarva paryAptie paryomA sarva jIvAne leAmAhAra ne prakSepAhAra hAya. lemAhAra satata hAya ne prakSepAhAra kadAcita hAya, kadAcita na hAya. 200 oyAhArA maNabhakkhiNo ya savvevi suragaNA hoMti / sesA havaMti jIvA, lomAhArA muNeyavvA // 201 // TIkA sarva bhavanapatyAdi cAre nikAyanA deveza aparyAptAvasthAmAM AjAhArI hAya ane paryAptAvasthAmAM manAlakSI hAya.manavaDe vicAra karavAthI upasthita thayelA saLedriyane AhlAda utpanna kare tevA maneAnA pugaLAne lakSaNa karatA hAya tema grahaNa kare che. eTale vaikriyazIravaDe AtmasAt kare che. evA hAvAthI te maneAlakSI kahevAya che. zeSa devA zivAya bAkInA jIvA ekedriya pRthivyAdi aparyAptAvasthAmAM ejAhArI hAya che ane paryAmA thayA pachI leAmAhArI heAya che. 201 apajattANa surANamaNAbhoganivattio u AhAro / pajattANaM maNabharakaNeNa AbhoganimmAo // 202 // TIkA aparyAptAvasthAmAM devAne anAbhAganivartita-anAbhAga saMpA dita AhAra hAya che, manaparyAsinA te vakhata abhAva hAvAthI AbhAganA asaMbhava che. posA thayA pachI maneAbhakSaNavaDe manamAM citavavAthI maLatA viziSTa pugaLanA abhyavaharaNa(grahaNa)vaDe AhAra hAya che te AbheAganirmita -AbhAgasaMpAdita AhAra kahevAya che. 202
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 devAdhikAra.] traNa prakAranA AhAranuM svarUpa. sacittAcittobhayarUvo AhAra savyatiriyANaM / savvanarANaM ca tahA, suraneraiANa accitto // 203 // artha-sarva tiyAne sacitta, acitta ne ubhaya rUpa AhAra hoya che. kadAcita sacitta, kadAcit acita ane kadAcit ubhayarUpa (mizra) AhAra hoya che, tathA sarva manuSyane paNa te ja pramANe traNe jAtine AhAra hoya che. deva ane nArakIone sarvadA acitta AhAra hoya che. 203 aNAbhogAbhogA, savasi hoi loma aahaaro| neraiyANa'maNuno, pariNamai surANa sumaNunno // 204 // TIkArtha -sarve paryAptAone mAhAra AgathI ne anAgathI hoya che. te AhAra karatA satA kadAcit jANe che; kadAcit jANatA nathI. temAM nArakIone upalabhyamAna lemAhAra amanejJapaNe pariName che, kAraNa ke temane tathAvidha azubha karmano udaya hoya che. devone sumanejJapaNe pariName che kAraNa ke teo bhavasvabhAve tathAvidha zubha karmanA udayavALA hoya che. 204 igvigliNdiynaaryjiivaannNtomuhuttmukkoso| paMciMdiyatiriyANaM, chaTThau maNuANa aTThamao // 205 // TIkArtha_ekeMdriya, vikaLedriya ane nAraka jIvone AhAra grahaNa karavA mAMDe te atyaMta AhAranI IcchA utpanna thAya. tene utkRSTI aMtamuhUrta pachI jarUra IcchA thAya. paMceMdriya tirthIne utkRSTa be ahorAtre AhAranI IcchA thAya, manuSyane utkRSTa traNa ahorAtre AhAranI IcchA thAya. tiryaMcane manuSya AzrI A hakIkta traNa palyopamanA utkRSTa AyuvALA yugalikane aMge jANavI, bIjAne mATe na jANavI. tiryaMca ane manuSyane A AhAranA abhilASarUpa aMtara pariNAma tapividhi vinA svabhAvasiddha jANavA. tapa AcaravAnI vAMcchAvaDe to mahInA be mahInA sudhI paNa AhAranI IcchA na thAya ema samajavuM. 205 AhAro devANaM, sAyaramajjhammi dinnpuhuttNto| sAyarasaMkhAe puNa, vAsasahassehiM bhaNio a // 206 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. TIkArtha -je devanuM Ayu pAmathI mAMDIne kAMIka nyUna sAgaropama sudhInuM hoya temane eka vAra AhAra grahaNa karyA pachI pharIne AhAranI IcchA ahorAtra pRthapha thAya. pRthava zabda bethI nava ahorAtra samajavA. tyArapachI sAgaropamanI saMkhyA pramANe hajAra varSe AhAra kahela che. tene sAra e che ke-jenuM jeTalA sAgaropamanuM AyuSya hoya tene teTalA hajAra varSe AhAranI IcchA hoya. A vAta AgaLa graMthakAra pote ja pragaTa karaze. 206 upara sAta devane ucchavAsa kahyo che tethI tenuM parimANa ne prasaMge muhUrnAdinuM parimANa paNa kahe che- haTThassa aNavagallassa, niruvAkaTussa jaMtuNo / ege UsAsanIsAse, esa pANutti vuccai // 207 // TIkArya-je janme tene jatu kahIe, prANI kahIe. temAM je hRSTaviSAda rahita hoya tene, eTale je viSaNa hoya, medavALo hoya tene, anyathA paNa zvAsa levApaNuM hoya. tethI te nahIM paNa huSTa e, tathA apakalpane eTale kalpa je rega tethI rahita thayelA nIrogIne, je regI hoya tene te anyathA paNa zvAsa levApaNuM hoya tethI roga vinAne hoya te nIrogI paNa zrama ke bumukSAdivaDe kRSNa-durbaLa thayela hoya te nahIM, kAraNa ke durbaLane te anyathA paNa zvAsa levApaNuM hoya tethI tene nirAsa karavA mATe trIjuM vizeSaNa nirUpakRSTa evuM ApyuM che, tethI zramabumukSAjanita upaleza rahita hoya tevAne Urdhvazvasana eTale ucchavAsa ane adhatanazvasana te niHzvAsa, ta6bhayarUpa je hoya te prANa kahIe. vizeSe kahIe to AgamamAM kahyA pramANe svarUpavALAne ema samajavuM. 207 sattapANUNi se thove, satta thovANi se lave / lavANaM sattahattarIe, esa muhutte viyAhie // 208 // TIkAtha-pUrvanirdiSTa svarUpavALA jIva saMbaMdhI sAta prANane eka stoka kahIe, te jaMtu saMbaMdhI sAta stakane eka lava kahIe, tevA sattotera lave eka muhUrta kahela che. 208 A muhUrtamAM eka koDa saDasaTha lAkha satera hajAra baseM ne sALa AvaLIo hoya che. ahIM te arthasUcaka gAthA kahelI che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 . devAdhikAra.] zvAsozvAsanuM pramANa. have eka muhUrtamAM keTalA prANa hoya te kahe che - tinni sahassA satta ya, sayAiM tevattari ca uusaasaa| esa muddatto bhaNio, savvehi aNaMtanANIhiM // 209 // TIkAtha-sarva anaMta jJAnIoe-sarvAe traNa hajAra sAta so ne toMtera uzvAsane eka muhUrta kahela che. te A pramANe-sAta prANune eka staka ane sAta stakane eka lava hovAthI sAtane sAte guNatAM 49 thAya. tevA sattotera lave eka muhUrta hovAthI 49 77 vaDe guNatAM 3773 Ave. 209 have eka ahorAtramAM, eka mAsamAM, eka varSamAM, so varSamAM jeTalA prANa eTale zvAsocchavAsa levAyathAya tenI saMkhyA kahe che - egaM ca sayasahassaM, UsAsANaM tu terasasahassA / nauasaeNaM ahiA, divasanisiM huMti vinneyA // 210 // mAse vi ya UsAsA, larakA tettIsasahasa pnnnuii| satta ya sayAiM jANasu, kahiAI puvasUrIhiM // 211 // cattAri ya koDIo, larakA satteva hu~ti nAyavvA / aDayAlIsasahassA, cArisayA hoMta varisANaM // 212 // cattAri u koDisayA, koDIo satta laka aDayAlA / cattAlIsasahassA, vAsasae hoti usAsA // 213 // A gAthAone artha sahaja samajAI zake te hovAthI TIkAkAre lakhe nathI, kAraNa ke eka muhUrtanA 3773 zvAse zvAsane eka aherAtranA 30 muhUto hovAthI trIza vaDe guNIe eTale eka ahorAtranA prANanuM parimANa Ave. e pramANe mAsAdikanI bhAvanA paNa karI tevI. 210-213. vAMcaka baMdhuonI saralatA mATe ame te saMkhyA ApIe chIe. 1 eka ahorAtramAM 113190 zvAse zvAsa thAya. tene 30 vaDe guNatAM 17*
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. 2 eka mAsamAM 335700 zvAsozvAsa thAya. tene 12 vaDe guNatAM 3 eka varSamAM 40748400 zvAsozvAsa thAya. tene 100 vaDe guNatAM 4 se varSamAM 4074840000 zvAsozvAsa thAya. have pratisAgaropama udghAsanuM parimANa ne AhAranuM parimANa kahe che. jassa jai sAgarAiM, ThiI tassa tattiehiM pakehi / UsAso devANaM, vAsasahassehiM AhAro // 214 // TIkArya-vaimAnika devAmAM je devanuM jeTalA sAgaropamanuM Ayu hoya teTalA pakSe tene zvAsozvAsa levAne samajo ane teTalA hajAra varSe AhAra samaja. te ja kahe che-je devonuM eka sAgaropamanuM Ayu hoya tene eka pakSe uzvAsane eka hajAra varSe AhAra jANa, jenuM be sAgaropamanuM Ayu hoya tene be pakSe vAsa ne be hajAra varSe AhAra jANa. yAvat jenuM Ayu 33 sAgaropamanuM che tene 33 pakSe uzvAsa ne 33000 varSe AhAra samajo. 214 daza hajAra varSathI mAMDIne jyAM sudhI sAgaropama pUruM na thAya tyAM sudhInA apAMtarALa AyuvALA mATe AhAra ne uzvAsanuM kALapramANa kahe che- dasavAsasahassAiM, samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhuttapuDuttA, AhArUsAsa sesANaM // 215 // TIkAtha-je devonuM Ayu daza hajAra varSathI eka, be, traNa samayAdhika thAvat kAMIka UNu sAgaropama sudhInuM hoya tene divasa pRthaka AhAra ane muhUrta pRthak ucchavAsa jANavo. Ane sAra e che ke-daza hajAra varSanA AyuvALAne sAta stoke udghAsa ane caturtha bhakate AhAra hoya tyAMthI samaya, muhUrta, divasAdinI vRddhivaDe uglAsakALa pramANane AhArakALa pramANa thoDuM thoDuM vadhatuM jAya, yAvat papamanI sthitivALAne muhUrta pRthaphatve ucchavAsa ane divasa pRtha AhAra hoya. tyArapachI tethI vadhatA AyuvALAne pApamAdinI vRddhie muhUrta pRtha ane divasa pRthapha vadhAratA javA. yAvat eka sAgaropamanA AyuvALAne eka pakSe udghAsa ne eka hajAra varSe AhAra hoya. kevaLa temAM vivaramudutta,duttA e vAkayanI bahuvacanavaDe vyAkhyA karavI. 215
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 devAdhikAra. ] devonA zarIra kevA suMdara hoya che ? have prasaMgathI devonA zarIranuM svarUpa kahe che - kaNagamiva niruvalevA, nimmalagattA sugaMdhi nissaasaa| savvaMgabhUsaNadharA, samacauraMsA ya saMThANA // 216 // TIkArtha-sarve devatAo jAtyavaMta svarNanI jevA-raja prasvedAdi upalepa rahita tathA nirmaLa gAtravALA-avadAta zarIraparamANuvALA, sugaMdhI nizvAsavALA-vizeSa sugaMdhI mukhapavanavALA, tathA zarIranA sarva avayavamAM-kAna Doka vigeremAM AbhUSaNane dhAraNa karanArA ane samacariMsa saMsthAnavALA hoya che. 216 kesanahamaMsarome, cammavasAruhiramuttapurisaM vaa| nevaTThI neva sirA, devANa sarIrasaMThANe // 217 // TIkArtha:-devonA zarIra saMsthAnamAM-zarIrAkRtimAM keza, nakha, mathu (dADhI-mUcha ), roma (rUMvADA), carma, vasA (carabI), rUdhira, mUtra, purISa hotA nathI. tema ja asthi (hADakAM) ne zirA-snAyurUpa hetA nathI; kemake temanuM zarIra vaikriya pugaLamaya che ane keza-nakhAdito dArika zarIrabhAvI che. 217 tyAre devonA zarIra kevAM che? te kahe che - vannarasarUvagaMdhe, uttamadavvaM guNehi saMjuttaM / giNhai devo boMdI, sucariyakammANubhAveNaM // 218 // TIkArtha -devo pUrvabhava upArjita zobhana kodayanA prabhAvathI zarIrane grahaNa kare che. kevA zarIrane grahaNa kare che ? uttama vaikriya zarIra prAyogya pudgala dravya che jemAM evA. te dravyo kevA hoya che? sarvottama varNAdi-varNa, rasa, rUpa ( AkRti ) ne gaMdhathI utpanna thayelA evA. AvA dravyavALuM tema ja saubhAgyAdi guNavALuM zarIra grahaNa kare che. 218 navA utpanna thatA devane keTalA kALe paryAsinI niSpatti thAya che te kahe che - pajjattIpajjatto, bhinnamuhutteNa hoi nAyavyo / aNusamayaM pajjatti, giNhai diveNa rUveNaM // 219 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI bRhatsa'grahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ devAdhikAra. TIkA :--devatA aMtarmuhUrto zarIra paryAptie paryAsa thAya che, ane ekeka samaye bAkInI AhAra, iMdriya, zvAseAcchavAsa, bhASA tathA manaposine divyarUpe-divyaprabhAve parikalita thaye satA grahaNa kare che. ahIM A sAra che ke-sa jIvAne AhAraparyAti eka samaye ja niSpattine pAme che. A hakIkata paMcasaMgraha TIkA vigeremAM carcelI hAvAthI ahIM phrIne catA nathI. vekriya ne AhAraka zarIrane AhAra, iMdriya, AnaprANa, bhASA ne mana e pAMce pati ekeka samaye samApta thAya che ane zarIraparyApta aMtarmuhUtta thAya che. dArika zarIrIne AhAra paryApta zivAyanI pAMce paryAptie aMtarmuhUrto samApti pAme che ne AhAra paryApti eka samaye samApti pAme che. 219 devA janmasahabhAvI avadhijJAnavaDe pirakalita ja utpanna thAya che, kAraNa ke devanArakAne bhavapratyaya avadhijJAna heAya ema kaheluM che; teA kyA devA avadhijJAnavaDe keTaluM kSetra joi zake che te kahe cheH-- sakkIsANA paDhamaM, duccaM ca saNakumAramAhiMdA | taccaM ca baMbhalaMta, sukkasahassAra ya cautthiM // 220 // TIkA :--zaka ne izAna iMdra upalakSaNathI iMdranA sAmAnika devA vigere je utkRSTa AyuvALA hAya te ( upalakSaNathI badhe utkRSTa AyuvALA zabda joDI levA. ) pahelI ratnaprabhA pRthivInA nIcenA bhAga sudhI avidhajJAnavaDe dekhe. sanatkumAra ne mAhedra devalAkanA devA khIjI zarkarAprabhA pRthivInA nIcenA taLa sudhI dekhe. brahma ne lAMtaka devaleAkanA devA trIjI vAlukAprabhAnA nIcenA taLa sudhI dekhe ane zukra-sahasrAranA deve cAthI pakaprabhA narakanA nIcenA bhAga sudhI dekhe. 220 ANayapANayakappe, devA pAsaMti paMcamiM puDhaviM / taM ceva AraNaccaya, ohInANeNa pAsaMti // 221 // a:--Anata-prANata ( navamA-dazamA ) kalpanA devA dhUmaprabhA pRthvI sudhI dekhe ane ArAcyuta ( agyAramA, bAramA ) kalpanA devA paNa pAMcamI dhUmaprabhA pRthvI sudhI ja avidhajJAnavaDe dekhe. 221 chaTThi hiTTimamajjhimagevijjA sattamiM ca uvarillA | saMbhinnalokanAliM, pAsaMti aNuttarA devA // 222 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra.] devonA avadhijJAnanuM pramANa : 133 TIkArtha -adhastana ne madhyama traNa traNa vaiveyakanA deva chaThThI tama:prabhA pRthvInA taLa sudhI avadhijJAnavaDe dekhe ane uparitana traNa raiveyakanA deve sAtamI tamastama:prabhA pRthvInA adhastana bhAga sudhI dekhe. anuttara vimAnanA deva saMbhinna eTale kAMIka nyUna lekanAli dekhe. rarara A pramANe adhabhAgano avadhi viSaya kahyo, have tirya ne Urdhva keTaluM keTaluM dekhe ? te kahe che - eesimasaMkhejjA, tiriyaM dIvA ya sAgarA cev| bahuyayaraM uvarimagA, u8 ca sakappathUbhAI // 223 // TIkArtha -e zakazAnAdi kalpanA devane tirya avadhi viSaya asaMkhyAtA dvIpa samudrone che. kevaLa upara uparanA ka95vAsI devo bahu bahutara, bahutama tiryaMga kSetra avadhijJAnavaDe dekhe. Urdhva bhAge badhA sadharmAdi kalpanA de potapotAnA vimAnanI cUlA-vajAdi paryata dekhe. rara3. A pramANe tirya ne Urtha avadhiviSayabhUta kSetranuM parimANa kahyuM, have sthitivizeSe te kSetranuM vizeSapaNuM batAve che - saMkheja joyaNA khalu, devANaM addhasAgare UNe / teNa paramasaMkhejA, jahannayaM pannavIsaM tu // 224 // TIkAI-bhavanapatyAdi deva ke jenuM Ayu ardha sAgaropamathI kiMcit UNa hoya tenuM adhikSetra saMkhyAtA jananuM jANavuM. te karatAM vRddhi pAmatA AyuvALA devanuM avadhikSetra asaMkhyAtA jananuM jANavuM. kevaLa jema jema AyunI vRddhi tema tema asaMkheyanI paNa vRddhi jANavI. ane je bhavanapatyAdi devonuM Ayu jaghanya daza hajAra varSanuM hoya tenuM adhikSetra 25 pejana pramANa jANavuM. 224 have prasaMge pAta nAraka, tiryaca, manuSya ne devanA avadhikSetranA saMsthAnaviSayane kahe che - 1 pitAnA vimAnanI vajA uparano bhAga na dekhe. (siddhazilA na dekhe)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. ( devAdhikAra. neriybhvnnvnnyrjoiskppaalyaannmohiss| gevijaNuttarANa ya, huMtAgArA jahAsaMkhaM // 225 // tappAgAre pallagapaDahagajhallarimuiMgapupphajave / / tiriyamaNuesu ohi, nANAvihasaMThio bhaNio // 226 // TIkArtha -nArakI, bhavanapati, vyaMtara, tiSka, kalpavAsI de, greveyaka deva ne anuttara vimAnanA devanA avadhi viSayanA kSetranA AkAra yathAsaMkhya A pramANe jANavA, te kahe che nArakInuM avadhi taprAkAra hoya che. ta. eTale kASThasamudAyavizeSa ke jenA vaDe nadInA pravAhamAM dUrathI vastu lAvI zakAya che. te lAMbuM, trikhUNuM ne cokhUNuM hoya che. (lake tene trApo kahe che) evA AkAranuM avadhi nArakI javAnuM hoya che. bhavanapatinuM pallakAkAra hoya che. paDyuka evuM lATa dezamAM dhAnyAdhAravizeSa hoya che. (loko tene pAlo kahe che) te uMcu hoya che ne nIce pahoLuM, upara jarA sAMkaDuM hoya che. vyaMtarenuM avadhi paTahAkAra hoya che. paTaha eka jAtanuM vAjitra vizeSa che. te lAMbuM, goLa ane upara nIce samapramANavALuM hoya che. jyotiSkanuM avadhi jhallarInA AkAranuM hoya che. jhallarI avanaddha (cAmaDAvaDe maDhelI) vistIrNa valayAkAra vAritra vizeSa che. te dezavizeSe jhAlaranA nAmathI prasiddha che. kalpAlaya eTale devaloka saudharmathI mAMDIne ata sudhInA devenuM avadhi mRdaMganA AkAranuM hoya che. mRdaMga vAdyavizeSa che. te nIce vistirNa ane upara tanuka (kAMIka pAtaLuM ) goLa AkAranuM hoya che. te prasiddha che. raiveyaka devenuM avadhi guMthelA kulanI zikhAparyata bharelI caMgerInA AkAranuM hoya che. anuttaravAsInuM kanyAlaka aparaparyAya javanAyaka (strInA ghAgharAnA) AkAranuM hoya che. A taprAdi zabdonuM vyAkhyAna AcArya zrI vizeSAvazyakamAM upara pramANe ja traNa cAra gAthAomAM kaheluM che. (te gAthAo A pramANenA bhAvavALI ja hovAthI ahIM lakhela nathI) tiryaMca ane manuSyanuM avadhi aneka prakAranA AkAravALuM hoya che. jema svayaMbhUramaNa samudramAM aneka AkAranA mo hoya che tema Ane AkAra paNa samajavo. temAM eTaluM vizeSa che ke valayAkAra saMsthAnavALA masyA hotA nathI. A avadhi to tevA AkAranuM paNa hoya che. (A bhAvAthavALI ahIM eka gAthA ApI che te ame jarUra na jaNAvAthI lakhI nathI ) 1 kAMsAnI jhAlarathI A judI jAtanI samajavI.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 devAdhikAra.] devo saMbaMdhI vizeSa svarUpa. bhavanapati ne vyaMtara devenuM avadhi Urdhva vizeSa hoya che, vaimAnika devanuM adhe (nIce) vizeSa hoya che ane jyotiSka tathA nArakInuM tiya vizeSa hoya che. manuSya ne tiryaMcanuM vicitra hoya che. (ahIM paNa A ja matalabanI eka gAthA che te ame lIdhI nathI.) 225-26 haju denuM ja kAMIka vizeSa svarUpa kahe che. aNimisanayaNA maNakajjasAhaNA pupphadAma amilaannaa| caturaMguleNa bhUmi, na chivaMti surA jiNA biMti // 227 // TIkAtha-sarve deva svabhAvathI ja nimeSa rahita netravALA, manaIcchita kAryane sAdhavAvALA, aparimita sAmarthyavALA, puSpanI mALA jenI plAna thatI nathI (karamAtI nathI) evA-plAna thayA vinAnI lAMbI puSpamALAne hRdaya para dhAraNa karanArA ane pRthvItaLa upara Ave tyAre paNa svabhAvathI ja cAra aMguLa jamInathI UMce rahenArA hoya che, ema jinezvare kahe che. 227 have je kAraNe vaimAnika devo ahIM Ave che te kAraNa kahe che - jiNapaMcasu kallANesu, ceva maharisitavANubhAvAo / namaMtarane ya, mAchiMti purA rUDuM 228 | TIkA tIrthakaranA janmAdi pAMca kalyANakane viSe tathA maharSionA tapanA prabhAvathI AkarSita thayelA cittathI ane ahIMnA keI prANavizeSanAzAlibhadrAdika upara jema tenA deva thayelA pitAne sneha hato tema janmAMtaranA snehathI-janmAMtarAnugata netanA pratibaMdhathI devo ahIM Ave che. 228 Aja hakIkata bIjI gAthAvaDe dRDha kare che. avayaraNajammanirakamaNanANanivvANapaMcakallANe / titthayarANaM niyamA, karaMti sesesu khittesu // 229 // artha -jinezvaranA (tIrthakaranA) avataraNa, janma, niSkramaNa (dIkSA) kevaLajJAna ne nivaNa rUpa pAMca kalyANakae ahIM tema ja zeSa kSetramAM eTale kula paMdare kSetramAM deva avazya mahotsava kare che. ra29
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrI bRhatasaMgrahaNi TIkanuM bhASAMtara. [devAdhikAra. ukta nimitta vinA anyadA de ahIM kema AvatA nathI ? te kahe che - saMkaMtadivvapemA, visayapasattAsamattakattavvA / aNahINamaNuakajjA, narabhavamasuhaM na iMti surA // 230 // TIkArtha-jyAre devalokamAM devo utpanna thAya che tyAre temane devaka saMbaMdhI devAMganAdi viSayamAM parama prema utpanna thAya che (saMkrame che) kAraNa ke te ati manohara hoya che, tathA devaloka saMbaMdhI viSayo upasthita thaye sate tenA zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza ati manejha hevAthI utpatti thatAM ja deve temAM atyaMta Asakta thaI jAya che, te kAraNa mATe tema ja kAryanI samApti thayA vinA kema jAuM? eTale A snAnAdi karIne, A nATaka-prekSaNAdi jeIne pachI jaIza ema dhAre paNa kAryanI samApti ja na thAya te kAraNathI ane tenuM kaI paNa kArya manuSyane AdhIna na hovAthI eTale ke je kArya mATe tene manuSya samIpe AvavuM paDe tevuM na hovAthI ane teo anupama sAmarthavALA hovAne lIdhe svataMtra ja potAnuM kArya karI zake tevA hovAthI narabhavamAM eTale jyAM manuSya janme che evA manuSyalekamAM-azubha gaMdha peta sthAnamAM deva AvatA nathI. manuSyalakanuM azubha gadhepetapaNuM zI rIte che? te jaNAve che - cattAri paMca joyaNasayAiM gaMdho ya maNualoassa / u8 vaccai jeNaM, na hu devA teNa AvaMti // 231 // artha -A manuSya lekano durgadha cAra-pAMcaze jana sudhI uMce jAya che tethI devo ahIM AvatA nathI. 231 TIkArya-je kAraNe cAraze athavA pAMcaze jana sudhI manuSyaleka saMbaMdhI mRtakalevara, mUtra, puraSAdithI utpanna thayela azubha gaMdha uce jAya che tethI de-vaimAnike manuSyalokamAM AvatA nathI. tIrthakarAdinA kalyANakAdi samaye te tIrthakarAdinA puNyaprabhAvathI Ave che. ahIM kaI prazna kare che kegaMdhanA muddagaLo nava yajana pachI ghrANedriyanA viSayabhUta thatA nathI to ema kema kahe che ke cAraze athavA pAMcaze jana sudhI manuSyalokano azubha gaMdha uce jAya che tethI devo AvatA nathI? tene uttara Ape che ke-tAruM kahevuM satya che, paraMtu ahIMthI Urdhva gaMdhanA muddagaLo to jAya che paNa te nava yeAjanathI
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdhikAra. ] gaMdhanA pugA viSe. 137 AgaLa gayA satA ghrANe MdriyanA viSayabhUta thatA nathI. ahIMthI je gandhapugaLA upara jAya che te apAntarALe rahelA anya pudgaLAne vAsita kare che. te vAsita pudgaLA uMce jaIne vaLI tyAM rahelA pudgaLAne vAsita kare che. ema nirantara upara jatA gandhapurchALA khIjA pudgaLAne vAsita kare che. A pramANe anyAnya vAsita pugaLAmAM cAraze-pAMcaze yAjana sudhI gaMdhanA saMbhava che. temAM paNa jyAre manuSyakSetramAM manuSyA vadhAre hAya che tyAre mRta kalevI manuSya ne tiryaMcAnA ghaNA hoya che tyAre pAMcaze. yAjana sudhI gaMdhanA saMbhava samajavA ane anya kALe cAraze ceAjana sudhI samajavA. * iti bRhatsaMgrahiNyAM devAdhikAraH
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 atha narakAdhikAra prArabhyate / GST ' have devAdhikAranI parisamApti sUcavavA ane narakAdhikAranI vaktavyatA pradarzita karavA mATe kahe che - evaM devogAhaNabhavaNAU vaniA samAsaNaM / ThiipuDhavIogAhaNa, naraesu ao paraM vucchaM // 232 // TIkArtha -ukta prakAravaDe devonI avagAhanA, bhavana, Ayu-upalakSaNathI upapAta udvartana virahakALa, upapAta uddhanA saMkhyA, gatyAgati ane prasaMgathI varNAdi aneka bAbato kahI, have pachI nArakenI sthiti eTale AyuSya, ratnaprabhAdi pRthvInA nAme ane zarIranI avagAhanA kahezuM. 232 yathA udeza tathA nideza, e nyAye prathama sthiti kahevI joIe, te sthiti be prakAre che. jaghanya ne utkRSTa. temAM prathama utkRSTa sthiti kahe che - sAgaramegaM tia satta, dasa ya sattarasa taha ya baaviisaa| tittIsaM ceva ThiI, sattasu puDhavIsu ukkosA // 233 // TIkArthasAta pRthivImAM A pramANe utkRSTa sthiti che-ratnaprabhA pRthivImAM eka sAgaropamanI utkRSTa sthiti che, zarkarAmabhAmAM traNa sAgaropamanI, vAlukAprabhAmAM sAtanI, paMkaprabhAmAM dazanI, dhUmaprabhAmAM sattaranI, tama:prabhAmAM bAvIzanI ane tamastama prabhAmAM tetrIza sAgaropamanI sthiti che. 233 have sAta narakamRthivImAM jadhanya sthiti kahe che - jA paDhamAe jiTThA, sA bIAe kaNiTThiA bhnniaa| taratamajogo eso, dasavAsasahassa rayaNAe // 234 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra. ] sAte narakamAM AyunuM pramANa. 139 TIkAH--je prathama ratnaprabhA pRthivInI eka sAgaropama pramANu utkRSTa sthiti te khIjI zarkarAprabhA pRthivImAM jaghanya jANavI. A pramANe jaghanya utkRSTa sthitine taratamayeAga sarva pRthivImAM jANavA. te A pramANe je khIjInI utkRSTa sthiti te trIjInI jaghanya, je trIjInI utkRSTa te ceAthInI jadhanya, je ceAthInI utkRSTa te pAMcamInI janya, je pAMcamInI utkRSTa te chaThThInI jaghanya ane je ThThInI utkRSTa sthiti te sAtamInI jaghanya jANavI ane ratnaprabhAmAM daza hajAra varSanI jaghanya sthiti jANavI. bIjImAM eka sAgaropamanI, trIjImAM traNano, ceAthImAM sAtanI, pAMcamImAM dezanI, chaThThImAM sattaranI ane sAtamImAM khAvIza sAgarApamanI jaghanya sthiti jANavI. 234 have dareka narakamAM prastaTa keTalA che te kahe che-pahelI ratnaprabhAmAM 13, zarkarAprabhAmAM 11, vAlukAprabhAmAM 9, 5kaprabhAmAM 7, dhUmaprabhAmAM 5, tama:prabhAmAM 3 ane tamastama prabhAmAM 1 ema kula 49 pratara che. eka sthAne kahyuM che ke" na pahAcadhodho DhAmyAM kAmyAM dInAni--narakanA prastaTA nIce nIcenI narakamAM e e AchA AchA che." have pratiprastaTe jaghanya ne utkRSTa sthiti kahevAne icchatA prathama ratnaprabhA mATe kahe che:-- dasa nauI ya sahassA, paDhame payarammi ThiI jahanniyarA / sAsayaguNiA biie, taiyammi puNo imA hoi // 235 // nauI laka jahannA, ukkosA puvvakoDi niTThiA / Aila puvvakoDI, dasabhAgo sAyarassiyarA // 236 // dasabhAgo paMcamae, do dasabhAgA ya hoi ukkosA / nuttaravuThThANa, seva mA mane nAva // 227 // TIkA --ratnaprabhAnA pahelA prastaTamAM daza hajAra varSanI jaghanya sthiti che ane utkRSTa 90000 varSanI che. A jaghanya utkRSTane sAguNI karIe teTalI trIjA prastaTanI jaghanya utkRSTa sthiti jANavI. eTale jaghanya daza lAkha varSanI ane utkRSTa nevuM lAkha varSanI jANavI. trIjA prastaTamAM 90 lAkha varSanI jaghanya ane utkRSTa kroDapUrvanI jANavI. A pramANe tIrthaMkara gaNadharAe kahela che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ sama zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ narakAdhikAra: . have cAthA prastaTamAM jaghanya kroDa pUrvanI ane utkRSTa sAgareApamanA daza bhAga karIe tevA eka bhAganI jANavI. enI pachI dareka prastaTe ekeka bhAga vadhAratA javuM eTale terame prastaTe eka sAgareApamanI pUrNa sthiti thAya. te A pramANe-pAMcame prastaTe jaghanya eka bhAga, utkRSTa e bhAga. chaThThuM prastaTe jaghanya e bhAga, utkRSTa traNa bhAga. sAtame prastaTe jaghanya 3 bhAga, utkRSTa 4 bhAga. AThame prastaTe jadhanya 4 bhAga, utkRSTa pAMca bhAga. navame prastaTe jaghanya 5 bhAga, utkRSTa 6 bhAga. dazame prastaTe jaghanya 6 bhAga, utkRSTa 7 bhAga. agyArame prastaTe jadhanya cha bhAga, utkRSTa 8 bhAga, khArame prastaTe jaghanya 8 bhAga, utkRSTa 9 bhAga, terame prastaTe jaghanya 9 bhAga, utkRSTa pUrU` sAgaropama. 235-6-7 ratnaprabhAnA nArakAnA Ayu saMbaMdhI yaMtra, (15) prastaTa jadhanya utkRSTa 1 ra 3 4 5||7| 8 | 9 10 11 12 13 tong 10000 10 lAkha 90 lAkha kroDa pUrva 10 10 10 10 2010-10-20 90000 80 lAkha kroDa pU. sAma-r 3456789 eka sA rApama garApama upara pramANe pahelI naraka pRthvImAM dareka prastaTanI jaghanya ne utkRSTa sthiti kahI. have zeSa naraka pRthvImAM pratyeka prastaTe utkRSTa sthiti jANavAnuM karaNa kahe che:uvrikhiitthiiviseso, sagapayaravibhAga ittha saMguNio / rivisiddio, phambriyayammi rakSenA ArA artha:--uparalI pRthvInI sthitinA vivakSita pRthvInI utkRSTa sthitimAMthI vizleSa karavA--bAdabAkI karavI. ema karatAM je Ave tene peAtAnA pratAvaDe bhAMgavA, bhAMgAkAra karatAM je Ave tene iSTa prataranI saMkhyAvaDe guNavA ane temAM uparalI pRthvInI utkRSTa sthiti meLavavI eTale Icchita pratare utkRSTa sthiti Ave. ra38 TIkArya:---A hakIktane TIkAkAra spaSTa kare che. mIjI zarkarAprabhAmAM utkRSTa sthiti traNa sAgaropamanI che temAMthI ratnaprabhAnI utkRSTa sthiti eka sAgarApamanI che, te bAda karatAM e sAgareApama Ave. tene khIjI narakanA 11 bhAgavaDe bhAMgatA agyArIA e bhAga rk Ave tene uparalI sthitinA eka
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 narakAdhikAra.] nArakI chanA AyunuM pramANa sAgaropama sahita karatAM pahele prastaTe eka sAgarepama ne ja Ave kAraNa ke eke guNatAM te ja aMka Ave. bIje prastaTe utkRSTa jANavA mATe agyArane bevaDe guNatAM 4 bhAga Ave tene prathama sthiti sahita karatAM bIje prastaTe 1 sAgaropama ne Ave, trIje prastaTe 1 sAgarepama ne , cothe prastaTe 1 sAgarepama ne , pAMcame prastaTe 1 sAgaropama ne , chaTTe prastaTe bAra bhAga Ave tenuM 1 sAgaropama ne ke prathama sthitimAM bheLavatAM 2 sAgarepama ne , sAtame prastaTe 2 sAgaropama ne , AThame prasta 2 sAgaropama ne , navame prastaTe 2 sAgaropama ne , dazame prastaTe 2 sAgarepama ne , agyArame prastaTe pUrA traNa sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. A badhA prastaTamAM je utkRSTa sthiti kahI te tenI pachInA prastaTamAM jaghanya sthiti jANavI. prathama prastaTe eka sAgaropamanI jaghanya sthiti jANavI. zarkarAmabhAnI pratyeka prastaTe jaghanya utkRSTa sthiti jANavAnuM yaMtra. (16) prastaTa | | 2 | 3 4 5 6 7 | | | | | jaghanya | sA. 1 1 1 11 121 22 23 raja rajA utkRSTa | # 1f 1 2 2 2 2 2 3 mA. have trIjI vAlukAprabhAnI jaghanya ane utkRSTa sthiti mATe kahe che - vAlukAprabhAmAM utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. temAMthI zarkarAprabhAnI 3 sAgaropamanI sthiti bAda karatAM 4 vadhe, tene vAlukAprabhAnA 9 prastaTavaDe bhAga detA huM Ave, tene prathamanI zarkarAmabhAnI 3 sAgaropamanI sthiti sahita karatAM vAlukAprabhAnA prathama prastaTe 3 sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. tyArapachI pratyeka prastaTe huM vadhAratAM javuM, jethI chellA navamA prastaTe 7 sAgaropamanI utkRSTa sthiti thAya. pUrva pUrva prastaTanI utkRSTa sthiti te uttara uttara prastaTanI jaghanya sthiti jANavI. te dareka prastaTa mATe A pramANe-vAlukAprabhAnA prathama prastaTe jaghanya sthiti 3 sAgaropamanI, utkRSTa sthiti urphe sAgaropamanI, bIje prastaTe jaghanya 3ThTha sAgarepamanI, utkRSTa 36 sAgaropamanI, trIje prastaTe jaghanya 3 sAgaropamanI, utkRSTa 4 sAgaropamanI, cethe prastaTe jaghanya 43 sAgaropamanI utkRSTa 47 sAgaropamanI, pAMcame prastaTe jaghanya 4 sAgaropamanI, utkRSTa para sAgarepamanI, chaTTe prastaTe jaghanya paTTa sAgaropamanI uSTa pada sAgaropamanI, sAtame prastaTe jaghanya parpha sAgaropamanI,
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanu bhASAMtara. narakAdhikAra. utkRSTa ? sAgarApamanI, AThame prastaTe jaghanya sAgaropamanI, utkRSTa ? sAgarApamanI, navame prastaTe jaghanya rlR sAgaropamanI utkRSTa 7 sAgaropamanI saMpUrNa sthiti jANavI. trIjI vAlukAprabhAnu` sthiti saMbaMdhI yaMtra, (17) prastara 1 2 3 jaghanya 3 sA. 34 | 3 | 4OM utkRSTa | 34 | 26 | 40 | jarR have ceAthI pakaprabhA pRthvI mATe kahe che pa'kaprabhAnI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che temAMthI vAlukAprabhAnI utkRSTa sthitinA 7 sAgaropama bAda karatAM traNu sAgarApama vadhe, tene pakaprabhAnA cha prataravaDe bhAga ApatAM 3 Ave. tene prathamanI sAta sAgarApamanI sthiti yukta karatAM prathama prastaTe chaOM nI utkRSTa sthiti Ave. e pramANe pratyeka prastaTe traNa traNa bhAga vadhAravA. yAvat sAtame prastaTe daza sAgaropamanI utkRSTa sthiti Ave. prathama prathama prastaTanI utkRSTa sthiti te uttara uttara prastaTamAM jaghanya sthiti samajavI. e pramANe sAte prastaTanI jaghanya utkRSTa sthiti kahe che. pakaprasAnA prathama prastaTe 7 sAgarApamanI jaghanya sthiti ane cha sAgarApamanI utkRSTa sthiti jANuvI, khIje prastaTe 3OM sA. nI jaghanya sthiti ne 7 nI utkRSTa sthiti, trIje prastaTe jaghanya chaThThuM sAnI ane utkRSTa 8 sAnI, ceAthe prastaTe jaghanya 8 sAnI ane utkRSTa 8 pu sAnI, pAMcame prastaTe jaghanya 8 sAnI ne utkRSTa 9OM sAnI, chaThTha prastaTe jaghanya sAnI ne utkRSTa jju sAnI, sAtame prastaTe jaghanya 94 nI ane utkRSTa dRza sAgaropamanI saMpUrNa jANavI. pakaprabhAnuM jaghanya utkRSTa sthiti saMbaMdhI yaMtra. (18) prastaTa 1 2 8 jadhanya cha sA. haOM | 76 | 83 | utkRSTa | 73 | 7 | OM | 3 | 9 m 5 Ta t 7 | 9 | 3 7 sA. | 94 10sA.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] nArakI chAnuM AyuSya. mmmmm 143. have pAMcamI dhUmaprabhAnI sthiti mATe kahe che - pAMcamI dhamaprabhAnI utkRSTa sthiti 17 sAgaropamanI che. temAMthI paMka prabhAnI utkRSTa sthiti 10 sAgaropamanI che te bAda karatAM sAta rahe, tene dhUmaprabhAnA pAMca prataravaDe bhAgatAM eka sAgaropama ne 2 Ave, tene paMkaprabhAnI sthitiyukta karatAM 11 sAgaropama thAya, teTalI prathama prastaTe utkRSTa sthiti jANavI. e pramANe dareka prastaTe 12 vadhAratAM javuM, jethI pAMcame prastaTe 17 sAgare5manI utkRSTa sthiti thAya. pAMcamI pRthvInI jaghanya ne utkRSTa sthiti A pramANe-prathama prastaTe jaghanya sthiti 10 sAgaropamanI, utkRSTa 11 sAnI, bIje prastaTe jaghanya sthiti 11 sAnI, utkRSTa 12 sAnI, trIje prastaTe jaghanya sthiti 12ruM sArunI, utkRSTa sthiti 14 sAnI, cothe prastaTe jaghanya sthiti 143 sAnI, utkRSTa sthiti 15 sAnI, pAMcame prastaTe jaghanya sthiti 153 sAnI, utkRSTa sthiti 17 sAgaropama pUrNanI jANavI. pUrva pUrvanI utkRSTa te uttara uttara prastaTamAM jaghanya samajavI. have chaThThI ta:prabhA pRthvI mATe kahe che - chaThThI pRthvInI utkRSTa sthiti para sAgaropanI che. temAMthI pAMcamI pRthvInI utkRSTa sthiti 17 sAgaropamanI che te bAda karatAM 5 sAgarepama rahe, tene e pRthvInA 3 prastaTavaDe bhAMgatAM na Ave tene dhrumaprabhAnI 17 sAgaropamanI utkRSTa sthiti che te sahita karatAM prathama prastaTe 18 sAnI utkRSTa sthiti Ave, bIje prastaTe 13 umeratAM 20 sAnI utkRSTa sthiti Ave, trIje prastaTe temAM 13 umeratAM 22 sAgarepamanI utkRSTa sthiti Ave. AmAM pUrva pUrvanI utkRSTa te uttara uttaranI jaghanya sthiti samajavI. pahele prastaTe jaghanya sthiti rara sAgarepamanI samajavI. - sAtamI tamastamA pRthvImAM jaghanya sthiti 22 sAgaropamanI ane utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI samajavI. tyAM eka ja prastaTa che. pAMcamI, chaThThI, sAtamI pRthvInA Ayu saMbaMdhI yaMtra. (19) pAMcamI pRthvInuM yaMtra. chaThThI pRthvInuM yaMtra sAtamI prastaTa jaghanya/10sA. 11 utkRSTa 15 J17sA. 18 | 20 | 22sA. 17sA. sI. 33sA.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. have naraka saMbaMdhI vedanAnI hakIkata kahe che - sAte narakamAM je nArakI jIvanI jeTalI sthiti hoya teTalo kALa niraMtara anubaddha evI duHkha vedanAne teo anubhave che. AMkha mIMcIne ughADIe teTalo vakhata paNa sukha nathI. zrI jIvAbhigama sUtramAM A ja pramANe kahela che. have e duHkhavedanA narakamAM traNa prakAranI che. 1 kSetranA prabhAvathI thayelI, 2 paraspara udarelI ane 3 saMkilaSTa adhyavasAyavALA paramAdhAmI dee udIrelI. kSetra svabhAvathI thayelI vedanA nIce nIce azubha, azubhatara, azubhatama hoya che. - temAM prathama ratnaprabhA pRthvImAM uNu vedanA ati tIvra che. tenuM svarUpa pravacanavedI purUe A pramANe pradarzita karela che-jema ke purUSane grISmaRtunA carama kALe, pittavyAdhinA prakepavALAne, cataraphathI pradIpta agnivaDe paravarelAne, vAdaLA vinAnA AkAza vakhate, madhyAhe, mAthe chatra vinAnAne jevuM uSNavedanA rUpa duHkha thAya tethI anaMtagaNuM ratnaprabhA narakamAM uSNavedanA saMbaMdhI duHkha che. je kadI tevI sthitivALA nArakIne tyAMthI upADIne sArI rIte bharelA kheranA pradIpta aMgArA upara mUkIe te te sArI rIte ThaMDA ne mRdu pavanavALI zItaLa chAyAne pAmelAnI jema anupama sukhane vede ane nidrAvaza thAya. ratnaprabhA karatAM zarkarA prabhAmAM uSNavedanA tIvratara che. te karatAM vAlukAprabhAmAM tIvratama che. cethI paMkaprabhA narakamAM ghaNA uparanA narakAvAsAmAM uSNavedanA che ane thaDA nIcenA narakAvAsAmAM zItavedanA che. te zItavedanAnuM svarUpa pravacanavedI purUSoe A pramANe kahyuM che-- - piSa athavA mAha mahInAmAM rAtre tuSAravaDe lepAyelA zarIravALAne ane hRdaya, hAtha, paga, dAMta ne hoTha jenA kaMpI rahyA che evAne, pratisamaya pravRddhamAna zIta pavana sate, agni vigerenA Azraya vinAnAne temaja vastra rahitane je zItavedanAthI utpanna thatuM duHkha thAya te karatAM anaMtagaNuM zItavedanAvALA narakAvAsAmAM nArakI jIvane zItavedanAjanya duHkha che. have saMbhAvanA kahe che ke-kadi kaI te nArakI jIvane zItavedanAvALA narakAvAsAmAMthI upADIne mAgha mahInAnI rAtrIe AkAzamAMthI tuSAra varasate heya teve vakhate sarva zarIra jyAM kaMpI rahela hoya tevA sthAnamAM lAvIne mUke to te anupama sukhane vede ane nidrAvaza thAya. - pAMcamI dhUmaprabhA narakamAM ghaNA narakAvAsAmAM zItavedanA che, theDAmAM ja uSNa vedanA che. e baMne vedanA cothI pRthvI karatAM anaMtaguNa che, chaThThI
