Book Title: Tattva Chintamani
Author(s): Nagin G Shah
Publisher: B L Institute of Indology
View full book text
________________ 570 तत्त्वचिन्तामणिटिप्पनिका सुखबोधिका / व्यर्थविशेषणत्वादेव / एतेन व्याप्तिपक्षधर्मतान्यतराभावोऽसिद्धिरिति प्रत्युक्तम् अन्यतरत्वाज्ञानेऽपि प्रत्येकाभावस्य दोषत्वात् व्यर्थविशेषणत्वाच्च / यत् तु व्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरह आश्रयासिद्धयाद्यनुगतोऽसिद्धिः, तत्प्रमितिसत्त्वे तत्रानुमितिप्रमित्यापत्तेरिति / तदपि व्यर्थविशेषणत्वात् तदज्ञानेऽपि प्रत्येकज्ञानस्य दोषत्वाच्च निरस्तम् / इदं मतं दूषयति - व्यर्थविशेषणत्वादिति। व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मताज्ञानविषयत्वाभावापेक्षया लाघवात् व्याप्त्यभावो वा पक्षधर्मताऽभावो वा [उद्भावनीयः], विशिष्टाभावः किमथ(र्थ)मुद्भावनीयो गौरवात् / मतान्तरं दूषयति - एतेनेति / व्यर्थविशेषणत्वादेवेत्यर्थः / व्याप्तिपक्षधर्मताऽन्यतराभावोऽसिद्धिः / इदं दूषयति - अन्यतरत्वेति / अन्यतरत्वापेक्षया प्रत्येकाभाव एव दूषणमस्तु लाघवादित्यर्थः / मतान्तरं दूषयति - यत् / त्विति / व्याप्तिपक्षधर्मतयोर्या प्रमितिस्तद्विरहोऽसिद्धिराश्रयासिद्धयनुगतस्तथा च यत्राश्रयासिद्धिः स्वरूपासिद्धिर्वा तत्र व्याप्तेर्वा पक्षधर्मताया वा प्रमितिविरहः / अत्रैव तर्कमाह - तदिति / व्याप्तेः [293 A] पक्षधर्मताया वा यदि आश्रयासिद्ध्यादौ प्रमितिस्तदाऽनुमित्यापत्तिः, ततस्तत्प्रमित्यभावात् लक्षणं सुस्थम् / दूषयति - तदपीति / व्यर्थविशेषणेति / तथा च विशिष्टाभावापेक्षया प्रत्येकाभाव एव लाघवात् दूषणमस्तु इत्यर्थः / तदेव विवृणोति - तदज्ञानेऽपीति / तदज्ञाने विशिष्टाभावाज्ञाने सत्यपि प्रत्येकज्ञानादप्यनुमितिप्रतिबन्धात् प्रत्येकाभाव एव दूषणम् / व्यर्थविशेषणत्वादेवेदं निरस्तमित्यर्थः। . वस्तुतस्तु प्रकृतहेतुव्याप्तिपक्षधर्मतावैशिष्टयस्य तत्प्रमितेश्चाप्रसिद्धया तदभावो ज्ञातुमुद्भावयितुं चाशक्य एव। यत्किञ्चिद्व्याप्तिपक्षधर्मताविशिष्टप्रमितिविरहः सद्धेतुसाधारणः स्वप्रमितिविरहो यत्किञ्चित्प्रमितिविरहो वा सद्धेतावपि सकलंतत्प्रमितिविरहो दुर्निरूप: व्याप्त्यभावादेव तद्ग्रहे स एव दोष उपजीव्यत्वात् / यदि च प्रमितिविरहः स्वरूपसन्नेव दोष: कारणाभावत्वात् तदा व्याप्त्यादिभ्रमादनुमितिर्न स्यात् न स्याच्च हेत्वाभासता ज्ञानगर्भतल्लक्षणाभावात्। व्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरहश्चेत् असिद्धिस्तदा दूषणमाह - वस्तुत इति। तथा च प्रकृतपक्षकप्रकृतसाध्यकप्रकृतहेतुकव्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरहोऽसिद्धिः यत्किञ्चित्पक्षकेत्यादि वा ? नाद्य इत्याह - तदभाव इति / तथा च ह्रदो वह्निमान् धूमात् इत्यत्र स्वरूपासिद्धे प्रकृतपक्षकप्रकृतहेतुकव्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिरप्रसिद्धा यतो हदे धूमस्य पक्षधर्मताप्रमितिरप्रसिद्धा / द्वितीये त्वाह - यत्किञ्चिदिति। तथा च वह्निमान् धूमात्..... इत्यत्रा
Page Navigation
1 ... 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620