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ N narakAdhikAra.] nArakone traNa prakAranI vedanAnuM svarUpa. '15 tama:prabhAmAM kevaLa zIta vedanA ja che, paraMtu te pAMcamI pRthvInI apekSAe atitIvratara che. te karatAM paNa sAtamI tamastamAM pRthvImAM zIta vedanA che te atitIvratama che. tyAM je pudagalanuM baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ne zabdarUpa daza prakAranuM pariNAma che te paNa narakamAM kSetrasvabhAvathI ja ati pIDAjanaka che. te A pramANe-je je pudgala pratikSaNe AhAranI sAthe baMdhalakSaNa baMdhanapariNAmane pAme che te mahAgni vigerenA saMbaMdhathI paNa adhika vedanA Ape che. je uMTa vigerenI jevuM gati pariNAma che te paNa talahAdi upara paga mUkavAthI thAya te karatAM adhikatara pIDA Ape che. saMsthAnA pariNAma paNa atyaMta jaghanya haMDarUpa che. te potAne paNa dekhatAM mahAuddhagajanaka che. nArakInuM saMsthAna jenI pAMkhe chedI nAkhI che evA aMDaja pakSInI jevuM pUrvAcAryo kahe che. bheda eTale kuMbhI vigeremAMthI nArakInA zarIranA pugaLanuM je vicaTana karavuM te zastrovaDe kheMcavA karatAM paNa ati pIDAkArI che. varNa pariNAma parama nikRSTa ane bhayaMkara che. te A pramANe-narakAvAsA dvAra vinAnA, sarva dizA ane vidizA tathA Urdhva ne adhe upamAnIta bhayAnaka, adaSTa paryata evA tamavaDe nitya aMdhakAravALA, jalebsa, mUtra, purISa, zrota, maLa, rUdhira, vasA, meda ane parU vigerethI anulisa bhUtaLapradezavALA ane smazAnanI jema pati, mAMsa, keza, asthi, carma, daMta, tema ja nakhavaDe AstIrNa bhUmivALA che. ( eTalA uparathI tenA varNanuM nikRSTapaNuM samajI levuM.) gadhapariNAma ziyALa, mAra, nakuLa, sarpa, uMdara, hastI, azva, gAya ane manuSyanA jIva rahita kalevara ke je kahI gayelA hoya tenA gaMdhathI paNa adhika azubhatara che. rasapariNAma ghoSAtakInA rasa karatAM paNa ati kaTuka che. sparza pariNAma paNa vIMchI ane kocAnA sparza karatAM paNa atyaMta duHkhAvaha hoya che. agurulaghupariNAma ati tIvra evA aneka duHkhanA AzrayabhUta hoya che. zabdapariNAma paNa tene atyaMta azubha hoya che, kAraNa ke teo sadaiva pIDAvaDe AkAMta manavALA hovAthI karUNuM upaje tevA ArtasvaravaDe vilApa karatA ane AraDatA hoya che. kSudhA ne tRSA paNa nArakI jIvone ati kaNakArI hoya che. kaI prakAre zAMta thatI ja nathI. nArako vAraMvAra nakhAtA sUkA kASThavaDe prajavalita rahetA agninI jema ati tINa ne vistRta sudhAgnivaDe sadA dAmAna zarIravALA hoya che. tenI kSudhA evI 18
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. tIvra hoya che ke AkhA jagatavatI vRtAdi pudagalene te AhAra kare te paNa tRpti pAme nahIM. tRSAvaDe paNa tIvra jaLapAnanI utkaMThAthI sadaiva sUkAI gayela kaMTha, ei, tALu ane jIbhavALA rahe che. teo kadI sarva samudronuM pANI pI jAya te paNa temanI tRSA zAMta thAya tevI nathI, paraMtu khAnapAnavaDe sudhA ne tRSA ulaTI adhika adhikatara vRddhi pAme che. je nArakI jIne avadhijJAna athavA virbhAgajJAna che te paNa temane duHkhanuM kAraNa che, kemake teo dUrathI Urdhva, adho ke tiryathI AvatA niraMtara duHkhanA hetuone jue che ane tene dekhIne bhayathI kaMpAyamAna thayA satA rahe che. A badhI daze prakAranI kSetrasvabhAvanI vedanA jANavI. have paraspara udIrita vedanAnuM svarUpa kahe che-nArakI be prakAranA che. samyagdaSTi ne mithyASTi. temAM je mithyASTio che te mithyAjJAnathI avalita cittavALA heIne paramArthane nahIM jANatA satA paraspara duHkhane udare che. ane samyagRSTi che to vicAre che ke--ame parabhavamAM prANahiMsAdi rUpa aneka pApa karelAM che tethI ahIM parama duHkharUpa samudramAM paDelA chIe. Ama vicArIne para udIrita vedanAne-duHkhane samagra prakAre sahana kare che. pite pApanA phaLarUpa vipAkane anubhavatA hovAthI bIjAne duHkha upanna karatA nathI. A kAraNathI te mithyASTio karatAM adhikatara dukhavALA hoya che. ema zAstramAM kahela che. teo atyaMta mAnasika duHkhane anubhave che. je mithyAdaSTie che te parasparane dukha udIre che te paNa jema A duniyAmAM grAmAntarathI AvatA zvAnane joIne te grAmane zvAna atyaMta krodhAyamAna thAya che ane paraspara prahAra kare che tema te nArakI che paNa virbhAgajJAnanA baLathI dUrathI ja eka-bIjAne joIne tIvra anuzayathI mahAkrodhAviSTa thAya che. pachI krodharUpa agnithI uddIpita manavALA thaIne duHkharUpa samudramAM paDyA satA vicAryA vinA zvAnanI jema kriya samudaghATavaDe mahA bhayAnaka rUpa vikavIne pitapotAnA nArakAvAsAmAM kSetrAnubhAvajanita pRthvIpariNAmarUpa ne lehamaya zUla, zilA, mugara, bhAlA, temara, asipada, khaDjha, yaSTi, parazu vigere kriya zastro grahaNa karIne tenA vaDe tema ja hAtha-paga ne dAMtavaDe paraspara prahAro kare che. tevA parasparanA abhighAtathI vikRta aMgavALA thaIne kasAIkhAnAmAM rahelA pADA vigerenI jema gADha vedanAvaDe ni:zvAsa letA satA rUdhiranA kAdavamAM ALoTe che. A pramANe paraspara udIrita dukha vedanA jANavI.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] paramAdhAmIkRta vedanAnuM svarUpa. 147, - have saMkilaSTa adhyavasAyavALA paramAdhArmika deve udArita vedanAnuM svarUpa kahe che-te paramAdhArmike paMdara prakAranA che. 1 amba, 2 ambarISa, 3 zyAma, 4 zabala, parU, 6 uparU, 7 kALa, 8 mahAkALa, 9 asi, 10 dhanu, 11 kumbhI, 12 vAlukA, 13 vaitaraNuM, 14 parasvara ane 15 mahAghoSa. e devo aneka prakAranI vedanAo uTIrIne nArakIne pIDA utpanna kare che. te A pramANekaI vakhata tapAvelA leDhAnA rasanuM pAna karAve che. kadAcit tapAvelAM leDhAnA staMbhanuM AliMgana karAve che. keI ' vakhata kUTazAmali vRkSa para caDAve che. kaI vakhata leDhAnA 'ghaNuDe prahAra kare che. koI vakhata vAMsalA ne charIvaDe chedIne tenA para kSAravALuM tapAveluM tela sIMce che. keI vakhata leDhAnA bhAlA para parAve che. koI vakhata agninI bhaThThImAM bhuje che. telanI jema ghANImAM pIle che. kavitavaDe chede che. siMha, vAgha, dIpaDA, ziyALa, gIdhapakSI, kaMkapakSI, ghuvaDa ane cena vigere pazu-pakSI vimuvIne tenA vaDe aneka prakAranI kadarthanAo karAve che. tapAvelI retImAM calAve che. asipatravanamAM praveza karAve che. vetaraNI nadImAM utAre che. paraspara yuddha karAve che. vaLI teo kulphImAM paNa temane pacAve che, temAM pacatA satA asahya vedanA thavAthI narayike pAMcaze ejana sudhI uMcA uchaLe che. tyAMthI paDatAM vacce droNa, kAka vigere pakSIonI vA sarakhI kaThora caMcuvaDe DAtA satA kAMIka zeSa bhAga bhUmi para paDe che ane tyAM paDatAM ja vikulA vyAdhrAdi pazuovaDe khavAya-cavAya che. zrI sUtrakRtAMganI cUrNimAM A ja bhAvArtha kahe che. AvI pIDA te paramAdhAmI de teone zA mATe kare che? tenA uttaramAM kahe che ke-pAchalA bhavamAM teo rakamI, saMkilaSTa adhyavasAyavALA, pApakAryamAM ja AnaMda mAnanArA hAIne paMcAgnirUpa mithyA kaSTavALA tapane karIne reDhI AsurI gatine pAmIne tyAM temane te ja AcAra hovAthI teo tevA prakAranI vedanAo udIre che. jema ahIM manuSyalokamAM sApa, kukaDA, vartaka, lAvaka vigere pakSIo ane muSTimone yuddha karatA satA paraspara prahAra karatA joIne rAga-dveSathI parAbhava pAmelA pApAnubaMdhI puNyavALA manuSyane bahu AnaMda thAya che tema te paramadhAmikene paNa nArakI ane eka bIjA para paDatA ne prahAra karatA joIne parama prIti upaje che ane tevA pramAdanA vazathI teo aTTahAsa kare che, vastra uDADe che, pRthvI para hAtha pachADe che, evI prIti temane sArA nATakAdi jovAmAM paNa upajatI nathI ke jevI nArakI jIne kadarthanA utpanna karatAM temane thAya che. tathA prakAranA karmodayanA vazathI kadacyamAna nAraka
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra. ane asAdhAraNa duHkha anubhavatA satA IcchatAM paNa temane maraNa akALe eTale AyuSya pUrNa thayA sivAya prApta thatuM nathI; kemake temane tathArUpa Ayukama vipAkedaye varte che. traNa prakAranI vedanAo paikI kSetrasvabhAvanI vedanA sAte narakamAM hoya che. paraspadIrita vedanA cha naraka sudhI hoya che ane paramAdhAmIkRta vedanA traNa naraka sudhI hoya che. ahIM paraspara udIrita vedanA chaThThI pRthvI sudhI kahI che te vicitra prakAranA asi, kuntAdi vimurvelA zastronA abhighAtarUpa samajavI. jyAM sAtamI naraka pRthvI sudhI kahI che tyAM lehita kunthanA aneka rUpa vikuvIne tenA vaDe paraspara udIrita samajavI. teo tevA kuLuvaDe parasparane duHkha upajAve che. zrI jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke-chaThThI ne sAtamI naraka pRthvImAM nArakIo vajA maya tuMDa (mukha) vALA lAla varNanA kuMthuo ane gamayakIDAo vikuvIne ekabIjAnA zarIrane tenA vaDe ke tarAvatA katarAvatA ane zeraDInA kRmInI jema zarIrane cALaNa jevuM karatA tema ja zarIranI aMdara praveza karatA praveza karatA gADha vedanAne udIre che. 238 have naraka pRthivInA nAma ane gotra pratipAdana kare che - ghammA vaMsA selA, aMjaNa riTThA maghA ya maadhvii| . puDhavINaM nAmAiM, rayaNAiM iMti gottAiM // 239 // TIkA -ahIM je niranvaya abhidhAna te nAma kahIe ane sAnvaya hoya te gotra kahIe. te sAte pRthvInA nAma A pramANe-pahelI gharmA 1, bIjI vaMzA 2, trIjI zailA 3, cothI aMjanA 4, pAMcamI richA pa, chaThThI maghA ne sAtamI mAghavatI 7. A sivAya ratnaprabhAdi sAnvaya nAmo che te gotra kahevAya che te A pramANe-ratna eTale vadi ane prabhA zabda ahIM badhe ThekANe rUpavAcI samaja. ratna che prabhA eTale rUpa-svabhAva jene te ratnaprabhA. ratnasvabhAvA, ratnamayI, ratnabahulA jANavI. zarkarA prabhAdi nAmanA artha paNa A pramANe samajavA. 239 . - have gharmAdi pRthvInA pratiSThAna vidhi ane saMsthAna vidhi kahe che - 1 artha thaI zake nahIM tevuM. 2 artha thAya tevuM.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ * narakAdhikAra.] sAte narakanuM pratiSThAna. 149 udahIghaNataNuvAyA, AgAsapaiTThiyA u svvaao| ghammAI puDhavIo, chattAichattasaMThANA // 240 // artha -dharmAdi sarve pRthvIo ghane dadhi, ghanavAta, tanuvAta ane AkAzapratiSThita che ane chatrAtichatra saMsthAnavALI che. 240 TIkAsa gharmAdi pRthvIo ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta ne AkAzapratiSThita eTale anukrame tenI upara rahelI che. gAthAmAM ghana zabda che te udadhi ne vAta baMne sAthe joDavAno che. te pRthvI je rIte rahelI che te batAve che - prathama ghamapRthvI anaMtara ghanedadhi upara rahelI che. ghanedadhi ghanavAta upara rahela che. ghanavAta tanuvAta upara rahela che. tanuvAta AkAza upara rahela che. AkAza svapratiSThita che. temAM ghanodadhi kaThina-TharI gayelA udakarUpa che. te tevA prakArano teno svabhAva ja hevAthI parispaMdana-halavuM calavuM karato nathI, tema tenA para rahelI pRthvI temAM buDatI paNa nathI. ghanavAta ghana eTale aparispaMda vAyurUpa che, te tathArUpa tathAvidha anAdi pariNAmika svabhAvavALo che. tanuvAta ne AkAza to supratIta che. A ja pramANe vaMzAdi pRthvI paNa pratyeke cAra cAra vastu upara rahela che ema samajavuM. te sAte pRthvInuM samudAye saMsthAna chatrAtichatra jevuM che. eka chatrane atikramIne bIjuM chatra hoya te chatrAtichatra kahevAya, tevuM che. saMsthAna jenuM te chatrAtichatra saMsthAnavALI kahevAya. temAM uparanuM chatra nAnuM, tenAthI nIcenuM te karatAM moTuM, tenAthI nIcenuM te karatAM meTuM, ema uttarottara moTA vistAravALuM chatra hoya tevI sAte pRthvI vistAramAM vadhatI vadhatI samajavI. 240 have ghamadi pRthvInI uMcAI (jADAI) kahe che - paDhamA asIi sahassA, battIsA aTTavIsa vIsA ya / aTThArasolasaTu ya, sahassa laskovariM kujjA // 241 // artha-pahelI pRthvI eka lAkha ne eMzI hajAra, bIjI eka lAkhane batrIsa hajAra, trIjI eka lAkhane aThAvIza hajAra, ethI eka lAkhane vIza hajAra, pAMcamI eka lAkha ne aDhAra hajAra, chaThThI eka lAkha ne seLa hajAra ane sAtamI eka lAkha ne ATha hajAra yojana jANavI.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra TIkAtha-pahelI gharmA nAmanI pRthvInI uMcAInuM parimANa bhAvatA satA eka lAkha upara eMzI hajAra karavA. eTale ke pahelI ratnaprabhA pRthvInI jADAI eka lAkha ne eMzI hajAra jananI jANavI. ema bIjI vigere pRthvImAM paNa bAhatyanA parimANamAM batrIsa hajAra vigere jana eka lAkha upara samajavA. ene bhAvArtha A pramANe bIjI pRthvInA bAhulyanuM mAna eka lAkha ne batrIsa hajAra yojana pramANa jANavuM. trIjI pRthvInuM eka lAkha ne aThAvIza hajAra yojanAnuM jANavuM. cothI pRthvInuM eka lAkha ne vIza hajAra thAjananuM jANavuM. pAMcamI pRthvInuM eka lAkha ne aDhAra hajAra yojananuM jANuMvuM. chaThThI pRthvInuM eka lAkha ne soLa hajAranuM jANavuM ane sAtamInuM eka lAkha ane ATha hajAra jenanuM jANavuM. A ja pramANAMguLanA samajavA. pahelI pRthvInuM bAhalya 180000 jananuM che, te A pramANe-tene pahele kharakAMDa seLa hajAra ejanane, bIje paMkabahala kAMDa 84000 yejanane ane trIje jaLabahala kAMDa 80000 janane jANo. bAkInI badhI pRthvI pRthvIrUpa ja samajavI, temAM zarkarA prabhAmAM zarkarA (kAMkarA) bahu jANavA. vAlukAprabhAmAM vAlukA (retI) vizeSa jANavI. ema sAtenA nAma anusAra vizeSa svarUpa samajavuM. (A saMbaMdhanI TIkAmAM be gAthA che paNa temAM A artha ja hevAthI ahIM lakhI nathI). 241 have badhI pRthvI nIce ghanodadhi vigere che tenI jADAInuM mAna kahe che -- savve vIsa sahassA, bAhalleNaM ghaNodahI neyA / netA tu asaMvA, ane kaho nA sAniyA mA 24rA TIkArtha -sarva pRthvInI nIce anaMtara ghanodadhi che te madhya bhAge bAhabhe eTale jADAImAM vIza hajAra yojana pramANa jANa. zeSa ghanavAta, tanuvAta ne AkAzanI asaMkhyAtA yojanA madhya bhAge jADAI samajavI. temAM eTaluM vizeSa ke ghanavAtanA asaMkhyAta karatAM asaMkhyAtagaNuM tanuvAtanuM asaMkhyAtuM jANavuM. tanuvAta karatAM asaMkhyAtaguNuM AkAzanuM asaMkhyAtuM jANavuM. A ghavAtAdikanuM asaMkhyAta yAjanAtmaka bAhalya parimANa nIce nIce tyAM sudhI jANavuM ke yAvat sAtamI pRthvI Ave. 242 : ahIM koI pUche che ke-A ratnaprabhAdi pRthvIo AyAma ne vidhvaMbhavaDe alakane sparze che ke nahIM? tene javAba Ape che ke -
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] sAta pRthvI pharatA traNa valayanuM parimANa A. 151 na vi a phusaMti alogaM, causuMpi disAsu savvapuDhavIo / saMgahiyA valaehiM, vikaMbhaM tesi vucchAmi // 243 // TIkArtha-sarve pRthvIo cAre dizAe alakane sparzatI nathI, paraMtu te ghanodadhi, ghanavAta ne tanuvAtanA valayavaDe pariveSTita che. te ja kahe che-sarva pRthvInI nIce je ghodadhi vigere che te madhya bhAge to upara kahI gayA pramANe bAhalyavALA che paraMtu tyArapachI pradeza hAnivaDe ghaTatA ghaTatA pitapotAnI pRthvInA paryata bhAge bahu pAtaLA thaIne potapotAnI pRthvIne valayAkAre vIMTIne rahelA che. tyAM te ghodadhi vigerenA valayanuM jADApaNuM sarvatra pitApitAnI pRthvI anusAra samajI levuM. te valayanA vidhvaMbhanuM parimANu have kahe che. 243 pratijJAtane nirvAha karavA mATe kahe che - chacceva addhapaMcama, joyaNamaddhaM ca hoi rayaNAe / udahIghaNataNuvAyA, jahAsaMkheNa niddiTThA // 244 / / TIkAtha-ratnaprabhA pRthvInI pharatA ghodadhi, ghanavAta ne tenuvAtanA valayo che. temAM prathama ghanodadhinuM valaya upara bhAge che jana pramANe, ghanavAtanuM valaya sADAcAra jana pramANa ane tanuvAtanuM valaya deDha yeAjana pramANaema kula bAra yeAjana pramANa traNa valaya kahelA che. tenI pachI aloka che. 244 have bAkInI pRthvInA vanodadhi vigerenA valayano viSaMbha kahe che - tibhAgo gAuaM ceva, tibhAgo gAuassa ya / Aidhuve parakevo, aho aho jAva sattamiyA // 245 // TIkA--AIdhuve eTale prathama pRthivIgata ghanodadhyAdi valayanA parimA'NamAM yathAsaMkhya ejanano trIjo bhAga, eka gAu ne eka gAune trIjo bhAga umero. eTale ghanodadhimAM janane trIjo bhAga, ghanavAtamAM eka gAu ne tanuvAtamAM eka gAune trIjo bhAga ema dareka pRthvInA valayamAM yAvat sAtamI naraka pRthvI sudhI umeravuM. 245
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra. have upara pramANe prakSepa karavAthI ghanodadhinA valayanuM parimANa dareka pRthvIe je thAya te kahe che: chaccatibhAgA pauNA, ya paMca valayANa joaNapamANaM / egaM bArasa bhAgA, satta kamA bIyapuDhavIe // 246 // TIkAtha-bIjI zarAmabhA pRthivImAM ghanodadhi vigere valayanuM parimANa upara pramANe prakSepa karavAthI A pramANe thAya-ghanedadhinA valayanuM parimANu 6 jana, ghanavAtanA valayanuM parimANa paNa pAMca jana ane tanuvAtanA valayanuM parimANa eka jana ne ja jana thAya. arthAta ekaMdara be gAu ane eka gAunA be trIjA bhAga vadhe. kula 12 jana 23 gAu thAya. 246 joaNasattatibhAgUNa paMca egaM ca valayaparimANaM / bArasa bhAgA aTThau, taiAe nahakkama neyaM // 247 // TIkArya-trIjI vAlukAprabhA pRthivImAM traNa valayanuM parimANa A pramANe samajavuM. ghodadhinuM valaya huM jana, ghanavAtanuM valaya pAMca yojana ane tanuvAtanuM valaya eka yAjana ne 2 yajana samajavuM. kula 13 jana 1 gAu jANavuM. 247 satta savAyA paMca u, pauNA do joyaNA cautthIe / ghaNaudahimAiANaM, valayANamANameyaM tu // 248 // TIkArtha -cethI paMkaprabhA pRthivIe ghodadhi vigerenA valayanuM pari mANu A pramANe samajavuM-ghanodadhinA valayanuM vidhvaMbha parimANa paripUrNa sAta jananuM, ghanavAtanA valayanuM savApAMca yojana ane tanuvAtanuM poNAbe jana kula cauda jana jANavuM. 248 satibhAga satta taha, addhachaTThavalayANa mANameyaM tu / joaNamegaM bArasa, bhAgA dasa paMcamAe tahA // 249 // TakAtha-pAMcamI dhUmaprabhA saMbaMdhI traNa valayanuM parimANa arthAt viSkrabhanuM mAna A pramANe-ghane dadhinA valayanuM mAna sAta jana ne -
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra ] sAte naraka pharatA traNa valayanuM parimANu. 153 jananuM, ghanavAtanA valayanuM parimANa sADApAMca ejananuM ane tanuvAtanA valayanuM parimANa 1 jananuM kula 14 jana ne 23 gAunuM jANavuM. ra49 aTTha tibhAgUNAI, pauNAI chacca valayamANaM tu / chaTThIe joyaNaM taha, bArasa bhAgA ya ikArA // 250 // TIkArtha chaThThI tama:prabhA pRthivInA traNa valayanuM vijhaMbha parimANuM kahe che-ghane dadhinA valayanuM 7 jananuM, ghanavAtanuM parimANa paNa cha ejananuM ne tanuvAtanuM parimANa 1 yAjananuM kula 15 jana 1 gAunuM jANavuM. 250 aTTa ya chappi ya dunni ya, ghaNodahImAiyANa mANaM tu| sattamamahie neyaM, jahAsaMkheNa tiNhaM pi // 251 // . TIkArtha -sAtamI tamastamA pRthivIe ghane dAdha vigere traNa valayanA vidhvaMbhanuM parimANu kahe che. ghanedadhinuM valaya paripUrNa ATha jananuM, ghanavAtanuM valaya paripUrNa che ke jananuM ane tanuvAtanuM valaya paripUrNa be jananuM ekaMdara soLa ejananA traNa valaya jANavA. 251 A pramANe traNa valaye hevAthI ratnaprabhAthI tichuM sarve dizAoe bAra jene aleka che, zarkarAmabhAthI 12 yojana, vAlukAprabhAthI 13 - jana, paMkaprabhAthI 14 yojana, dhUmaprabhAthI 14 jana, tama prabhAthI 15 jana ane tamastamaprabhathI 16 ceAjana dUra aleka che. 251 sAte naraka pRthivI pharatA traNa valayanA parimANanuM yaMtra, (20). pRthivInAma. | ghanedadhivalaya. | ghanavAtavalaya. tanuvAtavalaya. ekaMdara. 1 ranaprabhA 6 jana kA yojanA 1 jana | 12 yojana 2 zarkarA prabhA 6 jana pha ejana| 123 che. 3 vAlukAprabhA karu jana 5 pejanA 1 jana | 13 che 4 paMkaprabhA pA jana 1 yojanA 14 jana 5 dhUmaprabhA 7 yojana pA jana 1 yojana | 14 0 6 tama:prabhA pAvejana 13 ejana | 153 co. 7 tamastamaprabhA 8 ejana 6 jana | 2 jana | 16 jana) 7 jana 20
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara nirakAdhikAra. koI prazna kare che ke-zuM e gharmAdi pRthivImAM sarvatra narakAvAsA che ke sarvatra nathI? uttara-sarvatra nathI. tyAre kayAM che? tenA uttaramAM gAthA kahe che - hiTThovari sahassaM, saddhA bAvanna sattamamahIe / eyaM nirayavihaNaM, sesesu niraMtarA nirayA // 252 // TIkArtha -chaThThI pRthivI sudhI upara ne heThaLa ekeka hajAra jana ane sAtamI pRthvImAM sADI bAvana hajAra jana mUkIne bAkInA bhAgamAM prAya niraMtara narakAvAsA che. eTalAmAM te narakAvAsA bIlakula nathI. 25ra te narakAvAsA prastaTamAM che. prastaTa eTale makAnanA mALa samAna jANavA. te prastaTanI aMdara narakAvAsA che, tethI dareka narakamAM prastaTa keTalA che? te kahe che - terikArasa nava satta paMca tinneva huMti iko ya / patthaDasaMkhA esA, sattasu vi kameNa puDhavIsu // 253 // TIkAtha-sAta pRthvImAM anukrame A pramANe prastaTanI saMkhyA che- pahelI pRthvImAM tera, bIjI pRthvImAM agyAra, trIjI pRthvImAM nava, jethI pRthvImAM sAta, pAMcamI pRthvImAM pAMca, chaThThI pRthvImAM traNa ane sAtamI pRthvImAM eka-ema ekaMdara 49 prastaTa che. te dareka prastaTa traNa hajAra jana uMcA eTale jADA che. temAM prathama nIce eka hajAra jananuM pITha che, maLe eka hajAra yojana polANa che ane upara eka hajAra jana saMkucita cUlikA che. e pramANe traNa hajAra jananI jADAI che. 253 (ahIM AvA bhAvavALI eka gAthA che te jarUra na jaNAvAthI lakhI nathI.) have sarva pRthvImAM prastaTa prastaTa vacce aMtara keTaluM che te kahe che - bisahassUNA puDhavI, sagapayarehiM tisahassaguNiehiM / UNA rUvUNa NiyapayarabhAiA patthaDaMtarayaM // 254 // zabdArtha -pahelAM dareka pRthvInA parimANamAMthI be hajAra bAda karavA pachI potapotAnA pratane traNa hajAra guNIne teTalA bAda karavA, pachI bAkI rahe tene potapotAnA prataranI saMkhyAmAMthI eka nyuna karatAM bAkI rahe teTalAe
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 narakAdhikAra.] sAte pRthvInA prastaTanuM aMtara. bhAMgavA. bhAMgatAM je Ave teTaluM dareka naraka pRthvImAM prastaTa prastaTanuM aMtara jANavuM. 254 TIkArtha - dareka pRthivInA bAhalyanuM je parimANa kahela che temAMthI upara ne nIce eka hajAra jana narakavihIna hovAthI kula be hajAra yojana bAda karavA. pachI pratyeka pRthvImAM jeTalA prastaTa hoya tenI saMkhyAne traNa hajAravaDe guNatAM je saMkhyA Ave eTalA jana bAda karavA. bAda karatAM je rahe tene pitAnA prastaTanI saMkhyAmAM eka UNa karatAM je Ave teTalAvaDe bhAMgavA. bhAMgatAM je Ave teTaluM prastaTa prastaTa vacce aMtara samajavuM. kaI pUche keprataTanI saMkhyAmAM eka UNa karIne zAmATe bhAga calAve, pUrI saMkhyA kema na calAvavo? tene uttara Ape che ke-"ahIM prastaTanuM aMtara jANavAnuM che. aMtara badhe rUpona ja thAya che. cAra AMgaLInA AMtarA traNa ja thAya che, tethI AMtarA jANavA mATe prastaTanI saMkhyAmAM eka UNa karIne bhAgAkAra karavAnuM kahevuM che." have e karaNa dareka pRthvImAM karI batAve che. prathama ratnaprabhA pRthvInuM bAhalya 180000 jananuM kahevuM che. temAMthI upara nIcenA hajAra hajAra yojana bAda karatAM 178000 ejana rahyA. temAMthI prathama pRthvInA 13 prastaTane traNa hajAravaDe guNatAM 39000 AvyA, te bAda karatAM 139000 rahyA. tene prastaTanI saMkhyA 13mAMthI eka bAda karI bAravaDe bhAMgatAM 11583 AvyA ne 4 vadhyA tene bAravaDe bhAgatAM 3 AvyA. eTale ratnaprabhAnA pratyeka prastaTanuM aMtara 11583 jananuM jANavuM. (A ja bhAvAInI ahIM eka gAthA che te ame lakhI nathI ) bIjI zarkarA prabhA pRthvInuM bAhatya 13ra000 yojananuM che. temAMthI upara nIcenA maLI be hajAra jana bAda karatAM 130000 yojana rahe. temAMthI bIjI pRthvInA 11 khatarone traNa hajAravaDe guNatAM AvelA 33000 ejana bAda karIe eTale 97000 ejana rahe. tene bIjI pRthvInA 11 prastaTamAMthI eka UNa karI dazavaDe bhAMgatAM 9700 ejana Ave. eTaluM bIjI pRthvImAM dareka prastaTanuM AMtarUM jANavuM. trIjI vAlukAprabhAnuM bAhulya 128000 jananuM che. temAMthI upara nIcenA maLI be hajAra yojana bAda karatAM 126000 ejana rahe. temAMthI trIjI pRthvInA nava pratarane traNa hajAravaDe guNatAM 27000 Ave teTalA bAda karatAM bAkI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. 99000 rahe tene trIjI pRthvInA 9 prastaTamAMthI eka UNa karI AThavaDe bhAgatAM 12375 pejana Ave teTaluM trIjI pRthvIe dareka prastaTanuM AMtarUM samajavuM. cothI paMkaprabhA pRthvInuM bAhatya 120000 ejana che, temAMthI upara nIcenA maLI be hajAra yojana bAda karatAM 118000 rahe. temAMthI e pRthvInA 7 pratara che tene traNa hajAravaDe guNatAM 21000 Ave teTalA bAda karatAM 97000 jana rahe, tene e pRthvInA sAta prastaTamAMthI eka UNa karI chavaDe bhAgatAM 16166 jana Ave teTaluM cothI pRthvImAM dareka prastaTanuM aMtara jANavuM.. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInuM bAhalya 118000 yojana che. temAMthI upara nIcenA maLI be hajAra bAda karatAM 116000 rahe temAMthI e pRthvInA pAMca prastaTa hovAthI tene traNa hajAravaDe guNatAM 15000 Ave, te bAda karatAM 101000 rahe tene e pRthvInA pAMca prastaTamAMthI eka UNa karI cAravaDe bhAMgatA 2550 ejana Ave. eTaluM dhamaprabhAmAM pratyeka prastaTanuM aMtara samajavuM. chaThThI tamaprabhA pRthvInuM bAhalya 116000 jananuM che. temAMthI upara nIcenA maLI be hajAra yojana bAda karatAM 114000 yejana rahe. temAMthI e pRthvInA traNa prastaTane traNa hajAravaDe guNatAM nava hajAra Ave teTalA bAda karatAM 105000 rahe. tene e pRthvImAM traNa prastaTamAMthI eka UNu karatAM be rahe te vaDe bhAgatAM para500 jana Ave eTaluM e pRthvInA pratyeka prastaTanuM AMtarUM samajavuM. sAtamI pRthvImAM eka ja prasta hovAthI tyAM prastaTanuM aMtara saMbhavatuM nathI. have dareka pRthvImAM keTalA narakAvAsA che tenI saMkhyA kahe che- tIsA ya pannavIsA, panarasa dasa ceva tinni ya havaMti / paMcUNasayasahassaM, paMceva aNuttarA nirayA // 255 // zabdArtha-trIza, pacavIza, paMdara, daza, traNa ane pAMce UNa eka lAkha eTalA pahelIthI chaThThI pRthivI sudhImAM narakAvAsA samajavA ane sAtamI pRthvImAM pAMca narakAvAsA samajavA. (kula 84 lAkha narakAvAsA jANavA.) TIkAthaH-pahelI ratnaprabhA pRthivImAM trIsa lAkha, bIjImAM pacavIza lAkha, trIjImAM paMdara lAkha, cethImAM daza lAkha, pAMcamImAM traNa lAkha ane
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra. ] AvalikApraviSTa narakAvAsAnI saMkhyA. 157 chaThThImAM pAMce UNA eka lAkha 99995, sAtamImAM pAMca sarva adhAvatI narakAvAsA te A pramANe-pUrva dizAmAM kALa nAme, pazcimamAM mahAkALa nAme, dakSiNamAM rArUka nAme, uttaramAM mahAreka nAme ane madhyamAM apratiSThAna nAme. e pramANe sAte narakamAM maLIne kula 84 lAkha narakAvAsA samajavA. 25ma have A narakAvAsAmAM keTalA AvalikApraviSTa ane keTalA puSpAvakIrNa che te kahevAne mATe pratare pratare keTalA AvalikApraviSTa narakAvAsA che. tenu nirUpaNa kare che-- rayaNAeM paDhamapayare, disi disi egUNavanna narayAo / vivizvAseDhIN puLo, aDayAhA phaMo maLyuM // 2pu6 // biiyAisu payaresuM, disAsu vidisAsu hIyamANeNaM / ikkeNaM payare, auNAvanne disAsu cauro // 257 // zabdA --ratnaprabhAnA prathama prataramAM cAre dizAe 49-49 narakAvAsA ane cAra vidizAmAM 48-48 zreNigata narakAvAsA jANavA ane eka iMdraka narakAvAsA sarvanA madhyamAM jANavA. 256 bIjA vigere prataramAM dizAmAM ne vidizAmAM ekeka AchA karavA. eTale bIjA prataranI cAre dizAmAM 49 mAM eka UNu eTale 48-48 narakAvAsA samajavA. ( vidizAmAM 47-47 samajavA ) 257. TIkAHOM--ratnaprabhA pahelI pRthivInA pahelA prastaTamAM ekeka krizAe 49-49 narakAvAsA jANavA ane cAre vidizAnI ekeka zreNimAM 48-48 narakAvAsA jANavA. te dizA vidizAbhAvI zreNinAM madhyamAM eka IMdraka narakAvAsA jANavA. bIjA vigere prataramAM dizA-vidizAnI zreNi ekeka narakAvAsAe hIna samajavI. te A pramANe-khIjA prastaTamAM cAre dizAmAM pratyeke 48-48 ane cAra vidizAmAM 47-47, trIjA prastaTamAM cAre dizAmAM 47-47 ane cAre vidizAmAM 46-46 e pramANe tyAM sudhI samajavuM ke cAvat 49 mA prastaTamAM dizAmAM ekeka narakAvAse samajavA. tyAM vidizAmAM eke narakAvAse nathI. tyAM madhyamAM teA apratiSThAna nAmanA iMdraka narakAvAsA che. sarva sakhyAe tyAM pAMca narakAvAsA che,
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 158 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. sarve prastaTamAM madhyamAM ekeka Idraka narakAvAso che, tenA nAma A pramANeratnaprabhA pahelI pRthivInA prathama prastaTamAM madhyamAM narakeMdraka sImantaka, bIjAmAM reraka, trIjAmAM brAnta, cothAmAM udghAMta, pAMcamAmAM saMbhrAMta, chaThThAmAM asaMbhrAMta, sAtamAmAM vibhrAMta, AThamAmAM tapta, navamAmAM zIta, dazamAmAM vakAMta, agyAramAmAM avakrAMta, bAramAmAM vikAMta ane teramAmAM rUka jANo. bIjI zarkaraprabhAnA prathama prastaTe madhyamAM svanita, bIje stanaka, trIje manaka, ceAthe vanaka, pAMcame ghaTa, chaTTe saMghaTTa, sAtame jihava, AThame apajihva, navame lola, dazame lAvarta ane agyArame stanalelupa jANavA. trIjI vAlukAprabhAnA prathama prastaTe madhyamAM tata, bIje tapita, trIje tapana, ceAthe tApana, pAMcame nidAgha, chatte prajvalita, sAtame ujavalita, AThame saMvalita ane navame saMprajvalita jANa. cothI paMkaprabhAnA prathama prastaTe madhyamAM Ara, bIje sAra, trIje mAra, ceAthe varca, pAMcame tamaka, chaThThuM khATakhaTa ne sAtame khaTakhaTa jANa. pAMcamI dhUmaprabhAnA prathama prastaTe madhyamAM khATa, bIje tamaka, trIje jhaSa, cothe andha ane pAMcame timizra jANa. chaThThI ta:prabhAnA prathama prastaTe madhyamAM hIna, bIje vAIla ane trIje lallaka jANo. sAtamInA madhyamAM apratiSThAna jANa. (upara pramANe sAte narakanA iMdraka narakAvAsAnA nAmano saMgraha karanArI daza gAthA TIkAmAM mUkI che temAM kAMI paNa vizeSa na hovAthI ahIM lakhavAmAM AvI nathI.) - have upara pramANe pratiprastaTe ekeka dizA ne vidizAmAM garakAvAsAnI zreNinuM parimANa sthAna pUvae kahe che sattamamahIe ikko, payaro tatto u uvari puddhviisuN| igadgatigAivuDhDhI, jA rayaNAe auNavannA // 258 // zabdArtha-sAtamI pRthvIe eka pratara eTale tyAM dizAmAM ekeka narakAvAsa, (vidizAmAM eke nahIM) tyArapachI uparalI pRthvImAM eka, be, traNa ema vRddhi tyAM sudhI karavI, yAvat ratnaprabhAe 49-4 dareka dizAmAM Ave.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra. ] AvalikA praviSTanI dizAvidizAmAM saMkhyA. 159 TIkArtha -sAtamI pRthvImAM eka pratara, te pazcAnupUvae gANutA paheluM, temAM pratyeka dizAe ekeka narakAvAse, cAre vidizAmAM eke nahIM. kahyuM che ke-cAre dizAmAM ekeka ane madhyamAM apratiSThAna, vidizA narakAvAsAvihaNa (rahita) e rIte prathama prastaTe pAMca narakAvAsA jANavA." tyArapachI tenI uparanI pRthvImAM dareka prastaTamAM dizA ne vidizAmAM ekekanI, pachI babbenI, pachI traNa traNanI, ema tyAM sudhI vRddhi karavI ke yAvat ratnaprabhA pRthvInA sarvAtima prastaTe pUrvAnumUvI e vicAratAM prathama prastaTe ekeka dizAmAM 4949 narakAvAsA Ave. upalakSaNathI dareka vidizAmAM 48-48 Ave ema samajavuM. ahIM A pramANe bhAvanA (vicAraNa) karavI ke-pazcAnupUvIe prathama prastaTathI upara bIje prastaTe vidizAmAM ekeka ne dizAmAM be be, trIje prastaTe vidizAmAM be be ne dizAmAM traNa traNa, cothe prastaTe vidizAmAM traNa traNa ne dizAmAM cAra cAra-ema dizAmAM ne vidizAmAM dareka prastaTe ekekanI vRddhi karatAM tyAM sudhI javuM ke yAvat 49 me prastaTe pratyeka dizAmAM 49-49 ane pratyeka vidizAmAM 48-48 Ave. iti. 258 have dareka prastaTe sarva dizA ne vidizAmAM maLIne AvalikA praviSTa nArakAvAsA gaNavA mATe karaNa kahe che - iTThapayarassa saMkhA, aThaguNA tirahiA bhave saMkhA / artha-ISTa prataranI saMkhyAne AThaguNa karI temAMthI traNa bAda karatAM je saMkhyA rahe teTalA te prastaTe AvalikA praviSTa nArakAvAsA jANavA. TIkA ISTa eTale vivakSita prastaTanI eka dizAe jeTalA narakAvAsA hoya tene AThavaDe guNavA, guNatAM je saMkhyA Ave temAMthI traNa bAda karavA. bAda karatAM je rahe teTalI te prastaTe dizA-vidizAnA maLIne AvalikApraviNa narakAvAsAnI saMkhyA jANavI. jemake ratnaprabhAnA pahele prastaTe eka dizAe narakAvAsAnI saMkhyA 49 nI che. tene AThavaDe guNatAM 392 Ave. temAMthI traNa bAda karIe eTale 389 rahe. eTalI ratnaprabhAnA pahele prastaTe sarva dizAvidizAnA maLIne AvalikAmaviSTanI saMkhyA jANavI. bIje prastaTe eka dizAmAM 48 nI saMkhyA che. tene AThavaDe guNatAM 384 Ave. temAMthI traNa bAda karatAM 381 rahe. eTalA bIje prastaTe AvalikA praviNa narakAvAsA jANavA. e pramANe pratyeka prastaTe karavuM. yAvat 49 me prastaTe dareka dizAmAM
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrI bRhatsa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. ekeka che tene AThaguNA karI traNa khAda karatAM pAMca rahe AvalikApraviSTa narakAvAsA jANavA. [ narakAdhikAra. eTalA te prastaTe have samasta pRthivIgata AvalikApraviSTa narakAvAsAnI saMkhyA jANavA mATe karaNa kahevAne icchatA satA prathamathI mukha ne bhUminuM pratipAdana kahe che-- paDhamo muhamaMtimao, bhUmiM tesiM muNasu saMkhaM // 259 // TIkA :--prathama prataragata narakAvAsAnA samudAya te mukha-pazcAtupUrvI e tenu mukhasthAnavI paNa hAvAthI ane sarvotama prataragata narakAvAsAnA samudAya te bhUmi kahIe. pazcAtupUrvIe tenuM AdipaNuM hAvAthI. have te mukha ne bhUminI saMkhyAnuM parimANu sAMbhaLe|. 259 sImaMtaya naraiMdaya, paDhame payarammi hoi saMkhAo / tinni saya auNanauyA, nirayA taha aMtime paMca // 260 // TIkA :--sImantaka narakeMdrakanA nAmathI oLakhAtA pahelA prastaTamAM traNa seA nevyAzI narakAvAsA che ane sarvAMtima egaNapacAsamA prastaTe pAMca narakAvAsA che. ( eTale 389ne mukha ne pAMcane bhUmi samajavI.) 260 e pramANe sukha ne bhUmi kahI, have tenAthI karavAnu` karaNa kahe che-- muha bhUmisamAsaddhaM, payarehiM guNaM tu hoi savvadhaNaM / tevannahiyA chassaya, nava ceva sahassa savvadhaNaM // 269 // aH--mukha ne bhUminI sakhyAne ekatra karI tenu adha karavuM. pachI prataranI saMkhyAvaDe guNAkAra karavA tethI je saMkhyA Ave te sa dhana kahIe. te rIte sa saMkhyA nava hajAra chaseA ne trepananI thAya che. 261 TIkA-mukha ne bhUminA samAsa eTale ekatra mIlana-ekatra karavA pachI tenuM a karavuM. pachI samasta prataranI saMkhyAvaDe tene guNavA. tema karavAthI sa dhana eTale samasta prataragata AvalikApraviSTa narakAvAsAnuM... saMkhyAparimANu Ave. te A pramANe--mukha 389 ne bhUmi pAMca-kula 394 tenu a karatAM 197 Ave, tene samasta prataranI saMkhyA 49 nI che teTalAe guNIe. eTale 9653 Ave. eTalA samasta pRthvIemAM AvalikApraviSTa narakAvAsA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] sAte narakamAM AvalikAviSTa narakAvAsA. jANavA ane te sivAyanA bAkI rahyA te puSpAvakIrNa samajavA. te ja vAta gAthAvaDe kahe che- AvaliyAgayanarayA, ittiyamittA u savvapuDhavIsu / tehiM vihaNA save, sesA pupphAvakinnAo // 262 // ( A gAthAne artha upara AvI gayela hovAthI pharIne lakhyo nathI.) have zeSa puSpAvakIrNa nArakAvAsAnI saMkhyA kahe che - evaM painnagANaM, tesIi havaMti sayasahassAiM / naui tahA ya sahassA, tinni sayA ceva sIyAlA // 263 // zabdArtha -e pramANe zeSa prakIrNaka narakAvAsAnI saMkhyA trAzI lAkha, nevuM hajAra, maNa so ne suDatALIsanI jANavI. ra63 TIkAtha--ahIM sarva sAte naraka pRthvIne viSe narakAvAsAnI saMkhyA corAzI lAkhanI che, temAMthI AvalikApraviSTa narakAvAsA 9653 che, tene je judA karIe arthAt temAMthI bAda karIe to prakIrNaka narakAvAsAnI saMkhyA 83 lAkha, nevuM hajAra, traNa se ne 47 nI rahe. ra63 have pUrve kaheluM karaNa dareka pRthvImAM AvalikA praviNa narakAvAsAnI saMkhyA kADhavA mATe karavuM. temAM prathama mukha ne bhUmi kahe che. prathama ratnaprabhA narakamAM mukha 389 ne bhUmi 293. zarkarA prabhAmAM mukha 285 ane bhUmi 205, vAlukAprabhAmAM mukha 197 ane bhUmi 133, paMkaprabhAmAM mukha 125 ane bhUmi 77, dhamaprabhAmAM mukha 69 ane bhUmi 37, tama.prabhAmAM mukha 29 ane bhUmi 13, sAtamI tamastamaprabhAmAM te mukha ne bhUmi pAMca ja che. (ahIM A saMkhyAsUcaka traNa gAthAo che te ame lakhI nathI.) have dareka naraka mATe karaNanI bhAvanA kare che. prathama ratnaprabhAmAM mukha 389 ne bhUmi 293 kula maLIne 682, tenuM ardha karatAM 341, tene tera prataravaDe guNatAM 4433 Ave eTalA AvalikA praviSTa nArakAvAsA samajavA ane bAkI rahelA 25567 puSpAvakIrNa-kula 30 lAkha samajavA. bIjI zarkarAprabhAmAM mukha 285 ane bhUmi 205 kula 490, tenuM ardha karatAM 245 tene tenA 11 prataravaDe guNatAM 265 Ave eTalA AvalikApraviSTa narakAvAsA samajavA, bAkI 2497305 puSpAvakIrNa-kula 25 lAkha jANavA. trIjI vAlukAprabhAmAM mukha 197 ane bhUmi 133 kula 330, tenuM ardha 21
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 zrI gRhasa MgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. karatAM 165 tene e narakanA nava prataravaDe guNatAM 1485 Ave eTalA AvalikApraviSTa ane bAkInA 1498515 puSpAvakIrNa -kula 15 lAkha samajavA: ceAthI paMkaprabhAmAM mukha 125 ane bhUmi 77 kula 202, tenuM adha karatAM 101 tene e narakanA sAta prataravaDe guNutAM 707 Ave eTalA AvalikApraviSTa narakAvAsA samajavA. khAkI 99293 puSpAvakIrNa -kula daza lAkha samajavA. pAMcamI dhUmaprabhAmAM mukha 69 ane bhUmi 37 kula 106, tenu adha karatAM 53 tene e narakanA pAMca prataravaDe guNatAM 265 Ave eTalA AvalikApraviSTa narakAvAsA jANavA. bAkI 29973pa puSpAvakIrNa -kula traNa lAkha samajavA. chaThThI tama:prabhAmAM mukha 29 bhUmi 13 kula 42, tenu adha karatAM 21 tene e narakanA traNa prataravaDe guNatAM 63 Ave eTalA AvalikApraviSTa narakAvAsA jANavA. khAkI 993ra puSpAvakIrNa-kula 90995 narakAvAsA jANavA. sAtamI narake te pAMca narakAvAsA che te AvalikApraviSTa ja jANavA. e AvalikApraviSTa narakAvAsA vRtta, vyastra(tikhUNA) ane caturasra (cAkhaDA) ema traNa saMsthAna ( AkRti ) vALA jANavA ane puSpAvakI tA aneka prakAranA saMsthAnavALA jANavA. AvalikApraviSTamAM madhyanA 49 iMdraka narakAvAsA che te teA vRtta ja jANavA. tenAzrI anaMtara tryasa, pachI caturasa, pachI vRtta ema tyAMsudhI AvRtti karyA karavI ke jyAM sudhI te te prataranA AvalikApraviSTanA aMta Ave. vRttAdi narakAvAsAnu dareka pRthvImAM parimANu ( saMkhyA ) devendranarakedra prakaraNamAM vistArathI kahela che tethI ahIM pharIne kahetA nathI. sAte naraka pRthvI sabadhI mukha bhUmi samAsa vigerenuM yatra, (21) sukha bhUmi samAsa ardha pratara paMktibaddha puSpAvakI ekaMdara sAte narakanA 389 5 394 ratnaprabhAnA 389 293 682 zarkarAprabhAnA 285 205 490 197 133 330 125 77 202 69 37 106 29 13 42 vAlukAprabhAnA pakaprabhAnA dhUmaprabhAnA tama:prabhAnA tamastamaprabhAnI ha . ha 197 49 9653 341 13 4433 245 11 2695 165 9 1485 101 53 21 (0 7 5 3 1 707 265 63 5 8390347| 84 lAkha 2995567 30 lAkha 2497305 25 lAkha 14985150 15 lAkha 999293 10 lAkha 299735 3 lAkha 99932 99995 5 va
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] narakAvAsAnuM AyAma, viSkrabha ne uccatva. 163 TIkAkAre dareka prataramAM ane dareka pRthvImAM AvalikApraviSTamAM vRtta, vyastra ne caturasanI saMkhyAvALI hakIkta deveMdranarakeMdra prakaraNamAM lakhela hovAthI ahIM na lakhavAnuM kahyuM che, paraMtu ame amArA vAcaka baMdhuo mATe dareka nAraka pRthvIAzrI tenI saMkhyAnuM yaMtra A nIce Apela che. catra 22 muM. AkRti | pahelI bIjI | trIjI | cethI pAMcamI chaThThI | sAtamI ekaMdara 875 477 vRtta | 1453 vyasa | 1508 | 924 catusa | 1472 516 223 2para 232 3121 | 3332 3200 492 kula - 4433 | 2695 | 1485 | 707 | 265 9653 (sAte narakanA dareka pratare paNa traNe prakAranI AkRtinA keTalA keTalA narakAvAsA che tenA yaMtra karelA che te yaMtranI judI bukamAM ApavAmAM Avaze.) have narakAvAsAne AyAma, vikhaMbha ne uccatva kahe che - apaiTThANo lakaM, sesA saMkhA va huja saMkhA vaa| vikaMbhAyAmeNaM, uccattaM tinni u sahassA // 264 // TIkArya-apratiSThAna nAmane sAtamI narakane madhyavatI pAMcamo narakAvAsa pramANuguLaniSpanna eka lAkha yojana pramANu lAMbA-pahoLo che ane bAkInA narakAvAsA saMkhyAnA jananA tema ja asaMkhyAtA yojanAnA che. uMcapaNAmAM te badhA traNa traNa hajAra jananA ja che. temAM eka hajAra ejananI pITha, eka hajAra yojana pilANa ane eka hajAra vaijana uparanI stupikA jANavI. 264 e pramANe naraka pRthvInuM pramANAdi kahyuM. have nArakI jIvonI avagAhanA kahevAnI che, tenA be prakAra che. 1 bhavadhAraNIya ane 2 uttarakriya. te darekanA paNa be be prakAra che. 1 jaghanya ne 2 utkRSTa. prathama bhavadhAraNIya utkRSTa avagAhanA kahe che -
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ narakAdhikAra, bhavadhAraNijahe sattamAeM paMceva dhaNusa ukkosaa| addhaddhahINa taduvari, neyavA jAva rayaNAe // 265 // artha -bhavadhAraNIya zarIra nIce sAtamI narake pAMca so dhanuSyanuM utkRSTa che, tyArapachI yAvat uparanI prathama ratnaprabha sudhI ardha ardha hINa jANavuM. 265 TIkArya-nI sAtamI narakamRthivImAM vartatA nArakI jIvonuM utkRSTa bhavadhAraNIya eTale nArakInA bhAvamAM dhAraNa karavA yogya svAbhAvika zarIranI avagAhanA pAMca so dhanuSyanI che. tyArapachI sAtamInI upara chaThThI vigere pRthvImAM ardha ardha hIna evI bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa avagAhanA yAvat ratnaprabhA pRthvI sudhI kahevI. te A pramANe-chaThThI pRthvImAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra 250 dhanuSyanuM, pAMcamImAM 125 dhanuSyanuM, cothImAM darA dhanuSyanuM, trIjImAM 31 dhanuSyanuM, bIjImAM 15 dhanuSya ne rAA hAthanuM. 265 pahelI narakamAM keTaluM? te graMthakAra pote ja kahe che - paDhamAe puDhavIe, neraiyANaM tu hoi uccattaM / sattadhanu tinni rayaNI, chacceva ya aMgulAI tu // 266 // TIkArtha -pahelI ratnaprabhA pRthivInA nArakanuM bhavadhAravIya zarIra utkRSTa sAta dhanuSya, traNa hAtha ne cha aMguLanuM jANavuM. 266 A pramANe sAmAnyathI sAte pRthivInA jIvanI utkRSTa avagAhanA kahI, have te dareka prastaTe kahevA mATe prathama pahelI pRthivInuM kahe che - rayaNAe paDhamapayare, hatthatigaM dehaussayaM bhaNiyaM / chappannaMgulasaDhA, payare payare havai vuDhDhI // 267 // jA terasame payare, dehapamANeNa hoi eyaM tu / satta dhaNu tinni rayaNI, chacceva ya aMgulA punnA // 268 // zabdArtha -ratnaprabhAnA pahele pratire traNa hAthanI dehanI uMcAI kahI che. tyArapachI dareka pratare padA aMguLanI vRddhi karavI ke jethI terame pratare dehapramANu sAta dhanu, traNa hAtha ane cha AMgaLa pUrNa Ave. 267-268
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] sAte nArakInA chAnuM dehamAna. 165 TIkArtha - ratnaprabhAnA pahele pratare utkRSTa dehanI uMcAI eTale bhavadhAraNIya zarIranuM uMcApaNuM tIrthakara gaNadharee traNa hAthanuM kahyuM che. tyAra pachI pratare pratare padA aMguLanI eTale be hAtha ne sADI ATha aMguLanI vRddhi karavI. e vRddhi teramAM prastaTa sudhI karavI jethI terame prastaTe bhavadhAraNIya zarIranuM pramANa upara kahyA pramANe Ave te kahe che-terame prastaTe dehapramANa sAta dhanuSya, traNa hAtha ne cha aMguLa paripUrNa hoya. emAM A bhAvArtha samajavo ke-bIje prastaTe 1 dhanuSya 1 hAtha ne 8 aMguLa, trIje prastaTe 1 dhanuSya 3 hAtha ne 17 aMguLa, cothe prastaTe be dhanuSya be hAtha ne 15 aMguLa, pAMcame prastaTe traNa dhanuSya ne daza AMgaLa, chaDre prastaTe traNa dhanuSya be hAtha ne 18 AMgaLa, sAtame prastaTe cAra dhanuSya 1 hAtha ne 3 aMguLa, AThame prastaTe cAra dhanuSya 3 hAtha ne 11 AMguLa, navame prastaTe 5 dhanuSya 1 hAtha ne 20 aMguLa, dazame prastaTe 6 dhanuSya ne 4 aMguLa, agyArame prastaTe 6 dhanuSya 2 hAtha ne 13 aMguLa, bArame prastaTe 7 dhanuSya ne 21 aMguLa ane terame prastaTe 7 dhanuSya 3 hAtha ne 6 aMguLanuM dehapramANu jANavuM. 26768 have zarkarA prabhAmAM dareka prastaTe dehapramANa kahe che - so ceva ya bIyAe, paDhame payarammi hoi usseho / hatthatia tinni aMgula, payare payare ya buDhDhIo // 269 // : zabdArtha -je prathama pRthvImAM utkRSTa mAne kahyuM te ja bIjI pRthvInA prathama prataramAM utkRSTa samajavuM ane pachI tenA dareka pratare traNa hAtha ne traNa aMguLanI dehamAnamAM vRddhi karavI. 269 TIkArthaka-je pahelI pRthvInA terame prastaTe sAta dhanuSya, traNa hAtha ne cha aMguLa utkRSTa ulledhamAna kahyuM te ja bIjI zarkaraprabhAnA prathama prastaTe utkRSTa dehamAna jANavuM. tyArapachI dareka prastaTe traNa hAtha ne traNa aMguLanI vRddhi karavI, te A pramANe -bIje prastaTe bhavadhAraNIya zarIranuM utkRSTa utsadha ATha dhanuSya be hAtha ne nava aMguLa, trIje prastaTe nava dhanuSya eka hAtha ne bAra aMguLa, ceAthe prastaTe daza dhanuSya ne paMdara aMguLa, pAMcame prastaTe daza dhanuSya traNa hAtha ne aDhAra aMguLa, cha prastaTe agyAra dhanuSya be hAtha ne 21 aMguLa, sAtame prastaTe bAra dhanuSya ne be hAtha,
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. AThame prastaTe tera dhanuSya eka hAtha ne traNa aMguLa, navame prastaTe 14 dhanuSya ne cha aMguLa, dazame prastaTe 14 dhanuSya traNa hAtha ne nava aMguLa ane agyArame prastaTe paMdara dhanuSya be hAtha ne bAra aMguLa utkRSTa dehamAna jANavuM. agyAramAM prastaTanuM parimANa gAthAvaDe kahe che-- ikkArasame payare, pannarasa dhaNuyAiM dunni rayaNI u| bArasa ya aMgulAI, dehapamANaM tu vinneyaM // 270 // (artha upara lakhAI gayuM che tethI pharIne lakhyuM nathI.) have trIjI vAlukAprabhAna nArakonuM dehamAna kahe che - so ceva ya taiyAe, paDhame payarammi hoi usseho| satta rayaNI u aMgula, uNavIsaM saDDhavuDDIe // 271 // payare payare ya tahA, navame payarammi hoi usseho| dhaNuANi egatIsaM, ikkA rayaNI ya nAyavvA // 272 // zabdArtha -bIjI pRthvInA chellA prastaTanuM utkRSTa dehamAna te trIjI pRthvInA prathama prastaTamAM paNa samajavuM. tyArapachI dareka prastaTe sAta hAtha ne sADIogaNIza aMguLane umere kare, jethI navame prastaTe ekatrIza dhanuSya ne eka hAthanuM utkRSTa dehamAna Ave. 271-2. TIkArtha -je bIjI zarkaraprabhAnA agyAramAM prastaTe bhavadhAraNIya zarIranuM utkRSTa mAna paMdara dhanuSya be hAtha ne bAra aMguLanuM kahyuM che te ja trIjI vAlukAprabhA pRthvInA prathama prastaTe utkRSTa zarIramAna jANavuM. tyArapachI pratare pratare sAta hAtha ne 1lA aMguLanI vRddhi karavI te A pramANe-bIje prastaTe satara dhanuSya, be hAtha ne sADAsAta aMguLa, trIje prastaTe 19 dhanuSya, be hAtha ne traNa aMguLa, cothe prastaTe 21 dhanuSya, eka hAtha ne rAA aMguLa, pAMcame prastaTe 23 dhanuSya, eka hAtha ne 18 aMguLa, chaTTe prastuTe 25 dhanuSya, eka hAtha ne 13 aMguLa, sAtame prastaTe 27 dhanuSya, eka hAtha ne nava aMguLa, AThame prastaTe 29 dhanuSya, eka hAtha ne sADA cAra aMguLa ane navame prastaTe yakta vRddhie karIne je thAya che te ra7ramI gAthAnA uttarArdhamAM sAkSAt kahela che. arthAta navame prastaTe utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra 31 dhanuSya ne eka hAtha pramANa jANavuM.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAraka jIvanuM utkRSTa dehamAna. 167 have cothI paMkaprabhA pRthvI mATe kahe che - so ceva cautthIe, paDhame payarammi hoi usseho| paMca dhaNu vIsaaMgula, payare payare ya buDhDhI a|| 273 // jA sattamae payare, neraiyANaM tu hoi usseho| bAsaTThI dhaNuAI, dunni a rayaNI a bodhavvA // 274 // TIkA -je trIjI vAlukAprabhAnA navame prasta bhavadhAraNIya zarIranuM utkRSTa mAna 31 dhanuSya ne eka hAthanuM kahyuM te ja cethI pRthvInA prathama prastaTe utkRSTa dehamAna jANavuM. tyArapachI prastaTe prastaTe pAMca dhanuSyane viza aMguLanI vRddhi yAvat sAtamAM prastaTa sudhI karavI; tema karatAM A pramANe Ave-bIje prastaTe chatrIza dhanuSya, eka hAtha ne vIza aMguLa, trIje prastaTe 41 dhanuSya, be hAtha ne 16 aMguLa, cothe prastaTe 46 dhanuSya, traNa hAtha ne bAra aMguLa, pAMcame prastaTe para dhanuSya ne ATha aMguLa, chaTTe prastaTe pa7 dhanuSya, eka hAtha ne cAra aMguLa, sAtame prastaTe yakta vRddhi karatAM je Ave te sAkSAta gAthAvaDe ja kahe che ke sAtame pratare nArakI jIvonuM bhavadhAraNIya utkRSTa zarIramAna bAsaTha dhanuSya ne be hAthanuM jANavuM. 273-74 have pAMcamI dhamaprabhA pRthvI mATe kahe che - so ceva paMcamIe, paDhame payarammi hoi usseho| panarasa dhaNUNi do hattha, saTTha payare ya vuDDI a||275|| TIkArtha-je paMkaprabhAmAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIranuM mAna dara dhanuSya ne be hAthanuM kahyuM che te pAMcamI dhamaprabhA pRthvInA prathama prastaTe utkRSTa dehamAna samajavuM. tyArapachInA dareka prataramAM 16 dhanuSya ne aDhI hAthanI vRddhi karavI. te A pramANe bIje prastaTe 78 dhanuSya ne ardha hAtha (eka veMta)nuM, trIje prastaTe 93 dhanuSya ne traNa hAthanuM, ethe prastaTe 109 dhanuSya ne deDha hAthanuM, pAMcame prastaTe yathAkta vRddhivaDe keTaluM utkRSTa dehamAna Ave te ardha gAthAvaDe kahe che. taha paMcamae payare, usseho dhaNusayaM tu paNavIsaM / artha-pAMcame prastaTe utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra 125 dhanuSyanuM samajavuM. have chaThThI naraka pRthvInuM utkRSTa dehamAna kahe che. so ceva ya chaTThIe, paDhame payarammi hoi usseho // 276 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. narakAdhikAra. bAsavidhaNuhasaDhA, payare payare ya hoi vuDDI a| chaTThIe taiyapayare, do saya pannAsayA huMti // 277 // TIkArya-je pAMcamI dhumaprabhA pRthvImAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIranuM mAna 125 dhanuSyanuM kahyuM che te chaThThI ta:prabhA pRthvInA prathama pratare utkRSTa dehamAna samajavuM. tyArapachI pratare pratare 6rA dhanuSyanI vRddhi karavI. eTale bIje pratare 18LA dhanuSyanuM dehamAna samajavuM ane trIjA pratare aDhIso dhanubanuM samajavuM, e gAthAmAM ja kahyuM che. ra76-77 have sAtamI naraka pRthvI mATe kahe che - sattamiyAe payare, usseho dhaNusayAiM paMceva / avadhAraNas UtA, 3nA ropha nAyabyA che 278 . TIkArtha-sAtamI naraka pRthvImAM eka ja pratara che. temAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra pAMcaso dhanuSya pramANa samajavuM. A pramANe pratipRthvIe pratiprastaTe utkRSTa bhavadhAraNIya zarIranuM mAna samajavuM. ra78 sAte pRthvInA dehamAnanA yaMtra. (23) 1 ratnaprabhAnA dehamAnanuM yaMtra | zarkarA prabhAnA dehamAnanuM yaMtra pratara 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12 3 4 5 6 7 8 9 10 11 dhanuSa 0 1 1 2 3 3 4 4 5 6 6 7 8 9 10 10 11 12 13 141415 hasta 3 1 3 2 0 2 1 3 | 1 0 2 0 | 33 2 1 0 3 2 2 1 0 3 2 aMguLa 17110 183 12 jAnya3ra1 12 151821 1 3 / 12 . 3 vAlukAprabhAnuM dehamAna | 4 paMkaprabhAnuM dehamAna - 46 52 57. pratara [ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 pratara dhanuSa 1511921 23 25 272931dhanuSa 31 36 ! hAtha | 2 2 2 1 1 1 1 1 1 hAtha aMguLa varAchA 3rara181 94 | aMgula 0 20 16 12 - 8 | K
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra. ] nArakInA uttaravaikriya zarIranuM pramANa. 5 dhUmaprabhAnuM dehamAna 6 tama:prabhAnuM dehamAna tamastamaprabhAnuM pratara pratara dhanuSa | dara | 78 | hAtha 2 0 AMgaLa | 12| 93 109 5] pratara | 1 | 2 | dhanuSa 125 187 250 | dhanuSa 0 | hAtha | hAtha | aMgula, aMgula 3 | 12 | o o have dareka pRthvIe utkRSTa uttarakriya zarIranuM pramANa kahe che - jA jammi hoi bhavadhAraNija ogAhaNA ya naraesu / sA duguNA bodhavvA, uttaraveuvvi ukkosA // 279 // TIkArtha-sAta naraka pRthivIne viSe je naraka pRthvImAM jeTalI bhavadhAraNaya zarIranI utkRSTa avagAhanA kahI che tene bamaNI karavAthI je parimANa Ave teTalI te narakamRthvImAM utkRSTa uttarakiya zarIranI avagAhanA jANavI. te A pramANe- ratnaprabhA pRthvImAM utkRSTa uttarakriya paMdara dhanuSya, be hAtha ne 12 aMguLanuM, zarkarA prabhAmAM 31 dhanuSya ne eka hAthanuM, vAlukAprabhAmAM 62 dhanuSya ne be hAthanuM, paMkaprabhAmAM 125 dhanuSyanuM, dhUmaprabhAmAM 250 dhanuSyanuM, tama prabhAmAM 500 dhanuSyanuM ane tamastamaprabhAmAM eka hajAra dhanuSyanuM jANavuM. ra79 have bhavadhAraNIya ne uttarakriyanI jaghanya avagAhanA kahe che - bhavadhAraNija rUvA, uttaraveuviA ya naraesu / ogAhaNA jahannA, aMgula assaMkha saMkhe u // 280 // . TIkArtha -sarva narakamRthivIne viSe nArakI jIvanI bhavadhAraNIya zarIranI jaghanya avagAhanA aMguLanA asaMkhyAtamA bhAganI kahI che te utpatti samaye jANavI ane uttarakriyanI jaghanya avagAhanA aMguLanA saMkhyAmAM bhAganI kahI che te paNa AraMbhakALe samajavI. kevaLa te prathama samaye paNa tathAvidha prayatna chatAM aMguLanA saMkheya bhAganI ja hoya che. zrI anugadvArasUtranA mULa TIkAkAra zrIharibhadrasUri paNa e ja pramANe kahe che. 280 . 22
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. nArakIne AzrayIne avagAhanA dvAra kahyuM, have temanA ja upapAtavirahakALa ane udvanAvirahakALa utkRSTa ne jaghanya tathA upapAta ne udbhanAnI eka samayanI saMkhyA e gAthAvaDe kahe cheH-- 170 cauvIsayaM muhuttA, satta ahoratta taha ya pannarasa / mAto 4 Tola vaDo, chammAnA vidvAno 3 // 28 // ukkosa rayaNAisu, savvAsu jahannao bhave samao / meva ca 31daLa, saMvA puLa muvara tukkA // 282 // TIkA :--ahIM narakane viSe nArakA prAye satata utpanna thAya che, kevaLa kadAcit ja aMtara paDe che. te aMtara jaghanya sarva pRthivImAM pratyeke eka samayanuM heAya che. utkRSTa ratnaprabhA pRthivImAM 24 muhUnu, zarkarAprabhAmAM sAta aheArAtranuM, vAlukAprabhAmAM paMdara aheArAtranuM, pakaprabhAmAM eka mAsanuM, dhUmaprabhAmAM be mAsanuM, tama:prabhAmAM cAra mAsanu ane tamastamaprabhAmAM cha mAsanuM jANavuM, e upapAtavirahakALa kahyo. te ja pramANe uddhRta nA(cyavana)virahakALa paNa jANavA. arthAt jaghanya eka samayane ane utkRSTa ratnaprabhAmAM 24 muhUtta, zarkarAprabhAmAM 7 aheArAtra, vAlukAprabhAmAM 15 aheArAtra, paMkaprabhAmAM 1 mAsa, dhUmaprabhAmAM be mAsa, tama:prabhAmAM 4 mAsa ane tamastamaprabhAmAM cha mAsa jANavA. ja upapAta udda nAnI saMkhyA eka samayanI deva pramANe jANavI. te A pramANe--jaghanyapade eka samaye nArakA eka, be ane utkRSTa pade sakhyAtA athavA asa MkhyAtA upaje. uddatanA paNa te ja pramANe jANavI. 281-2 e pramANe upapAta udda nAnA virahakALa ane saMkhyA kahI, have kayA jIveA maraNa pAmIne narakamAM uttpanna thAya tadrupa gatidvAra kahe che:-- naratariya saMkhajIvI, narae gacchaMti ke vi paMcidi / anAvasAvA, gaddo addo lAva samiyA // 282 // TIkA :-manuSyA ane tiryaMcA sakhyAta AyuSyavALA-Ama kahe. vAthI asaMkhyAta varSanA AyuvALA ( yugalika )ne varyAM, kemake temanA atikrUra adhyavasAya na hAvAthI teone narakayeAgya karmabaMdhanA abhAva che. have
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ narAdhikAra. ] naraka AzrayI gati-Agati. 171 ziSya pUche che ke-upara kahyA te save zuM narakamAM jAya che? uttaramAM kahe che kenA, paMcendriyA-Ama kahevAthI ekedriyAdi tiryaMcanA vyavaccheda karyo. je paMce'dvicA te paNa manuSya ne tiya``cA (deva-nArakI nahIM), te paNa badhA nahIM, jemanu te ati krUra rIdradhyAnApagata adhyavasAya-citta hAya te. Ama kahevAthI narakagatigamananA hetumAM maneyAganI prAdhAnyatA jaNAvI. anyathA mahAra bhAdi yukta paNa narake jAya che. A saMbaMdhamAM zrIsthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke-' cAra kAraNe jIvA narakamAM jAya che. te A pramANe-mahAAraMbhathI, mahAparigrahathI, mAMsanA AhArathI ane ceMdriyanA vadhathI. ' evA jIvA narake jAya che. temAM paNu tIvra, atitIvra, tIvratara, tIvratama adhyavasAyavALA nIce nIce narakamAM jAya che. yAvat atitIvratama adhyavasAyavALA sAtamI narake jAya che. 283 A pramANe sAmAnye je jIvA narake jAya che te kahyA, have narakanA-ratnaprabhAdikanA bhedane laine je jyAM upaje che te vizeSathI kahe che: assanI khalu paDhamaM, duccaM ca sarIsavA taiya parakI / niMddA naMti varasthi, 32nA puLa paMmi putava // 284 // chaTThi ca itthiAo, macchA maNuyA ya sattamiM puDhaviM / haso paramuvavAo, vodhavo naracapuDhavIsu // 286 // TIkA :--asa'jJI-sa'mUrchima (tiyaMca) paMcendriya pahelI naraka pRthvImAM jAya che. ahIM khalu zabda gAthAmAM che te avadhAraNAthe che arthAt samUmi paMcendriya pahelI narakamAM ja jAya che, tethI AgaLa utpanna thatA nathI. have te jIvA ja pahelI narakamAM jAya che ema nahIM paNa garbhaja bhujaparisarpAdi jee tyArapachInI cha narakamAM jAya che te paNa ahIM jAya che. A pramANe have pachI mATe paNa bhAvanA karavI. bIjI narakapRthvI sudhI garbhaja ghA, nALIyA vigere bhujaparisa jAya che, tethI AgaLa jatA nathI. trIjI narakapRthvI sudhI gIdha pramukha gaja pakSIe jAya che, tethI AgaLa jatA nathI. cAthI naraka pRthvI sudhI gaja siMha vigere catuSpado jAya che, tethI AgaLa jatA nathI. pAMcamI narakapRthvI sudhI garbhaja sarpAdi (uraparisarpa) jAya che, tethI AgaLa jatA nathI. chaThThI narakapRthvI sudhI mahArabhAdi yukta srIratnAdi strIe jAya che, tethI AgaLa jatI nathI. sAtamI narakapRthvI sudhI gaja mastyAdi jaLa
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. care ane manuSyo ati kara adhyavasAyavALA-mahApApanA karanArA jAya che. A pramANe gharmAdi pRthvImAM jIvavizeSane anusarIne tenI utkRSTa gati kahI. jaghanya ane madhyamathI te jIvonI te karatAM anyathA paNa gati samajavI. jaghanyathI sarve jI ratnaprabhAnA prathama prastaTe upaje ane madhyamathI tenI AgaLa ane pitApitAnI utkRSTa gati kahI che tethI arvApha utpanna thAya. 284-85 have keTalAka tiryanivALA mATe bAhulyakRta vizeSa kahe che - vAlesu a dADhIsu a, parakIsu a jalayaresu uvvnnaa| saMkhijjAuThiIA, puNovi narayAuA huMti // 286 // TIkArtha - narakamAMthI nIkaLIne vyAla eTale sarpAdikane viSe, dADhavALA siMha, vyAdhrAdine viSe, pakSI gIdha vigerene viSe, jaLacaramAM masyAdine viSetemAM paNa saMkhyAtA AyuvALApaNe utpanna thaIne pharIne paNa kUra ayavasAyanA vazathI paMceMdriya jIvone vadhu vigere karIne narakanuM AyuSya bAMdhe che. A hakIkata bahALatAe samajavI. anyathA to keTalAka jIvo narakamAMthI nIkaLIne sabhyatvAdinI prApti karI sadgatine paNa pAme che. 286 have kayA saMhananavALA utkRSTa kyAM sudhI jaI zake che te nirUpaNa kare che - chevaTeNa u gammai, puThavIo rynnskraabhaao| ikikapuDhavivuDhI, saMghayaNe kIliyAIe // 287 // TIkArtha-sevA saMhananA baLathI jIva utkRSTa ratnaprabhA ne zarkarA prabhA sudhI jAya che, tenI upara jato nathI. tyArapachI kIlikAdi saMghayaNamAM ekeka 'pRthvInI vRddhi karavI. te A pramANe-kIlikA saMghayaNathI utkRSTa trIjI pRthvI sudhI, ardhanArA saMghayaNathI cethI pRthvI sudhI, nArAcasaMghayaNathI pAMcamI pRthvI sudhI, rASabhanArAcathI chaThThI pRthvI sudhI ane vAiSabhanArAcathI sAtamI pRthvI sudhI jAya che. A hakIkta utkRSTa mATe samajavI. jaghanyathI te sarva saMghayaNavaDe adhyavasAyanA maMdAnubhAvathI ratnaprabhAnA pahelA prastaTe paNa upaje che. madhyama adhyavasAyathI jaghanyathI AgaLa ane utkRSTa upapAtathI arvApha utpanna thAya che. 287 have prasaMgathI gharmAdi pRthvImAM nArakanI lezyA kahe che -
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 narakAdhikAra.] nArakI chanI leyA. kAU nIlA kiNhA, lesAo tinni huMti narayesu / tathA vaDa nITA, viThThA nIjhA ca phriANa 288aaaa TIkArtha -kaSNalezyA, nIlalezyA ne kApotalezyA-e traNa lezyA narakamAM hoya che. temAM prathama gharmA narakamAM kApatalezyA, bIjImAM paNa kApatalezyA, paraMtu te kilawtara jANavI. trIjI pRthvImAM kApatalezyA ne nIlalezyA hoya che. keTalAka uparanA praratamAM kAtilezyA hoya che paNa te bIjI narakapRthvI karatAM ati saMkilawtara jANavI ane tenA nIcenA pratomAM nIlalezyA jANavI. tyArapachI cothI aMjanA pRthvImAM kevaLa nIlalezyA jANavI, paraMtu te pUrvanI nIlalezyA karatAM avizuddhatara jANavI. pAMcamI riSTApRthvImAM nIlalezyA ne kRSNalezyA jANavI. eTale keTalAka uparanA prastaTamAM nIlezyA jANavI paNa te ati saMkilaSTatara jANavI, adhastana prastAmAM kRSNa lezyA jANavI. chaThThI maghApRthvImAM kevaLa kRSNalezyA jANavI. paNa te pAMcamI pRthvInI kRSNalezyA karatAM avizuddhatara samajavI. sAtamI mAghavatI pRthvImAM ati saMkilawtama kRSNalezyA jANavI. zrI bhagavatIsUtramAM A pramANe ja kahela che. (temAM kAMI vizeSa na hovAthI te gAthA ame ahIM lakhI nathI ). 288 A ja hakIkatane spaSTa karatA satA kahe che - kAU kAU taha kAU, nIla nIlA ya nIlakiNhA ya / kiNhA kiNhA ya tahA, sattasu puDhavIsu lesAo // 289 // TIkArtha -A gAthAnuM vyAkhyAna upara karI gayela hovAthI ahIM pharIne karavAmAM AvatuM nathI. ahIM keTalAka kahe che ke-"A nArakIonI ane pUrve kahI gayela devanI bAhyavarNarUpa ja dravyalezyA jANavI, anyathA nIce sAtamI narakamRthvI vAsI nArakI jIvone samyagadarzananI avApti je graMthAntaramAM kahelI che te yuktiyukta nahIM kahevAya, kemake uparanI tejalezyA vigere traNa lezyAmAM ja samakitanI prApti thAya che, prathamanI traNa lesthAmAM thatI nathI. zrI AvazyakasUtramAM kahyuM che ke-"pratipadyamAna samakita traNa urimalezyAmAM ja hoya, pUrva pratipanna anya lezyAmAM paNa hoya." upalI tejalezyA vigere traNa lezyA sAtamI narakapRthvInA nArakIone hotI nathI teone te kRSNalezyA ja kahelI che. tema ja
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. sidharmadevalokamAM kevaLa tejalezyA ja pUrve kahelI che, chatAM bhuvanagurU-tIrthakara zrI viraparamAtmAne atyaMta upasarga karanAra saMgamakAdikane te lesyA ghaTaze nahIM, kemake telezyAno saddabhAva sate prazasta pariNAmanI upapatti thatI hovAthI bhuvanagurU-tIrthakarane upasarga karavApaNuM ghaTI zakaze nahIM. anyatra pradezAntaramAM ema kahyuM che ke deva ane nArakIone A (upara kahI te) dravyalezyA hoya che ane bhAvanA parAvartanapaNathI devo ane nArakIone chae lehyA hoya che." tethI uparanI gAthAmAM je lezyA saMbaMdhI niyama kahelo che tene virodha Avaze, mATe nArakIone ane pUrve kahI gayA pramANe devone bAhyavarNarUpa dravyalezyA ja svIkAravI. " A badhuM je kahyuM che te sarva ayukta che. temaNe prathama je sAtamI narakapRthvIvAsI nArakane samyagadarzananI prApti kahI che vigere kahyuM che te temane AgamanuM aparijJAna sUcave che. je kAraNa mATe zrI prajJApanA vigere AgamAM kahyuM che ke se nUNaM bhaMte ! kiNhalesA nilalesaM pappa no tArUvattAe no tAvannattAe no tAgaMdhattAe no tArasattAe no tAphAsattAe bhujo bhujo pariNamai ? haMtA goyamA ! kiNhalesA nIlalesaM pappa no tArUvattAe no tAvannattAe no tAgaMdhattAe no tArasattAe no tAphAsattAe bhuJjo bhujo prinnmi| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vucaI kiNhalesA nIlalesaM pappa no tArUvattAe jAva pariNamei ? goyamA ! AgArabhAvamAyAe vA se siyA palibhAgamAyAe vA se siyA kiNhalesANaM sA no khalu nIlalesaM tatthagayA ussakkai / se eeNaDeNaM goyamA! evaM vuccai kiNhA lesA nIlalesaM pappa no tArUvattAe jAva pariNamaiti / A sUtrano artha A pramANe che-je zabda atha zabdanA arthamAM che, ane te praznane mATe lakhe che. tathA bhadaMta zabda zrI vardhamAnasvAmInA saMbaMdhanamAM che, tethI A pramANe artha kare-"he bhagavanA pramANe nizcaye che ke kRSNalezyAnA dravyo nIlalezyAnA dravyane pAmIne te rUpANAe eTale nIlalezyAnA dravyanuM je rU5 che te rUpapaNue nathI pariNamatA ? tathA tenA varNapaNAe eTale nIlalezyAnA dravyano je varNa che te varNapaNAe nathI pariNamatA? tathA tenA gaMdhapaNAe eTale nIlalezyAnA dravyano je gaMdha che te gaMdhapaNAe nathI pariNamatA ? tathA tenA rasANAe eTale nIlalezyAnA dravyane je rasa che te rasapaNae nathI pariNamatA? tathA tenA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] nArakInI lesyAsaMbaMdhI vicAra. 175 sparza paNAe eTale nIlAnA dravyane je sparza che te sparzapaNAe vAraMvAra nathI pariNamatA? Ane bhAvArtha e che ke-nIlalezyAnA dravyanA je varNa, gaMdha, rasa ane sparza che tenI sAthe kRSNalezyAnA dravyano saMbaMdha thayA chatAM paNa kRSNavezyAnA dravyo tepaNe-nIlalezyAnA varNAdipaNe nathI pariNAma pAmatA?" A praznanA uttaramAM bhagavAna kahe che ke-"he gatama! tema ja che. eTale ke nIlalezyAnA dravyane saMbaMdha thayA chatAM paNa kRSNalezyAnA dravyo nIlalezyAnA dravyanA varNa, gaMdha, rasa ane sparza paNe pariNAma pAmatA nathI." te sAMbhaLI te rU55Ne nahIM pAraNamavAnuM kAraNa jANavAnI IcchAthI gautamasvAmI pharI prazna kare che ke-"he bhagavAna! terUpe nahIM pariNamavAnuM zuM kAraNa?"tene javAba bhagavAna Ape che ke-" mAghamALA-AvAbhAvamAtrathA" AkAra evo bhAva te AkArabhAva; je AkArabhAva te ja AkArabhAvamAtrA, ahIM mAtrA zabdano artha nizcayavALo che, tethI AkArabhAva vinAnA pratibiMba vigere bIjA dharma(bhAva)ne niSedha thAya che. Ano artha e che ke- mAtra AkA25NAe karIne ja A kRSNalezyA nIlalezyarUpa (nIlezyA jevI) thAya che. (bane che) A kRSNalezyA sAkSAt nIlalesthAnA svarUpane pAmatI nathI. athavA to pratimA mAtrathA-pratirUpa (sarakho) evo bhAga te pratibhAga eTale pratibiba, je pratibhAga te ja pratibhAgamAtrA. ahIM paNa nizcayanA arthavALo mAtrA zabda che, tethI pratibhAga (pratibiMba) vinAnA sAkSAt te ja svarUpanI prAptirUpa bIjA dharmane niSedha thAya che. Ane artha A pramANe che-A kRSNalezyA mAtra pratibiMbapaNAe karIne ja nIlalezyarUpa (nIlalezyA jevI) thAya che, paraMtu sAkSAt tenA svarUpane pAmatI nathI. A bannene bhAvArtha A pramANe che-jema vairthavigere maNine viSe kALo dore, nIla doro, rAto de, piLo doro ke dhaLo doro parovIe, te te te kRSNAdi raMganA dorAnA saMbaMdhathI vairyAdika maNine mAtra AkAra ja aspaSTa paNe kAMIka te te raMga jevo thAya che. athavA te saphaTikamaNinI pAse ja pApuSpAdika mUkavAthI te (sphaTikamaNi) mAM spaSTa rIte te pukhanuM mAtra pratibiMba ja paDaze. paraMtu puSpanA svarUpane te sphaTikamaNi pAmaze nahIM. eTale ke pahelA udAharaNamAM vairyamaNino raMga badalAtuM nathI ane bIjA udAharaNamAM sphaTikamaNi japApuSpanA svarUpane pAmato nathI. banne dRSTAMtamAM tapaNAnI prApti thatI nathI. te ja pramANe ahIM paNa kRSNalezyAnA dravyone samUha nIlalezyAnA dravyonA samUhane pAmIne keIka vakhata apaSTapaNe mAtra tenA (nIlezyAnA) AkArapaNAne ja pAme che ane koI vakhata spaSTa rIte
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. mAtra pratibiMbapaNAne ja pAme che, paraMtu te kRSNalezyAnA dravya sarvathA prakAre nIlalezyAnA dravyapaNane pAmatA nathI. te viSe kahyuM che ke-"jiMdA naM nA no ra4 nItA" (te kRSNalezyA ja che paNa nIlezyA nathI) te (kRSNalezyA) svarUpathI to kRSNalezyA ja che. jema vaidyadika maNi kALA vigere derAne saMbaMdha chatAM paNa vairyAdika maNi ja che. athavA te jema saphaTikamaNi japApAdikanuM samIpapaNuM chatAM paNa sphaTikamaNi ja che. (te banne svarUpathI badalAtA nathI) te ja pramANe kRSNalezyA te kRSNalezyA ja che, paraMtu te nIlalezyA nathI ja. mAtra te kRSNalezyA potAnA svarUpamAM rahI chatI ja nIlezyAdikane pAmIne kevaLa tenA AkArapaNane athavA to pratibiMbapaNAne pAme che, paraMtu tenA (nIlalezyAnA) svarUpane pAmatI nathI. tathA-"he bhagavana! nizca nIlezyA kApatalezyAne pAmIne te rUpapaNane nathI pAmatI?" vigere sUtra paNa te ja pramANe jANavuM. temAM vizeSa A pramANe -te nIlalezyA potAnA svarUpamAM rahI satI " " eTale kApatalezyAnI jevA AkArapaNAne ja mAtra pAme che, athavA mAtra pratibiMbane ja pAme che, paraMtu te nIlalezyA kApotalezyAnA svarUpane pAmatI nathI. tathA te ja nilalezyA kRSNalezyAne pAmIne "avazva' eTale kRSNalezyAsaMbaMdhI mAtra AkArapaNAne ja athavA mAtra pratibiMba paNane ja pAme che. paraMtu tadrupa paNAne pAmatI nathI. ahIM nIlalezyAthI kRSNalezyA varNa, gaMdha, rasa ane sparza karIne ati nikRSTa (adhama) che, tethI tenA AkArapaNane athavA pratibiMbapaNAne pAme te avaqSka kahevAya che. tathA-"he bhagavana ! kApatalezyA tejovezyAne pAmIne, tathA teje lezyA padmazyAne pAmIne, tathA pAlezyA zukalezyAne pAmIne " ItyAdika sUtranA AlAvA bhAvArthathI pUrvanI jema jANavA. vaLI jema kRSNalezyAne nIlalezyA pratye AlAvo kahyo che tema ja kApatalezyA pratye paNa jANo. tathA kRSNalezyAnA telezyA vigere pratye AlAvA je che, te ahIM prakRtimAM upayogI che tethI te dekhADe che -"he bhagavankRSNalezyA telezyAne pAmIne zuM te rU5paNAe karIne pariNAma nathI pAmatI? te varNapaNAe karIne pariNAma nathI pAmatI? te gaMdhapaNue karIne pariNAma nathI pAmatI ? te rasANAe pariNAma nathI pAmatI ? tathA te sparza paNa pariNAma nathI pAmatI ?" bhagavAna kahe che ke-"he gatama! ema ja che. kRSNalezyA tejelezyAne pAmIne te rUpapaNue karIne pariNamatI nathI. ItyAdi." pharI
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] - nArakanI lesyA saMbaMdhI vicAra! - 177 autamasvAmI pUche che ke-"he bhagavana ! te kayA athe karIne-hetuvaDe karIne ema kahe che ke kRSNalezyA tejolesyAne pAmIne te rUpapaNe nathI pariNamatI ? ItyAdi." bhagavAna uttara Ape che ke -"he maitama ! AkArabhAva mAtrane ja athavA pratibiMbabhAva mAtrane ja pAme che paraMtu kRSNalezyA te kRSNalezyA ja che, te telesyArUpa thatI nathI. mAtra te tyAM rahI chatI utkarSane ke apakarSane pAme che." A ja pramANe kRSNalezyAnA padmazyA pratye ane zukalezyA pratye AlAvA kahevA. tethI karIne jyAre sAtamI narakapRthvImAM paNa kRSNalezyA che te te jelezyAnA dravyane pAmIne mAtra tenA AkArapaNAe karIne sahita thAya che, athavA mAtra tenA pratibiMbe karIne sahita thAya che tyAre kRSNa derA vigere dravyanuM samIpapaNuM thavAthI upadhAnathI uparakta (raMgAyelA) sphaTikane jema anya AkAra thaI jAya che tema sAkSAt uMcI hadavALI tejolezyAnA dravyanA samIpapaNAthI jIvane zubha pariNAma thAya che, tethI karIne tathA prakAranI zubha tejezyAnA pariNAmane pAmelA te sAtamI narakamRthvImAM vasanArA nArakIne samakitanI prApti thAya, temAM kAMI virodha nathI. ahIM keI zaMkA kare che ke-"A pramANe chatAM sAtamI narakapRthvImAM paNa paramArthathI tejezyAne saMbhava kahyo paNa te A cAlatA sUtramAM te batAvyA nathI, tethI asaMgatapaNuM to te ja avasthAvALuM rahyuM." AvI zaMkA thAya to te khoTI che, kemake tene bhAvArtha samyak prakAre samajAyo nathI. te bhAvArtha A pramANe che-sAtamI narakapRthvImAM rahelA narakanA jIvane sarvadA kRSNalezyAnA dravya pAse ja rahelA hovAthI kRSNalezyA sadAvasthAyinI che ane je te lezyA kahI, te to mAtra AkArapaNe athavA pratibiMba paNe kaIka ja vakhata prApta thAya che ane te ghaNo kALa rahetI nathI. tejezyA rahe che teTale vakhata paNa kRSNalezyAnA dravyo potAnA svarUpano tyAga karatA nathI, tethI A cAlatA sUtramAM sAtamI narakapRthvIne viSe kRSNalezyA ja kahI che paNa tejalezyA vigere kaI paNa anya lezyA kahI nathI." e pramANe sarva narakapRthvInI lezyA mATe jANI levuM. A kAraNathI ja saMgamakAdika devane paNa mAtra AkAra vigerepaNue karIne ja kRSNalezyAne saMbhava hovAthI traNa bhuvananA gurU zrI tIrthakarane upasa karyAnuM saMbhave che, temAM kAMI paNa aghaTita nathI.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra vaLI pUrve ja kahyuM ke "devane ane nArakIone potapotAnI kahelI lezyA ja hoya vigere." te paNa upara kahelI yukti pramANe ghaTe ja che. te A pramANe -je ke mAtra AkArapaNAe karIne athavA mAtra pratibiMbapaNAe karIne bIjI vezyAnI prApti thAya che, te paNa A cAlatA sUtramAM grahaNa karelA lezyAnA dravya potAnA svarUpane tajatA nathI ane pharIthI bIjI AvelI vezyAne nAza thAya (jatI rahe) tyAre pAchI te ja cAlatA sUtramAM kahelI zyAo ja pravarte che. A pramANe prAye sadA avasthitapaNuM hovAthI bIjI lezyA prApta thayA chatAM paNa potAnA dravyanA svarUpane tyAga saMbhavate na havAthI cAlatA sUtramAM kahelI je lezyA te dravyalezyA che. ema kahyuM che paraMtu tevuM kahevAthI kAMI te bAhya varNarUpa nathI. tema ja vaLI A cAlatA sUtramAM grahaNa karelI nArakInI vezyAo bhagavatI ane prajJApanA vigere sUtramAM paNa kahelI che, tethI je A bAhya varNarUpa hoya te bhagavatI vigeremAM varNane kahenArUM sUtra kahIne pachI lephsAne kahenArUM sUtra A pramANe kahyuM che"he bhagavana! sarve nArakIo samAna varNavALA che?" uttara-"he gatama! A tuM kahe che te artha egya nathI." prazna-"he bhagavan! ema kema kahe che?" uttara-"he gautama! nArakIo be prakAranA kahyA che. te A pramANe pUrvopapanna, pazcAdupapanna. temAM jeo pUrvopapanna che teo vizuddha (gADha) varNavALA che, ane jeo pazcAdupapanna che teo avizuddha (maMda) varNavALA che, mATe he gatamaA artha vaDe karIne sarve nArakIo samAna varNavALA nathI ema kahevAya che." praznana-"have he bhagavana ! sarve nArakIo zuM samAna vezyAvALA che?" uttara-"he gatama! tuM kahe che te artha satya nathI." prazna-"he bhagavana ! zA mATe ema kaho che?" uttara-"he tama! nArakIo be prakAranA kahyA che. te A pramANe-pUrve papanna ane pazcAdupapanna. temAM jeo pUrvopa panna che teo vizuddha (tIvra) lezyAvALA che, ane jeo pazcAdupapanna che teo avizuddha (maMda) lezyAvALA che. he gatama! A kAraNane lIdhe ema kahevAya che ke sarve nArakIo sarakhI lephsAvALA nathI." je varNanuM ja lezyApaNuM aMgIkAra karIe te A sUtramAM virodha Ave che, kemake varNone mATe te paheluM sUtra ja kahyuM che. vaLI bhAva (mananA adhyavasAya) nA parAvartana (pheraphAra) paNAe karIne devone ane nArakIone chae lezyAo kahI che, te paNa ame upara kahelA 1 pahelA utpanna thayelA. 2 pachI utpanna thayelA.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ w narakAdhikAra.] sAte narakanuM Agati dvAra. 17. mAtra AkArapaNAdika prakAre karIne ghaTe che. bIjI rIte ghaTI zakatI nathI, tethI kAMI paNa deSa nathI. vaLI zaMkAkAre prathama je kahyuM ke- "kRSNa, nIla ane kApata e traNa lezyAo nArakIomAM hoya che, e niyamane virodha Avaze." A zaMkA paNa asaMgata (aghaTita) che, kemake A je niyama kahyo che te avasthita lezyAnI apekSAe karyo che, parAvartita bhAvezyA mATe kahela nathI. vaLI je kadAca A deva ane nArakInI dravyalezyAo bAhya varNarUpa hoya te-"kRSNa nIla, kApata ane tejalezyA bhavanapati ane vyaMtarone hAya"ItyAdika zabdathI bhavanapatine pahelI cAra lezyAo kahIne pachI-"kurakumAra chA-asurakumAra kRSNavarNavALA hoya." ItyAdika bAhya varNa saMbaMdhI je kaheluM che. te nirarthaka thaI jAya. Iti. vizeSa prasaMge karIne sayuM. sAra:--dravyalezyA zarIranA varNarUpa nathI ane parAvarta pAme che te bhAvalezyA che paNa te alpakAlIna heya che. upara pramANe prAsaMgika hakIkata sAthe narakane aMge gatidvAra kahyuM, have narakamAMthI nIkaLIne ja kayAM Ave che ? te rUpa AgatidvAra kahe che - narayAo uvaTTA, gapbhe pajatta sNkhjiiviisu| niyameNa hoi vAso, laddhINa u saMbhavaM vocchaM // 290 // TIkAtha-narakamAMthI uddharelA arthAta pracuta thayelAvelA jIvana anaMtara bhave nizcaye gajaparyAptA saMkhyAta AyuvALA manuSya ne tiryaMcamAM nivAsa thAya, zeSamAM na thAya. AmAM garbhaja kahevAthI saMmUcchimane tema ja deva ane nArakano vyavacheda karyo, paryAptanA grahaNathI aparyAptano vyavacheda karyo. saMkhyAta zabdanA grahaNathI asaMkhyAtAyuvALA (yugalika) no niSedha karyo. eTale gajaparyAnA saMkhyAtAyuvALA tiryaMca ne manuSyamAM ja upaje ema samajavuM. have narakamAMthI nIkaLelA jIne kaI kaI labdhionI prAptine saMbhava che te kahe che. 290 tisu tittha cautthIe u, kevalaM paMcamIe sAmannaM / chaTThIi virayAviraI, sattamapuDhavIe sammattaM // 291 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra TIkArtha -pahelI traNa narakanA nIkaLyA jIva tIrthakara thAya. A hakIkta saMbhava mAtra samajavI, niyama samaje nahi; tethI jeNe pUrve narakanuM Ayu bAMdhyuM hoya, tyArapachI je samyagadarzanavizuddhivigere kAraNe vaDe tIrthaMkara nAmakarma upArjana kare ane zreNikAdikanI jema pachI je narake jAya. tevA che ja narakamAMthI udbharIne anaMtara bhave tIrthakara thAya-bIjA na thAya ema samajavuM. cothI narakamAMthI uddharelA sAmAnya kevaLI thAya-tIrthakara te nice na ja thAya.. pAMcamIthI uddharelA sarvaviratirUpa cAritra pAmI zake, kevaLajJAna na ja pAme. chaThThImAMthI uddharelA viratAvirata eTale zrAvakapaNuM pAme, muni paNuM na ja pAme. sAtamImAMthI uddharelA samakti darzana pAme, anya guNa na ja pAme. ahIM A tAtparyAthe jANa ke pahelI traNa narakanA nIkaLyA tIrthakara thAya, cAranA nIka nyA sAmAnya kevaLI thAya, pAMcanA nIkaLyA sarvavirati pAme, chanA nIkaLyA dezaviratipaNuM pAme ane sAta narakanA nIkaLyA samadaSTi thAya. Iti. 291 vaLI labdhivizeSane saMbhava batAve che - paDhamAo cakavaTTI, biiyAo rAmakesavA huMti / / taccAo arihaMtA, tahaMtakiriyA cautthIo // 292 // TIkArtha-pahelI ratnaprabhAnA nIkaLelA ja cakravata thAya, bAkInI pRthvIthI nIkaLelA na thAya. bIjInA nIkaLyA eTale pahelI bIjInA nIkaLyA baLadeva vAsudeva thAya. trIjInA eTale prathamanI traNa narakanA nIkaLyA tIrthakara thAya. jethInA eTale prathamanI cAra narakanA nIkaLyA aMtakriyAnA sAdhaka eTale nirvANasAdhaka (kevaLI) thAya. ityartha: 292 tathA-- utpaTTiyA ya saMtA, neraiyA tamatamAo puddhviio| . na lahati mANusattaM, tirikajoNiM uvaNamaMti // 293 // chaTTio puDhavIo, ubaTTA iha aNaMtarabhavammi / bhajjA mANusajamme, saMjamalaMbheNa u vihINA // 294 // TIkArya-tamastamA nAmanI sAtamI pRthvImAMthI udbharelA narayike nizcaya manuSyapaNuM pAmatA nathI, kiMtu tiryaMcayonimAM ja utpanna thAya che. tathA chaThThI tama:prabhAmAMthI uddharelA ane anaMtara bhave manuSya thavAnI bhajana jANavI.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] prAsaMgika vicAro. 181 eTale ke kaIka manuSya thAya che, ghaNA thatA nathI. je manuSya thAya che te paNa nizcaye saMyamanA lAbhathI-sarvaviratithI to vihIna ja rahe che. saMyamabhAvane pAmatA nathI, (dezavirati paNe pAmI zake che) 293-94. have prasaMge bIjAmAMthI udbharelA paNa baLadevAdika thAya che te batAve chebldev cakkavaTTI, devaTANesu huMti savvesu / arihaMtA vAsudevA, vimANavAsIsu bodhavvA // 295 // TIkArtha-sarva devasthAnamAMthI eTale bhavanapati, vyaMtara, tiSka ne vaimAnikamAMthI udbharelA baLadeva tathA SakhaMDabharatanA bhaktA cakravatI thAya che. ane arihaMta ne vAsudeva vaimAnikamAMthI udvarelA ja thAya che, zeSa sthAnakathI uddharelA thatA nathI. 295 vaLI arihaMta cakkavaTTI, baladevA taha ya vAsudevA / na maNuyatiriehito, aNaMtaraM ceva jAyaMti // 296 // TIkArtha--arihaMta, cakravartI, baLadeva ane vAsudeva manuSya ne tiryaMcamAMthI uddharIne-nIkaLIne anaMtara bhave thatA nathI, paraMtu devagatimAMthI ne naraka. mAMthI uDharIne ja anaMtara thAya che te paNa yakta thakI uddharelA ja thAya che. 296 have prasaMgopAta anyathI uddharelA mATe paNa labdhinuM pratipAdana kare chebhuudgpNkppbhvaa, cauro hariAu chacca sijjhati / vigalA labhijja viraiM, na hukiMci labhijja suhumatasA // 297 // TIkArtha - pRthvIkAya, apakAya ne paMkaprabhA (cothI) pRthvIthI uddharelA manuSya eka samaye cAra siddhipadane pAme che. tene sAra e che ke pRthvIkAyamAMthI athavA akAyamAMthI athavA paMkaprabhA pRthvImAMthI uddharIne anaM. tara bhave manuSya thayelA je eka bhave siddhi padane pAme to pratyeke cAra cAra sidhe, vanaspatikAyamAMthI uddharelA cha sidhdha, vikaLe driyamAMthI udbharelA anaMtara bhave manuSya thAya to sarvasAvadyanI virati pAmI zake, paNa siddha thAya nahIM. sUkSma trasamAMthI eTale teukAya ne vAukAyamAMthI anaMtara bhave
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ narakAdhikAra. manuSya to thAya ja nahIM, paraMtu tiryaMca thayA chatAM paNa samyaktvAdi kaI paNa guNa prApta karI zake nahIM. te ja svabhAva hovAthI. 27 vaLI maMDaliamaNuarayaNAhesattamateuvAuvajahi / vasudevamaNuarayaNA, aNuttaravimANavajjehiM // 298 // TIkArtha -maMDaLika eTale mukuTabaddha rAjA athavA zeSa rAjA athavA manuSyara eTale cakravatInA senApati, gRhapati, purohita, vadheki ane strIratnae pAMca hoya che te sAtamI narakamRthivI, teukAya ne vAyukAyane laIne zeSa javanikAyamAMthI sarvamAMthI udbharelA thaI zake che. sAtamI narakamAMthI nIkaLelAne te anaMtara bhave manuSya thavAne ja saMbhava nathI. tathA vAsudeva ane manuSyaratna je devamAMthI uddharIne anaMtara bhave thAya to anuttaravimAnavAsI de vaIne bIjA devAmAMthI AvelA thAya. tevo svabhAva ja hovAthI. ra98 tericchamaNuasaMkhAuehiM kappAo jA sahassAro / ducAcarayagvavA, nehiM ja nahiM | 222 TIkArtha -gAjaratna ane adharatnapaNe upapAta saMkhyAta AyuvALA tiryaMca ane manuSyamAMthI, sahastrAra devaloka sudhInA devomAMthI ane sAte pRthvImAMthI Avela thAya, zeSasthAnathI Avela na thAya. ra99. egidiarayaNAiM, asurakumArahiM jAva iisaanno| 3vanaMti niyamA, sesanehiM rise che rU00 che TIkA-cakravartInA je ekebriyarUpa caka vigere sAta ratno che te je devamAMthI uddharIne Avela thAya to nice asurakumArathI mAMDIne bIjA IzAna devalokasudhImAMthI AvIne utpanna thAya. ene sAra e ke bhavanapati, vyaMtara, tika ne saudharmezAnanA devathakI uddharIne AvelA ja thAya, zeSa uparanA devAmAMthI Avela na thAya. 300 have prasaMge cakrAdi ratnanuM pramANa kahe che - cakaM chattaM daMDaM, tinni vi eyAI vaammittaaii| naM 3thaei, vIraM caMgurUM pari rU02
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdhikAra.] cakrInA cauda ratnanuM svarUpa. 183 TIkArtha -cakra, chatra ne daMDa e traNa ratno eka vAmapramANa hoya che, nAma eTale prasArita karelA bAhavALA purUSanA be hAthanI AMgaLInA cheDA sudhI vacalo bhAga (4 hAtha pramANa) jANa. carmaratna be hAtha dIdhuM- lAMbuM hoya che ane agaratna batrIza aMguLa pramANa hoya che. 301 cauraMgulo maNI puNa, tassaddhaM ceva hoi vicchiNNo / cauraMgulappamANA, suvaNNavarakAgiNI neyA // 302 // TIkArtha -dIrdhatAne AzrIne maNiratna cAra aMguLa pramANa ane tenAthI ardha eTale be aMguLa pramANu vistRta hoya. tathA cAra aMguLa pramANa zreSTha suvarNamaya kAkinI nAmanuM ratna hoya. ahIM aMguLa pramANuguLa jANavA. badhA cakravatInA kAkinyAdiratna tulya pramANavALA che. 302 have cakravartInA code ratna nAmagrahaNapUrvaka kahe che- seNAvai gAhAvai, purohi gaya turaya vaDDaI ithi / cakkaM chattaM camma, maNi kAgiNi khagga daMDo ya // 303 / / zabdArtha -senApati, gAthApati, purohita, hAthI, azva, varSaki ne strI A sAta paceMdriya ratna ane cakra, chatra, carma, maNi, kAkiNI, khaDjha ne daMDaA sAta ekedriya-kula 14 rane jANavA. TIkArtha -senApati-daLanAyaka gaMgA-siMdhunA bIjA kAMThe jaIne vijaya meLave te baliSTha 1. gRhapati-cakravartInA gharane gya sarva kartavyamAM tatpara, vaLI cakravatI jyAre tamisAguphA ne khaMDaprapAtA guphAmAM jAya tyAre cakavatInA samasta lazkarane sukhe utaravA mATe unmagnajaLA ane nimagnajaLA nadI upara kANamaya pula bAMdhanAra 2. purohita-zAMtikarmAdine kartA 3. gaja ne azva-prakRSTa vega ane mahAparAkramAdi guNavALA hoya che. 4-5. vardhaki-gRhanivezAdi sUtrane karanAra 6. ane strIratna abhuta kAmasukhanuM nidhAna hoya che. 7. cakrarata-samasta Ayudha atizAyI ane durjaya ripano vijaya karanAra. 8. chatrarata-cakravatInA 1 A pramANa AmAMguLa havA saMbhava che, pramANAMguLanuM pramANa 12mA cakrIne ati meTuM thaI paDe. 2 A hakIkata vadhekiratna mATe che Avazyaka cUrNa vigeremAM temaja kahela che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [narakAdhikAra. hAthanA sparzanA prabhAvathI bAra jana AyAma vistAravALuM thayuM satuM vaitADhyanA uttaravibhAgavattI oNchoe ArAdhelA meghakumAra devoe karela jaLavRSTine sahana karavAne samartha 9. carmaratna-cakravartInA hastasparzanA prabhAvathI bAra jana AyAma vistAravALuM thanAra ane prabhAte vAvela zAlyAdi dhAnyane bapore ugADI ApanAra 10. maNiratna-yathAkrama upara nIce rahelA carma ne chatraratnanA apAMtarALa chatranA tumba uyara rAkhyuM satuM bAra jana vistRta samasta cakravatIkaTakamAM prakAza karanAra temaja tamisrA guphA tathA khaMDaprapAtA guphAmAM praveza karatA cakravatI hastinA kuMbhasthaLa upara rAkhe tyAre bAra jana sudhI pUrva, pazcima ne AgaLa-traNe dizAmAM ati niviDa evA aMdhakAranI jALane dUra karanAra tema ja hAthe athavA mastake bAMdhyuM satuM samasta upadrava ane samasta rogane dUra karanAra 11. kAkiNaratna-vaitADhya parvatanI ane guphAmAM 49 mAMDalA karavAmAM upagI 12. kharatna-saMgrAmabhUmimAM apratihata zaktivALuM 13. daMDara--- viSamannata bhUmivibhAgamAM samatva karanAra ane yatnavizeSathI vAparyuM satuM eka hajAra yojana adhabhUmimAM praveza karI zake tevuM 14. A cakravatInA cAda ratno pratyeka ekeka hajAra yakSethI adhiSThita hoya che. emAM sAta ekeMdriyarUpa che ane sAta pacaMdriyarUpa che. te ekeMdriyarUpa ne paceMdriyarU5 ratno jaghanyapade jaMbudvIpamAM pratyeka jAtinA 28-28 hoya ane utkRSTapade 210-210 paribhogamAM Ave. te ja batAve che-jaghanyapade cAra cakavatIo hoya. te ekeka cakavatIne sAta pacaMdriya ne sAta ekeMdriya ratna hoya tethI sAtane cAra vaDe guNatAM 28 thAya. utkRSTapade trIza cakavatI hoya te AvI rIte-28 mahAvidehamAM ne eka bharatakSetramAM ne eka airavatakSetramAMkula 30 ne sAtavaDe guNatAM 210 thAya. (zrI jaMbadvIpaprajJaptimAM A pramANenI matalabane ja pATha che te ame ahIM lakhyA nathI.) 303. have prasaMgopAta vAsudevanAM ne kahe che - cakaM khaggaM ca dhaNU, maNI ya mAlA taheva gaya sNkho| ee u sattarayaNA, savvesi vAsudevANaM // 304 // TIkArtha -caka, , dhanuSya, maNi, azlAna guNavALI mALA, devasamarpita gadA (zastravizeSa) ane zaMkha-pAMcajanya nAmano bAra yojana sudhI jene svara vistAra pAme che tevo-A sAta rane vAsudevane hoya che. 304
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 narakAdhikAra. ] nArakIne avadhijJAnane viSaya. prasaMgAnuprasaMga aneka vAta kahI, have prastuta kahe che. temAM nArakI ne keTalA kSetrapramANa avadhijJAnane viSaya che te kahe che - rayaNappahAe joyaNamegaM visao havijja avhiie| puDhavIe puDhavIe, gAuamaddhaM pariharijA // 305 // zabdArtha -ratnaprabha pahelI pRthvImAM avadhijJAnano viSaya eka janane che, tyArapachI pRthvIe pRthvIe ardha gAu ghaTADavo. TIkArtha-ratnaprabhA pRthvInA nArakane avadhijJAnano viSaya eka jananacAra gAuno che, tyArapachI pRthvI pRthvImAM eTale ekeka pRthvImAM ardha gAu parihara-kamI kare. te A pramANe -bIjI pRthvImAM sADA traNa gAune avadhijJAnane viSaya jANa, trIjI pRthvImAM traNa gAune, cethImAM aDhI gAune, pAMcamImAM be gAune, chaThThImAM deDha gAune ane sAtamImAM eka gAune jANavo. (ahIM A matalabanI ja eka gAthA kahelI che.) A avadhijJAnanA viSayanuM parimANa utkRSTa jANavuM. jaghanya dareka pRthvImAM ardha gAu ochuM jANavuM. te A pramANe-ratnaprabhAmAM sADA traNa gAune, bIjI pRthvImAM traNa gAune, trIjI pRthvImAM aDhI gAune, cothI pRthvImAM be gAune, pAMcamI pRthvImAM deDha gAuna, chaThThI pRthvImAM eka gAune ane sAtamI pRthvImAM ardhagAuna avadhijJAnane jaghanya viSaya jANa. 305 A pramANe prasaMga sahita nArakanuM AgatidvAra kahyuM, have nArakavaktavyatAne upasaMhAra karatA ane uttara vaktavyatAnI zarUAta karatA satA kahe che- nirae saMkheveso, itto egidiyANa tiriyANaM / . gapbhabhuyajalacarobhayapaMciMdiyaAumANaM ca .. // 306 // zabdArtha -nAraka viSaye nAraka jIvanI-sthiti avagAhanAdinuM pratipAdana saMkSepathI karyuM, have enI pachI ekeMdriya vigere tirya, garbhaja ane saMmUcchima baMne prakAranA bhujaparI, jaLacara vigere paMcaeNTriyenuM AyumAna vigere kahezuM. 306 ( rUti narazaldhAda )
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ TI A 3 tirya-manuSya zadhikAra. | TIkArtha -nArakI jIvonI sthiti-avagAhanAdinuM pratipAdana saMkSepathI karyuM, have AgaLa ekeMdrinuM, vikaLaMdri-beidriya, teIdriya, cariMdriyanuM, ane sAkSAta upAdAna karela hovAthI ciMdriyanuM paNa ahIM bAkI rahetA hovAthI tithI zabda vikaLedriyanuM paNa grahaNa karyuM che. tathA garbhathI janma thavAthI oLakhAtA gaja evA catuSpada ane pakSIo, bhuyazabdathI bhujaparisapa, upalakSaNathI ura parisarpo tathA jaLacara-masyAdi ane ulaya zabda garbhaja ne saMmUIima baMne prakAranA e vizeSaNa bhuja parisarpa, ura parisarpa ane jaLacare mATe paNa samajavuM. vaLI catuSpada ne pakSIo saMmUchima hoya che tene paNa upalakSaNathI grahaNa karavA. e badhA kevA ? paMcaMdriya. A vizeSaNathI upalakSaNavaDe saMmUci7ma ne garbhaja manuSya paNa grahaNa karavA. te badhAnuM Ayu pramANa ane ca zabdathI dehapramANa paNa kahevAmAM Avaze. - have prathama ekeMdriya jInA zarIranI avagAhanA kahe che - joyaNasahassamAhiyaM, oheNa egidie tarugaNesu / macchajuale sahastaM, uragesu ya gapbhajAIsu // 307 // TIkAtha-ghe eTale sAmAnya ekedriyonI ane vize vicAraNuM karatAM vanaspatikAyanI kAMIka adhika hajAra ejananI avagAhanA jANavI, paraMtu te samudrAdigata kamaLanALanI jANavI. ahIM zaMkA kare che ke-zarIrapramANa to useMdhAgaLa mApavAnuM che ane samudranuM parimANa te pramANa guLa mApavAnuM che. samudronI uMDAI eka hajAra jananI che te temAM rahelA kamaLanI nALanI uMcAI vadhI paDe tethI virodha kema nahIM Ave? tene uttara Ape che ke e deSa nahIM Ave, kAraNa ke pramANuguLathI hajAra jana uMDA samudramAM je paDyo hoya che te te pRthvIpariNamanarUpa hoya che. jema padmadrahamAM zrIdevInA sthAnarUpa padma che te pRthvIkAyamaya che tema. te sivAya zeSa gatIthAdi sthAnamAM je padyo che te vanaspatikAyamaya che tema ja zeSa jaLA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 tiryaMcamanuSThAdhikAra.] tinuM dehamAna. zake ke je useMdhAguLa hajAra yojana uMDA che temAM je vallI vigere hoya che tenA zarIranuM pramANa kAMIka adhika eka hajAra yojanAnuM hoya che eTale A virodha Avaze nahIM. A ja metalabanuM kathana zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe vizeSaNavatI graMthamAM karela che. (ahIM tenI cAra gAthA che temAM upara lakhyA pramANe ja matalaba hovAthI ame lakhI nathI.) - tathA matsyayugale eTale garbhaja ne saMmUIima momAM ane sarva jAtinA garbhaja uraparisarSamAM dehapramANa eka hajAra jana paripUrNa kahyuM che. atrAMtare prAguta vanaspati zarIrapramANanA viSayamAM AkSepa parivAra saMvA daka anya kartAnI karelI traNa gAthAo che. e traNa gAthAmAM paNa upara jaNavela bhAvArtha ja hovAthI ame ahIM lakhela nathI. 307 tathA- gapbhacauppaya chaggAuAiM, bhuagesu gAuapuhuttaM / parikasu dhaNuapuhuttaM, maNuesu a gAuA tinni // 308 // TIkArca-garbhaja hastI vigere catuSpadonuM zarIra pramANa cha gAunuM ane gha, nakuLa vigere bhujagenuM zarIra pramANa gAu pRthakatva ane pakSInuM zarIra pramANa dhanuSya pRthatva jANavuM. ahIM pRthaphatva zabda bethI nava sudhI samajavuM. manuSyanuM utkRSTa zarIrapramANa traNa gAunuM jANavuM. 308. - have emanuM saMmUIimanuM zarIra pramANa kahe che - dhaNuapuhuttaM parikasu, bhuage urage a joyaNapuhuttaM / / hoi cauppaya saMmucchimAe taha gAuapuhuttaM // 309 // TIkArya-saMmUchima pakSInuM zarIrapramANa dhanuSyapRthaphatva, godhA, nakuLa vigere bhuja ane sarpAdi uraga saMmUchimanuM zarIrapramANe janapRthatva tathA saMmUchima catuSpadanuM zarIrapramANa gAu pRthatva jANavuM. atrAMtare A saMbaMdhamAM ja vizeSa pratipAdaka anyakaka gAthA che temAM A pramANe kahyuM che ke-"zaMkha bAra ejanane, gomI (kAnakhajuro) traNa gAune, bhamara eka janane ane matsya ne urapari eka hajAra jenanA hoya che." 309 have vileMdriyanuM, pratyeka vanaspati vinAnA ekeMdriyanuM ane saMmUrNima manuSyanuM zarIrapramANu kahe che -
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanukhyAdhikAra. vigaliMdiyANa bArasa, u joyaNA tinni caura kosA ya / sesANogAhaNayA, aMgulabhAgo asaMkhatamo // 310 // TIkArtha -vikaleMdriyanuM eTale be, traNane cAra iMdriyavALAonuM zarIramAna anukrame bAra ejana, traNa gAu ne cAra gAunuM jANavuM. Ane sAra e ke-beiMdriya zaMkhAdinuM utkRSTa dehamAna bAra ejananuM, rIMdriya makaDA vigerenuM traNa gAunuM ane cariMdriya bhramarAdikanuM cAra gAunuM samajavuM. bIjA pRthivI, apU, teja, vAyu ane sAdhAraNa vanaspatikAyanuM tathA saMmUchima manuvyanuM dehamAna aMguLanA asaMkhyAtamA bhAganuM jANavuM. 310. - have vanaspatikAya vigere ekeMddhinA dehamAnamAM tAratamya kahe che - vaNaNaMtasarIrANaM, egaM nilasarIragaM pamANeNaM / analodagapuDhavINaM, asaMkhaguNiA bhave vuDhI // 311 // TIkArtha -sAdhAraNa vanaspatikAyanA zarIranuM pramANa eka vAyukAya jIvanA zarIra pramANe jANavuM. tyAra pachI anala (teukAya), udaka (apakAya) ane puDhavI (pRthvIkAya) nA zarIramAM asaMkhyAta asaMkhyAtaguNI vRddhi samajavI. eno sAra e ke-jeTalA pramANavALuM eka vAyukAyanuM zarIra che te karatAM asaMkhyAtaguNa eka agnikAyika jIvonuM zarIra jANavuM. te karatAM asaMkhyAtaguNa eka aprakAyikanuM zarIra jANavuM. tethI asaMkhyAtaguNa eka pRthvIkAyanuM zarIra jANavuM. A badhA sAdhAraNa vanaspatikAyanA, vAyukAyanA, agnikAyanA ane pRthvIkAyanA zarIra svasvasthAne aMguLanA asaMkhyAtamA bhAganA jANavA. mULa TakAmAM paNa A pramANe ja kahyuM che. (asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda thatA hovAthI emAM virodha samaja nahIM.) 311. tiryaMce ne manuSyanuM dehamAna kahyuM, have temanA AyunuM pramANa kahe che- bAvIsa sahassAI, satta sahassAI tinni horttaa| vAe tinni sahassA, dasavAsasahassiyA rukA // 312 // 1 uparanI gAthAmAM kAnakhajurA kahyA che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 tiryaMcamanuSyAdhikAra. ] manuSyane tiryacenuM AyuSya. saMvaccharANi bArasa, rAiMdiya iMti auNapannAsA / chammAsa tinni paliyA, puDhavAINaM Thii ukkosA // 313 // TIkArtha-ekeMdriyAdi manuSya parvatanI utkRSTa sthiti A pramANepRthvIkAyanI rara000 varSanI, apakAyanI 7000 varSanI, teukAyanI traNa rAtrIdivasanI, vAukAyanI traNa hajAra varSanI ane vRkSanI eTale vanaspatikAyanI daza hajAra varSanI jANavI. 312. beidriya jIvonI bAra varSanI, trIndriyanI 49 divasanI ane caturiMdrinI cha mAsanI tathA paceMdriya tiryaMca manuSyanI utkRSTa sthiti traNa patyepamanI jANavI. 313 upara pramANe sAmAnya pRthvIkAyAdinI utkRSTa sthiti kahIne have pRthvIkAyanA bhedamAM pratibhedanuM Ayu kahe che - saNhA ya suddhavAlua, maNosilA sakkarA ya kharapuDhavI / egaM bArasa caudasa, solasa aTThAra bAvIsA // 314 // TIkArtha-A gAthAnA arthamAM pUrvArdhanA padonI uttarArdhanA pade sAthe yathAkrama yojanA karavI. te A pramANe-kSaNa eTale marusthalyAdigata sthAnamAM rahelI nirupadravasthAnasthita pRthvIkAyanuM Ayu utkRSTa eka hajAra varSanuM, zuddha-kumAramustikAnuM upadravanA abhAve bAra hajAra varSanuM, vAlukA-sitA-retInuM cauda hajAra varSanuM, manaHzilA-prasiddha che tenuM soLa hajAra varSanuM, zarkarApaththaranA kAMkarAnuM aDhAra hajAra varSanuM ane khapRthvI-pASANarUpa zilAonuM bAvIza hajAra varSanuM jANavuM. 314. have tiryaMcapaDhiye garbhajanuM AyuSya vizeSa kahe che gapabhuajalacarobhayauragesu a puvakoDi ukkosaa| maNua cauppaya tipalia, paliAsaMkhijja parakIsu // 315 // TIkArtha -prAraMbhamAM gaSNa eTale gaja zabda che te ubhaya zabdopAdhivALA jaLacara zabdane mUkIne bIjA sarve padamAM jeDa. bhujaparisarpa dhA, nakuLa vigere garbhajanuM, jaLacara masyAdinuM gajane saMmUchima baMnenuM ane uraga
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. sarpa jAtinuM (gabhejanuM) utkRSTa Ayu pUrvoTInuM jANavuM. garbhaja manuSya ane catuSpadanuM traNa pApamanuM utkRSTAyu jANavuM ane garbhaja pakSInuM pApamanA asaMkhyAtamAM bhAganuM jANavuM. 315 ahIM garbhaja bhujaparisarpAdinuM utkRSTAyu pUrva keTInuM kahyuM tethI pUrvanuM parimANa kahe che. (pUrva keTalA varSanuM thAya te kahe che.) puvassa u parimANaM, sayariM khalu huMti koddilko| chappaNNaM ca sahassA, bodhavvA vAsakoDINaM // 316 // TIkAryaka--eka pUrvanuM parimANa sItera lAkha kroDa ane chappana hajAra koDa varSanuM jANavuM. 84 lAkha varSanuM pUrvAga jANavuM, tene 84 lAkhe eTale pUrvage guNavAthI pUrva thAya, tethI upara kahyA pramANenuM pUrvanuM parimANa barAbara che. 316. have mUrijhama paMcaMdriya sthaLacarAdinuM Ayu kahe che - vAsasahassa paNidisu mucchima culasI bisattari tivnnaa| bAyAlA ukkosA, thala khaha urage bhuyage ya // 317 // TIkA-ahIM saMmUchima vizeSaNa badhe joDavuM ane hajAra varSa e pada rAzI vigerenI sAthe joDavuM. enI yathAsaMkhya A pramANe yojanA karavI. saMmUchima paMcaMdriya sthaLacaranuM utkRSTa Ayu 84 hajAra varSanuM jANavuM. saMmUchima paMcaMdriya khacara, bagalA vigerenuM utkRSTa Ayu 72000 varSanuM jANavuM saMmUchima paMcaMdriya sapodi uraparisarpanuM utkRSTa Ayu pa3000 varSanuM jANavuM ane saMmUchima paMceMdriya bhuja parisarpanuM utkRSTa Ayu 42000 varSanuM jANavuM. (saMmUchima jaLacaranuM upara kaheluM che.) 317. have mUcchima manuSyanI avagAhanA ne sthiti kahe che - aMgulaasaMkhabhAgo, ukkosogAhaNA maNussANaM / saMmucchimANa jANasu, aMtamuhuttaM ca paramAuM // 318 // TIkArya-saMmUchima manuSya te garbhaja manuSyanA vAtapittAdimAM upaje te samajavA. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta! saMmUcchama
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tiryaMcamanuSyAdhikAra.] saMmUchima manuSya tiryaMcanuM AyuSya. manuSya kyAM upaje che ? " uttara-he gautama ! 45 lAkha ejanapramANu manuSyakSetramAM, aDhI dvIpa samudramAM, paMdara karmabhUmimAM, 30 akarmabhUmimAM, pa6 aMtaradvIpamAM, garbhaja manuSyanA uccAramAM, prazravaNamAM, lebsamAM, jajallAmAM "siMdhANamAM, ulaTImAM, pittamAM, zuka(vIrya)mAM, zoNita (rUdhira)mAM, zukapudugaLanA parizATanamAM, jIvavinAnA kalevaramAM, strI-purUSanA saMgamAM, nagaranI khALamAM ane sarva azucisthAnamAM saMmUchima manuSyo upaje che. tenI avagAhanA aMguLanA asaMkhyAtamA bhAganI ane Ayu aMtarmuhUrtanuM hoya che. 318. have pUrvokta sarva saMmUchimanuM jaghanya Ayu pramANa kahe chesvvesi amaNANaM, bhinnamuhutto bhave jhnnnnennN| sovakamAuANaM, saMnnINaM ceva emeva // 319 // TIkArtha-sarva ekedriyathI mAMDIne pacaMdriya sudhInA manavinAnA samUchima jIvonuM jaghanya Ayu aMtarmuhUrtanuM hoya che tathA sopakama AyuvALA saMzI garbhaja paMcendriyenuM paNa e ja pramANe jaghanya Ayu aMtarmuhUrtanuM jANavuM. 319. - have AyuSyanA saMbaMdhamAM kAMIka vizeSa kahe che - Aussa baMdhakAlo, abAhakAlo u aMtasamao y| apavattaNaNapavattaNauvakamANuvakamA bhaNiyA // 320 // TIkartha-Ayune aMge sAta padArtho yathAyogya pravarte che. te A pramANe-1 baMdhakALa te jeTaluM AyuSya hoya tenA trIje bhAge parabhavanuM Ayu bAMdhe te jANa. 2 abAdhAkALa te parabhavanuM Ayu bAMdhyuM satuM jeTale kALa udaya na Ave te kALavizeSa jANa. 3 aMtasamaya te anubhUyamAna bhavAyu je samaye niSThA pAme-pUrNa thAya te. 4 apavartana te dIrgha kALa vedavApaNe vyavasthita kareluM (bAMdheluM) Ayu svalpa kALamAM vedI nAkhavuM te. 5 anapavartana te jeTaluM Ayu pUrve bAMdhyuM hoya teTaluM pUrepUruM bhegavavuM, sthitino hAsa na thAya te. 6 upakama te je kAraNa vaDe karIne AyunuM apavartana thAya (ghaTe) tevA kAraNone samUDa te ane 7 anupakrama te upakramane abhAva. 320. 1 viSTA 2 mUtra baDakhe 4 kAnano mela 5 nAkane mela. 6 ekaMdara cauda sthAnamAM.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. e Ayu saMba MdhI sAta padArtha je jIvAne je rIte prApta thAya te kahe che-- devA raiyA vA, asaMkhavAsAuA ya tirimaNuA / chammAsavasesAU, parabhaviaM AuM baMdhaMti // 321 // egiMdia taha vigalA, paNidiA je ya aNapavattAU / te naviyattamAne, teNe vaMyaMti pamADuM // 322 // sesA puNo tibhAge, navabhAe sattAvIsabhAe vA / vaMyaMti paramavANuM, aMtamuduttatine vAva // 222 // 192 TIkA :--devA, nArakIe ane asaMkhyAtA varSanA AyuvALA manuSya ane tiryaMcA cha mAsa zeSa Ayu rahe tyAre parabhavanuM Ayu khAMdhe che, tathA ekedriyA, vikale kriyA te eiMdriya, trIMdriya, ne cAridriya tathA paMcendriyAtiryaMca ne manuSyA jee anapava nAyuvALA heAya te nizcaye peAtAnA vi taneA trIjo bhAga khAkI rahe tyAre parabhavanuM Ayu mAMdhe che. te zivAyanA apava nIya AyuvALA ekendriya, vikaLendriya ane pa Mcendriya tiya ca ne manuSya peAtAnA jIvitanA trIjo bhAga zeSa rahe tyAre parabhavAyu khAMdhe che athavA tribhAga tribhAge eTale navame bhAge athavA tribhAga tribhAga tribhAge eTale 27 me bhAge khAMdhe che. tethI ja siddhAMtamAM syAt tribhAge, syAt tribhAgatribhAge, yAt trimAgatribhAgatribhAge kahyu che tenI sAthe avisaMvAdIpaNuM jANavu. tevA baMdhathI cUta thayelA eTale Ayu mAMdhyA vinAnA hAya che te--Ayune aMte aMtarmuhUtta bAkI rahe tyAre Ayu bAMdhe che. 321-22-23. A pramANe aMdhakALa kahyo, have amAdhAnuM kALamAna kahe che:-- je jAvaime bhAge, jIvA baMdhati parabhavassAuM / tetimavAdAvAjo, anuyAhutti so maLio 5 224 // TIkAH--je jIvA jeTalAme bhAge arthAt cha mAsAvazeSe athavA svajIvita tribhAgAdirUpe parabhavane ceAgya Ayu AMdhe che tene mATe teTale anya ne udayane apAMtarALa lakSaNa kALa te amAdhAkALa samajavA. e ja vAta paryAya karIne kahe che. tene akhAdhAkALa athavA anudayakALa tIthaMkara gaNudharAe kahelA che. 324
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 tiyaM camanuSyAdhikAra ] Rju ne vakrAgatinuM svarUpa. tathA antasamaya eTale AyuSyane nikAsamaya ke jenAthI anaMtara parabhavanuM Ayu udayamAM Ave che. e rIte parabhavAyu udaya pAme te parabhava saMbaMdhI jIvonI gati be prakAre pravarte che te kahe che - duvihA gaI jiANaM, ujjU vakA ya prbhvgghnne| igasAmaiyA ujjU, vakkA caupaMcasamayaMtA // 325 // TIkArtha-jIvonI parabhavagrahaNe-parabhavamAM jatAM be prakAranI gati pravarte che. tadyathA-javI ane vaThA. temAM je vI che te eka samayanI che eTale eka samaya nivRtta che. utpattipradeza samazreNie vyavasthita hovAthI prathama samaye ja tene prApta kare che, tema na thAya te Rjugati ja kahevAya nahIM. vakrA cAra-pAMca samaya sudhInI jANavI. catuHpaMca zabda grahaNa karavAnI matalaba A pramANe che-bAhulya utkRSTa cAra samaya parvatanI ja vakragati hoya che, kavacit kadAcit ja pAMca samaya parvatanI hoya che. e vAta anaMtara ja kaheze. gAjugati ne vakagatimAM nayamatanA bhedavaDe parabhavAyunA udayane ciMtavatA satA kahe che ke trAjugatimAM prathama samaye ja pArabhavika Ayune udaya ane AhAra hoya che. vakrAmAM bIje samaye parabhavAyune udaya hAya che." ajugatimAM prathama samaye ja pArabhavika Ayu udayamAM Ave che ane prathama samaye ja parabhava saMbaMdhI AhAra grahaNa kare che. te ja kahe che-nizcayanayamate parabhavanA prathama samaye ja pUrvazarIrano parisATa thAya che. je samaye pUrvazarIrane sarvathA parisATa thAya te ja samaye gati thAya tethI gatinA prathama samaye ja parabhavanA Ayune udaya thAya. jugativaDe prathama samaye ja utpattidezane pAme che ane tyAM rahelA svazarIrogya pugaLone grahaNa kare che tethI prathama samaye ja parabhava saMbaMdhI AhAra kahela che. vakragatimAM paNa ukta prakAre nizcayanayane AzrIne prathama samaye ja parabhavAyune udaya thAya, te vinA sarvathA pUrvazarIrano parisATa na thAya ane tethI gati (gamana) paNa saMbhave nahIM. paraMtu keTalAka paristhala nyAyane AzrayIne vakragatimAM bIje samaye parabhavAyano udaya thAya che ema kahe che. tethI te vAta kahevAne IcchatA satA kahe che ke-vakragatimAM bIje samaye parabhavAyu udayane pAme che." ahIM A pramANe bhAvanA karavI-kila iti nizcaye pUrvabhavanA paryanta samaye ja vakragatine prAraMbha kare che, tatpariNAmane abhimukha thayela hovAthI. tethI te samaya 25
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [tiyaMcamanuSyAdhikAra. paNa vakragati sabaMdhI gaNavA. tyArapachI bIje samaye parabhavAyunA udaya thAya che. tethI kahyuM che ke--parabhavAyunA udaya vakragatimAM khIje samaye thAya che. A gAthA anyakartRka jANavI, sUtrakAranI karelI jANavI nahIM; kAraNa ke mULa TIkA zrI haribhadrasUrikRta che temAM enu vyAkhyAna karela nathI. ke have vakrAgatimAM sthita jIva koi vakhata ekavakrAe utpattidezane pAme che, kAi vakhata evakAe, kAi vakhata traNavakrAe ane kAi vakhata cAravakrAe utpatti dezane pAme che.temAM je ekavakAe utpattidezane pAme che te tA niyamA AhAraka ja che. te A rIte-prathama samaye prathama zarIra mUkyuM te vakhata AhAraka che ane khIje samaye anyabhavAzrayI tenA zarIrane ceAgya keTalAka pudgaLA jIvayeAga ( kANukAyayeAga ) thI ejAhArapaNe sabaMdhane pAme che. dArika, vaikriya ke AhAraka puddagalAnuM je grahaNa karavuM te AhAra kahIe. tethI prathama samaye AhAraka hatA te bIje samaye utpattidezane pAmyA satA tadbhavayeAgya zarIrapudgalane grahaNa kare tethI te samaye paNa AhAraka che. dvivakragatimAM traNa samaya thAya che. temAM pahelA ne trIjA samaye pUrvokta rIte AhAraka ane madhyanA eka samaye anAhAraka jANavA. triva+-AgatimAM cAra samaya thAya che te AvI rIte-trasanADInI bahAra rahelA jIva adhastana bhAgathI uparitana bhAge athavA uparitana bhAgathI adhastana bhAge ane vidizAmAMthI dizAmAM athavA dizAmAMthI vidizAmAM jyAre upajavAnA hAya tyAre prathama samaye trasanADImAM praveza kare, khIje samaye upara athavA adheA jAya, trIje samaye trasanADInI bahAra nIkaLe ane ceAthe samaye vidizAmAM utpattidezane pAme. te jIva pahele ne chelle (ceAthe ) samaye pUrve kahela yukti pramANe AhAraka ane madhyanA e samaye anAhAraka jANavA. caturva kA gatimAM pAMca samaya thAya che. te trasanADInI bahAra ja vidizAmAMthI vidizAmAM ja utpanna thavAnA haiAya tyAre lAle che. te A pramANe-pahele samaye trasanADInI bahAra ja vidizAmAMthI dizAmAM Ave, khIje samaye trasanADImAM praveza kare, trIje samaye upara athavA nIce gamana kare, ceAthe samaye trasanADInI bahAra nIkaLe ane pAMcame samaye vidizAmAM rahelA utpattidezane pAme. AmAM paNa pahelA ne chellA ( pAMcamA ) samaye AhAraka ane zeSa rahelA madhyanA traNa samaye anAhAraka jANavA. ahIM utkRSTI maheALatAe cAra samayavALI vajragati ja pravarte che, pAMca samayavALI tA svapa jIvAzrita hAvAthI tenI
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ tirya McamanuSyAdhikAra, ] namragati vigerenuM svarUpa. 195 vivakSA karavAmAM AvatI nathI. vaLI tyAM tyAM siddhAMtapradezamAM vakragatinA anAhArakapaNAnI ciMtA ( vicAra ) mAM eka athavA be samaya anAhAraka hAya ema kahela che. ahIM vA zabdanuM grahaNa karela che tethI keAi vakhata traNa samaya paNu anAhAraka heAya ema samajavu. eTale e hakIkatamAM virodha raheze nahIM. 325 uparanI hakIkata ja gAthAvaDe kahe che: igadugatigavakkAisu, dugAisamaesa parabhavAhAro / dugavakkAisa samayA, igadotinni ya aNAhArA // 326 // // // TIkA :--eka, be, traNa vakrAdimAM-cA zabdathI catukrAgatimAM dvitIyAdi samaye parabhavane AhAra jANavA. te A pramANe-ekavakrA gatimAM khIje samaye parabhavane AhAra, dvivakAmAM trIje samaye, trivakAmAM ceAthe samaye ane catu kAmAM pAMcame samaye parabhavanA AhAra jANavA. tathA ekavakrAmAM sathA AhAraka, e hakIkata pUrve samajAvela che. dvikAdi gatimAM yathAkrama eka, be, traNa samaya anAhAraka jANave. te A pramANe dvivakA gatimAM eka samaya, trivakAmAM e samaya, caturvakAmAM traNa samaya anAhAraka jANavA. 326. have apavana anapavana rUpa e dvAra kahe che:-- bahukAlaveaNijjaM, kammaM appeNa jamiha kAleNa / ass jugavaM cia, uiNNasavvaSpaesaggaM apavattaNijjameyaM, AuM ahavA asesakammaMpi / yaMdhattamavi vadya, ziDhiruM ciya taM nahAnuAM // 228 // // 227 // TIkAH--je AyurUpa karma ahukALavedanIya-prabhUtakALavedya hAya te A jagatamAM tiryaMca-manuSyA apava nA karaNanA vazathI samakALe sarvopradezAstrane svalpakALavaDe vede-anubhavIne nijare e Ayune apavartanIya Ayu samajavuM. A pramANe Ayukarma ja eka apavanIya hAya che ema nahIM, paNa bAkInA karmo paNa apavanavALA che. te ja vAta kahe che ke-bAkInA samasta karmo paNa prabhUtakALavedya heAya te apavanA karaNanA ceAgathI samakALe sarva pradezAdhrane uddI karIne alpakALe vedI nAkhe che tene apavartanIya karma kahIe,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSAdhikAra. ahIM zaMkA kare che ke je baMdhakALe prabhUtakALe davA yogya karma bAMdhyuM hoya te apavartana karaNanA vazathI apakALe vedAI jAya te kRtanAza ne akRtAgamane prasaMga prApta thaze. yathAbaddha na vedavAthI ane vedanA pramANe bAMdhela na hovAthI. AnA uttaramAM kahe che ke-"baMdhakALe ja te apavartanIya Ayu ane zeSa karma paNa zithiLa ja yathAyogya apavartanIyatA egya dezakALanA anatikamapaNe bAMdhela hoya che. A ahIM sAra che ke-baMdhakALe paNa tathAvidha adhyavasAyanA vegathI tathArUpa ja karma bAMdhela hoya che ke je dezakALa ne purUSane apekSIne apavartana pAme che, tethI emAM kAMI paNa deSane saMbhava nathI. 3ra7-28 jaM puNa gADha nikAyaNabaMdheNaM puvvameva kila baddhaM / taM hoi aNapavattaNa-joggaM kamaveaNijjaphalaM // 329 // TIkArtha -je Ayu athavA bIjAM karma gADha nikAcana baMdhavaDe karIne eTale avazya vedyapaNe vyavasthApana karela hoya te karmano baMdha pUrve ja gADha nikAcanabaMdha karIne bAMdhela hovAthI te anapavartana yogya che tenI apavartanA thatI nathI. te karma kame karIne eTale paripATIe vedavArUpa phaLavALuM che. Ano sAra e che ke-je karma tathArUpa pariNAmanA yogathI avazya paNe nikAcita kareluM hoya che te anAvartanIya svarUpavALuM hoya che ane anaparvatIya svarUpavALuM hovAthI kramavedanIya phaLavALuM hoya che. temAM Ayukarma saMbaMdhI vicAra karatAM deva, nArakI che, uttama purUSe (zalAkA purUSo vigere), caramazarIrI ane asaMkhyAta varSAyuvALA (yugalike) anAvartanIya AyuvALA hoya che. te sivAyanA jIva apavartanIya ane anapavartanIya AyuvALA hoya che. 329. have upakrama ane anupakramarUpa be dvAra kahe che - jeNAumuvakkamijjai, appasamuttheNa iyarageNAvi / ajjhavasANAIo, uvakkamo so ihaM neo // 330 // TIkArtha -je AtmasamRtyu athavasAyavizeSAdivaDe athavA Itara bAhya viSa, agni, zastradivaDe Ayu upakrama pAme eTale ke dIrdhakALavedya hoya te svalpakALavedyapaNe vyavasthApana karAya te apavartananA hetubhUta adhyavasAyAdi ahIM upakrama kahevAya che. 330,
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 tiryaMcamanuSyAdhikAra. ] sAta prakAranA upakramanuM svarUpa. te upakrama sAtaprakAranA hoya che te kahe che - ajjhavasANanimitte, AhAre veyaNA parAghAe / phAse ANApANU, sattavihaM bhijjae AuM // 331 // TIkArtha -jenA vaDe Ayu bheda pAme eTale ke zIdhrameva vidhvaMsane pAme tevA prakAra A pramANe kahelA che-adhyavasAne-adhyavasAyane laIne. te adhyavasAya traNa prakAranA che-rAgarUpa, sneharUpa ne bhayarUpa. tenI matalaba e che ke atyaMta rAgAdinA adhyavasAyathI Ayu bheda pAme che. jema eka parabavALI kaI tarUNa purUSa paranA anurAgathI tene jotI jotI, koI strI putraviyoga thavAthI tenA paranA nehathI ane kRSNa vAsudevane jevAvaDe gajasukumAranA sAsarA somIlane utpanna thayelA bhayathI teonA prANa gayA tema Ayu bheda pAme che. bIjuM kAraNa-nimittathI eTale daMDa, cAbuka, zastra ane deraDAdikanA prakAranA nimittathI. trIjuM kAraNa-AhAra-pracura AhAra khAvAthI. cothuM kAraNa-vedanA eTale zULAdikanI gADha vedanAthI. pAMcamuM kAraNa-parAghAta te khADAmAM paDI javA vigerethI thatA tIvra AghAtathI. chaThuM kAraNa-sparza te sarpAdi jherI prANInA sparzathI, sAtamuM kAraNa-prANApAna eTale zvAsanA rUMdhAI javAthI-e rIte kula sAta prakAre Ayu bhedAya che. A upakramo apavartanogya AyunuM apavartana kare che, anapavartanogyanuM apavartana karI zakatA nathI. AvA nimitto caramazarIrI vigerene paNa kadAcit saMbhave che ane pIDA utpanna kare che; paraMtu te AyunI apavartana karI zakatA nathI. kevaLa upakramanA hetunA saMparkavALuM Ayu te sopakamAyu kahevAya che. te sivAyanA upakramanA hetu vinAnA Ayu te nirUpakamAyu kahevAya che. iti-A prasaMge saryuM. 331. have prastuta kahevuM che temAM prakRtine upasaMhAra karatA ane uttara hakIkatano saMbaMdha joDatA satA kahe che - puDhavAINa bhavaThiI, esA me vaNNiA samAseNaM / eesiM kAyaThiI, uDhaM tu ao paraM vucchaM // 332 // TIkArtha -upara pramANe anaMtara kahelI pRthvIkAya vigere jIvanI bhavasthiti meM saMkSepathI varNavI, have enI pachI te pRthivIkAyAdi chenI ja
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. kAyasthiti eTale te pRthivIkAya vigere kAyane nahIM tajatA avasthAna rUpe keTale kALa rahe che te kahuM chuM. 332. pratijJAtane nirvAha kare che - assaMkhosappiNisappiNI u egidiyANa ya cauNhaM / tA ceva u aNaMtA, vaNassaIe u bodhavvA // 333 // TIkArtha -cAra ekeMdriyo-pRthvI, apU, teu ne vAyurUpa pratyekanI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta utsarpiNa ne avasarpiNI kALanI samajavI. e ja kALa parimANano kSetrathI vicAra karIe to te A pramANe jANavuM. asaMkhyAtA kAkAzanA pradezane ekeka samaye apahAra karIe to te pramANe apahAra karatAM jeTalo kALa lAge teTalA kALaparimANa rUpa asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNa jANavI. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta! pRthvIkAya che pRthvIkAyapaNe keTale kALa rahe?" uttara-"he maitama! jaghanya aMta hUrta ane utkRSTa asaMkhyAta kALa-asaMkhyAtI utsarpiNuM avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAtA laka. e ja pramANe am, te ne vAyukAya mATe paNa samajavuM." te ja rIte vanaspatikAya mATe tevI anaMtI utsarpiNI ne avasarpiNanI utkRSTa kAyasthiti jANavI. A paNa kALathI parimANa samajavuM. kSetrathI pUrve kahyA pramANe anaMtA loka athavA asaMkhyAtA pudagala parAvarta. te pugala parAvarte eka AvalInA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA samaya teTalA jANavA. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke-"he bhagavaMta! vanaspatikAya jI vanaspatikAyapaNe keTalo kALa rahe?" uttara-"he maitama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMta kALa-avaMtI utsarpiNI avasarpiNI kALathI. kSetrathI anaMtA leka athavA asaMkhyAtA pudgala parAvarta. te pudgalaparAvarto AvaLanA asaMkhyAtame bhAge jeTalA samaya Ave teTalA jANavA." 333. tathA - vAsasahassA saMkhA, vigalANa ThiI u hoi bodhavvA / sattaTubhavA u bhave, paNiditirimaNua ukkosA // 334 // TIkArtha -vikaleMdriyanI eTale beidriya, trAMdriya, caMdriyanI utkRSTa kAyasthiti pratyekanI saMkhyAtA hajAra varSanI jANavI. ahIM gAthAmAM tu zabda che te bheda athavA avadhAraNamAM Ave che. ahIM bhedArthamAM samajavo.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ eke kriyapaNe upajatA jIvAnI saMkhyA. 199 tiryaMcamanuSyAdhikAra. ] eTale prathama utsarpiNI avasarpiNImAM kAyasthiti kahI. ahIM varSamAM kahe che. paMcendriya tiryaM ca ane manuSyanI utkRSTa kAyasthiti sAta ATha bhava pramANa che. temAM jyAre ATha bhava pAmIe tyAre prathamanA sAta bhava saMkhyAtA varSanA AyuvALA ane AThame bhava nizcaye asaMkhyAtA varSanA AyuvALA (yugalikA) nA ja hAya. te kAraNathI sAta ATha bhava-ema kahela che, tema na heAta tA ATha bhava ja kaheta. jaghanya tA badhe aMtarmuhUttanI kAyasthiti samajavI. 334 upara pramANe tiryaMca ne manuSyanuM dehamAna ane AyuSyapramANa kahyuM, have temanA upapAta urdUnA virahakALa ane utpadyamAna tathA uddhRmAnanI saMkhyA ane gati-Agati kahevAnA avasara che. temAM prathama tiryaMcAnuM kahetAM ekendriya jIvAnI upapAta saMkhyA kahe che:-- aNusamayama saMkhijjA, saMkhijjAU a tirimaNuA ya / nimui nakke, Ara phesALaavA ca // rUrUpa // zabdAH--pratyeka samaye asaMkhyAtA ane saMkhyAtA tiryaMca ane manuSyA tema ja izAnadevalAka sudhInA devA ekedriyamAM jAya che. TIkA :- upapAtavirahakALa ane udvainAvirahakALa ekedriyamAM nathI kAraNa ke temAM pratisamaya upapAta ne uddatanAnA sadbhAva che; tethI te e dvAranA temAM avatAra nathI. kevaLa pratisamaya temAM keTalA vA utpanna thAya che te vicAravAnu che. temAM pratisamaya ekedriyA ane ekedriya zivAyanA bIjA jIvA asaMkhyAtA utpanna thAya che. tene sAra e che ke-pratisamaya ekedriyapaNe utpanna thanArA jIvA asaMkhyAtA lakSya thAya che. te A pramANe-pRthvIkAyika, aprakAyika, tejaskAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIve temAM upaje che. temAM prathamanA pRthvIkAyAdika cAra prakAranA jIvA svasthAna ke parasthAnanI vivakSA vinA sAmAnya pratyeka jAtinA pratyeka samaye asaMkhyAtA utpanna thAya che. zrI prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke he bhagavaMta ! pRthvIkAyika jIveA pratisamaya keTalA upaje ? ' uttara-' he gautama ! pratisamaya avirahitapaNe asaMkhyAtA upaje. e rIte vAyukAya sudhI samajavuM.' vanaspatikAyika svasthAnathI AvIne utpadyamAna prati samaye anaMtA ane parasthAnathI AvelA pratisamaya utpadyamAna vA sarva kALe asaMkhyAtA samajavA. zrI prajJApanA sUtramAM A pramANe ja kahela che. svasthAna upapAtane mATe A prakSepa gAthA che--
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. ego asaMkhabhAgo, vaTTai ujvaTTaNovavAyammi / eganigoe niccaM, evaM sesesu vi sa eva // 1 // eka nigodamAMthI nitya sarvakALa eka asaMkhyAtamo bhAga uddhanAmAM vate che arthAt temAMthI eve che ane eka asaMkhyAte bhAga upaje che. e ja pramANe bAkInI sarva sUkSma-bAdara nigoda pratyekamAMthI eka asaMkhyAtame bhAga udvartanAmAM ne upapAtamAM samajo." eno sAra e che ke-sUkSama ne bAdara ekeka nigeda ke je anaMta jIvAtmaka che temAMthI eka asaMkhyAtame bhAga satata udvartana pAme che (nIkaLe che) ane eka asaMkhyAtamo bhAga temAM upaje che. te asaMkhyAta bhAga paNa anaMtajIvAtmaka samaja, tethI ekeka nigodamAM pratisamaya utpamAna jevo anaMtA samajavA. e rIte sarva nigadamAMthI maLIne anaMtA nIkaLe emAM te zuM kahevuM ? ( dareka nigaramAMthI asaMkhyAta samaye sarva jIvo palaTAI jAya che ) have nigoda eTale zuM? te kahe che-anaMta jIvonuM sAdhAraNa eka zarIra. te paNa stibukAkAra eTale pANInA parapoTAnA AkAranuM. evI rItanI asaMkhya nigodano je samudAya golakanA AkArane tene gALo kahIe, evA goLA asaMkhyAtA che. e arthane kahenArI gAthA A pramANe che-- golA ya asaMkhijjA, assaMkhanigoyagolao bhaNio / ikvikkammi nigoe, aNaMtajIvA muNeyavvA // 1 // goLA lekamAM asaMkhyAtA che. gaLo asaMkhya nigodAtmaka tIrthakara gaNadharae kahelo che. ekeka nigodamAM anaMtA che jANavA." e nigodamAM vartatA jIvo be prakAranA che-sAMvyavahArika ne asAMvyavahArika. temAM sAMvyavahArika te nigodamAMthI nIkaLIne zeSa jIvarAzimAM je utpanna thayA hoya te samajavA. temAMthI nIkaLIne koI jIva pAchA paNa nigodamAM utpanna thAya che ane tyAM utkRSTA AvaLInA asaMkhyAtamAM bhAganA samaya jeTalA pugaLaparAvarta kare che ane pAchA temAMthI nIkaLIne zeSa sarva mAM Ave che. A pramANe vAraMvAra sAMvyavahArika je gatyAgati kare che. je asAMvyavahArika che te te sarvadA nigadamAM ja rahelA che te kadAcit paNa trasabhAvane pAmelA nathI. te saMbaMdhanI gAthA A pramANe- atthi aNaMtA jIvA, jehi na patto tasattapariNAmo / uppajaMti cayaMti ya, puNo vi tattheva tattheva // 1 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaMcamanuSyAdhikAra.]. nigodanuM svarUpa, 201 anaMtA ja evA che ke jeo kyAre paNa trasAdi bhAvane pAmyA nathI. kevaLa tyAM nigodane viSe ja pharI pharIne upaje che ane eve che." ahIM kaI prazna kare che ke pratyeka zarIrI vanaspatine viSe paNa anaMtakAyika jIvane saMbhava che ke nahIM? uttara-che. te saMbaMdhI gAthA A pramANe- savvo vi kisalao khalu, uggamamANo aNaMtao bhnnio| so ceva vivaDhato, hoi paritto aNaMto vA // 1 // ahIM sarva zabda aparizeSavAcI che eTale sarvakaI bAkI nahIM evA vanaspatikAya pratyeka zarIrI athavA sAdhAraNazarIrI te kisalayAvasthAne pAmyA satA anaMtakAya ja hoya che ema tIrthakara gaNadharoe kahyuM che. te kisalayarUpa anaMtakAyika vRddhi pAme sate anaMtakAya rahe che athavA pratyeka thAya che." Ama kema thAya che? tene uttara Ape che ke-je sAdhAraNa zarIra nIpajAve te sAdhAraNa thAya ane pratyeka zarIra nIpajAve te pratyeka thAya. koI pUche ke keTalA kALa pachI pratyeka thAya? tene uttara Ape che ke - aMtarmuhUrtamAM. te ja vAta kahe che ke-nigoda jIvanI utkRSTa paNa aMtamuhUrtanI ja sthiti kahI che tethI aMtarmuhUrta pachI vRddhi pAmate sate pratyeka thAya che ema samajavuM. (je pratyeka thAya te bIjA ja avI jAya che.) A rIte u5pAta saMkhyAdvAra kahyuM, have kyAM ekedriyamAM utpanna thAya che te kahe che.-saMkhyAta varSanA AyuvALA tiryaca-eka, be, traNa, cAra ne pAMca iMdrivALA ane manuSyo paNa saMkhyAta varSanA AyuvALA ekendriya nAma-traAyukarmane upacaya karIne eneMdriyamAM Ave che. Ama kahevAvaDe karIne asaMkhya varSanA AyuvALAno budAsa karyo. taduparAMta bhavanapati, vyaMtara, tiSka ne IzAna devaloka sudhInA vaimAnika de paNa ekeMdriyamAM--pRthvI, apU ne vanaspatimAM upaje che; teje-vAyune te bhavasvabhAva hovAthI deve temAM upajatA nathI. 335 have ene ekeMdriyapaNAnI prApti kyAre thAya che? te kahe che - jayA mohodao tivvo, annANaM sumahAbhayaM / pelavaM veyaNIyaM ca, tayA egidio bhave // 336 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. TIkArya-jyAre-je kALe mahodaya-maithuna Asevana abhilASa rUpa tIvra-gADha svarUpavALo hoya che tyAre tema ja ajJAna-anAga rUpa tema ja sumahAbhaya rU5-atIva bhayAnaka, ati bhayAnaka hovAthI ajJAnathI koNa bItuM nathI? sarva behe che; kAraNa ke ajJAnanA vazathI jIva sacetana chatAM paNa acetana rUpa thaI jAya che, tevA ajJAnathI tema ja asAtAdanIya rUpa atyaMta asAra vedanIya karmanA udayathI jIva ekeMdriyapaNe utpanna thAya che. 336 have ekeMdriyanuM AgatidvAra kahevAno avasara che. eTale ke ekedriya ja svasthAnathI uddharyA satA kyAM upaje che ? te vAta AgaLa upara kaheze. hamaNA te vikalaiMdriyane upapAta ne virahakALa jaghanya ne utkRSTa kahe che - bhinnamuhutto vigaliMdiyANa saMmucchimANa ya taheva / / bArasamuhuttagapbhe, ukkosa jahannao samao // 337 // TIkAtha-vikaleMdriya eTale beiMdriya, trIMdriya ane cariMdriya jIvana tema ja saMmUchima paMceMdriyane aMtamuhUrta pramANa upapAtavirahakALa jANo. garbhaja paMceMdriya tiryaMca ne manuSyane AzrIne utkRSTa upapAtavirahakALa bAra muhUrtane jANavo. jaghanya te sarvatra vikaleMdriyono paNa upapAtavirahakALa eka samayane jANavo. 337 have vikaseMdriyone ane saMmUrNima garbha ja tiryano udvartanAvirahakALa, emanI ja upapAta ne udvartananI saMkhyA tathA sAmAnya nAraka, tiryaMca, manuSya ne devenI gatinAM dvAranuM pratipAdana kare che-- uThavaTTaNA vi evaM, saMkhA samaeNa suravaratullA / natiriya saMgha saMku, naMti guranArA ame TIkAthI-vikaseMdriya ane saMmUrijhama tema ja garbhaja tiryaMca paMcaMdriyane upapAtavirahakALanI sarakho ja udvartanAvirahakALa jANo. (ahIM eka gAthA kahI che tene sAra upara AvI gayela che. phakta upara upapAtavirahakALa kahela che, ahIM udvartanAvirahakALa samajavo. ) Ama kahevAthI udvartanAvirahakALanuM dvAra kahyuM, have te ja beIdriyAdika jIvonI upapAta ne udvartananI saMkhyA eka samaya AzrI kahevAnI che, te devo pramANe
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203. tiryaMcamanuSyAdhikAra ] tiryanI gati Agati. samajavI. te A pramANe eka samaye eka, be, traNa athavA saMkhyAtA, asaMkhyAtA Ave che ane upaje che. e rIte upapAta ne udvartanAnI saMkhyA kahI. have gatidvAra kahe che-saMkhyAtA varSanA AyuvALA manuSya ne tirtha sarve vikaseMdriyamAM jAya che, ane devo tathA nArakI jIvo garbhaja evA tiryaMca ne manuSyamAM jAya che. ahIM prazna kare che ke-pUrve IzAnadevaka sudhInA devo ekeMdriyamAM jAya che ema kahyuM che ane ahIM garbhaja tiryaMcamanuSyamAM jAya che ema kahe che to tethI zuM virodha Avato nathI ? tene uttara Ape che ke-A uktavaDe vyatireka paNe kahela hovAthI temAM doSa Avaze nahIM. Ama kahevAthI e kahyuM ke-ekedriyamAM jAya che ane garbhaja tiryaMca manuSyamAM paNa jAya che. 338 have prakAMtenA ja gatidvArane avasare sAmAnya AgatidrAra kahe che - uvvaTTA tiriyAo, causuM pi gaIsu jaMti paMciMdI / thAvara vigalA dosu, niyamA puNa saMkhajIvIsu // 339 // TIkArtha -saMkhyAtA varSanA AyuvALA tiryaMca caMdri svasthAnathI uddharyA satA cAre gatimAM-nAraka, tiryaca, manuSya ne devatAmAM jAya che. sthAvara-ekeMdriya ne vikaleMdriya-beiMdriyAdi tiryaMca ne manuSyarUpa be gatimAM ja jAya che. ane te paNa kevaLa nizcaye saMkhyAta varSanA AyuvALAmAM ja jAya che. asaMkhyAtAyuvALAmAM jatA nathI. 339 have garbhaja ne saMmUchima manuSyane upapatavirahakALa jaghanya ne utkRSTa de kahe che - ..bArasamuhuttagapbhe, muhuttasaMmucchimesu cauvIsaM / ukosavirahakAlo, dosu vi ya jahannao smo||340|| TIkArtha -gaja manuSyano utkRSTa upapAtavirahAkALa bAra muhUrtane che ane saMmUchimane vaza muhUrtane che. jaghanyathI baMnene-saMmUchima ne garbhajane upapAtavirahakALa eka samayane che. 340 che. have manuSyanA ja udvartanAdvAra, saMkhyAdvAra ne gatidvAra kahe che -
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara [ tiryaMcamanuSyAdhikAra emeva ya uvavaTTaNa, saMkhA samaeNa suravaratullA / maNuesuM uvavaje'saMkhAuya muttu sesAo // 341 // TIkAtha--garbhaja manuSyane ane saMmUchima manuSyane uddhanAvirahakALa paNa uyapAtaviraDakALa pramANe ja jANavo. te A pramANe-udvartanAvirahakALa garbhajamanuSyane utkRSTa bAra muhUrtane ane saMmUchima manuSyane utkRSTa vIza muhUrtane jANa. jaghanyathI baMne prakArano virahakALa eka samayane jANo. e rIte udvartanAvirahadvAra kahyuM. have eka samaye utpadyamAna ane udvartamAna jIvonI saMkhyA kahe che. te suravara tulya eTale deva samAna jANavI. te A pramANe eka, be, traNa, saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA eka samaye upaje che ane teTalA eka samaye eve che. temAM eTaluM vizeSa ke-A hakIkata sAmAnya garbhaja saMmUchimanI maLIne samajavI ekalA garbha mATe samajavI nahIM. A pramANe saMkhyAdvAra kahyuM. have gatidvAra kahe che. manuSyamAM asaMkhyAtA varSanA AyuvALA manuSya ne tirthane mUkIne bAkInA saMkhyAtA varSanA AyuvALA manuSya ane tirya tathA de ane nArakI jI upaje che. 341 have manuSyanuM AgatidvAra kahevAno avasara che, chatAM prathama pRthvIkAya vigere jenI lazyAnuM pratipAdana kare che - puDhavI Au vaNassai, bAyara pariesu lesa cattAri / gapbhe tiriyanaresuM, challesA tinni sesANaM // 342 // zabdArtha - bAdara paryApta pRthvIkAya, akAya, ane (pratyeka) vanaspatikAyane viSe cAra lezyA hoya che. garbhaja tiryaMca ne manuSyamAM cha lezyA hoya che ane zeSa jImAM traNa vezyA hoya che. TIkArya-Adara zabda pratyeka sAthe joDo ane paryApta vizeSaNa paNa sAmarthyathI samajI levuM. anyathA telezyA saMbhavI zake nahIM. bAdaraparyApta evA pRthvIkAyamAM, bAdaraparyApta apakAyamAM ane bAdaraparyApta pratyeka vanaspatikAyamAM AdyanI cAra-kRSNa, nIla, kApata ne tejalezyA hoya che. tejezyA zI rIte pAmIe? te kahe che. e traNa prakAramAM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaMcamanuSyAdhikAra. ] lephyA vicAra. 205 ane sAme zAna kalpanA devA utpanna thAya che te tejalezyAvALA hAya che. devA je lesyAmAM maraNa pAme che te lezyAe ja AgaLa paNa utpanna thAya che. AgamamAM kahyu che ke--AgAmI bhavanA Adya samaye jIvAne anya lezyAnA pariNAma heAtA nathI, tema ja pAzcAtya bhavanA carama samaye paNa tethI judA lezyApariNAma hAtA nathI; paraMtu tiryaMca manuSyAne AgAmI bhava saMbaMdhI lezyAnu aMtarmuhUtta gayA pachI ane devanArakAne svabhavanI lezyA hajI aMtarmuhUtta rahenArI hAya tyAre paraleAkagamana thAya che. te bAbatamAM kahyu che ke--ahIM traNa gAthA che tenA artha A pramANe-- sarva lezyA navI pariName tyAre tenA prathama samaye kAipaNa jIvanA parabhavamAM upapAta thatA nathI. sarva lezyA je pariNamelI hAya tene carama samaye paNa koi jIvanA parabhavamAM upapAta thatA nathI. eTale ke keIpaNu lephyA pariNamyA pachI aMtarmuhU jAya tyArapachI athavA pariNamelI lezyA aMtarmuhUtta bAkI hAya tyAre jIva parabhavamAM jAya che.' A pramANe hAvAthI te devA je pRkhyAkrimAM utpanna thAya tene keTalA kALa sudhI teolezyA pAmI zakAya che. garbha ja tiryaMca ne manuSyeAmAM chae lezyAe hAya che. kAraNa ke te jIvA anavasthita lezyAvALA hAya che. te ja vAta kahe che. zukalalezyAne va ne bAkInI pAMce lezyA garbha ja tiryaMca manuSyAne jaghanyathI ne utkarSa thI aMtarmuhU sudhI ja avasthita hAya che. zukalalezyA jaghanyathI aMtarmuhUtta ane utkarSa thI kAika nyUna nava varSe uNu pUrva keATI sudhI rahe che. A utkarSa pramANunuM avasthitapaNuM pUrva keTInA AyuSyavALA manuSya ke jemaNe kAMika adhika ATha varSe kevaLajJAna prApta karyuM. hAya tene mATe samajavuM, te zivAyanA jIvAne mATe teA utkarSa thI paNa aMtarmuhUnuM avasthAna ja samajavuM. kahyuM che ke-" zukalalezyAne vane manuSya ane tiryaMcAne mAkInI pAMca vezyA jyAre jyAre thAya tyAre tyAre tenI sthiti aMtahUnI hAya. zukalalesyAnI sthiti jaghanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa nava varSe UNu pUrvakrADa vaSa~nI hAya. " A gAthAmAM ai a nAu tti kahyuM che enA artha e samajavA ke-je lezyA je kALavizeSe je garbhaja tiryaMca ke manuSyamAM upaje tyAre tenI sthiti aMtarmuhUtta nI jANavI. bIjo artha sugama che. ' zeSa tejaskAyika, vAyukAyika, sUkSma, aparyApta pRththAdi, sAdhAraNa vanaspati, vikaleMdriya ane samUcchima pa MceMdriya tiryaMca te manuSyeAne traNa prathamanI lezyA-kRSNa, nIla ne kApAta hAya, 342
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSAdhikAra have thAkavirAchA rokuM ItyAdi zabdathI ati prasaMga prApta thaye sate apavAda kahe che - : mahine phAtekavA maLatA navi pAve mANussaM, tahA asaMkhAuA save // 343 // TIkAtha-sAtamI pRthvInA nArakI, teukAya ne vAukAya che tathA asaMkhyAta varSanA AyuvALA manuSya ne tiryaMce anantara temAMthI nIkaLyA satA manuSyapaNAne pAmatA nathI. 343 have manuSyanuM AgatikAra kahe che-: muttUNa maNuyadehaM, paMcasu vi gaIsu jaMti aviruddhA / pariNAmaviseseNaM, saMkhAuya paDhamasaMghayaNA // 344 // zabdArtha -manuSyadehane choDIne saMkhyAnA AyuvALAne prathama saMghayaNavALA manuSyo pariNAmavizeSa karIne pAMce gatimAM avirUddhapaNe jAya che - TIkAtha-saMkhyAtA varSanA AyuvALA Ama kahevAthI asaMkhyAta varSanA AyuvALA yugalikono niSedha karyo, vaLI prathama saMhananavALA ema kahevAthI zeSa saMhananavALAne niSedha karyo, evA manuSyo pAMce gatimAM nAraka, tiryaMca, manuSya, deva ane mokSa lakSaNamAM avirUddhapaNe jAya che. avirUddha kema? te kahe che. mane vyApAra rUpa pariNAma vizeSanA avireAdhe karIne jAya. te spaSTa kare che - jyAre hiMsA pariNAmavALe jIva saMkilaSTa hoya tyAre te pariNAmavize karIne nArakabhavayogya karma upArjana karIne tevA parimANathI avirUddha evI narakagatine pAme che. jyAre mAyAdi pariNAmamAM tatpara, vyasanemAM eka niSThAvALo jIva hoya tyAre tenA pariNAma vizeSe karIne tiryaMca bhavane yegya karma grahaNa karIne tiryaMcamAM jAya che. jyAre mArdava, ArjavAdi zubha pariNAma varte che tyAre te pariNAma vizeSa karIne manuSyabhavayegya karma upArjana karI manuSyapaNAmAM Ave che. jyAre hiMsAdinI viratinA pariNAma vartatA hoya che tyAre tenA pariNAma vizeSe karIne devabhava yogya karma upArjana karI devagatimAM jAya che. jyAre prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstikyanI abhivyakti rUpa samyakatva pariNAma tathA sabhyajJAna pariNAma tathA prANAti
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaMcamanuSyAdhikAra. ] siddhasthAnano vicAra. pAta, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna ne parigrahanI nivRttirUpa cAritra pariNAma vartatA hoya tyAre te traNethI mizra pariNAma vizeSe karIne anaMta bhavajanita ane zarIra ne mana saMbaMdhI javara, kuSTha, bhagaMdarAdi tathA ISTaviyega, aniSTasaMyegAdi duHkhanA bIjabhUta prAye asAtavedanIya tathA jJAnAvaraNuyAdi ghAti karmacatuSTayane dUra karIne-khapAvIne prApta karyuM che. akhila kAlekAvabhAsI kevaLajJAna jemaNe evA ane aniyatapaNe aMtarmuhUrnAdike dezanapUrvakeTI paryata kALe karIne azeSa bhakhagrAhI karmamaLanA kalaMsthI rahita thaIne niratizaya sukhanA bhAjana thayA satA nizcaye eka samaye siddhigatine pAme che. ' ahIM koI prazna kare che ke -"zuM anya koI viziSTa siddhikSetra che ke jyAM muktAtmAo jAya che ane tyAM jaIne anaMta kALa paryata rahe che? sAMkhyAdi dazana guNa, purUSAMtara ane jJAnAdivaDe prakRtiviyAgAdi rUpa muktine pAmIne muktAtmAo sarvagata hevAthI kaileyamAM rahe che ema mAne che evuM nathI ? " tene uttara Ape che ke "hA, evuM viziSTa siddhikSetra che ke je paMcamI gati kahevAya che. tyAM pistALIza lAkha jana pramANa zubhra pRthivI che. kahyuM che ke-nirmaLa pANInA kaNIyA samAna ujvaLa varNavALI tema ja tuSAra, gokSIra ane muktAhAra samAna varNavALI uttAna karelA chatranA saMsthAnavALI siddhazilA che ema jinezvaroe kahyuM che." anyatra paNa kahyuM che ke-tyAM mane, sugaMdhI, prAgabhArA nAmanI, pUrNa caMdra sarakhI (ujvaLa), chatranA AkAravALI pRthvI che ke je manuSyalokanA aMta paryata arthAt manuSyalokapramANa 45 lAkha yeAjana lAMbI-pahoLI che, te ujavaLa zaMkha, macakundanA puSpa, mauktika, gokSIra, tuSAra ane hAra sadRza arjuna jAtinA ( ujavaLa) suvarNamaya, svaccha ane atyaMta manejha che. tyAM janma nathI, mRtyu nathI, jarA nathI, vyAdhio nathI, ISTaviyoga nathI, aniSTasaMga nathI, kSudhA nathI, tRSA nathI, kAma nathI, kepa nathI, bhaya nathI, mAtra tyAM avyAbAdha sukha ja che. sarvajJonuM te trilekanA mastakane sthAnake AveluM AtyaMtika ne ekAMtika sAMsArika sukhathI atIta sukhavALuM siddhasthAna che. " A prasaMgathI sayuM. have siddhigati AzrIne upapAtavirahakALa kahe che - jahannaNegasamao, ukkoseNaM tu huMti chammAsA / viraho siddhigaIe, ubaTTaNavajiA niyamA // 345 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 208 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ tiryaMcamanuSyAdhikAra. TIkArthI-siddhigatimAM viraha jaghanya eka samayane ane utkRSTa che mAsane chete siddhigati nizcaye udvartana rahita che. niyama je jIvo siddha thayA te kadApi paNa tyAMthI cavatA nathI, kemake udvartanAnA hetubhUta karmone nirmULa karI nAkhyA che. kahyuM che ke - dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati naaNkurH| karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAMkuraH // 1 // bIja atyaMta baLI gaye sate tene navA aMkura AvatA nathI tema karmarUpI bIja atyaMta dagdha thaye sate bhavarUpI aMkura utpanna thatA nathI." 345 have eka samaye keTalA siddhigatine pAme ? te kahe che - ekko va do va tinni va, aTThasayaM jAva egasamaeNaM / maNuagaIo gacche, saMkhAua vIarAgA u // 346 // TIkArya eka samaye jaghanyathI eka, be athavA traNa siddha, utkRSTa 108 sidhe, te manuSyagatimAMthI ja sidhdha; bIjI gatimAMthI nahIM. manuSyamAMthI paNa saMkhyAtA AyuvALA ja sidhdha (yugalike nahIM.) temAM paNa vItarAga thayelA-rAga rahita thayelA upalakSaNathI sarva karmakalaMkathI rahita thayelA sidhe. anyamatavALAnI jema satkarmo paNa sidhdha nahIM. 346. A saMbaMdhamAM vizeSa rIte saMkhyA pradarzita kare che - battIsA aDayAlA, saTThI bAvattarI ya bodhvvaa| culasII chaNNauI, durahiamaTTattarasayaM ca // 347 // zabdArtha -batrIza, aDatALIza, sATha, bahetera, corAzI, chanuM, eka so be ne eka so AThanI saMkhyA (samayasiddhanI) jANavI. TIkArtha -ekathI mAMDIne batrIza sudhI niraMtara sidhe te ATha samaya sudhI sidhdha. ahIM A sAra samajavo ke-pahele samaye jaghanyathI eka, be, traNa uchA batrIza sidhdha, bIje samaye paNa jaghanyathI eka, be, traNa, utkRSTa batrIza sidhe, ema trIje, cothe, yAvat AThame samaye jaghanyathI eka, be, utkRSTa 32 sudhI sidhe te tyArapachI jarUra samayAdinuM aMtara paDe.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] siddha thatA jIveAnI saMkhyA vizeSa, 209 tathA pratyeka samaye tetrIzathI mAMDIne yAvat 48 sudhI sidhdhe teA niraMtara sAta samaya sudhI sidhdhe pachI jarUra eka samayAdi aMtara paDe. tathA pratyeka samaye 49 thI mAMDIne 60 sudhI niraMtara sidhdhe te cha samaya sudhI sidhdhe pachI avazya samayAdinu aMtara paDe. tathA pratyeka samaye 61 thI mAMDIne 72 sudhI niraMtara sidhdhe teA pAMca samaya sudhI sidhdhe pachI jarUra samayAdinu aMtara paDe. tathA pratyeka samaye 73 thI mAMDIne 80 sudhI niraMtara sidhdhe tA cAra samaya sudhI sidhdhe pachI avazya samayAdinuM aMtara paDe. tathA pratyeka samaye 81 thI mAMDIne 96 sudhI niraMtara sidhdha tA traNa samaya sudhI sidhdhe pachI avazya samayAdinuM aMtara paDe. mAMDIne 102 sudhI niraMtara sidhdhe te e samaya sidhdha pachI jarUra samayAdinu aMtara paDe. tathA pratyeka samaye 97 thI tathA eka samaye 103 thI mAMDIne 108 sudhI sidhdhe te eka samaya ja sidhdhe pachI jarUra samayAdinuM aMtara paDe. (A arthanA saMgrahu karanArI eka gAthA ahIM che temAM vizeSArtha na heAvAthI ame lakhI nathI. ) A saMbaMdhamAM vizeSA pratipAdaka prakSepa gAthAo ja che tenA artha A pramANe che.--eka samaye srIe utkRSTa 20 siddhe, purUSA 108 sidhdhe ane napu'sakavedI 10 sidhdha. e sakhyAthI vadhAre kadApi sidhdhe nahIM. utkRSTA gRhiliMge eka samaye 4 sidhe. anya liMge 10 sidhdhe ane svaliMge utkRSTA eka samaye 108 sidhdha. utkRSTa avagAhanAvALA utkRSTA eka samaye e sidhdha, jaghanya avagAhanAvALA cAra sidhdhe ane madhyama avagAhanAvALA eka samaye 108 sidhdhe. temAM jaghanya avagAhanA be hAthapramANa jANavI. utkRSTa avagAhanA 525 dhanuSya pramANu jANavI ane te marUdevI mAtAnA samaya mATe samajavI. marUdevI mAtAnuM zarIrapramANu AdezAntare nAbhikulakara tulya parapa dhanuSyapramANu samajavuM. zrIsiddhaprAbhUta TIkAmAM e ja pramANe kahela che. siddhaprAbhUta sUtramAM kahyuM che ke'jaghanya avagAhanA be hAthanI jANavI. utkRSTa avagAhanA pAMcaseA dhanuSyapramANadhanuSyapRthatve adhika jANavI.' ahiM pRtha zabda ahutva vAcI che. ahiM khaDutva 25 dhanuSya rUpa samajavuM. siddhaprAbhUtanI TIkAmAM te pramANe vyAkhyAna karela che. 27
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. - Urdhva ke eka samaye utkRSTA cAra siddha, samudramAM be, sAmAnya jaLamAM traNa, A prakSepa gAthA pramANe vyAkhyAna karela che. bAkI siddhaprAbhUtAnusAre te jaLamAM cAra jANavA. adheloke utkRSTA eka samaye ra2. sidhe. te paNa e prakSepa gAthAnusAra jANavuM. siddhaprAbhUta sUtrAnusAre to vIza pRthakatva samajavA. kevaLa vIza pRthakRtva. zabda tyAM 22 grahaNa karelA che, kemake pRthakRtva zabda bethI nava sudhI game te AMka grahaNa karAya che. - tethI ahiM rovIsamoTo ema kahevAya che te samIcIna jaNAya che. tirlaphaleke utkRSTa 108 sidhdha che. Aja artha kahenAra ahIM eka gAthA che. 347 have samasta graMthArtha upasaMhAra rUpa vaktavyatApane upakSepa karatA satA graMthakAra kahe che:-- ThiibhavaNANogAhaNavakaMtI vaNNiA samAseNaM / itto tivihapamANaM, joNI pajjattI vucchAmi // 348 // TIkArya -sthiti (Ayu), bhavana (rahevAnA sthAna), avagAhanA (zarIrapramANa) ane vyutkrAMti eTale gati-Agati deva ane nArakAdi jIvanI saMkSepe kahI have trividha pramANa, yoni ne paryAmi kahuM chuM. 348 temAM vividha pramANa A pramANe-AtmAMguLa, utsadhAMguLa ane pramANa guLa. temAM je aMguLavaDe je mApIe te kahe che - AyaMguleNa vatthu, ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAI, miNasu pamANAMguleNaM tu // 349 // zabdArtha -AtmAMguLavaDe vastu mApavI, udhAMguLavaDe enA zarIra mApavA ane pramANAMguLavaDe parvata, pRthvI ane vimAnAdi mApavA. TIkArya-AtmAMguLavaDe vastu mApavI. te vastu trividha che. khAta, ukti ane ubhaya. temAM khAta te kuvA, taLAva ane bhUmigRha (bheMyarA) vigere, ukti eTale dhavaLagRhAdi-rahevAnA makAna vigere ane ubhaya eTale bhUmigRha yukta dhavaLagRhAdi mApavA. . utsadhAMgaLavaDe deva vigerenuM zarIra mApavuM pramANa guLavaDe parvata, pRthivI
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] traNa prakAranI aMgulanuM svarUpa. 211 ne vimAnAdika mApavA. temAM parvata te merU vigere, pRthivI gharmA vigere ane vimAne saMdharmAvalaMkAdi. vimAnanuM grahaNa karavAthI upalakSaNavaDe bhavana, narakAvAsAdi paNa samajavA. eTale te paNa pramANAMguLavaDe mApavA. have aMguLanI bhAvanA kahe che arthAt te samajAve che.--je kALe jevaDA purUSe hoya tenI pitAnI je aMgula te AtmAMguLa samajavI. ulledhAMguLanuM pramANu paramANu vigerethI karavuM. te paramANu be prakAranA che. sUkSma ne vyavahArika. temAM anaMtA sUma paramANuvaDe visasA pariNAme saMghAtavizeSane pAme te eka vyavahArika paramANu jANo. tenuM parimANa pUrvAcAryo A pramANe kahe chekhalgAdi ati tIkSaNa zastravaDe je pugaLavizeSane purUSa chedI na zake- arthAt be bhAga karI na zake, tema ja bhedI na zake-arthAt temAM chidra pADI na zake tene parama aNu-ghaTAdinI apekSAe sUkSma ANa, siddhAMtanA jANanAra tarIke prasiddha thayelA te sidhdha kahe che. te aMguLa hastAdinuM pramANa karavAmAM Adi-mULabhUta che." evA ATha paramANuvaDe eka ulaNa laNikA, ATha ulaNa lakSiNakAvaDe eka la laNikA, ATha laNalaNikAe eka rathareNu, ATha rathareNue eka trasareNu, ATha trasareNue eka vALAga, ATha vALAge eka likha, ATha likhe eka yUkA (ju), ATha yUkAe eka yavamadhya, ATha yavamadhye eka uchUyAMguLa, cha aMguLe eka pAda, be pAde eka vitasti(vaMta), be vitastie eka hAtha, cAra hAthe eka dhanuSya, be hajAra dhanuSya eka gAu, cAra gAue eka jana. A arthane kahenArI ahiM traNa gAthAo che temAM je hakIkata che te upara pramANe ja che tethI te ahIM Apela nathI. A gAthAmAM ulaNa laNikA ne laNa laNikA Apela nathI. zrI anugadvArasUtramAM paNa e ja pramANe (gAthA pramANe) kahela che. 349 have pramANuguLa pratipAdana karavA mATe kahe che - ussehaMgulamekaM, havai pamANaMgulaM sahassaguNaM / . ussehaMguladuguNaM, vIrassAyaMgulaM bhaNiyaM // 350 // : zabdArtha -utsadhAMguLathI eka hajAra guNuM pramANAMguLa jANavI ane utsadhAMguLathI bamaNuM vIra paramAtmAnI AtmAMguLa jANavI. 350 TIkArtha - utsadhAMguLa ke jenI anaMtara vyAkhyA karavAmAM AvI che
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara ( [ sAmAnyAdhikAra. te karatA hajAragaNu eka pramANuguLa thAya che. tathA te ja unmedhAMguLathI bamaNuM eka vIra paramAtmA apazcima (chelA) tIrthakaranuM AtmAMguLa gaNadhara vigere pUrvAcAryoe kahyuM che. ahiM koI zaMkA kare che ke-je utsadhAMguLathI hajAragaNuM pramANugaLa kahe che ane pramANuguLa te bharata cakrInuM AtmAMguLa che to bharata cakravatI bhagavaMta zrIvardhamAnasvAmIthI pAMcaze guNA zarIravALA thaze. "Ama kema kaho che ?' ema pUchaze te kahuM chuM ke-bharata cakI pitAnI AtmAMguLavaDe 108 aMguLanA hatA. kahyuM che kezreSTha purUSa potAnI aMguLa 108 aMguLa uMcA hoya che. bhAratanuM AtmAMguLa utsAMguLanI apekSAe hajAraguNa hovAthI tene 108 vaDe guNIe eTale eka lAkhane ATha hajAra (108000) thAya. bhagavAna vardhamAnasvAmI utsadhAMguLanI apekSAe 216 aMguLa hatA, ema kaheluM paNa che. eTale eka lAkha ATha hajAra ne 216 vaDe bhAgatAM 500 labhya thaze. eTale bharatacakrIthI vardhamAnasvAmI pAMcaoNme bhAge thayA. kahyuM che ke-bharatanuM eka aMguLa je. pramANAMguLa pramANu kahyuM che te bharatacakrI vadha mAnasvAmIthI 500 guNa zarIravALA Tharaze emAM saMdeha nathI. tathA je utsadhAMguLathI bamaNuM vIraparamAtmAnuM AtmAMguLa che te bhagavAna vIraprabhu AtmAMguLe 108 aMguLapramANa kema thaze ? ema thavAthI to 84 aMguLapramANa Tharaze. te vAta ja samajAve che. vIraprabhu usedhAMguLe sAta hAthapramANu hatA. eka hAthamAM aMguLa 24 hoya che, tethI sAtavaDe covIzane guNatAM 168 aMguLa Ave. be utsadhAMguLe eka vIraprabhunuM AtmAMguLa che tethI 168ne ardha karavA ( bevaDe bhAMgavA ) eTale 84 Ave. e rIte vIraprabhunuM zarIra 84 aMguLapramANa thAya che to 108 aMguLapramANa kema kahevAya che? vaLI je 108 aMguLapramANa ja AtmAMguLathI heya te " dviguNa utsadhAMguLe viraprabhunuM eka AtmAMguLa jANavuM" ema kahela hovAthI utsadhAMguLavaDe 216 aMguLapramANu thaze. ane je ema thAya te 216 ne covIza vaDe bhAMgavAthI nava Avaze eTale utsadhAMguLe nava hastapramANe temanuM zarIra thaze ane te vAta to sammata nathI, kemake te yakta aMguLathI visaMvAdI thAya che. vaLI e ja vAta anyatra paNa kahela che ke- "e pramANe guNatAM AtmAMguLathI 108 aMguLapramANa vIraprabhunuM zarIra kema thaze? kemake utsadhAMgu temanuM zarIra te 168 aMguLanuM che. 108 AtmAMguLathI bamaNu utsadhAMguLa pramANe guNatAM te 216 ulledhAMguLa Avaze ane bIjI rIte 168 utsadhAMguLapramANa gaNatAM 84 AtmAMguLanI uMcAI Avaze."
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] traNa prakAranI aMguLanuM svarUpa. 13 A pramANenI zaMkAnA uttaramAM kahe che ke ame je pUrve eka hajAra utsedhAMzuLe eka pramANAMguLa kahyuM che te bharatanuM AtmAMzuLa ja che. temAM A kAraNa che. bharata AtmAMzuLe 120 aMguLapramANu hatA. sa tIrthaMkarA, cakravatI ane vAsudevA AtmAMguLe 120 aMguLapramANa hAya che. zrI anuyogadvAra sUtramAM je kahyuM che ke- adhika ( pradhAna ) purUSA 108 aMguLapamANu uMcA hAya che. ' te zeSa bAkInA ( tIrthaMkarAdi vinAnA ) uttama purUSa mATe jANavu. 120 aMguLanA pAMca hAthane savA dhanuSya thAya che. bharata utsedhAMzuLe 500 dhanuSya uMcA hatA. ahiM A pramANe bairAzi karavI. jo savA dhanuSye 500 pAmIe teA eka dhanuSye keTalA pAmIe ? prathama rAzi savA che tene sarakhAi lAvavA mATe 4 hAthavaDe guNIe eTale pAMca Ave, madhya rAzi 500 che. tene paNa cAravaDe guNatAM 2000 Ave, atyarAzi eka che tene cAra vaDe guNatAM cAra Ave. te cAra vaDe be hajArane guNutAM 8000 Ave tene AdyarAzinA pAMcavaDe bhAMgatAM 1600 Ave tene dhanuSya lAvavA mATe cAravaDe bhAMgatAM 400 Ave. e rIte eka dhanuSyavaDe 400 dhanuSya Ave, eka hAthavaDe 400 hAtha Ave, eka aMguLavaDe 400 guLa Ave ane eka ceAjane 400 ceAjana Ave. tethI A pramANe AvyuM ke--eka zreNipramANAMguLe 400 utsedhAMguLa samajavA. te zreNipramANAMguLa aDhI utsedhAMguLapramANu bAhulya ( jADI ) hAya che tethI zreNimAM je pramANAMguLanI 400 nI saMkhyA AvI che tene aDhIvaDe guNatAM eka hajAra utsedhAMguLe eka pramANAMzuLa Ave. A pramANenA pramANAMzuLavarDa pRthivyAdikanuM pramANa lAvavuM ( karavuM ), zuci aMguLe nahI. " tathA je kahyuM ke- khamaNI utsedhAMguLe vadhu mAnasvAmInI eka AtmAMguLa jANavI. ityAdi te paNa ayukta che; kemake vastutattva samajAyuM nathI bhagavAna va mAnasvAmI AdezAMtare AtmAMzuLe 84 aMguLa ane utsedhAMzuLe 168 aMguLapramANa che. zrI anuyAgaDhArasUtranAcUrNikAra kahe che ke-cItte AvasaMto AyaMguleNa culasIi aMgulamuvviddho ussehaMgulao sayamaTThasaTThi havai iti / Ama kahela hAvAthI e utsedhAMzuLe vIraprabhunu eka AtmAMguLa thAya che. jemanA mate bhagavAna vIraprabhu AtmAMguLe 120 aMguLapramANu che temanA mate paNa sama caturasra mAhApratimAhAnA gaMNata pramANe dviguNu utsedhAMzuLe vIraprabhunu eka AtmAMzuLa thAya che. te zI rIte ? tenA uttaramAM kahe che kejo bhagavAna vIraprabhu AtmAMguLe 120 aMguLapramANa che te tene cAvIze bhAMgatA pAMca hAtha thAya. tene samacatusra AhApratibAhArUpa kSetragaNitavaDe guNutAM pacavIza thAya.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. ulledhAMguLe prabhu sAta hAthapramANa che. te sAta hAthane samacaturasa bahApratibahArUpa gaNitavaDe guNatAM anukrame 49 thAya. eka hAtha pAnI ane kezAdinI apekSAe vadhAre pAmIe te umeratAM pacAsa thAya, pacAsanuM ardha karatAM pacIza Ave eTale e rIte bhagavaMta vIraprabhunA eka AtmAMguLathI bamaNuM ulledhAMguLa AvI. je bAhAgaNitanI apekSA na karIe to eka utsadhAMguLe eka utsadhAMguLa ane bIjA utsadhAMguLanA re Ave. te AvI rIte-je 120 AtmAMguLa 168 utsadhAMguLa pAmIe to eka AtmAMguLa zuM pAmIe ? traNa rAzi A pramANe sthApavI. 120-168-1 pachI aMtyanI ekaDAnI rAzivaDe madhyanI 168 rAzine guNatAM teTalA (168) ja Ave. tene prathamanI rAzi 120 vaDe bhAMgatAM eka AtmAMguLa Avyo ne 48 vadhyA. pachI 120 ne 48 baMne rAzine 24 vaDe apavartana karavAthI re AvyA. jemanA mate varaprabhunuM zarIra 108 aMguLapramANa che temane mate lagavaMtanA eka AtmAMguLamAM eka utsadhAMguLane bIjA aMguLanA 3 Ave. ahIM paNa vairAzi upara pramANe ja karavI. iti. 350 have sarve jIvonI nisaMkhyA kahe che-nio eTale utpatti sthAne. te pratyeka jIvarAzimAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA bhedathI aneka prakAranI hoya che. te pramANe vyaktirUpa grahaNa na karavI, kAraNa ke vyaktinA anaMtapaNAthI tenI gaNanA karavI azakya thAya tethI jAtirUpa levI. temAM anaMta paNa eka sarakhA (samAna) varNa, gaMdha, rasa, sparzavALI te eka nijAti kahIe. kahyuM che ke-"samAna varNAdivALI ghaNuM paNa nine eka nipaNe grahaNa karavAthI yoninA bheda lAkhanI saMkhyAmAM AvI zake che. e pramANe jAtibhedavALI yonionI saMkhyA pratijIvarAzie je pramANamAM che te batAvavAmAM Ave che: puDhavidagaagaNimAruya, ikike satta jonnilkaao| vaNapatteyaaNaMte, dasacaudasajoNilakAo // 351 // vigaliMdiesu do do, cauro cauro ya nArayasuresu / tiriesu huMti cauro, caudasalakA u maNuesu // 352 // TIkArtha -pRthivI, udaka, agni ane marUta (vAyu) enA ekeka samUhamAM sAta sAta lAkha yunio che. te A pramANe-sAta pRthivI nikAyamAM
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] kuLakoTInI sakhyA, 15 sAta udaka nikAyamAM, sAta agni nikAyamAM te sAta vAyu nikAyamAM. vanaspati nikAyanA e prakAra che. pratyeka ne ana MtakAya. temAM pratyeka vanaspati nikAyamAM daza lAkha ane ana MtakAyarUpa vanaspati nikAyamAM cAda lAkha, vikaleMdriyamAM eTale e iMdriya, tradriya ne cAridriyamAM pratyeke e be lAkha te A pramANe--e lAkha e iMdriyamAM, e lAkha trIMdriyamAM ne be lAkha cauridriyamAM tathA cAra lAkha yAni nArakamAM, cAra lAkha devamAM ane tiryaM ca paMcendriyamAM cAra lAkha. tathA manuSyamAM cAda lAkha ceAni samajavI. sa` maLIne 84 lAkha jANavI. (ahIM esaMskRta zlAka uparanA bhAvAvALA ja che. ) 351-para have kuLa saMkhyA kahevAnI che. kuLa ceAniprabhava ceAnimAMthI thatA kahevAya che. te A pramANe--eka ceAnimAM aneka kuLa hAya che. jema chANurUpa ceAnimAM kRmikuLa, kITakuLa ane vRzcikakuLa vagere hAya che. ekeka jIvarAzimAM keTalI kuLakATa che te kahe che:-~~ bArasa sattaya tinniya, satta ya kulakoDisayasahassAiM / neyA puDhavidgAgaNivAUNaM caiva parisaMkhA // 353 // kulakoDisayasahassA. sattaTTha ya nava ya aTThavIsaM ca / iMdiyateiMdiyacauriMdiahariyakAyANaM // 354 // addhaterasa vArasa, dasa dasa nava ceva sayasahassAiM / jalayaraparikaca uppayaurabhuasappANa kulasaMkhA // 355 // chavIsA paNavIsA, suraneraiANa sayasahassAiM / bArasa ya sahassAI, kulakoDINaM maNussANaM // 356 // egA koDAkoDI sattANaui bhave sayasahassAiM / pannAsaM ca sahassA, kulakoDINaM muNeyavvA // 357 // TIkA :--pRthivI, udaka, agni ne vAyunA kulAnI sa MkhyA yathAkrama A pramANe jANavI. pRthivI nikAyamAM khAra lAkha, udaka nikAyamAM sAta lAkha, agni nikAyamAM traNa lAkha ane vAyu nikAyamAM sAta lAkha.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bRhatsaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. bIjI gAthAmAM paNa yathAsaMkhya yeAjanA karavI. beiMdriyanI sAta lAkha, trakriyanI ATha lAkha, caturidriyanI nava lAkha ane vanaspatikAyanI aThThAvIza lAkha. trIjI gAthAmAM yathAsa khya pada ceAjanA karavI. jaLacaranI 12aa lAkha, pakSInI 12 lAkha, catuSpadmanI 10 lAkha, uraparisarpanI 10 lAkha ane bhujaparisarpanI 9 lAkha. ceAthI gAthAmAM 26 lAkha devAnI, 25 lAkha nArakAnI ane 12 lAkha manudhyeAnI jANavI. 352 thI 356 16 sa saMkhyAe kulakeATI eka kroDa 97 lAkha ne pacAsa hajAra jANavI. 357. (12-7-3-7-7-8-9-28-125-12-10-10-9-26-25-12=197aa) have ceAninA prastAva cAlatA haiAvAthI saMvRtAdi ceAnibhedo kahe che: egiMdiya neraiyA, saMvuDajoNI havaMti devA ya / vigaliMdiyANa viyaDA, saMvuDaviyaDA ya gapbhammi // 358 // TIkA :~ekedriyA--pRthivI, apU, teja, vAyu, vanaspati, ratnaprabhA vigere sAta nArakImAM utpanna thatA nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSTha ne vaimAnika rUpa devA saMvRta ceAnivALA che. vikaleMdriya--eiMdriya, tradriya, caturiMdriyanI vidyuta ceAni che. gaja pa Mcendriya tirya McA ne manuSyeAnI saMvRttavidyuta ceAti che. 358. tathA- acittA khalu joNI, neraiyANaM taheva devANaM / mIsA ya gabhavasahI, tivihA joNI u sesANaM // 359 // TIkA--acitta--acetana ja ceAni nArakI ane devAnI che. mizra eTale sacittAcitta rUpa cAni garbhamAM vasanArAonI che. te A pramANe--je zukrathI mizra thayelA rUdhiranA puddhaLA cenie AtmasAt karyo hAya te sacitta ane je AtmasAt karelA na heAya te acitta-evI rIte mizra ceni gajonI jANavI. zeSa eTale deva, nAraka ane garbha jatiya ca-manuSya sivAyanA ekedriya, dvIMdriya, trIdriya, caturiMdriya, samUcchima tiya ca-manuSya pace dvicAnI traNe prakAranI eTale sacitta, acitta ne mizra jANavI. te A rIte~~ jIvatI gAya vigerenA zarIramAM paDatA kRmi vigerenI sacitta, acitta kASThamAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 N sAmAnyAdhikAra.] aneka prakAre yoninuM svarUpa. upajatA ghaNA vigerenI acitta ane sacittAcitta evA kASThamAM upajatA ghuNAdinI sacittAcitta (mizra) jANavI. A pramANe anya jIvo mATe paNa bhAvanA karavI. 359 tathA- sIusiNajoNIA, savve devA ya gpbhvkNtii| usiNA ya teukAe, duha narae tiviha sesANaM // 360 // TIkAtha-sarva devo bhavanapatyAdi ane garbhavyutkrAMtivALA tiryaMca ne manuSya zItaSNa nivALA hoya che. temanI bhavasvabhAvathI ja zItoSNu yoni hoya che. teukAyanI uSNu yoni che. nArakImAM be prakAranI ni che. te A pramANe-prathamanI traNa narakamAM nArakI zIta nivALA che, cothI narakamAM keTalAka narakAvAsAmAM zIta ni che ane keTalAkamAM uSNu ni che. pAMcamI pRthivImAM ghaNAmAM uSNa ni che ne thoDAmAM zIta ni che. chellI be pRthvImAM uSNu ni ja che. zItAnivALAne uSNavedanA adhika hoya che ane uSNanivALAne zIta vedanA adhika hoya che eTale vedanAnA kamathI pratikULapaNe nine krama jANavo. anya ema kahe che ke-AdyanI traNa pRthivImAM uSNani che, cothImAM keTalAka uSNuyoni vALA che ane keTalAka zItAnivALA che. chellI traNe pathivImAM zItAni ja che. A hakIkata ati liSTa (bahu pheravALI) hevAthI upekSaNIya che. zeSa nArakI, deva, teukAya ne garbhajatiryaMca manuSyathI anya jInI triprakAra eTale traNa prakAranI--keTalAkanI zIta, keTalAkanI uSNu ane keTalAkanI mizrani che. 360 saMkhAvattA joNI, kummunnaya vaMsapatta joNI a| saMkhAvattAi tahiM, niyamAu viNassae gapbho // 361 / / kummunnayajoNIe, titthayarA duvihacakkavaTTI ya / rAmA vi ya jAyaMte, sesAe sesagajaNo ya // 362 // TIkAtha-manuSyonI ni traNa prakAre che-1 zaMkhAvatta. 2 kUrmonnatA ane 3 vaMzIpatrAkArA. temAM zaMkhAvartAmAM garbha vinAza ja pAme che, niSpatti pAmato ja nathI. kUrmonnatAnimAM tIrthakara ane be prakAranA cakravatIcha 28 tathA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. khaMDanA bhaktA ne traNa khaMDanA bhaktA (vAsudeva) tathA rAma eTale baLadeva utpanna thAya che. zeSa rahelI vaMzIpatrAkArA nimAM zeSa-Itara jano utpanna thAya che. 361-62 (zaMkhAvartA ni strIratnane ja hoya che.) have paryApti keTalI che ane temAMthI ekeMdriyAdine keTalI che? te kahe che - AhArasarIriMdiyapajjattI aannpaannbhaasmnne| cattAri paMca chappia, egidiavigalasannINaM // 363 // zabdArtha - AhAra, zarIra, iMdriya, AzupANa (zvAsozvAsa), bhASA ne mana e cha paryApti che, temAM ekeMdriyane cAra, vigaleMdriyane pAMca ane saMjJI paMcaMdriyane cha paryAptio hoya che. TIkA-paryAmi eTale zakti-sAmavizeSa. te zakti pugI dravyanA upacayathI utpanna thAya che. teno sAra e che ke-utpattidezane prApta thayelA jIve je pugaLo prathama grahaNa karelA tenI tema ja tyArapachInA anya samAe grahaNa karelA pudagaLanI-tenA saMparkathI tadrupa thaI gayelAonI je zaktivizeSa-AhArAdika pugaLone khaLa-rasAdipaNe pariNAvavAnA hetubhUta-jema udarAMtargata pugaLavizeSa paikI AhAranA muddagaLonuM grahaNa karavuM ane tene khaLarasapaNe pariNumAvavuM tenA hetubhUta zaktivizeSa te AhAraparyApti kahevAya che. tevI paryAptio cha che. te A pramANe-AhAraparyApti, zarIraparyAmi, iMdriya paryApti, prANApAnaparyApti, bhASAparyApti ane manaparyApti. temAM je karaNabhUta zaktivaDe karIne khAdhele (grahaNa karela) AhAra khaLarasapaNe pariNAvavAne samartha thAya che te AhAraparyApti 1, rasIbhUta thayelA AhArane je rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi, majajA ane zukra lakSaNa sAta dhAtupaNe pariNAve che te zarIraparyApti 2, dhAtupaNe pariNamelA AhAramAMthI je eka, be, traNa, cAra athavA pAMca iMdriyaprAyogya dra grahaNa karIne eka-be-traNa vigere iDhipaNe pariNumAvIne potapotAnA viSayamAM parijJAnasamartha banAve te iMdriya paryApti 3, je uzvAsaprAgya vargaNAlikane grahaNa karI, udghAsapaNe pariNamAvI, avalaMbIne mUkI de te udghAsaparyApti 4, je bhASAprAgya vargaNAlikane grahaNa karI bhASApaNe pariNumAvI avalaMbIne mUke te bhASAparyApti 5 ane je mane yogya vargaNAdalikane grahaNa karI manapaNe pari gumAvI avalaMbIne mUke te mana:paryAti 6.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra.] paryApti svarUpa. 219 - A paryAsio anukrame eneMdriyane, saMjJI sivAyanA beIdriyAdine ane saMjJIpaMceMdriyane cAra, pAMca ne cha hoya che. te paryApti badhI yathAyogyapaNe utpattinA prathama samaye ja samakALe niSpAdana karavAnuM zarU kare che, pachI anukame niSThAne pAme che (samApta thAya che), te A pramANe prathama AhAraparyApti, pachI zarIraparyAmi, pachI iMdriya paryAsi ItyAdi. AhAraparyAti bhavanA prathama samaye ja zarU karavAmAM Ave che ane te prathama samaye ja samApta thAya che. bAkInI paryAptio badhI aMtarmuhUrta aMtamuhUrte pUrNa thAya che. AhAraparyApti prathama samaye ja niSpanna thAya che ema zA AdhAre kaho cho? tene uttara Ape che ke-bhagavaMta Arya zyAmAcArya zrI prajJApanA sUtranA AhArapadamAM bIjA uddezAmAM A pramANe kahe che ke"aahaarpjjttiie apajjattaeNaM bhaMte ! kiM AhArae aNAhArae ? goMyamA! no sAdA, aAhAra" jhuti. te AhAraparyAptie aparyApta vigrahagatimAM rahe tyAM sudhI ja pAmIe, upapAta kSetramAM Avelo na pAmIe, upapAta kSetramAM AvelAne to prathama samaye ja AhArakapaNuM prApta thAya che tethI eka sAmayikI AhAraparyAptanI niSpatti thAya che, je upapAta kSetrane pAme sate paNa AhAraparyAptie aparyApta raheto hoya to uparanA sUtramAM ema kaheta ke-"fNA AgrTM sitha argy" Iti, save paryAtiono pari. samApti kALa aMtarmuhUrta pramANa che. ahiM yathakta paryAptisvarUpa pratipAdaka eka prakSepa gAthA che temAM vizeSa na hovAthI ame lakhI nathI. teno artha A pramANe che-"AhAra, zarIra, Idriya, ucchavAsa, bhASA ne mananI abhiniSpatti dalikathakI-pudagaLasamUhathI thAya che eTale tenA tenA dalikanuM svasvaviSayamAM pariNamana thavAmAM zaktirUpa je karaNa te paryApti jANavI." ukta paryAptinI saMkhyA vigerenI pratipAdaka traNa prakSepa gAthA che. teno artha A pramANe che-"AhAra, zarIra, iMdriya, ANapaNa, bhASA ne mana. A pramANe anukrame cha paryAyio jinezvare kahI che. temAM prathamanI cAra ekeTriyene hoya che, prathamanI pAMca beIdriya vigere asaMsI jIvone hoya che ane saMsI jIvone chae paryAptio hoya che. e pramANe paryAsio jene na hoya tene te te jAtinA aparyApta jANavA." Iti. 363 - have sakaLa zAstrane upasaMhAra karatA satA kahe che - . esA saMkhevatthA, bhavvANa hiyaTThayAi smyaao| kahiyA bhe saMghayaNI, saMkhittayarI imAvannA // 364 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [saMkSipta saMgrahaNi. TIkArtha-A anaMtarakta svarUpavALI saMgrahaNi saMkSepa arthavALI tamArA bhavyanA hitane arthe AgamamAMthI-prajJApanAdimAMthI uddharIne kahI che. AnAthI anya saMkSiptatara saMghayaNe AgaLa kahuM chuM te A pramANe che. 364. have te saMkSiNatara saMghaNi ja kahe che - - sarIrogAhaNasaMghayaNasaMThANakasAya huMti snnnnaao| lesidiyasamugghAe, sannI vee a pajattI // 365 // diTThI dasaNanANe, joguvaoge tahA kimAhAre / uvavAya ThiI samugghAya, cavaNaM gairAgaI ceva // 366 // zabdArtha -1 zarIra, 2 avagAhanA, 3 saMghayaNa, 4 saMsthAna, 5 kaSAya, 6 saMjJA, 7 lezyA, 8 iMdriya, 9 samudaghAta, 10 saMjJI, 11 veda, 12 paryAmi, 13 daSTi, 14 darzana, 15 jJAna, 16 ga, 17 upayoga, 18 kimAhAra, 19 upapAta, 20 sthiti (Ayu), 21 samudaghAta, 22 avana, 23 gati ne 24 Agati-A pramANe 24 dvAra samajavA. TIkAW--(ahIM prathama gAthAmAM AdyanA arthamAM prathama ne tRtIya gaNa paMcamAtrAnA che te gAthAMtara hovAthI che.) e zarIrAdi covIza saMkhyAvALA dvAre te saMkSiptatara saMgrahaNi jANavI. prathama je zIvizIrNa thAya tene zarIra kahIe. te pAMca prakAre che. audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ne kAmaNa. A zabdonI vyutpatti anyatra aneka vakhata karelI che tyAMthI jANuM levI. kevaLa tenA svAmI, viSaya, prajana, pramANu, avagAhanA, sthiti ne alabatvathI thato bheda je zAstrAMtaramAM kahela che te ziSyajananA anugraha mATe ahiM paNa kahevAmAM Ave che. prathama svAmIkRta bheda A pramANe-tiryaMca ne manuSyane dArika zarIra ane deva tathA nArakIne vaikriya zarIra hoya. manuSya ne tiryaMcamAM kaI vaikriyalabdhivALA hoya tene vaikriya zarIra hoya. AhAraka zarIra cAda pUrvanA jJAnavALAne heya, tejasakArpaNa sarva saMsArI jIvone hoya. viSayakRta bheda A pramANe-vidyAdharone AzrIne naMdIzvara dvIpa sudhI dArika zarIra hoya, jaMghAcArane AzrIne rUcakadvIpamAM AvelA rUcakaparvata sudhI hoya. Urdhva baMnene AzrIne pAMDuka vana
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21. sAmAnyAdhikAra.] saMkSipta saMgrahaNi. paryata hoya. vaikiyane asaMkhya dvIpa samudra sudhI viSaya che. AhArakane mahAvidehakSetra paryata viSaya che. tejasa kAmaNane sarvaloka viSaya che. prajanakRta bheda A pramANe- dArikanuM dhamadharma, sukhaduHkha, kevaLajJAnanI prApti vigere prayojana che. vaikriyanuM mULa-sUkSma, eka-anekatva, magamana-kSitigamana vigere aneka lakSaNavALI vibhUtirUpa prayojana che. AhArakanuM sUkSmArtha saMzayanA viccheda rUpa prayojana che, taijasanuM AhArapAka, zApAnugrahapradAna sAmarthyarUpa projana che. kAzmaNanuM bhavAMtaragamanarUpa prayojana che. have pramANakRta bheda kahe chedArika utkRSTa sAtireka eka hajAra yojana pramANa hoya che, vaikriya lakSa janapramANa hoya che, AhAraka eka hAthapramANa hoya che, tejasakArpaNa utkRSTa cauda rAjaloka pramANa hoya che. sthitikRta bheda A pramANe-dArika jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa pApamanI sthitivALuM che, AhAraka jaghanya ne utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthitivALuM che. vaikriya jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa tetrIza sAgaropamanI sthitivALuM che, tejasa kArpaNa pravAhathI sarva cha mATe anAdi ane bhavya mATe saMparyavasAna tema ja abha mATe aparyavasAna sthitivALuM che. a5bahuvakRta bheda A pramANe-sarvathI thaDA AhAraka zarIra hoya che, te paNa kadAcit hoya ne kadAcit na paNa hoya. tenuM aMtara keTaluM che te kahe che. jaghanya eka samayanuM ne utkRSTa cha mAsanuM aMtara paDe che. jyAre hoya tyAre paNa jaghanya eka, be ane utkRSTa 9000 hoya che. AhAraka zarIra karatAM vaikriya zarIre asaMkhyAtaguNa hoya che. nAraka ne de asaMkhyAta havAthI, tema ja temane avazya vaikiya zarIra ja hovAthI. vekiya karatAM dArika zarIre asaMkhyAtaguNa hoya che. sarva tiryaMca manuSyane te ja zarIra hovAthI ahIM prazna kare che ke-"tiryaMca gatinA che to (nimedane laIne) anaMtA che te temanA zarIre asaMkhya kema thAya ? " tene uttara Ape che ke tiryaMca gatinA jIvo be prakAranA che. pratyekazarIra ne sAdhAraNazarIrI. je pratyeka zarIrI che tene dareka jIvane ekeka zarIra hoya che ane je sAdhAraNazarIrI che tene anaMta chene eka zarIra hoya che. tethI je ke tiryo anaMtA che tathApi temanA zarIre asaMkhyAta ja che, temAM kAMI deSa nathI. dArika karatAM anaMtaguNA tejasakArmANa zarIra hoya che. svasthAne te baMne zarIre sarakhA che. dareka saMsArI jIvone te avazyabhAvI hovAthI. 1 2 have avagAhanA nAmanuM bIjuM dvAra kahe che. te zarIranA pramANa rUpa
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222. zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. hoya che, te nArakAdikanI uparanA dvAramAM kahelI che. 3 saMvanana-vajAtrASabhanArAcAdi cha prakAre che. te pUrve kahela che. 4 saMsthAna-jevA AkAravaDe saMsthita thavAya te saMsthAna. tenA be prakAra che. 1 jIvonuM ne ajInuM. jIvonuM samacaturasAdi cha prakAre che te pUrve kahela che, a ne pAMca prakAre che. parimaMDaLa, vRtta, vyasa, catura ne Ayata. temAM parimaMDaLa te bahAra vRttapaNe avasthita hoya ane aMdara valayanI jema suSira (poluM) hoya, vRtta paNa tevuM ja hoya paraMtu aMdara piluM na hoya. AdarzamaMDaLanI jevuM hoya. vyasa te trikhUNuM, caturasa te cokhaMDuM ane Ayata te lAMbuM. e pAMce ghana ne prataranA bhedathI be prakAre che. ane parimaMDaLa sivAyanA bAkInA cAra eja pradezajanita ( ekI pradezavALA)ne yugma pradezajanita (bekI pradezavALA) ema be prakAranA hoya che. temAM eja pradeza pratara vRtta te paMca pradezI pAMca pradezAvagADha hoya che. te A pramANe hoya che. eka paramANuM maLe ne cAra pradeza anukrame pUrvAdi cAra dizAmAM samajavA. yugmapradeza pratara vRtta bAra pradezI ane bAra pradezAvagADha hoya che. temAM aMtara vinA cAra AkAzapradezamAM cAra paramANu ane tenI pharatA cAre bAjue bebe paramANu. kula bAra paramANu jANavA. ojapradeza ghana vRtta sAta pradezI ane sAta pradezAvagADha jANavuM. te A pramANe-paMcapradezI prataravRttimAM madhyamAM rahelA paramANunI upara ne nIce eka eka paramANu sthApavAthI sAta pradezI thAya che. yugmapradeza ghana vRtta te batrIza pradezI hoya che. te A pramANe. pUrve kahyA pramANe pratara vRtta je bAra pradezI che tenI upara bIjA bAra pradeza mUkI upara ne nIce cAra cAra mUkavA eTale batrIza pradezI thaze. eja pradezI pratara te traNa pradezI ane traNa pradezAvagADha hoya che. te A pramANe tirjI be aNu mUkavA ne pachI prathamanA aNunI nIce eka aNu mUkavo eTale tripradeza thaze. yupradezI prata-vyastra cha pradezI ane cha pradezAvazALa hoya che, te A pramANe-temAM ti aMtara vinA traNa aNa sthApavA, pachI pelA benI nIce eka eka aNu mUke ne pachI pahelAnI nIce eka vadhAre mUke eTale cha pradezI pratara vyasa thaze. ojapradeza ghana stra 35 pradezI 35 pradezAvagADha hoya. te A pramANe-prathama tirtho pAMca paramANu sthApIe pachI tenI nIce nIce tirjI ja anukrame cAra, traNa, be ne eka paramANu mUkIe, eTale kula paMdara pradeza thayA. pachI tenI upara dareka paMktimAMthI eka eka choDIne daza mUkavA, pachI te ja rIte cha mUkavA, pachI te ja rIte traNa mUkavA ne pachI eka mUkavo eTale ekaMdara 35 pradezAtmaka thaze. yugmapradeza ghana vyarsa cAra pradezI thaze. te A pramANe-pUrve kahelA tripradezAtmaka carsa saMbaMdhI eka aNu upara eka aNu sthApe. eTale cAda
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] saMkSipta sa MgrahaNi. 213 pradezI ghana vyasa thaze. ejapradeza pratara caturasa nava pradezI ne nava pradezAvagADha thAya che. temAM titi anaMtara traNa traNa paramANu traNa vAra mUkavA. eTale nava pradezI thaze. yugmapradezI pratar caturasa cAra pradezI ne cAra pradezAvagADha thAya che. temAM titi e e pradezanI be paMkti karavI. eTale catuHpradezI thaze. ejapradeza dhana catusra 27 pradezI 27 pradezAvagADha thAya che. temAM pUrvokta nava pradezA tmaka prataranI upara ne nIce nava nava pradeza sthApIe. eTale ra7 pradezI ja pradeza ghana catusra thaze. yugma pradeza dhana caturasa ATha pradezI ATha pradezAvagADha thAya che te pUrvokta catuHpradezAtmaka prataranI upara bIjA cAra paramANu mUkavAthI thaze. eja pradeza zreNi Ayata tripradezI tripradezAvagADha thAya che. temAM tiSNe AMtarA vinA traNa pradeza mUkavA. yugmapradeza zreNi Ayata e pradezI heAya che. temAM e pradeza titi mUkavA. ejapradeza pratara Ayata paMdara pradezI ne paMdara pradezAvagADha hAya che temAM pAMca pAMca pradezanI traNa paMktio ticchI karavI. yugmapradeza pratarAyata cha pradezI hAya che temAM traNa traNa pradezanI be pa Mkti ticchI karavI. Ajapradeza ghana Ayata 45 pradezI thAya che. temAM pUrvokta pa Mdara pradezI pratara AyatamAM upara ne nIce khIjA paMdara paMdara pradezA mUkavA eTale 45 pradezI thaze. yugmapradeza ghanAyata khAra pradezI thAya che. temAM pUrve kahelA SaT pradezI pratarAyatanI upara teTalA ja paramANu sthApavA eTale khAra pradezI thaze. pratara parimaMDaLa vIza pradezI thAya che te A pramANe--pUrvAdi cAre dizAmAM cAra cAra paramANu sthApavA. ane vidizAmAM ekeka sthApavA eTale vIza pradezI piramaMDaLa thaze. ghanaparima'DaLa cALIza pradezI thaze temAM pUrva kahyA pramANe vIzanI upara khIjA vIza mUkavA. eTale cALIza pradezI thaze. A pramANe ajIvanA saMsthAnanI prarUpaNA karI. emAM kthA karatAM nyUna pradezavaDe te te saMsthAna thaI zakatA nathI. A arthanA saMgraha karanArI zrI. uttarAdhyayana niyuktimAM cAra gAthA che te ahiM TIkAmAM ApI che; paraMtu temAM upara jaNAvyA pramANenA sasthAneAmAM AvatA paramANuenI saMkhyA ja batAvelI hAvAthI te ame ahi lakhI nathI. ( A saMsthAnAnI AkRtio A sAthenA yaMtrasa MgrahamAM ApavAmAM Avaze. ) pa have kaSAya-jemAM prANIe du:khI thAya te kaSAya. athavA kaSa je saMsAra tene Aya je lAbha-prApti tene kaSAya kahIe. te krodha, mAna, mAyA ne leAbha ema cAra prakAre che. te pratyekanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra pratyAkhyAnI ane saMjavalana evA cAra cAra bheda che. tenuM svarUpa A pramANe -jaLa, reNa, pRthvI ne parvatanI rekhA samAna cAra prakArane krodha che, netaranI latA, kASTa, asthi ne paththaranA sthaMbha samAna cAra prakAranuM mAna che, avalekhikA, gomUtra, meMDhAnA siMga ane ghaNavaMzanA mULa samAna cAra prakAranI mAyA che ane haLadara, khaMjana, kardama ne kIramajanA raMga samAna cAra prakArane lebha che. tenI sthiti pakSa, cAra mAsa, varSa ne jAvajajIvanI anukrame che ane te cAre deva, manuSya, tiryaMca ne naraka gatimAM javAnA hetubhUta kahyA che. 6 saMjJA-saMjJAna te saMjJA. tenA cAra prakAra che. AhAra saMjJA, bhaya saMjJA maithuna saMjJA ne parigraha saMgrA. 7 lezyA-jenA vaDe karIne AtmA karmathI lepAya tene vezyA kahIe. kRSNAdi dravyanA samIpapaNAthI thatA AtmAnA zubhAzubharUpa pariNAma vizeSa te lezyA kahIe. kahyuM che ke-urvisAjavyaat pariNAmo'yamAtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH pravartate // 1 // "sphaTikanI jema kRSNAdi dravyanA sAmIpaNAthI AtmAnA je (zubhAzubha) pariNAma thAya te arthamAM leNyA zabda pravarte che." te lezyA cha prakAranI che. 1 kRSNa lezyA, 2 nIlalezyA, 3 kApata lezyA, 4 teje lezyA, 5 padma lezyA, 6 zukala lehyA. enuM svarUpa jaMbUvRkSanA phaLa khAnAra che purUSanA tathA grAmaghAtaka che purUSanA daSTAMtathI jANavuM. ahiM be daSTAMtanI maLIne 11 gAthAo che teno artha A pramANe-eka atyaMta pAkelA jAMbunA phaLathI jenI zAkhAo namI gayelI che e jabUvRkSa cha purUe dIThe, eTale temaNe tenA phaLo khAvAnI IcchA jaNAvI. eka be ke-A vRkSa para phaLa khAvA mATe caDavAthI jIvavAne saMdeha thaI paDe mATe upara na caDatAM tene mULamAMthI chedIne pADI nAkhIe, bIje be ke-AkhA vRkSane chedavAnuM ApaNe zuM kAma che tenI moTI zAkhA chedIe, trIje be ke--prazAkhAo chedIe, ethe belyo ke-phaLavALA gucchA chedIe, pAMcame bolyo ke-phaLo ja pADIe, chaThTho bolyo ke A puSkaLa jAMbu jamIna para paDelA che te ja laIne khAIe." A daSTAMtane upanaya A pramANe che-jeNe AkhA vRkSane chedavAnuM kahyuM tene kRSNalezyAe vartate jANo. bIje meTI zAkhA chedavAnuM kahenAre nIla leNyAvALa jANa, prazAkhA chedavAnuM kahenAre kApata lezyAvALo jANa, gucchA chedavAnuM kahenAra teje lezyAvALo jANa, phaLo trADavAnuM kahenAro padma zyA- vALa jANa ane paDelA phaLa khAvAnuM kahenAra zukala vezyAvALa jANo."
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra. ] sakSipta saMgrahaNi. 25 bIjuM udAharaNa A pramANe jANavu. cha cAra keAi gAmanA ghAta karavA nIkaLyA. temAM eka kahe ke-dvipadma-catuSpada je sAme Ave tene mAravA, bIjAe kahyuM ke manuSyane ja mAravA, trIjo kahe ke-manuSyamAM paNa purUSane ja mAravA, ceAtheA kahe ke-AyudhavALAne mAravA, pAMcamA kahe ke-je sAmA thAyayuddha karavA icche tene mAravA, chaThTho kahe ketame kevaLa dhana grahaNa karA, tamAre mAravAnuM zuM kAma che? AnA upanaya A pramANe samajave--sane mAravAnuM kahenAra kRSNa lezyAvALA, e pramANe badhA utaratA utaratA jANavA. chevaTa dhana ja levAnuM kahenAra zukala lezyAvALA jANavA. AmAM prathamanI traNa lesyA aprazasta che ane uparanI traNa prazasta che. tethI prathamanI traNane pariharI uparanI traNa mATe prayatna karaveza. 8 have iMdriyA-spanAdi pAMca-spana, rasana, ghrANu, cakSu ane zrAtrarUpa jANavI. te iMdriyA pRthivI, kRmi, kIDI, bhramara ane manuSyAdimAM ekeka vadhatI jANavI. e iMdriyAnuM svarUpa dravya-bhAva bhede karIne nadI adhyayananI TIkAthI jANavuM. 9 samudghAta-sAta prakAre che. vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, tejasa, AhAraka ne kevaLI. AnuM svarUpa zrIpannavaNA sUtranI TIkAthI jANavuM. 10 sannI-saMjJA-mana jene hAya te saMjJI. manaparyAptie posA paceMdriya te sa`jJI ane bIjA asajJI pRthivIkAyathI mAMDIne samUcchima paceMdriya sudhInA jIve jANavA. athavA saMjJI traNa prakAranA che. 1 dIrgha kAlikI upadezavaDe, 2 hetuvAda upadezavaDe, ane 3 STivAda upadezavaDe temAM dIrghakAlikI saMjJAvALA tene kahIe ke je 'huM A karUM chuM, meM A kayuM` che, huM A karIza.' ema trikALa viSayaka sajJAvALA hAya; te sa MjJI pa Mcendriya jANavA. te sivAyanAne asaMjJI (mana vinAnA) kahIe. hetuvAdopadezavaDe sajJI te ke je kAraNane laine pravarte-jema kRmi vigere taDAkA vigerethI parAbhava pAmyA satA tenA nivAraNa mATe prayatna kare (chAyAmAM Ave) te apekSAe tene paNa saMjJI kahIe, kevaLa tene ( vikaLeMdriyAne ) dIrghakAlikI saMjJA hotI nathI. A saMbaMdhamAM kahyuM che ke je iSTAniSTa vastu saMbaMdhI vicAra karIne iSTamAM pravate ane aniSTathI nivarte, tene dIrghakAlikI saMjJAvALA jANavA. peAtAnA zarIranI ripAlanAne mATe prAye karIne jenI pravRtti sAMpratakALane AzrIne hAya tene hetuvAde padezikI saMjJAvALA kahIe. dIrghakALane AzrIne temanI pravRtti hAtI nathI. te saMjJA vinAnA nizceSTa jIvA ( ekedriya )ne tenI apekSAe asanI kahIe. STivAdopadeza saMjJAvaDe samakita STi 29
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara6 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanuM bhASAMtara. [ sAmAnyAdhikAra. jIvane ja saMjJI kahIe, bAkInA jIvo hitAhitanI prApti ne parivarjana rUpa saMjJIsAdhya je prayajana te karI zakatA na hovAthI tene asaMsI kahIe. kahyuM che ke-samyagadaSTi jIvone kSApazamika jJAna (samati) hete sate saMjJI kahIe. daSTivAdopadezanI apekSAe mithyAtva sate asaMzI kahIe. 11 veda-traNa prakAre che. strIveda, purUSaveda ane napuMsakaveda. 12 paryApti-cha che te pUrve kahela che. 13 daSTinA traNa prakAra che. samyagadaSTi, mithyASTi ane samyagamithyA(mizra)daSTi. 14 darzana cAra prakAre-cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzana, 15 jJAna pAMca prakAre-matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. 16 ga traNa prakAre-managa, vacanaga ne kAyAga. 17 upaganA be prakAra che-sAkAra ne anAkAra. 18 kimAhAra-eTale jIva AhAraka che ke anAhAraka che ? te hakIkta upara kahI AvyA chIe ke vigrahagatimAM anAhAraka che, sivAya AhAraka che. 19 upapAta-upapatana te upapAta. devanArakAdipaNe upapatti te pUrve kahela che. 20 sthiti AyuSya-deva nAraka vigerenuM pUrve kahela che. 21 samuddaghAta-A acitta mahAtkaMdhanA samudaghAtane kevaLI samudyAta pramANe-tenA kramathI ATha samayano jANavo. 22 zruti te vana-te deve vigerenuM pUrve kahela che. 23 gati te gamana-manuSyAdinuM devAdika gatimAM javuM te. 24 Agati te Agamana-devAdikanuM manuSAdikamAM AvavuM te. A baMne dvAranuM svarUpa pratyakSa rIte upara ja kahI AvyA chIe. A pramANe caturvizati dvAranuM svarUpa saMkSipta kahyuM. Iti. 365-66. A pramANe saMkSipta-saMkSiptatara saMgrahaNi kahIne have AcArya pitAnA anuddhatapaNAne batAvatA satA kahe che. athavA A prakaraNamAM keTaleka artha viziSTa zamaNuparyAyavALAne jANavA lAyaka che te meM gurUkRpAvaDe jANIne sarvanI samIpe raju karyo che, ema karavAmAM pitAne kAMI aparAdha thayela hoya tevI zaMkA karIne kahe che - jaM uddhiyaM suyAo, puvAyariyakayamahava samaIe / khamiyavvaM suyaharehi, taheva suyadevayAe ya // 367 // vyAkhyAH-pUrvAcAryoe je kRtamAMthI uddharita karela hoya temAMthI lIdhuM hoya) athavA mArI matithI meM je kAMI uddharyuM hoya (temAM je kAMI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyAdhikAra.] samApti. 27 para bhUla thaI hoya ) tene kRtadhara tema ja zrutadevatA khama. (mArA aparAdhanI kSamA karaje.) 367. saGgrahaNyAM mardoSADyAkhyAtaM o yadanyathA / zrutajJainaH samastaM tat, zaMtavyaM bAlabodhavat // 1 // A saMgrahaNimAM matinA doSathI meM je kAMI anyathA kahyuM hoya te mAre samasta (aparAdha) vRddho bALakanA bedhanI kSamA Ape tema zrutajJoe kSamA karo (kha .) 1. saMgrahaNervivRtimimAM, kRtvA yadavApi malayagiriNeha / kuzalaM tena labhantAM, zrutvA sarve'pi jinavacanam // 2 // A saMgrahaNi prakaraNanI TIkA racavAvaDe meM malayagirie je puNya upArjana karyuM hoya, te puNyavaDe sarve jana jinavacanazravaNanA lAbhane pAme athavA jinavacana sAMbhaLIne paramapadane pAmo. 2. Iti bRhat saMgrahaNi saTIka samApta. kama ? iti zrI bRhatasaMgrahaNi prakaraNa saTIkanuM yathAmati karelu bhASAMtara samApta.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ che zrI jaina dharma prakAza. pacAsa varSathI eka sarakhI rIte vayanI sAthe kadamAM vadhatuM vadhatuM avicchinna prayANa karI raheluM A mAsika jaina vargamAM prathama pada dharAve che. grAhako 1500 lagabhaga che. kadamAM vadhyA chatAM chelavAjamamAM vadhAro karyo nathI. vArSika lavAjama mAtra rUA. 1-8-0 bahAragAma posTeja sAthe rUA. 1-12-0 jene paMcAMga ne eka buka bheTa tarIke maLe che. grAhaka thAo, lAbha ne jainatvane oLakhe. IcchA thAya te nIcene ziranAme turata ja lakho - zrI jaina dharma prasAraka sabhA , bhAvanagara, jaina dharma saMbaMdhI tamAma prakAranI buko ne prate bhAvanagara, amadAvAda, muMbaI, surata, ratalAma ane punA vigeremAM prasiddha thayelI A sabhAmAM maLI zake che. lIsTa maMgAvo ne buko maMgAvI lAbha .
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ RESSccessocceclossessocces che. zrI bRhatasaMgrahaNine aMge karavAmAM AvelA aneka che. yaMtrono saMgraha. guNIjI lAbhazrIjInI preraNAthI taiyAra karanAra zAstrI jeThAlAla haribhAI. GSsssssssssssssssssssss che.' Mass 9000000000000000000 soccessed sudhArAvadhArA sAthe chapAvI prasiddha karanAra zA. kuMvarajI ANaMdajI. bhA vana ga 2, che vikrama saM. 181 ] :: [ vIra saM. 241 maLavAnuM ThekANuM-zrI jainadharma prasAraka sabhA-bhAvanagara, . muka-zAha gulAbacaMda lalubhAI--zrI mahodaya prInTIMga presa. dANApITha-bhAvanagara. ! Hassoc%9EUR8906000000000661
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana. -- zrI bRhasaMgrahaNi saTIkanA bhASAMtara sAthe chapAvatAM tenI aMdara jarUrI sthaLe keTalAeka yaMtro ApelA che, chatAM gurujI lAbhazrIjInI dhAraNuM jema bane tema vadhAre yaMtro khAsa judA chapAvavAnI thavAthI temanI pAsenI lakhelI pratane AdhAre temaNe keTalAka yaMtra zAstrI jeThAlAla pAse taiyAra karAvyA. te uparathI A yaMtra saMgraha khAsa judo chapAvavAmAM AvyuM che. AmAM ekaMdara 41 yaMtro AvelA che, paraMtu temAM keTalAka yaMtre te ekathI vadhAre pRSThamAM samAyelA che. khAsa karIne jabUdvIpanA be sUryanuM dareka mAMDale aMtara (AyAma ne viSka bha), dareka mAMDalAnI paridhi ane dareka maMDaLa be sUrya maLIne eka ahorAtre (30 muhUrta ) pUrNa karatA hovathI dareka maMDaLe muhUrtagati eka so ne corAzIe maMDaLa mATe batAvanAruM yaMtra A bukanA pRSTha 11 thI 17 sudhImAM mUkela che te prAye anyatra labhya thAya tema nathI. caMdrane mATe paNa e ja pramANe dareka maMDaLano AyAma viSkabha (aMtara), paridhi ne muhUrtagati batAvavAmAM AvI che, paraMtu tene maMDaLa 15 ja hevAthI tene ekalA dazamA pRSThamAM ja samAveza thayela che. prathamanA 27 yaMtra cAre gatinA deve saMbaMdhI che, paraMtu temAM traNa yaMtra (12-13-25) prAsaMgika che. tyArapachInA 8 (28 thI 35) yaMtro nArakI saMbaMdhI che, paraMtu temAM 31mA yaMtre cAra pRSTha rokyA che. tyArapachInA chellA 6 yaMtre judA judA viSayanA che, paraMtu bahu ja upayogI che. 24 daMDake 24 dvAranuM yaMtra, siddhAdhikAra ane traNe lekanA zAzvata caitya ne jinabiMbonI saMkhyAnuM yaMtra samajUtI sAthe Apela che te khAsa dhyAna kheMce tema che. A yaMtranA saMgrahanI buka bRhasaMgrahaNinA bhASAMtara sAthe paNa joDavAnuM dhAryuM che. jo ke AmAMnA keTalAka yaMtro te bukamAM ApelA che paraMtu A saMgraha khAsa taiyAra karavAmAM Avela hovAthI vadhAre upagI che. ene vadhAre upayogI banAvavA mATe meM mArAthI banato prayAsa karyo che, temAM skUlanA rahI gaI hoya te te sUcavavA mATe vidvargane vinaMti karI A TUMka nivedana samApta karuM chuM. saM. 1991 phAguna zudi 1 kuMvarajI ANaMdajI. bhAvanagara. /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaMgenI anukramaNikA. | pRSTha. 0' 0 0 0 = + da = yaMtrAMka viSaya, 1 bhavanapati, vyaMtara ane vANavyaMtara deva tathA devInuM utkRSTa-jaghanya Ayu. 1 2 jatiSI deva-devInuM utkRSTa-jaghanya Ayu. ... . . 1 3 bhavanapatinI 10 nikAyanAM nAma, iMdronAM nAma tathA dakSiNettara bhavananI saMkhyA vigerenuM yaMtra. 4 bhavanapatyAdikanA idronI agramahiSIonI saMkhyAnuM yaMtra ... 5 vyaMtaranI 8 nikAyanA nAma, vyaMtareMdronA nAma, cihna, varNa vigerenuM yaMtra. 6 790 thI 900 sudhInA 110 janamAM tiSI kevI rIte rahelA che tenuM yaMtra. * * * 7 jyotiSInA vimAnanuM pramANa. ... ... 4 8 sadharma-IzAnanI devInuM jaghanya-utkRSTa Ayu. ... 9 vaimAnika devenuM utkRSTa-jaghanya Ayu ... >> 10 svarganA dareka pratare juduM juduM utkRSTa AyuSya jANavAnuM yaMtra. .. 11 manuSya kSetramAM eka tArAthI bIjA tArAnuM vyAghAta ne avyAghAte AMtarUM. 7 12 samudronA jaLa tathA matsyanuM pramANuM. * * 13 dvIpa-samudronAM nAma tathA pramANa. .. * caMdra ne sUryanA mAMDalA saMbaMdhI samajutI. 14 be caMdranuM sarvathI aMdaranA maMDaLathI bahAranA maMDaLa sudhI dareka maMDaLe aMtara keTaluM hoya te, dareka maMDaLanI paridhi ane muhUrtagati jANavAnuM yaMtra. 10 15 sUryanA 184 mAMDalA saMbaMdhI viSkabha, paridhi ane muhUrtagati jANa vAnuM vistRta yaMtra. .. *** . ** 11 16 aDhI kapa ane be samudranA sUrya-caMdrAdikanI saMkhyAnuM yaMtra... 18 17 Urdhvadevaloke vimAnanA mukha-bhUmi vigerenI saMkhyAnuM yaMtra .. (tathA) dareka devaleke zreNigata vimAnanI saMkhyA lAvavA mATe karaNa. 18 18 AvalikA,viSTamAM vRtta, vyasa, caturasa vimAnanI saMkhyAnuM yaMtra. 19 19 devakanA devanA cihna ane sAmAnika, AtmarakSaka devonI saMkhyA vigere. 21 20 cha saMghayaNane AzrayIne gatinuM yaMtra. .. 1 1 8 21
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) 21 dareka devalokanA traNa prakAranI AkRtinA, puSpAvakIrNa ane kula vimA nenI saMkhyA jANavAnuM yaMtra. . .. * 22 22 vaimAnika denA zarIranuM pramANu AyuSyanA sAgaropama upara hovAthI 1 thI 33 sAgaropamanA AyuSyavALA devanA zarIrapramANanuM yaMtra. 23 23 cAre nikAyanA denA upapAtaviratakALa tathA avanavirahakALanuM yaMtra. 23 24 sadharma ane IzAna devalokamAM aparigrahItA devIonA vimAnonI saMkhyA devIonuM AyuSya ane kyA vimAnavAsI devone kaI devIo bhAgya hoya? 24 25 aDhI dvIpamAM eka vakhate tIrthakara, cakravatI, vAsudeva keTalA hoya? 24 26 devanA AyuSyanA pratisAgaropame usa tathA AhAranuM parimANa. 25 27 bhavanapatyAdi dareka denA bhavapratyayika avadhijJAnanuM kSetra. . 28 ratnaprabhA vigerenA nArakenI sthiti (Ayu) saMbaMdhI yaMtra. .. 29 sAte naraka pRthvInA gotra, nAma, pratara, narakAvAsA, pRthvapiMDa, valaya ane adhebhAge rahelA ghane dadhinA pramANa vigerenuM yaMtra. .. 30 dareka pRthvIe dareka pratare dizA vidizAmAM Avela AvalikA praviNa narakAvAsAnI saMkhyAnuM yaMtra.... 31 sAte narakamAM dizA-vidizAmAM traNe AkRtinA dareka pratare keTalA keTalA narakAvAsA che tenI saMkhyA jANavAnuM yaMtra. ... ... 30 3ra sAte naraka pRthvI saMbaMdhI mukha, bhUmi, samAsa vigerenuM yaMtra. . 33 dareka narakane pRthvIpiMDa ane pratare pratara vacce keTaluM aMtara che tenuM yaMtra. 34 sAte narakanA pratare pratare nArakI jIvanA zarIranuM mAna. .. 35 nArakInA jIne avadhijJAnanuM pramANa tathA ladhiprAptinuM yaMtra. 36 covIza daMDakane viSe covIza dvArane vistAra batAvanArUM yaMtra. .. 37 traNe lekanA zAzvata cetyo ane jinabiMbonuM yaMtra. ... * dareka siddhAyatanomAM jinabiMbanI saMkhyA mATe samajutI. * 38 siddhAdhikAra-strIvedAdike eka samaye utkRSTa keTalA siddha te vigere jANavAnuM yaMtra. . . 39 tiryaMcagatinA paTAbhedanuM utkRSTAyu ane utkRSTa avagAhanA. . 4ra 40 kulakaTInI saMkhyA. khyA. * * * 43 41 vimAnanA AyAma, vidhvaMbha, paridhi vigerenuM pramANa mApavA mATe kalpanA karelI devenI cAra prakAranI gatinuM yaMtra. . 41
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaMtrane saMgraha. jaghanyAyu I8 zrI bRhatasaMgrahaNi saTIkanA bhASAMtarane aMge karelo che, 09 bhavanapati, vyaMtara ane vANavyaMtaradeva tathA devInuM utkRSTa-jaghanya Ayu. (1) bhavanapatinikAya | utkRSTAyu | jaghanyAyu | utkRSTAyu dakSiNa eNi camareMdraeka sAgarepamadaza hajAra varSa devI |SA papamadaza hajAra uttara zreNi balIMdra eka sAgarepamadaza hajAra varSI devI | palyopama dakSiNazreNi navanikAyanA palyopama daza hajAra varSa devI nA palyopama uttarazreNi navanikAya dezona be daza hajAra varSa devIdezanuM eka | palyopama | pApama vyaMtara nikAya 8 eka palyopama daza hajAra varSa devI ardha palyopama vANavyaMtara nikAya eka palyopama daza hajAra varSa devI ardha palyopama adhika tiSI deva-devInuM utkRSTa-jaghanya Ayu. (2) tiSka deva utkRSTAyu | jaghanyAyu devI utkRSTAyuM jaghanyAyu caMdra 1 popama ne ! papama deivI ardhapapa papama 1lAkha varSa | pacAsa hajAra varSa sUrya 1papama ne palyopama devI ardha palyopamAM palyopama | 1 hajAra varSe | | pAMcaso varSa | 1 palyopama palyopama devI ardha papamAM 3 palyopama nakSatra ardha pAmI papama devI palpa.sAdhika popama pha palyopama | popamano devI palyopamane palpamane AThamo bhAga AThame bhAga graha tArA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanapatinI 10 nikAyanA nAma, IMdranAM nAma tathA dakSiNottara bhavananI saMkhyA vigerenuM yaMtra. (3) | bhavanapatinI dakSiNedra | utta nikAyanA nAma. nAma | nAma che. yasa. dakSiNanA uttaranA dakSiNamAM uttara bhavana bhavana | bhavana dakSiNedra | uttaredra | banavyANa nikAyanA deha-vAsAo. | sAmA- Atma | Atma saMkhyA saMkhyA saMkhyA cinha | varNa varNa nika dava |nika deva rakSaka | rakSaka 40 lAkha 72 lAkha garUDa kaLaza 1 asurakumAra camaka baladra 34 lAkha 30 lAkha 2 nAgakumAra, dharaNendra bhUtAnaMde | 44 lAkha 3 suvarNakumAra veNudeveMdra | veNudAlIka | 38 lAkha 34 lAkha 4 vighukumAra harikartika | harisaheka 40 lAkha 5 agnikumAra agnizikhuM agnimAna 40 lAkha 36 lAkha 6 dvIpakumAra) pUNeka | viziSTadra | 40 lAkha 36 lAkha 7 udadhikumAra jaLakAMka jaLaprabhedra | 40 lAkha 36 lAkha 8 dizikumAra, amitagatI amitavAhanaMdra 40 lAkha 36 lAkha 9 vAyukumAra | velabeMka | prabhaMjanaMdra 50 lAkha 46 lAkha 1. svanitakughedra | mahadra | 40 lAkha 36 lAkha 64 lAkha cUDAmaNi rakta 64 hajAra 60 hajAra pa6000 240000 84 lAkha 6 hajAra 6 hajAra 24000 24000 hajAra 6 hajAra 24000 2400 76 lAkha | vajI 6 hajAra 6 hajAra 24000 24000 76 lAkha 6 hajAra 6 hajAra 24000 24001 76 lAkha 6 hajAra 6 hajAra 24000 2400 6 hajAra 6 hajAra 24000 2400 76 lAkha hAthI 6 hajAra 6 hajAra 24000 2400 96 lAkha magara nIla rakta 6 hajAra 6 hajAra 24000 24000 76 lAkha sarAvA suvarNa "veta 6 hajAra 6 hajAra 24000 24000 saM ha 76 lAkha azva 409000003690000077200000
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanapatyAdikanA IdrinI agamahiSIonI saMkhyAnuM yaMtra. (4) bhavanapati asurakumAranA camareMdra baloMdrane agnamahiSIo 5-5 bhavanapati nAgakumArAdi navanikAyanA dharaNendra ane bhUtAnaMdra vigere 18 IMdrone | agramahiSIo 6-6 aMtareMdra ne vANavyataraMdra maLI saLanikAyanA 3ra iMdrone amahiSIo 4-4 jyotiSInA sUrya caMdra be IMdrone agramahiSIo 4-4 saidharma ane IzAna be iMdrane agramahiSIo 8-8 vyaMtaranI nidAyanA nAma, vyaMtare dronA nAma, cinha, varNa vigere jANavAnuM yaMtra. (5) vyaMtara nikA- dakSiNedra | uttareMdra ! cinha | varNa | | dakSiNe uttaredra sAma- AtmayanA nAma nAma parSadA | . | kaTaka nAma 2kSaka (3) kALa Lii eTRIC o ka pratirUpa 16000 16 000 16000 o 0 0 0 che o 16000 o 0 1 pizAca 2 bhUta 3 yakSa rAkSasa 5 kinnara 6 kipurUSa 7 mahAraga 8 gaMdharva mahAkALa kadaMbavRkSa sthAna surUpa sulasa vRkSa zyAma | pazupannI pUrNabhadra mANibhadra | vaDa vRkSa zyAma | RSivAdI RSi bhIma mahAbhIma khavAMga | ta | bhUtavAdI Izvara kinnara | kidhurUSa 1 azekavRkSa nIla azokavRkSa nIla | kaMdIta | saMpurUSa mahApurUSa caMpaka vRkSa veta | mahAkaMdIta hAsya atikAya | mahAkAya | nAga vRkSa zyAma hiMDa | veta gItarati | gItayaza | TIMbarU vRkSa zyAma | pataga | pataga sAmAnya 4000 vidhAtA RSipALa 4000 mahezvara 4000 vizALa I ! 4000 hAsyarati 4000 mahAveta 4000 patagapati 00. 16000 o 0 o 16 000 16000 0 0 o o 16000 9
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) 110 cAjanamAM jyAtiSI devA kevI rIte rahelA che tenA yaMtra. ( 6 ) yAjana javu kula ceAjana jyAtiSInAM nAma samabhUtalA thakI tArA thakI sUrya thakI caMdra thakI nakSatra thakI budha thakI zukra thakI gurU thakI magaLa thakI 79 0 10 80 4 4 2 3 3 79 0 870 880 884 sAdharma parigRhItA devI sAdhama aparigrahItA devI izAna parigRhItA devI jadhanyAyu 1 izAna aparigRhItA daivI | jaghanyAyu 1 ,, "" 888 891 894 897 900 A jyotiSI Ave che. jyotiSInA vimAnAnuM pramANa, (7) caMdra 1 sUrya 2 prlR yAjana | phrlR seAjana rr yAjana r yAjana tArA sU caMdra nakSatra budha zukra gurU magaLa zina caiAtiSInA nAma vimAna viSNu bhAyAma vimAna uccatva manuSya kSetra bahAranAnu viSNu bhAyAma | OM yeAjana 4 yAjana 1 gAu manuSya kSetra bahAranAnu uccatva ? yeAjana | OM yeAjana nA gAu na gAu chu gAu vimAnane vahana karanAra devA 16 hajAra 16 hajAra 8 hajAra 4 hajAra 2 hajAra graha 3 | nakSatra 4| tArA pa 2 gAu 1 gAu nA gAu 1 gAu nA gAu na gAu nA gAuna gAu sAdhama -izAnanI devInu jadhanya-utkRSTa Ayu. (8) jaghanyAyu 1 palyeApama utkRSTAyu 7 palyeApama jaghanyAyu 1 palyApama utkRSTAyu 50 palyeApama adhika utkRSTAyu 9 palyeApama adhika utkRSTAyu 55 patyeApama
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimAnika devenuM utkRSTa-jaghanya Ayu. (9) vaimAnika de | utkRSTIyuM | jaghanyAyu 1 sidharma devaloka | be sAgarepama | eka palyopama 2 IzAna , be sAgarepama sAdhika | eka palyopama sAdhika 3 sanakumAra , sAta sAgaropama be sAgaropama 4 mahedra , sAta sAgaropama sAdhika | be sAgarepama sAdhika 5 brahmaloka daza sAgaropamAM sAta sAgaropama 6 lAMtaka coda sAgaropama daza sAgarepama 7 zukra satara sAgaropama cida sAgarepama 8 sahasAra aDhAra sAgaropama satara sAgaropama 9 Anata ogaNuza sAgaropama , aDhAra sAgaropama 10 prANata vIza sAgarepama ogaNIza sAgaropama 11 AraNa >> ekavIza sAgaropama viza sAgarepama 12 ayuta , | bAvIza sAgaropama ekavIza sAgaropama 13 sudarzana caiveyaka 1 trevIza sAgaropamAM bAvIza sAgaropama 14 supratiSa gre 2 1 covIza sAgaropama trevIza sAgaropamAM 15 mane rama gre 3 pacIza sAgaropama covIza sAgaropama 16 sarvatobhadra grega 4 | chavIza sAgarepama pIza sAgaropama 17 suvizALa zre. 5 satAvIza sAgaropama chavIza sAgarepama, 18 somanasa greTa 6 aThayAvIza sAgaropama satAvIza sAgaropama 19 sumanasa gre7 ogaNatrIza sAgaropamAM aThyAvIza sAgarepama 20 priyaMkara ai0 8 trIza sAgarepama ogaNatrIza sAgaropama 21 Aditya gre 9 ekatrIza sAgaropama trIza sAgarepama 22 vijaya anuttara 1 tetrIza sAgaropama ekatrIza sAgaropama 23 jiyaMta , 2 tetrIza sAgaropama ekatrIza sAgarepama 24 jayaMta , 3 tetrIza sAgaropama ekatrIza sAgarepama 25 aparAjita , 4 | tetrIza sAgaropama ekatrIza sAgaropama 26 sarvArthasiddha, 5 | tetrIza sAgaropama tetrIza sAgarepama
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarganA dareka pratire juduM juduM utkRSTa AyuSya jANavAnuM yaMtra. (10) pratara 13 || [ t[2] 3 * sidharma-izAna devalekamAM vi(r)leSa 3 sAgaropama | | | | | | | | | | | | | | zukadevaloka 4 5 6 7 8 9 1011/1213 prata2 4| 1 2 3 4 sAgaropama 0i 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 2 sAgaropama /14151617, terIyA baLe cArIyA traNa bhAga vadhe 2 4 68 10 12 1 3 5 7 911 batraNa bhAga vadhe sanakumAra maheMdramAM vileSa 5 sAgaropamAM | vi(r)leSa 1 sAgaropama || 1 1 1 ra | 3 2ii 1ii - I T I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ! 134 sahastrAra pratara 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11/12 pratara 4 1 2 3 4 sAgaropama 2 3 3|4|4 4 5 17171718) bArIyA pAMca cArIye eka pAMca bhAga vadhe || 1 6 114 9 2 7 eka bhAga vadhe brahmalokamAM vileSa 3 sAga vileSa 1 sAgaropamAM pratara 6 Anata pratara 1 2 3 4 prANata sAgaropama cha88 991ii sAgaropama /1818 18 19 sAgara01911920 chakIyA33bhA.vadhekA: 3 - bhAga vadhe lAMtakamAM vileSa 4 sAgara, vileSa 1 sAgarepama pratara 5 | 1 2 3 4 5 AraNa pratara4 1 2 3 4 acuta sAgaropama 10 11 12 13 14 sAgaropama 202001 sAgara0 21 21 21 22 bhAga vadhe 4 3 2 1 1 3 bhAga vadhu 1 2 3 - bhAga 1 2 3 0 navagreveyaka pratara 9 jaghanya sAgaropama utkRSTa sAgaropama
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) manuSyakSetramAM eka tArAthI bIjA tArAnuM AtarUM. (11) merUparvata pAse merUparvatanI pahomarUthI dUra cAle merUthI dara traNe rAzine tArA tArAnuM LAI10000jana che 1221 ye bIjI dizi | saravALo AMtarUM | |1121 yAjanA 1224ra jana niSadha-nIlavaM] parvata pRthvIthI tenI upara kUTe pahoLA kUTa | kula ra66 tenI pAse tArA uMcA 400 jana uMcA 500 / 250 ejana jana tArAnuM AMtarUM ce8 cheTA ! eka taraphe 0 8 cheTA bIjI tarapha manuSyalakanI bahAra vyAghAta rahita | utkRSTa aMtara jaghanya aMtara| caMdra sUryanuM | caMdra caMdranuM tArA | be gAu | 500 dhanuSa aMtara . |aMtara tArAnuM AMtarUM | - sUryasUryanuM sUrya puSyanakSatra aMtara ceTa | yukta hoya che. 100000T caMdra abhi jita nakSatra | yukta hoya che. 50000 1000006 samudranA jaLa tathA matsyanuM pramANa. (12) samudranuM nAma | | jaLa malyanuM pramANa yojana 1 vArUNIvarasamudra madirA sarakhuM vividha pramANa 2 kSIravAra dUdha sarakhuM vividha pramANa 3 dhRtavara | gAyanA ghI sarakhuM vividha pramANa 4 lavaNasamudra khArUM pAMcaso jana pa kAledadhi varasAdanA pANa sarakhuM sAtasa yojana 6 puSkaravAra varasAdanA pANuM sarakhuM vividha pramANa 7 svayaMbhUramaNa varasAdanA pANI sarakhuM hajAra yojanA 8 zeSa sarve samudra | zeraDInA rasa sarakhuM vividha pramANu
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvipasamudronAM nAma tathA pramANa. (13) dvIpanuM nAma ne pramANu. samudranuM nAma ne pramANa. 1 jaMbudvIpa. 1 lAkha jana. | lavaNasamudra be lAkha jana 2 dhAtakIkhaMDa. 4 lAkha kAledadhi 8 lAkha , 3 puSkaradvIpa. 16 lAkha che puSkavarasamudra 3ra lAkha 4 vArUNIvaradvIpa, 64 lAkha , vArUNIvarasamudra 1 karoDa 28 lAkha 5 kSIravaradvIpa. 2 karoDa 56 lAkha kSIravarasamudra 5 karoDa 12 lAkha 6 dhRtavaradvIpa. 10 karoDa 24 lAkha dhRtavarasamudra 20 karoDa 48 lAkha 7 IkSurasadvIpa. 40 karoDa 6 lAkha | IkSarasasamudra 81 karoDa 92 lAkha 8 naMdIzvaradvIpa 1 abaja 63 karoDa, naMdIzvarasamudra 3 abaja ra7 karoDa * 84 lAkha 68 lAkha 9arUNadvIpa.6 abaja pa5 kaDaka6lAkha arUNasamudra 13 abaja 1 karoDa 72 lAkha 10 arUNavaradvIpa. 26 abaja 21 karoDa | arUNavarasamudra para abaja 42 karoDa 44 lAkha ejana. 88 lAkha 11 arUNapapAtadvIpa. 104 abaja 85 | arUpa pAtasamudra ra09 abaja 71 karoDa 76 lAkha karoDa para lAkha 12 kuMDaladvIpa. uparathI bamaNe kuMDalasamudra dvIpathI bamaNuM 13 zaMkhadvIpa. uparathI bamaNe zaMkha samudra dvIpathI bamaNe 14 rUcakadvIpa. uparathI bamaNo rUcakasamudra dvIpathI bamaNo 15 bhujagadvIpa. uparathI bamaNuM bhujagasamudra dvIpathI bamaNuM 16 kusadvIpa uparathI bamaNe kusasamudra dvIpathI bamaNo 17 cadvIpa uparathI bamaNo kaicasamudra dviIpathI bamaNuM be caMdra ane be sUryane sarvathI aMdaranA mAMDale ane bahAranA mAMDale aMtara keTaluM hoya ? te jANavAnI rIta tathA yaMtra. eka sUrya niSadha parvata upara 180 ejana jaMbudvIpamAM Ave tyAre bIje sUrya nIlavaMta parvata upara 180 ejana jaMbudvIpamAM Ave che. e ja rIte caMdra saMbaMdhI paNa jANavuM. banne bAjunA maLIne 360 yojana jaMbudvIpanA ekalAkha yojananA vikhaMbhamAMthI bAda karIe. tyAre 9640 yojanA aMdaranA mAMDale AtyaMtara AMtarUM jANavuM. te ja pramANe caMdranuM paNa 99640 yAjana aMdaranA mAMDale AtyaMtara AMtarUM jANavuM. te ja pramANe pUrva dizAe lavaNa
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9), samudramAM sarva bAhya maMDaLe 330 ejana jAya che ane pazcima bAjue paNa lavaNasamudramAM te ja pramANe 330 jana jAya che. banne bAjunA maLI 660 cojana thAya te lAkha yojanamAM bheLavavAthI 100660 yeAjana paraspara be sUryanuM temaja be caMdranuM AtyaMtara AMtarUM thAya che. caMdranA 15 mAMDalA che, tene mAMDalAnA pramANabhUta 56 bhAge guNIe tyAre 840 Ave. tene 61vaDe bhAMgatAM bhAgamAM 13 Ave. bAkI ekasaThIyA 47 aMza zeSa rahe. have cArakSetramAMthI eTale 510 jana bhAgamAMthI 13 ejana phera bhAga bAda karIe tyAre 497 jana [ bhAga bAkI vadhe. tene 14 AMtarAvaDe bhAgIe tyAre 35 jana Ape, uparAMta bhAga rahe. tenA aMza karavA mATe 61 vaDe guNatAM 4ra7 thAya. temAM uparano vadhele 1 aMza bheLavavAthI 428 thAya. tene 14 vaDe bhAMgatAM 30 aMza Ave bAkI 8 vadhe. tene 7 vaDe guNatAM pa6 thAya. tene 14 vaDe bhAgIe to bhAgamAM sAtIyA cAra bhAga Ave. ATaluM caMdranA dareka mAMDalAnuM aMtara eka bAjunuM che, tene bamaNuM karatAM yeAjana 70-60 bhAga ane 8 aMza thAya, have 8 aMzamAMthI 7 aMzane 1 bhAga 60 bhAgamAM nAMkhavAthI 61 bhAga thAya te eka jana rUpa hovAthI 71 yejana thAya ane upara sAtI 1 aMza rahe. eka caMdranuM pa6 bhAganuM mAMDalAnuM pramANa bIjA caMdranuM paNa 56 bhAganuM banne meLavatAM 112 bhAga thAya. tene 61 vaDe bhAgatAM 1 yojana ne 51 bhAga vadhe. te 1 jana uparanA 71mAM nAMkhavAthI 7ra ejana ane 2 bhAga tathA aMza. ATalI caMdranA mAMDale mAMDale viSkamAM vRddhi jANavI. sUryane mAMDalA 184 che. eka sUryanA mAMDalAnuM pramANa E bhAganuM che tema ja bIjA sUryanA maMDaLanuM paNa pramANu bhAganuM che. have 184 ne 48 vaDe guNavA te 883ra Ave tene 61 vaDe bhAgatAM 14 jana bhAga vadhe. have cArakSetranA 110 ejana 36 bhAga che temAMthI 144 janane 36 bhAga bAda karIe tyAre 366 jana rahe. tene 183 AMtaravaDe bhAga detAM bhAgamAM 2 yojana Ave. tema ja bIjI dizAnA te ja pramANe 2 pejana Ave. kula 4 jana thAya. have be sUryanuM je 48-48 bhAganuM mAMDaluM che te banne meLavatAM 96 thAya tene 61 vaDe bhAga detAM vajana : bhAga Ave. te uparanA 4janamAM bheLavatAM 5 jana : bhAganI sUryanA mAMDale mAMDale viSkamAM vRddhi karavI. ane te 5 jana ane 35 bhAganI paridhi 17 rojana ane 6 bhAga thAya. eTale dareka mAMDalAnI paridhimAM vadhAro kare. sUrya ane caMdranA maMDaLanI paridhinA yaMtramAM ame je AMka mUkyA che te pahelethI chellA maMDaLa sudhInI AtyaMtara paridhinA samajavA. eTale ke chellA maMDaLanA viSkamAM sUryanI be bAjunA maLIne 96 bhAga ane caMdranA 112 bhAga vadhAravA. te pramANamAM paridhi paNa vadhAravI.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) caMdranA 15 maMDaLa che. tenA dareka mAMDalAnI paridhimAM 230 ejana ane sAtIyA traNa bhAga vadhAravA, ane mAMDale mAMDale viSkabhamAM 72 jana ane ekasaThIyA ekAvana bhAga ane sAtIyo eka aMza eTalI vRddhi karavI. yaMtra (14) muM. caMdranA caMdranA 15 | mAMDalAnuM | mAMDalA a tara | mAMDalAna | bhAga, pra| bhAga mAMDale maMDaLe bhAganI mAna _ 88640 99712 99785 1 21 98858 5084 99931 100 004] 100077 100149 100222 5088 labdha tAtpa la0 0 GM GITa dvAna lomba Cle &aa0 maMDaLe maMDaLe pArAdha saMkhyA muhUrtagati 315089 sAdhika 50730 315319 5076 315549 5080 315780 316 010 316241 91aaaaaa 316471 505mAM 316702 5099 316932 5103 317162 5106 317393 511nA 317623 5114 dareka maMDaLe kAMIka nyUna 3 ejana vadhatA hovAthI chevaTe ardha jana ghaTADI 5125 karavA * Gel<< 6e 6EUR Gele Gelm GW Gelo Glx 6le GE Gele * * 100295 100368 100441 100514 * lA 317854 5118 100586 Cle dvAna lA 318084 318315 5121 0 | sAdhika 51250 100659 45 | 61 upara pramANenA vikaeNbhamAM be bAjunA be caMdra maMDaLanuM pramANa 56- 56 bhAga hevAthI 1 jana | bhAga vadhAratAM kula 100660 jana 96. bhAga thAya che te barAbara che. dareka maMDaLa be caMdra maLIne sAdhika ahorAtre pUrNa kare che. eka maMDaLapUrtine kALa be aherAtra 2 muhUrta ne jeTalo che. dareka maMDaLe muhUrtagatimAM 0 36nI vRddhi thAya, evI rIte 14 vakhata vRddhi karatAM para jananI vRddhi thAya.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) sUryanA maMDaLa 184 che. te dareka mAMDalAnI paridhimAM 17 yAjana ne ekasaThIyA 38 bhAga tathA tarIe eka bhAga vadhAravA. mAMDale mADale pAMca yAjana ane OM vadhAravA. sUnA mAMDalA 184 1 * 3 4 5 7 20 mAMDale 184mAMDalA yeAjana mAMDale mAMDale bhAga AMtar chaMda paridha pra. 21 99640 99645 35 99651 9 22 315089 315106 61 315124 61 315141 61 61 315177 315194 31pa212 311230 315247 315265 315282 315300 315318 315335 315353 315371 997934 46 61 315388 41 99040 20 61 315406 99745 55 61 315423 99051 29 61 99057 3 61 99656 99662 99667 9963 99679 huM 996 84 3 10 99690 10 11 99695 12 13 14 15 16 99723 37 17 9979 11 18 19 99001 99706 . 99012 44 ra ? ? < O ? 4 4 997918 1 1 61 eka yAjana na nanana nana saDIyA cheda bhAga 7 huM 27 >= ja * 4 x 2 " 315159 31 1 17 26 315441 34 315459 12 61 61 na nanananana 61 1 helpe T *K lcld __y_ry 0\y ~y dy cy my o\y ~y mey my o| jI jI 0[y !y jey o|y 61 OM OM OM yaMtra ( 15 ) mu. dareka maMDaLa e sUrya maLIne 60 mutte pUrNa kare tethI paridhinI vRddhine sAThe bhAMgatAM mutta gati kiMcit nyUna18aMzavadhe. parapa1 yA. rR para51 parapara ilh rolkeung paraMpara "" 60 41 paraMpara parapa3 5253 paraMpara tong 5254 parapa4 5254 papapa papapa parapapa parapa3 ol parapapa parapa6 parapa6 parapa6 29 parapacha parapa7 29 para57 23 ,, "" 22 22 22 "" >" * "" 22 "" 47 22 22 *, olong roldeung hotyong olong hongdong
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) 315476 99762 99768 99773 99779 315494 315512 hh rwh hy mh para58 para58 para58 315529 5258 315547 | 5259 99784 99790 99796 315564 5 | 5259 315582 5259 998 01 ml sdh w w pa260 para 60 99807 3156 00 3156 17 315635 315653 99812 para6 0 , mh bhrh h para 61 99818 99823 99829 99835 315670 315688 315705 para 61 , dr yn bhnh 315723 h 6 99840 | 99846 `mh 315741 315758 99851 6 998pa7 315776 wh hh mn 99862. 315794 bh 99868 315811 88874 315829 99879 315847 para63, para 64 , para 64 ,, para64 ,, 5264 , 99885 315864 315882 315899 315917 hlh mlh `lyh w lh mh ke * * 99896. da9901 * de 2 561 99007 315935 99913 61 31595ra 99918 42 | 61 | 315970 | 99918 bh lh hh mh rh 5266 ,, 51 | para66 ka. 29
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) 315988 5267 9924 99929 99935 99940 316 005 316023 316 040 316058 w bh mn rh w lh mh para67 para 67 09946 5268 wh w lh mwh 5268 5268 para69 para 69 para69 5270 316076 99957 316 093 99963 316111 99968 316129 99974 316146 99980 316164 99985 316181 99991 316 199 | 99996 316217 100002 316234 100007 31625 100013 31570 100019 ! 316287 100024 316305 10 0030 316322 100035 316 340 10001 316358 100046 316 375 100052 316393 100058 316411 100063 316428 100069 316446 | 1000 316464 1 80 [ 100080 | 20 | 61 | 316481 | 30 h h h mh bh lh wnh mh bwd w yn mh bh para31 5571 5271 5272 527ra. para7re che, hlh mlh bmh wsh mh rh w mh 573 5273 5273 573 5274 para74 znh w nh m paraja , para75 , 8
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) 5275 % 575 para76 5276 para76 , , 576 5277 pa277 5277 bmwnh w bh mw dh wlh mh hh wlh myh sh dh mh wh w wh mwh th para78 578 5378 5279 100085 31649 100001 316516 100097 316534 100102 3165 para 100108 316569 100113 316587 100119 316605 | 100124 316 622 100130 316640 100136 316657 100141 316675 100147 316 697 || 10015ra 316710 100158 316728 100163 316746 100169 316763 100 175 316781 100180 316798 100186 316816 100191 316834 100197 316851 02 | 100202 316869 103 100008 316887 100214 316904 | 100219 316922 100225 316939 100230 316957 100235 316975 10241 3 59 61 | 311992 para79 para79 5279 5280 5280 wh mh mh wyh m 5280 , 5281 5281 5281 5282 ddh w bh mh h 5282 5282 w 5282 50 61 | 24 mh h w 5283 5283 5283 4
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- 5284 0 bampa 0 0 0 0 0 0 5287 0 0 0 0 5288 (15) 100247 317010 100253 717028 5284, 10258 317045 pa284 100264 317063 5285 10 0268 317081 5285 | 100 275 317088 5285 16] 10 0280 317116 5285 100286 317133 5286 10028ra 317151 5286 100287 317168 5286 100303 317186 21] 100308 | 317204 | 5287 100314 3172 22 5287 , 23] 100320 317238 100325 317257 100331 317274 100336 317282 127 100342 317310 5288 10 0347 317327 5288 | 100353 317345 5288 0] 1903 paTa 317363 100364 317380 132 100370 317388 133 100 375 317415 5291 34] 100381 317433 5281 100386 37451 5281 317468 5281 137 100388 317486 para92 138) 100403 37| 61 ) 317504561 | 3 | parasTara 0 -0 5 528 0 0 0 528 - chaw 10038ra - 60aa
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) | 100409 317521 d | parahara che. phU3 paraha3 msyh h 5283 100425 pa283 5284 , 100431 w @ Smh mh para94 . w lh mw para94 para84 ml 100453, 5285 w wl pa25 , 10 464 5285 para96 , 5286 ,, 5286, 140 100414 316539 100420 317556. 317574 317582 144. 100437 317609 100442 3176 27 100448 317645 317662 100459 717680 717648 100470 317715 100476 61 317733 15re | 100481 | 61 317750 100487 317768 154] 10 0482 317786 317803 156 | 100503 317821 157 100508 | 317838 317856 1005re che 317874 0| 100526 | 317881 1. 100531 | 317808 162 | 100537 317827 163 100542 317844 100544 317862 5100554 | 317880, | 100558 41 61 317887 167) 100565) 15 | 61 | 318015] 18 | 61 mh pyh w lh mh mh wyh mbh bh 5297 5287 100488 para 97 5287 5288 100515 w lh mh 5288 5298 rh hy 5288 5288 mwh swh wh mn pa300 5300 rnh wh m h 500 ,, pa300 , 53-1
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) 100570 5301 318032 318050 318068 318085 5301 , 5302 5302 318103 5302 5303 31812 1 318138 5303 318156 5303 1 68] 100576 70 10 0581 171 10 0587 100pa83 100598 74 | 100604 5 10 06 08 176 | 100615. 10062.0 178] 100 26 100622 1006 37 | 1 100 643 : 100648 100654 | 26 | 61 184 100660 deg | 61 318173 533 318181 5304 318208 5304 318226 5304 318244 318262 5305 318278 | 45 5305 318287 535 ,, , 318715 0 1 1 | 7 | pa305 , 63 syh wh mh snh wh mh bwd w nh mh sh hh mn syh w sh mh mh wh 5305 upara pramANenA vidhvaMbhamAM sUryanA be bAjunA maLIne be maMDaLamAM be AMtarA sahita 46 bhAga vadhAratAM kule 10066 jana ane 96 bhAga Ave che te barAbara che te pramANe paridhimAM vadhAre karI levo. dareka maMDaLanA viSkA bhamAM parU vadhAravAthI tenI paridhimAM kAMIka UNa 18 jana thAya teTale mULa paridhimAM vadhAro thavAthI 60 muhUrta pUrI karavAnI paridhimAM dara muhUrta je gati prathama maMDaLe kahI che temAM dareka maMDaLe kAMIka nyUna dayAjana vadhe. e pramANe 183 maMDaLamAM vRddhi thAya. te viSkabha, paridhi ne muhUrtagati sAthe upara batAvela che. * e pramANe Ave paNa kAMIka nyUna 18 bhAga vadhatA hovAthI ekaMdara ! ochI karavA eTale kharI rIte 53056 muhUrtagati chelle maMDaLe jANavI.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) aDhIdvIpa ane be samudranA sUrya-caMdrAdikanI saMkhyAnuM yatra 16 muM. dvIpa-samudra ja bUDhIpa lavaNasamudra dhAtakIkhaMDa | kAledadhi | puSkarAI caMdra-sUrya | 2-2 4-4 12-12 42-42 72-72=132 nakSatra 28 ne cArane 28 guNA bArane 28 guNA 42 ne 28 guNA kara ne 28 guNa bee guNavAthI| pa6 | karavAthI 112 | karavAthI 336 ] karavAthI 1176 | karavAthI 2016 graha 88ne bee. cArane 88 guNA bArane 88 guNA 42 ne 88 guNA kara ne 88 guNA guNavAthI | 176 karavAthI 35ra | karavAthI 1056 karavAthI 3696 | karavAthI 6336 tArAnI keDA A tArAnA A tArAnA aMka- A tArAnA aMka-A tArAnA aMkakeDI 66975 133950 aMkane guNAkara-ne 12 guNa kara ne 4ra guNA karIne 72 guNa karabeeguNavAthI kiDADI vAthI ra67900 vAthI 80370 0vAthI ra812950vAthI4822200 Urdhva devaleke vimAnonA mukha-bhUmi vigerenI saMkhyAnuM yaMtra 13 muM. dareka devaleke zreNita vimAnanI saMkhyA lAvavA mATe upAya. devaloka prata2 pahele prata chele prata bhUmi samAsa sa| pupAva _guNyAMka AvaliH praviNa 132 400 saudharma IzAne 13 62 50 249 20145225132925 599707pa6000000 sanakumAra-mAhedra12 49 38 197153 3pa0 175 12 2100 1997900000000 brahma devaleke 6 37 2 14912978 139 6 834 39916 6 400000 lAMtaka devaloke 5 31 2125 19234 11 5 285 585 49415 50000 zuka devaleke 396 04. 40000 sahastrAra devaloke | 4 22 89 77 166 pa668 Anata-prANute 63 61134 AraNa-azrute adhe-veyakatrika 111| madhya-zreyakatrika 107 upari-zaiveyakatrike pAMca anuttare -- -- ----------ekaMdara dara 62 pa2 49 5 254 12762 7874 8489149 849723 62 ne coguNa karI eka bheLavatAM 249 thAya ema dareka aMka mATe karavuM. 300 100)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) AvalikA praviSTamAM vRtta, vyasa, caturastranuM yaMtra 18 muM. . sadharma-izAna. pratara | 1 2 3 7 8 9 10 11 12 13 lavi. A.pra.vimAna 62 61 62 59 58 57 56 55 54 53 para 51 pa0 728 trikhuNIyA | 84 84 80 80 80 76 76 76 72 72 72 68 68 988 cAra khuNIyA 84 89 80 vATalA | 81 81 81 77 17 77 73 73 73 6 ka. 5 65 sarva saMkhyA 24924524127727329225221172 1329205012925 dareka dizAnA kula 28 ne cAre guNI madhyanA 13 bheLavatAM ra925 thAya. sanakumAra-mAhedra 72 72 68 pratara A.pra.vimAna 49 48 47 46 45 44 43 39 38 para vikhuNIyA | 68 64 cAra khuNIyA 64 64 64 6 ka. vATalA pa3 49 692 sarva saMkhyA 19193189185181177 173 169165161/15715 2100 dareka dizAnA A pra. kula parara ne cAre guNa 12 bheLavatAM 2100 thAya. 5 brahma devaleka. ( lAMtaka devaka. prakaraNa 1 A. pra. vi. 37 36 33 3rara07 A. pra. vi. 31 30 8) ra7145 trikhuNIyA | para 48 48 44 44284trikhuNIyA | ja 40 40 cAra khuNIyA 48 48 44 44 44276cAra khuNIyA 40 40 40 vATalA | 49 49 45 45 45 4127vATalA | 41 41 37 37 37193 -- ---- -- -- -- - sarva saMkhyA 149 145141137 133 129834 sarva sakhyA125 1211111319pa8pa kula 207ne cAre guNa 6 bheLavatAM 834 thAya. kula 145 ne cAre guNa 5 bheLavatAM 585 4 5 6 phalaprata2
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) 7 zukra devaloka. 8 sahastrAra devaka. 25 25108 prata2 pratara A. pravimAna 26 25 24 | A.pra.vimAna 22 21 trikhuNIyA trikhuNIyA | 32 28 cAra khuNIyA 36 32 cAra khuNIyA 28 28 28 24 108 vATalA | 33 33 33 29120 vATalA | | 29 29 sarva saMkhyA 105101 97 93 396 sarva saMkhyA 89 85 81 7332 9 Anata. 10 prANata. 11 Ara. 12 acuta. prata2 ja kula pratara A.pra. vimAna 18 A.pravimAna 14 13 trikhuNIyA | 24 24 24 ra hara trikhuNIyA | 20 20 16 16 ura cAra khuNIyA 24 24 | | cAra khuNIyA vATalA | 25 21 21 vATalA sarva saMkhyA | 73 69 65 616) sarva saMkhyA nava raiveyaka 9. anuttara | kula. pratara 1 2 3 4 5 6 7 8 9 kula pratara A.pra.vimAna 10 9 8 7 6 5 A.pra.vimAna 1 trikhuNIyA 161212 12 8 8 4 84 tribuNIyA || 4 2688 cAra khuNIyA 121212 8 8 8 je kara cAra khuNIyA 26 04 vATalA 1 6 vATalA | 1 2582 sarva saMkhyA 1 3733292 para 1113 9225 sarva saMkhyA 5 7874 16 16 ] 17 17 13 64 /113 9 S ||
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) devalokanA cihna, sAmAnika, AtmarakSaka devonI saMkhyA vigere. (19) pRthvIpiMDa vimAna jana uccatva sAmAnikI. AdhAra cihnadevo | AtmarakSaka) | 500the. 500 varAha 1 sadharmendra mRga 2 IzAreMdra mahila 3 sanakumAreMdra 4 mAhe phreMdra 5 brahmadra 6 lAMtakeMdra 7 zukeMdra 8 sahastrAreMdra |gaja 9 AnareMdra 10 prANataMdra geMDo 11 ANaMdra vRSabha 1ra acudra aMga | 84000 336000 ghanodadhi 8000 0 320000 | ghanodadhi 2700 72000 | 288000 dhanavAta 2600 70000 280000 ghanavAta 2600 60000 240000 ghanavAta 2500. 50000 200000 dhanodadhi ghanavAta 2500 40000 160000 dhanodadhi ghanavAta 2400 3000 0 120000 dhanodadhi ghanavAta 2400 700 bhujaga || 80000 | AkAza * 100 04 | 40000 | AkAza 2300 800 516 000 2 064000 nathI nathI AkAza navagreveyaka pAMca anuttara vi. | 2200 1000 2100 1100 nathI nathI AkAza kula 3200 saMghayaNane AzrI gatinuM yaMtra 20 muM. saMghayaNa gati | bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa, siMdhamadika cAra devaleka sudhI kIlikA brahmadevaloka-lAMtakadevaloka sudhI jAya [ jAya. ardhanArAca zukadevaloka-sahastrAra devaloka sudhI jAya. nArAca Anata-prANuta devaloka sudhI jAya. RSabhanArAca AraNa-azruta devaloka sudhI jAya. varSabhanArAca| bhavanapatithI yAvat mekSe jAya.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2) dareka devalokanA vimAnonI saMkhyA jANavAnuM yaMtra 21 muM. nAma trikeNa cAkhUNA vATalA traNenA puSpAvakIrNasarva maLIne vimAne vimAna vimAna maLI kula vimAna | vimAna 727 356 874 | 2 00 193 1 sadharma 484 1707 3198293 32 00000 2 IzAna 494 238 | 2798782 2800000 enA maLIne 988 965 | 5997075 6000000 3 sanakumAra 36 522 1198774 1200000 4 maheMdra 170 799126 800000 benA maLIne u12 1997900 2000000 5 brahmaleka 284 274 834 39916 6 400000 6 lAMtaka 585 49415 50000 7 zukadevaka 136 128 3960 400001 8 sahastrAra 108 5668 9 Anata 10 prANata 11 AraNa 12 ayuta 1-2-3 adhayaka 4-5-6 maraiiveyaka | 28 107 7-8-9 uparicaiveyaka, pAMca anuttara vimAna ekaMdara | 2688 2604 | 2582 7874 | 8489149 8497023 yoo * 4 i 204 300 161 deg 111 4 10 che
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) vimAnika denA zarIranuM pramANa AyuSyanA sAgaropama upara hovAthI A sAthe 1 thI 33 sAgaropamanA AyuSyavALAnA * zarIrapramANanuM yaMtra (22) muM. kayA devaleke | trIje-the | pAMcame | cha | sAtame sAgaropama 1 | 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1311 hAtha | 7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 6 | 5 5 5 5 vibhAga | | | | | | | | ja kayA devakeTa mI me me mera e nava raiveyake sAgarepama 18 19 20 | 21 | 22 23 2422728293 0 31 32 | 0 pahele 0 Brapha pAMcame hAtha vibhAga devakanA upapAtavirahayALa tathA avanavirahakALanuM yaMtra (ra3) muM. nAma | jaghanya utkRSTa | nAma jaghanya utkRSTa bhuvanapati | 1 samaya 24 muddatta| 9 Anata 1 samaya saMkhyAtA mAsa vyaMtara 10 prANata jayotiSa 11: AraNa saMkhyAtA varSa 1 sadharma 12 acuta ra IzAna paheluM trika saMkhyAtA so varSa 3 sanakumAra 9 divasa bIjuM trika saMkhyAtA hajAra varSa 20 muddatta trI trika saMkhyAtA:lAkha varSa 4 mAheMdra 12 divasa 10 muhUrta 4 vijayAdika , addhApalyopamano asaMpa brahma 22 divasa khyAtame bhAga 15 muddatta sarvArthasiddha , addhApalyopamano 6 lAMtaka 45 divasa saMkhyAtamo bhAga 80 divasa | sAmAnya rIte cAra prakAranA devone upajavAmAM tathA 8 sahasAra cavavAmAM bAra mudrane utkRSTa virahakALa che. ! 100 divasa
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) saidharma ane izAna devalokamAM aparigrahatA devIonA vimAnanI saMkhyA, devIonuM AyuSya, kyAvimAnavAsI devone kaI devIogya hoya?(24) | devIo | AyuSya | kayA devane bhAgya aparigrahItAnA vimAna cha lAkha 1 palyopama saudharma devane bhAgya-kAyAvaDe aparigrahItAnA vimAna 4 lAkha 1 palyopama adhika izAna devane bhAgya-kAyAvaDe aparigrahItA 10 palyopama sanakumAra devalokavAsIne bhogya-sparzathI 15 pApama mAheMdra devalokane bhogya-sparzathI 20 palyopama brahma devalokane bhogya-rapathI 25 palyopama lAMtaka devakane bhAgya-rUpathI 30 palyopama zukra devakane bhoga-zabdathI 35 palyopamAM sahastrAra devakane bhogya-zabdathI 40 palyopama Anata devakane bhoga-manathI 45 palyopama prANata devalokane bhogya-manathI 50 palyopama AraNa devakane bhegya--manathI 55 palyopama acuta devakane bhogya-manathI 1 kilaviSiyA deva | 3 palyopama pahelA ane bIjA devalokanI nIce che. 2 kilaviSiyA deva 3 sAgaropama sanakumAra devalokanI nIce che 3 kilaviSiyA deva 13 sAgaropama lAMtaka devakanI nIce che aDhIdvIpamAM eka vakhate tIrthakara, cakravartI, vAsudeva keTalA hoya? (25) jaMbaddhI- jaMbaddhI-dhA. badhA khaM, puSkarA- puSkarA- kula jagha- kula uttama purUSa 325 pamAM japamAM uDamAM ja DamAM u0dhamAM ja dhamAM u0 nyathI uMthI tIrthakara cakavatI | 4 | 30 vAsudeva baLadeva cakInAM ratna | pa6 | 112 { 840 7 112 paMcedriya ratnasenApati gRhapati vArSaki purohita strI | azva | hasti eke driya ratna cakra | chatra | daMDa | carma | kha | kAkiNI maNi ei. ratnanuM pra 2 hAtha 2 hAtha 2 hAtha 2 hAtha aMgula 4 aMgula 2 aMgula vAsudevanAM ratna 28 | 210 | 56 | 20 | 6 | 20 | 210 1050 e e c 1 840
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) devanA AyuSyanA pratisAgarepame uzvAsa tathA AhAra parimANa (ra6) devakanA nAma Ayu sAgara usa AhAra | kALamAna 1 saudharma 2 sAgaropama | 2 pakSe | 2 hajAra varSa prANe 1 staka 2 IzAna 2 sAgaropama | 2 pakSe | 2 hajAra varSa 7 oNke 1 lava 3 sanakumAra | | 7 sAgaropama | 7 hajAra varSa 77 lave 1 muhUrta 4 mAheMdra 7 sAgaropamAM 7 pakSe 7 hajAra varSa mu 1 divasa 5 brahmaleka 10 sAgaropama 10 pakSe 10 hajAra divase 1 mAsa 6 lAMtaka 14 sAgaropama 14 pakSe 14 hajAra mAse 1 varSa 7 zuka 17 sAgaropama 17 pakSe 1 hajAra varSa 84 lAkha varSe 1 pUrvAga 8 sahasAra 18 sAgaropama 18 pakSe 18 hajAra varSa 84 lAkha pUrvAge 1 pUrva 9 Anata 19 sAgarepama 19 pakSe 19 hajAra varSa daza hajAra varSanA jadhanya 10 prANata ra0 sAgaropama 20 pakSe ra0 hajAra varSa AyuvALAne eka aherAtrie 21 sAgaropama 21 pakSe 21 hajAra varSa | AhAranI IcchA hoya ane 12 azruta rara sAgaropama 22 pakSe 22 hajAra varSa | | sAta stoke eka zvAsa1 sudarzana greve ra3 sAgarepama 23 pakSe 23 hajAra varSa | sa hoya. 2 supratibuddha 24 sAgaropama 24 pakSe 24 hajAra varSa eka sAgarepamathI kAMIka 3 manorama 25 sAgarepama 25 pakSe 25 hajAra varSa ochuM Ayu hoya tene divasa 4 sarvatobhadra ra6 sAgaropama 26 pakSe ra hajAra varSa | pRthakave AhAranI IcchA hoya ane muhUrta thakave zvAsa5 suvizAla 27 sAgaropama 27 pakSe 27 hajAra varSa sa hoya. 6 sumanasa ra8 sAgaropama 28 pakSe 28 hajAra varSa eka sAgaropamanA Ayu7 simanasa rahe sAgarepama ra9 pakSe 29 hajAra varSa vALAne eka hajAra varSe A| 8 prItikara 30 sAgaropama 30 pakSe 30 hajAra varSa hAranI IcchA hoya ane eka 9 Aditya 31 sAgaropama 31 pakSe 31 hajAra varSa | pakSe zvAsocchAsa heya. 1 vijaya 3 sAgaropama 33 pakSe 33 hajAra varSa 2 vaijayaMta 33 sAgaropama 33 pakSe 33 hajAra varSa 3 jayaMta 33 sAgaropama 33 pakSe 33 hajAra varSa 4 aparAjita 33 sAgaropama 33 pakSe 33 hajAra varSa 5 sarvArthasiddha 3 sAgaropama 33 pakSe 33 hajAra varSa
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) bhavanapatyAdi dareka denA bhavapratyayika avadhijJAnanuM kSetra. yaMtra ra7 muM. Urdhva utkRSTa | adhe utkRSTa | tioM utkRSTa | jaya nAma avadhi viSaya | avadhi viSaya | avadhi viSaya | viSaya bhavanapati sidharma trIjI nArakI | saMkhyAta, asaM- | 25 co. asuranikAya khyAta jana navanikAya sAdharma trIjI nArakI saMkhyAtA yojana { 25 . dvIpasamudra vyaMtara 25 pejana | 25 pejana saMkhyAta jana jyotiSa saMkhyAtA jana | saMkhyAtA jana saMkhyAtA jana 1 sadharma svavimAnanI dhvajA pahelI nArakInA | asaMkhyAtA dvIpa taLIyA sudhI 2 IzAna sudhI samudra v. che 9 Anata 10 prANata 3 sanakumAra bIjI nArakInA | bIjA devaloka | 4 mAhedra taLIyA sudhI karatAM vizeSa 5 brahmaleka trIjI nArakInA trIjA cothA karatAM 250 6 lAMtaka taLIyA sudhI | vizeSa asaMtu 7 zuka cothI nArakInA pAMcamAne chaThThA karatAM 25 co. 8 sahasAra taLIyA sudhI | vizeSa asaMtu pAMcamI nArakInA sAtamA ne AThamA 25 ) taLIyA sudhI karatAM vizeSa asaMtu t1 AraNuM navamAnedazamA karatAM 250 sara ayuta vizeSa asaMtu 1 trika chaThThI nArakInA agyAramA ne bAramAM 2 trika taLIyA sudhI karatAM vizeSa asaM. sAtamI nArakInA pahelA bIjA trika taLIyA sudhI karatAM vadhAre pAMca anuttara | kAMIka nyUna leka- | alake lokanA- | svayaMbhUramaNasamudra vimAna | nAlikA sudhI likAnA prAMta sudhI sudhI 3 trika
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) ratnaprabhA vigerenA nArakonI sthiti saMbaMdhI yaMtra. (28) muM. prasta 5 6 7 8 9 10 11 12 13 jaghanya 10000 90 hajAra 90 lAkha kroDa pUrva 1 | >> ja utkRSTa 0i000 90 lAkha koDa pUrva sAga-1 | |R 1. sAgaropamAM bIjI zarkarAmabhAnA pratyeka prastaTe jaghanya utkRSTa sthiti. prastaTa | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | jaghanya 1 sA. 1 1 1 1 1 2 2 2 2 utkRSTa 11 1f 16 2 2 2 2 2 3 sA. trIjI vAlukAprabhAnA pratyeka prastaTe jaghanya utkRSTa sthiti. prastaTa | 1 | 2 | 3 jaghanya | sA. 3ThuM | 3 | ja ka kA sA. cothI paMkaprabhAmAM pratyeka prastaTe jaghanya utkRSTa sthiti. cha pg. prastaTa | 1 | 2 | 3 jaghanya sA. 73 urpha| 83 83 | 9 | DuM 8 | 93 1sA. pAMcamI, chaThTha, sAtamI pRthvInA pratyeka prastaTe sthiti, pAMcamI pRthvInuM yaMtra | chaThThI pRthvInuM yaMtra 1sAtamI| prastaTa jaghanya 1 sA. 112 12 utkRSTa | 11 12 14 15 17 sA. 18 | 2022 sA. 15 17sA. 18/ 20 22 sA.33 sA.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAte naraka pRthvInA getra, nAma, pratara, narakAvAsA, pRthvIpiMDa valaya ane adhabhAge rahelA ghodadhi vigerenuM yaMtra ra9 muM. nArakI gotrI pRthvInA pratara) narakA- | pRthvI ne dadhi ghanavAta itanavati nA nAma | nAma | | vAsA | piMDa | valaya | valaya | valaya | pRthvI nIce ghanAdadhi | di 1 ghanavAta |tanavAta| AkAza) 1 ratna prabhAghamA | 13 30 lAkha 180000 6 yajana 4 0 1 1 12 jana 20 hajAra asaMkhya asaMkhya asaMkhya yojana | jana | jana jana ra zarkarA, vaMzA | 11 25 lAkha 132000.0gA. 4 co. 1 0 12aa yojana huM bhAga 7 gAu 3 bhAga | 3 vAlukA, zelA | 8 15 lAkha 128000 dayo.gA. 5 0 1 0 13.1 gA. 3 bhAga - 3 gAu| 3 bhAga | paMka | aMjanA 7 10 lAkha 120000 yojana pAye vA ya 14 jana (28) lAjana| .. 5 dhUma | riTTA | 5 | 3 lAkha 1180001.1gA. pA ca0 1 0 14 co. 2 gA. 3 bhAga | gAu | huM bhAga 6 tama | maghA | 3 1 lAkhamAM 116000 cho . pAyo 1 0 15.1gA. | 5 ochA | 3 bhAga | | ke gAu 3 bhAga tamatama, mAghavatI 1 5 1080008 jana 6 yo| 2 0 16 yojanA pachI pharato alaka che. 84 lAkha ghanodadhimAM janano trIjo bhAga, ghanavAtamAM eka gAu ane tanavAtamAM eka gAuno trIjo bhAga dareka pRthvIe vadhAre.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 29 ) dareka pRthvIe dareka pratare dizavidizAmAM Avela AvalakAviSTa narakAvAsAnI saMkhyAnuM yaMtra 30 muM. pahelI ratnaprabhAnA pratara 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 dizAmAM | 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37| vidizAmAM 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36) baMne meLavI cAra guNa karI eka iMdraka bhaLe 3893813733 6 5357349341333325317309601293 kula AvalikA praviSTa 4433, bAkI 295567 puSpAvakIrNa kula 30 lAkha. bIjI zarkarA prabhA pRthvI, ratnaprabhAnA pratarapha 2 . dizAmAM | | 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 vidizAmAM 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 baMne meLavI cAra guNa karI eka IMdraka meLavavuM 285277269261-253245237229231213205 kula AvalikA praviSTa 2695, bAkInA 2997305 puSpAvakIrNa kula 25 lAkha. trIjI vAlukAprabhA. | cethI pakabhA. | pratara dizAmAM | 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 1312/11/1 vidizAmAM | 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 121111 baMne meLavI 4gu ! karI 1 iMdraka bhaLe197199181173 16515714914113325171091178577 kula AvalikA praviSTa 1485 bAkInA puSpAvakIrNa 1498515 ! AvalikA praviSTa u07 zeSa kula 15 lAkha. ( 99293 puSpA. kula 10lAkha. pAMcamI dhamaprabhA. chaThThItamaH sAtamI. ja pratara. dizAmAM vidizAmAM baMne meLavI cAra guNa karI eka iMdraka meLavo | 961pa34pa3/9 AvalikA praviSTa 265 bAkI ra99735 puSpAvakIrNa kula 3 lAkha. A. pra. 63| A. pra. 5 8 chaThThI mAM pu. 90932
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka nArakInA dizA-viziAnA narakAvAsAne traNa traNa bhAga karI pratare pratare gALa, trikhuNIyA ane cAra khuNIyA karI pachI darekane cAra guNA karIne gALamAM eka IMdraka narakAvAsA nAMkhavA tenI vigatanuM yaMtra (31) muM. pahelI nArakI. 1 pratara 2 pratara 3 pratara 9 pratara 47-4 ge. tri. ca. 4 pratara 46-45 ge. tri. ca. 5 pratara 15-16-15 15-11-15 6 pratara 49-48 48-47 45-44 43-42 44-43 geA. tri. ca. geA. tri. ca. ge. tri. ca. ge. tri. ca. ge. trica. 16-16-16 16-17-16 15-16-16 15-15-15 14-11-15 14-15-14 15-16-16 15-16-15 14-15-15 16 16-16 14-11-14 14-14-14 32-33-32 31-32-32 30-32-31 30-31-30 29-30-30 25-30-29 28-29-28 129-1320128 |125-128-128 121-128-124 121-124-120 | 117-120-120 | 113-120-116 | 113-116-112 8 pratara 10 pratara 11 pratara 12 pratara 13 pratara 7 pratara pahelI nArakIe 13 pratara gALa. trikALu caukANu 12-13-12 1453-1108-1472 42-41 41-40 40-39 39-38 38-37 37-36 geA. tri. ca. geA. tri. ca. geA. tri. ca. ge. tri. ca. geA. tri. ca. | geA. tri. ca. 14-14-14 13-14-14 13-14-13 13-13-13 12-13-13 13-14-14 13-14-13 13-13-13 12-13-13 12-13-12 12-12-12 27-28-28 26-28-27 26-27-2} 25-26-26 24-26-25 24-25-24 traNe paMktinAmaLIne 4433 109-112-112 105-112-108 105-108-104 101-104-104 97-104-100 97-100-96 puSpAvakI 2995567 ( 30 )
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI nArakI | 1 pratara | 2 pratara 3 pratara | 4 pratara | 5 pratara | 6 pratara | 7 pratara dizA vidizAnA 36-35 | 35-34 ] 34-33 | 33-7ra 32-31 | 31-30 | 30-29 narakAvAsAnA ge. tri. ca. ge. tri. ca. ge. tri. ca. ge. tri. ca. ge. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. traNa bhAga karavAthI 12-12-12 | 11-12-12 | 11-12-11 11-11-11 | 10-11-11] 10-11-10 3 10-10-10 ge. tri. ca. 11-12-12 11-12-11 [ 11-11-11 | 10-11-11 10-11-11 | 10-11-10 10-10-10 | 9-10-10 baneno saravALo 23-24-24 | 22-24-27 | 22-23-22 | 21-22-22 | 20-22-21 | 20-21-20 | 19-20-20 cAre guNa goLamAM iMdraka bheLavavAthI 93-96-96 | 29-36-92 | 89-92-88 | 85-88-88 | 81-88-84 81-84-80 77-80-80 bIjI nArakI pratara 8 pratara | 9 pratara 10 pratara | 11 pratara dizA vidizAnA 28-28 | 28-27 | 27-26 | 26-25 bIjI nArakIe 11 prataranA thaIne narakAvAsAnA ge. tri. 2. ge. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. ge. tri. ca. traNa bhAga karavAthI 875 924 * 096 go. tri. ca. 9-10-8 | 9-8-9 8-9- 9 | 8-9-8 banene saravALo | 18-20-19 | 18-19-18 | 17-18-18 | 16-18-17 paMktibaMdha traNene saravALo 265 cAre guNa goLamAM iMdraka bheLavavAthI 73-80-76 | 73-76-7ra | 69-72-7ra | 65-72-68 | puSpAvakIrNa-2497305 kula 25 lAkha. (31 ) 90-90 -- | -hh |-90-
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nArakI, pratara 1 | pratara 2 pratara 3 | pratara 4 { pratara 5 | pratara 6 | pratara 7 | pratara 8 | pratara 9 | saravALo 25-24 | 24-23 ' | 23-2 | 22-21 | 21-10 | 20-19 | 19-18 | 18-17 17-16 | goLa 477 ga. tri. ca. go. tri.ca. ge. tri.ca. ge. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. trikhuNIyA 516 8-9-8 8-8-8 | -8-8 | 7-8-7 | 7-3-7 | 6-7-7 { 6-7-6 ! 6-6-6 | pa-6-6 cArakhuNA 492 8-8-8 | 78-8 | -8-7 | 7-7-7 6-7-7 | 6-7-6 | 6-6-6 | pa-6-6 | pa-6-5 kulapaktibaMdha1485 16-17-16 15-16-1614-16-1514-15-1413-14-1412-14-1312-13-1211-12-1210-12-11puSpAvakIrNa 65-68-64 61-64-6457-64-6057-60-653-56-56 49-56-para49-para-4845-48-4841-48-44 kula 15 lAkha cethI nArakI | pratara 1 pratara 2 | pratara 3 pratara 4 | pratApa pratara 6 | pratara 7 saravALo dizA vidizAnA narakA- | 16-15 | 15-14 | 14-13 | 13-12 | 12-11 11-10 | 10-9 | goLa 223 vAsAnA traNa bhAga kara- go. tri. ca. ge. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca. go. tri. ca.go. tri. ca. trikhuNIyA upara vAthI ge. tri. ca. | 5-6-5 | 5-5-5 -5-5 | 4-5-4 4-4-4 | 3-4-4 | 3-4-3 | cArakhuNIyA 232 bannene saravALo ! 5-5-5 4-5-5 | 4-5-4 } 4-4-4 3-4-4 { 3-4-3 3-3-3 kula paMktibaMdha 707) cAre guNI gALamAM IMdraka 10-11-10 9-10-10 8-10-9 | 8-9-8 | -8-8 | 6-8-7 6-7-1 | puSpAvakIrNa bheLavavAthI 999293 41-44-437-40-433-40-36 33-36-3229-72-32 25-02-2425-28-ra4 Ta * * kula 10 lAkha. ! ( 32 ') I
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 33 ) pAcamI nArakInA dizA-vidizAnA traNa prakAranA narakAvAsA. 1 pratara | 2 pratara 3 pratara | 4 pratara | 5 pratara | saravALo 9-8 |. 8-7 | -6 | 6-5 . 5-4 | goLa 77 ge. tri. ca. ge. tri. ca. ge. tri. ca. ga. tri. ca. ge. tri. ca. tri. 100 3-3-3 | 2-3-3 | 2-3-ra | 2-2-2 | 1-2-2 | ca. 88 2-3-3 | 2-3-2 | 2-2-2 | 1-ra-ra 1-ra-1 | paMktibaMdha kula 265 5-6-6 ! 4-6-5 | 4-5-4 3-4-4 2-4-3 | puSpAvakIrNa 299735 ra1-24-2410-24-2017-2016 13-16-16 9-16-12 kula traNa lAkha chaThThI nArakI | 1 pratara | 2 pratara | 3 pratara | saravALo | sAtamI nArakI dizAvidizAnA | ka-3 | 3-ra | 2-1 | goLa 15 | pratara 1 narakAvAsAnA oi. tri. ca.go. tri. ca. go. tri. ca. tri. 28 | paMktibaMdha 4 traNa bhAga karavAthI 1-2-1 | 1-1-1 | 0-1-1 | 2. 20 | iMdraka 1 ge. tri. ca. | 1-1-1 | 0-1-1 | 0-1-0 | paMktibaMdha 63 samagra 5 baMnene saravALe 2-3-2 / 1-ra-ra 0-2-1 narakAvAsA cAraguNI geLamAM 9-12-8 | 5-8-8 1-8-4 puSpAvakIrNa iMdraka bheLavavAthI 90932 kula 90995 sAte narakanA narakAvAsAnI kula saMkhyA. nArakI |La tri. ca. paMktibaMdha puSpAvakIrNa bane maLIne kula pahelI 145315081402 4433 2995567 3000000 bIjI 924 896 2695 2497305 2500000 trIjI 1485 1498515 1500 000 cothI oo 99293 1000000 pAMcamI 265 299735 300000 99985 chaThThI sAtamI kula 1213332320 9653 8390347 8400000
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) sAte naraka pRthvI saMbaMdhI mukha bhUmi samAsa vigerenuM yaMtra. (3ra) muM mukha bhUmi samAsa ardha pratara paMktibaddha puSpAvakIrNa ekaMdara ratnaprabhAnA zarkaraprabhAnA vAlukAprabhAnI paMkaprabhAnA dhrumaprabhAnA tama:prabhAnA || ra9 tamastamaprabhAnA sAte narakanA | 389 4433 2695 1485 707 265 2995567, 30 lAkha 2497305 25 lAkha 1498515 15 lAkha 999293 10 lAkha 299735 3 lAkha 99932 99995 5 394, 197 48 | 9653 | 8390347| 84 lAkha dareka narakano pRthvIpiMDa ane pratare pratare keTaluM aMtara che tenuM yaMtra 33 muM. ratnaprabhA zarkarA- vAlukA.. tema:tama: narakAvAsA " prabhA | prabhA - paMkaprabhA dhUmaprabhAtama prabhA prabhA pRthvImAna 180000 13ra000 128000 120000 118000116000 108000 be hajAra UNA 178 000130 0 0012 6000 118000 116000 114000 106000 dareka rakAvAsAnI 39000 33000 27000 ra1000 15000 9000 3000 3000.uMcAInA bAda karavA bAda karavA bAda karavA bAda karavA bAda karavA bAda karavA bAda karavA. pratara UbhumAna 139000 97000 99000 97000 101000105000 103000 pratara saMkhyAmAM | bAre | dase | ATha | cha | cAre | beo | 1 pratara eka UNuM karIne bhAga devo bhAga deva bhAga devabhAga devabhAga devabhAga devA upara nIce bhAga detAM pratare pratare aMtara 11583 9700 12375 16 16 6 255 para500 515000 Ave te jana | bhAga jana | yojana bhAga | jana | jana | yojana pratara | 13 11 | 9 | 7 | 5 | 3 | 1 kula 49
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 35 ) nArakInA pratare pratare nArakI jInA zarIranuM mAna yaMtra 34 muM. 1 ratnaprabhAnA dehamAnanuM yaMtra | zarkarAmabhAnA dehamAnanuM yaMtra 3 4 5 6 |1|11|12 1312 3 4 ) 311i1 pratara dhanuSa 0 1 1 2 3 3 4 4 5 6 6 7 8 9 10 10 11 12 13 141415 hAtha 3 1 3 2 0 2 1 3 | 1 0 2 0 33 2 1 0 3 2 2 1 2 3 aMguLa 8517110 18 11ra1 jA 321 12 1821 1 3 6 12 - vAlukAprabhAnA dehamAnanuM yaMtra | 4 paMkaprabhAnA dehamAnanuM yaMtra pratara | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 pratara dhanuSa 1517191 2325 272931) dhanuSa 31 36 41 46 para 5762 hAtha | 2 2 2 1 1 1 | 1 1 | hAtha aMgula 12chA karAvavA jA ne aMguLa || deg 20 16 12 8| 4 dhUmaprabhAnA dehamAnanuM yaMtra tama:prabhAnA dehamAnanuM yaMtra tamastama.prabhAnuM yaMtra - 0 o 0. pratara | 1 | 2 | 3 | 4 5] pratara | 1 | 2 3 | pratara dhanuSa 62 78 93 109 125 | dhanuSa 125 187250 | dhanuSa 500 hAtha 2 0 | 3 | 1 | | hAtha | 0 | 2 0 hAtha aMgula 0 12| | 12. | aMgula | | | aMgula nArakInA jIne avadhijJAnanuM pramANa tathA labdhiprAptinuM yaMtra 35 muM. naraka pRthvI |ratnaprabhA kerA- vAlukA-pa, tama:- | tamaetama:prabhA | prabhA | zarkarA- | volukA- paMkaprabhA dhamaprabhA prabhA | prabho. oll jaghanya gAu| 3 | 3 | rA | 2 | 1 | 1 | utkRSTa gAu | 4 | 3 | 3 | rA | 2 | navA nirakamAMthI nI- aricakrI. arihaMta arihaMta. kevaLI. | yati. dezavirati samakita ], kaLI manuSya hari. baLa. hari. bI. kevaLI. yati. dezadezavirati samakita ane tiryaMcamAM kevalI yati kevaLI.yati. yati. deza kaI labdhi pAme deza. sama. deza. sama. vi. sama. vi. sama. samakita | sAtamIthI nIkaLela chava tiryaMcamAM ja jAya che ema jANavuM.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIza daMDakane viSe covIza dvArane vistAra. yaMga 36 muM. 24 daMDaka 1 | 1000 na | yojana 3 gAu cha hAtha 7 hAtha 7 hAtha | o ] cheva; zarIra 53 avagAhanA pa00 | 7 | aMgula aMgulI aMgulI aMgula 1000 12 utkRSTa | dhanuSa hAtha | asaM0 | asaM. asaM aaN asaM0 | jana seva saMghayaNa 6] saMjJA 10 04-104-10 | 4-104-10 | 4-10 | 4-10 [44-10-16) saMsthAna 6 heka sama | masura parapoTo 10 | 4-10 | 4-104-10 4-1 10 4-10 | 4-10 (36) 1 | 1 | 1 Ila kaSAya 4 lezyA 6] 3 iMdriya 5 | 5 | 5 samudaghAta chuM daSTikama | mizra. mi| 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | darzana 4| 3 || jJAna 5 | 3 | 3 |
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAna 3| 3 | 3 | 2 | 2 | 2 yoga 15] 11 | 11 | 3 upaga 2 8 | 9 | 3 2 2 2 2 2 3 | 3 | | 5 | 3 | 4 | 4 | 4 | 13 [ 15 | 11 | 11 11 upAdhi prakhyAta saM0 asaM0 | asaM. 0 asaM0 | asaM0 | asaM saM0 | saM0 | saM0 | saMve asaM0 | asaMi asaM0 | asaM0 | asaM0 anaMta saM0 | saM0 | saM asaM0 | asaM0 | asaMtu civana | 5 . | pa . | 5 . | palyo. | sa >> sthiti utkRSTa | 1 sAra2000 7000 (Ayu ) 3 sA. adhi. varSa | varSa paryApti 6| 6 | 6 | ahiA2 | | 4 [ 6 3-4 [ 3-4 [ 3-4 | 3-4 -6 | 5-6 | 5-6 | 56 | 5-6 keiTalI digaga 6 | 6. saMjJA 3| dIdhuM * ? te gatirajadaMDa 2 | Agati | 2 | 23 | 10 | 10 | 23 : 10 veda 3 | 1 | 2 | 1 | 1 1 | 1 | 1 sAdhika sAdhika sAdhika sAdhika asaMkhya sAdhika anaMta sAdhika sAdhika sAdhika sAdhika a95bahu 5 | 4 | 12 | 13 | guNa 2 14 guNa 15 10 | 11 | 8 | 9 sAdhika sAdhika sAdhika stoka 1 pRthvI, ane vanaspatimAM jJAna tema ja nAraka ane devomAM dRSTivAdopadezikI saMjJA svalpatA vigere kAraNathI gaNela nathI. alpabadutvamAM sAdhika sAdhikamAM ghaNuM taratamapaNuM che te paNa sthaLasaMkocanA kAraNathI batAvI zakyA nathI.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Urdhva leAka 1 sAdhama 2 izAna 3 sanakumAra 4 mAhe 5 brahmaloka 6 lAMtaka 7 8 sahasrAra zu 9 Anata 10 prANata 11 AraNa 12 azruta prathama trika bIjI trika trIjI trika anuttara traNe lokanA zAzvata caityAnuM yaMtra. 37 muM jinabhavana sa MkhyA bikha saMkhyA kula jinabiMba saMkhyA adheAlAka 1 asurakumAra 2 nAgakumAra 3 suvarNa kumAra 4 vidyutsumAra 5 agnikumAra 6 dvIpakumAra 7 udhikumAra 8 dikkumAra 9 vAsukumAra 10 stanitakumAra 32000 00 2800000 1200000 800000 400000 50000 40000 6000 400 300 111 107 100 p 400000 8400000 72 00000 3600000 76 00000 76 00000 180 180 180 180 180 180 180 180 7600000 7600000 9600000 76 00000 77200000 180 180 120 120 120 120 576000000 504000000 216000000 144000000 72000000 9000000 72 0 0 0 0 0 1080000 72000 54000 8497023 ku.biM. 1529444760 jinabhavana sa MkhyA biMba sa MkhyA kula jinabiMba saMkhyA 13320 12840 12000 600 180 1152000000 180 1512000000 180 1296000000 180 1368000000 180 1368000000 180 1368000000 180 1368000000 180 1368000000 180 1728000000 180 1368000000 darekamAM 180 rmima 13896000000
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (39) jina bhavanamabasaMkhyA 120 120 480 tirthAlaMka | kula jina| saMkhyA biMbasaMkhyA 1 vyaMtara asaMkhyAtA | asaMkhyAtA 2 tiSa asaMkhyAtA | asaMkhyAtA 3 naMdIzvara dvIpa 124 6448 4 kuMDala kIpe 124 496 5 rUcaka dvIpe 124 6 kulagiri (varSadhara parvata) 30 upara 120 100 7 devakurU uttarakurU kSetra 10 mAM 120 1200 8 pAMca merUnA vana 20 mAM 120 8900 9 gajadaMtA parvata 20 upara 2400 10 vakSaskAra parvata 80 upara 120 8900 11 ISakAra parvata 4 upara 480 12 mAnuSattara parvate 120 13 diggajakUTa 40 upara 120 4800 14 draha 30 meTA ne 50 nAnA kula 80 mAM | 80 120 8900 15 kaMcanagiri 1000 upara 1000 120 | 120000 16 mahAnadIe 70 ne kInAre 8400 17 dIrghatAtya parvata 170 upara 20400 18 kuMDa 320 vijaya 160 nI be be nadInA ne kuMDa 60 aMtaranadInA 45600 19 yamakagiri 20 upara 2400 20 merU parvatanI 5 cUlikA upara 120 600 21 jaMbupramukha 10 vRkSe parivAranA maLIne 1170 140400 rara vRtAtyagiri 20 upara 2400 23 16 rAjadhAnI zakeMdra ane IzAnaMdranI ATha ATha agramahiSInI naMdIzvaradvIpamAM | 16 | 120 | 1920 || 3259) - 391320 dareka siddhAyatanamAM pUrva sanmukha 27 RSabhAnana. dakSiNadize 27 caMdrAnana, pazcima dizAe 27 vAriSaNane uttara sanmukha ra7 vardhamAnasvAmI jANavA. ekeka caumukhamAM paNa e pramANe cAra nAme jANavA, 10. o 1 . 120 120 120 120
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) jina bhavana jinabiMba Urdhvaka 8497023 1529444760 adhaleka 77200000 13896 000000 tilaka 3259 391320 traNe lokamAM zAzvata jinabhavana tathA 'jinabiMbanI kula saMkhyA 85700282 | 15425836 080 Urdhva adhe anetichalAkanA jina caityanA jinabiMbanI saMkhyAnI vigata UrvIlokamAM dareka vimAne ekeka siddhAyatana 108 bibavALuM che. uparAMta upapAta sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA, sudharmA sabhA ane mukha maMDapa A cha vAnA dareka caiityamAM bAra devaleka sudhI che. adholokamAM daze bhuvanapatimAM paNa e ja pramANe che. Urdhva adhomAM badhA jinacaitya traNa traNa dvAravALA che. dareka dvAre eka eka camukha che. eka eka camukhe cAra cAra pratimAjI che. ekeka sabhAmAM 3 comukhanA maLIne 12 pratimAjI che. e rIte bAra cheke tera jinapratimAjI che. ane mULa caityamAM 108 che. banne maLIne 180 jinabiMba che. tethI tevA 8496700 bAra devalokanA jinabhavananI saMkhyAne 180 guNA karIne nIcenI saMkhyA bheLavatAM jinabiMbanI saMkhyA upara lakhyA pramANe Ave che. alakanA caityane paNa 180 vaDe ja guNavAnA che. nava raiveyakamAM ane pAMca anuttaramAM devo kalpAtIta che tethI tyAM uparokta pAMca sabhA nathI. eTale pAMca sabhAnA 60 jinabiMba 180mAMthI bAda karatAM 120 jinabiMba dareka cetyamAM che. tethI tenA 323 jinacaityanI saMkhyAne 120 guNa karatAM tenA jinabiMbanI saMkhyA 38760 Ave che. tene uparanI saMkhyAmAM bheLavavAnA che. tIchalakamAM naMdIzvara dvIpa, kuMDala dvIpa ane rUcaka dvIpamAM jinacaitya ane jinabiMbanI vigataH-temAM naMdIzvara dvIpamAM cAra cAra dvAravALA jinacaityo che. ekeka dizAe tera tera jinacetyo che. cAre dizAnA thaIne (para) jinacaitya cAra dvAravALA che. ane mULa jinacaityamAM 108 jinabiMba che. tenI cAre dizAe mukha maMDapamAM cAra mukha che temAM 16 jinabiMba che. baMne maLIne 124 jinabiMbo che, tethI 60 jinacaityanI saMkhyAne 124 guNa karatAM jinabiMbanI saMkhyA 7440 nI thAya che. zeSa bIjA 319 ce traNa dvAravALA che. temAM mULa caityanA 108 jinabiMba ane traNa dvAravALAM jinacaitya hovAthI traNa mukhamAM 12 jinabiMba che. baMne maLIne 120 jinabiMba che. tethI zeSa 319 jinacaityenI saMkhyAne 120 guNa karatAM jinabiMbanI saMkhyA 383880 Ave temAM 7440 bheLavatAM kula 391320 jinabiMba thAya. tichalakamAM 68 naMdIzvarI, 4 rUcake, 4 kuMDale, 4 mAnuSettare, 4 ISakAre kula 84 bAda karatAM bAkInA 3175 mAMthI 635 jaMbudvIpamAM, 1270 dhAtakIkhaMDamAM ne 1270 puSkarArdhamAM samajavA.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ).. sidhdhAdhikAra. strIvedAdike ekasamaye utkRSTa keTalA sidhe te jANavAnuM yaMtra 38 muM. 1 strI vede 20 29 tiryaMcanI strIthI manuSya thaI 10 2 napuMsaka vede 10 30 vaimAnika devIthI manuSya thaI 20 3 purUSa vede 108 31 bhavanapatinI devIthI manuSya thaI 5 4 gRhasthaliMge 4 32 vyaMtara devIthI manuSya thaI pa 5 anya lige tApasAdi 10 33 tiSa devIthI manuSya thaI 10 6 svalige sAdhu 108 34 bAdara pRthvIkAyathI nIkaLI manuSya thaI 4 7 jaghanya avagAhanAe 4 35 bAdara akAyathI manuSya thaI 4 8 madhyama avagAhanAe 108 36 paryApta pratyeka vanaspatikAyanA nIka9 utkRSTa avagAhanAe 2 LelA manuSya thaI 6 10 Urdhva ke naMdanavanamAM 4 37 purUSathI bIje bhave purUSa thaIne 108 11 bhadrazAla vanamAM 4 38 purUSathI bIje bhave strI thaIne 10 12 saumanasa vanamAM 4 39 purUSathI bIje bhave napuMsaka thaIne 10 13 pAMDuka vanamAM 2 40 strI jAtithI bIje bhave purUSa thaI 10 14 adhaleke adhogrAmamAM 22 4 strI jAtithI bIje bhave strI thaI 10 15 ticholekamAM 108 42 strI jAtithI bIje bhave napuMsaka thaI 10 16 samudramAM 2 43 napuMsakathakI bIje bhave napuMsaka thaI 10 17 zeSa jale 3 44 napuMsaka thakI bIje bhave strI thaI 10 18 narakagatithI AvelA manuSya thaI 10 45 napuMsaka thakI bIje bhave purUSa thaI 10 19 tiryaMcagatithI AvelA manuSya thaI 10 46 tIrtha pravaryA pachI 108 ema. 20 manuSyagatithI AvelA manuSya thaI 10 47 tIrtha pravaryA agAu 1 ,. 21 devagatithI AvelA manuSya thaI 108 | 48 tIrthakara 20 22 pahelI traNa narakathI darekamAMthI Ave- 49 atIrthakara (sAmAnya kevaLI) 108 lA manuSya thaIne 10 50 svayaM buddha 4 23 cothI narakamAMthI AvelA manuSya 51 pratyekabuddha 10 thaIne 4 para buddhabodhita 108 24 bhavanapatinA AvelA manuSya thaI 10 | 53 eka siddha 1 25 vyaMtaranA nIkaLyA manuSya thaI 10 | pa4 aneka siddha 108 26 jyotiSanA nIkaLyA manuSya thaI 10 | pa5 pratyeka vijaye 20 27 vaimAnikamAMthI manuSya thaI 108 | | pa6 akarmabhUmiMmAM saMharaNa thakI 10 28 manuSya strIthI AvI manuSya thaI 20/57 karmabhUmimAM pratyekamAM 108
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ra ) 58 utsarpiNa avasarpiNI pratyekamAM vIja ceAthe Are 108 59 pahele, bIje, pAMcame, chaTTe Are apaharaNathI 10 60 avasarpiNIne pAMcame Are pAMca bharata pAMca eravata darekamAM 20 61 no utsarpiNa ne avasarpiNI (mahAvideha)mAM 108 1 ekathI 3ra sudhI siddha to utkRSTathI 8 samaya sudhI siddha pachI ekAdi sama yanuM aMtara paDe. 2 33 thI 48 sudhI siddha te utkRSTathI 7 samaya sudhI siddha pachI ekAdi samayanuM aMtara paDe. 3 49 thI 60 sudhI siddha to utkRSTathI 6 samaya sudhI pachI aMtara paDe 4 61 thI 72 sudhI siddha te utkRSTathI 5 samaya sudhI pachI aMtara paDe 5 73 thI 84 sudhI siddha to utkRSTathI 4 samaya sudhI pachI aMtara paDe 6 85 thI 96 sudhI siddha to utkRSTathI 3 samaya sudhI pachI aMtara paDe 7 97 thI 102 sudhI niraMtara siddha te utkRSTathI 2 samaya sudhI pachI aMtara paDe 8 103 thI 108 sudhI niraMtara siddha te utkRSTathI 1 samaya ja siddha pachI samayAdikanuM aMtara paDe tiryaMcagatina paTAbhedanuM utkRSTAyu. (39) bAdara pRthvIkAyanuM bAvIza hajAra varSa | samUrNima tiryaMca paceMdriyanuM Ayu sukumALa pRthvInuM eka hajAra varSa catuSpadanuM 84000 varSa zuddha pRthvInuM 12000 varSa khecaranuM 7ra000 varSa vAyukArUpa pRthvInuM 14000 varSa uraparisarpanuM pa3000 varSa maNazIlarUpa pRthvInuM 16000 varSa bhuja parisarpanuM 42000 varSa zarkarA pRthvInuM 18000 varSa jaLacaranuM pUrvakoDanuM khapRthvI (pASANu,ratnavigerenuM)rara000 garbhaja tiryaMca paceMdriyanuM Ayu bAdara apakAyanuM sAta hajAra varSa | bhujaparisarpanuM pUrvakroDa varSanuM bAdara tejaskAyanuM traNa ahorAtra jalacara garbhajanuM pUrvakroDa varSanuM bAdara vAyukAyanuM traNa hajAra varSa uraparisarpanuM pUrvakroDa varSanuM pratyeka vanaspatikAyanuM daza hajAra varSa catuSpadanuM traNa popamanuM. dvidriyanuM bAra varSa. trIdriyanuM 4 divasa | khecaranuM pApamanA asaMkhyAtamA caturiMdriyanuM cha mAsa. bhAganuM. rAtra |
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhyAta bhAga parisanI eka hajAra yojana (43) tiryaMcagatinA chanI utkRSTa avagAhanA. ekeMdriyane vikalaiMdriyanI avagAhanA. | garbhaja tiryaMca paceMdriyanI pRthivyAdi cAranI aMgulane catuSpadanI 6 gAu bhujaparisarpanI gAu pRthatva sAdhAraNa ane sUkSma vanaspatikAyanI jalacaranI eka hajAra jana aMgulane asaMkhyAmAM bhAga | khecaranI dhanuSa pRthakRtva pratyeka vanaspatikAyanI eka hajAra - samUchima tiryaMca paceMdriyanI janathI adhika catuSpadanI gAu pRthatva dvidriyanI 12 ejana bhujaparisarpanI dhanuSa pRthakRtva uraparisanI ejana putva trIdriyanI 3 gAu jaLacaranI eka hajAra ejana caturiMdriyanI ja gAu | becaranI dhanuSa pRthakRtva kuLa kaTI. (40) 1200000 pRthvIkAya 1000000 sthaLacara 700000 apUkAya 1200000 khecara 300000 tejaskAya 1000000 uraparisarpa 700000 vAyukAyA 900000 bhujaparisarpa 2800000 vanaspatikAya 1200000 manuSya 700000 drakriyA 2600000 devatA 800000 trIMdriya 2500000 nArakI 900000 caturiMdriya 1250000 jaLacara kula 19750000 kALapramANa vigere eka kalAkanI 60 mInITa, eka mInITanI 60 sekanDa. eka ghaDInI 60 paLa, eka paLanI 60 vipaLa. eka ghaDInI 24 mInITa. eka muhUrtanI 48 mInITa. eka muhUrta (be ghaDI) nA sAmAyikanI sthiti 48 mInITanI. namukkArasahInA paccakhANanI sthiti 48 mInITanI.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva abhyaMtara mAMDale udaya pAmatA sUrya jeTalA kSetramAM upalabhyamAna thAya te kSetranuM parimANa kahe che:-kaTasaMkrAMtinA prAraMbhamAM udaya kALe sUryane manuSyA 47263 ceAjana ane eka ceAjananA che. asta samaye paNa teTalA ja ceAjana dUra rahelAne joi zake che. bhAga eTalA dUra rahelAne joI zake vimAnanuM pramANa mApavA mATe kalpanA karelI devAnI upara jaNAvyA pramANe sUryane joi zakavAnA yeA. 94para64 te 3 vaDe guNatAM caMDAgativALA yeA. 94para644 ne pa vaDe guNatAM 'capaLAgativALA yeA. 4para64 ne cha vaDe guNatAM javanAgativALA yeA. 94para644 ne 9 vaDe guNatAM vegAgativALA devAnuM pagaluM devAnuM pagaluM devAnuM pagaluM devAnuM pagaluM gatinu yaMtra, 41 mu, vAjanane khamA karatAM 945263 yAjana thAya. ceA. 283580 bhAga thAya caDAgativaDe vimAnanA viSNuMbha mApaveza ce|. 47ra 633 bhAga thAya capaLAgativaDe vimAnane AyAma mApavA cA. 661686pRSTha bhAga thAya javanAtivaDe vimAnanI AbhyaMtara paridhi mApavI yeA. 8507408 bhAga thAya vegAgativaDe vimAnanI bAhya paridhi mApavI upara jaNAvyA pramANe cAre prakAranI gativaDe cAlanArA cAre devA ekI sAthe vibhAdinuM parimANa mukarara karavA mATe caMDAdi gativaDe peAtAnA traNa, pAMca, sAta ane nava guNA pagalAvaDe sUryodayathI sUryAsta sudhI avicchinna cha mAsa sudhI cAle teA paNa te vimAnAnA viSThabhAdine pAra pAmI zake nahIM; kAraNa ke gatinA ceAjana saMkhyAtA thAya ane vimAnAnA AyAma viSThabhAdi asaMkhyAtA yAjananA che. ( 44 )
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
_