Page Text
________________ 570 तत्त्वचिन्तामणिटिप्पनिका सुखबोधिका / व्यर्थविशेषणत्वादेव / एतेन व्याप्तिपक्षधर्मतान्यतराभावोऽसिद्धिरिति प्रत्युक्तम् अन्यतरत्वाज्ञानेऽपि प्रत्येकाभावस्य दोषत्वात् व्यर्थविशेषणत्वाच्च / यत् तु व्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरह आश्रयासिद्धयाद्यनुगतोऽसिद्धिः, तत्प्रमितिसत्त्वे तत्रानुमितिप्रमित्यापत्तेरिति / तदपि व्यर्थविशेषणत्वात् तदज्ञानेऽपि प्रत्येकज्ञानस्य दोषत्वाच्च निरस्तम् / इदं मतं दूषयति - व्यर्थविशेषणत्वादिति। व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मताज्ञानविषयत्वाभावापेक्षया लाघवात् व्याप्त्यभावो वा पक्षधर्मताऽभावो वा [उद्भावनीयः], विशिष्टाभावः किमथ(र्थ)मुद्भावनीयो गौरवात् / मतान्तरं दूषयति - एतेनेति / व्यर्थविशेषणत्वादेवेत्यर्थः / व्याप्तिपक्षधर्मताऽन्यतराभावोऽसिद्धिः / इदं दूषयति - अन्यतरत्वेति / अन्यतरत्वापेक्षया प्रत्येकाभाव एव दूषणमस्तु लाघवादित्यर्थः / मतान्तरं दूषयति - यत् / त्विति / व्याप्तिपक्षधर्मतयोर्या प्रमितिस्तद्विरहोऽसिद्धिराश्रयासिद्धयनुगतस्तथा च यत्राश्रयासिद्धिः स्वरूपासिद्धिर्वा तत्र व्याप्तेर्वा पक्षधर्मताया वा प्रमितिविरहः / अत्रैव तर्कमाह - तदिति / व्याप्तेः [293 A] पक्षधर्मताया वा यदि आश्रयासिद्ध्यादौ प्रमितिस्तदाऽनुमित्यापत्तिः, ततस्तत्प्रमित्यभावात् लक्षणं सुस्थम् / दूषयति - तदपीति / व्यर्थविशेषणेति / तथा च विशिष्टाभावापेक्षया प्रत्येकाभाव एव लाघवात् दूषणमस्तु इत्यर्थः / तदेव विवृणोति - तदज्ञानेऽपीति / तदज्ञाने विशिष्टाभावाज्ञाने सत्यपि प्रत्येकज्ञानादप्यनुमितिप्रतिबन्धात् प्रत्येकाभाव एव दूषणम् / व्यर्थविशेषणत्वादेवेदं निरस्तमित्यर्थः। . वस्तुतस्तु प्रकृतहेतुव्याप्तिपक्षधर्मतावैशिष्टयस्य तत्प्रमितेश्चाप्रसिद्धया तदभावो ज्ञातुमुद्भावयितुं चाशक्य एव। यत्किञ्चिद्व्याप्तिपक्षधर्मताविशिष्टप्रमितिविरहः सद्धेतुसाधारणः स्वप्रमितिविरहो यत्किञ्चित्प्रमितिविरहो वा सद्धेतावपि सकलंतत्प्रमितिविरहो दुर्निरूप: व्याप्त्यभावादेव तद्ग्रहे स एव दोष उपजीव्यत्वात् / यदि च प्रमितिविरहः स्वरूपसन्नेव दोष: कारणाभावत्वात् तदा व्याप्त्यादिभ्रमादनुमितिर्न स्यात् न स्याच्च हेत्वाभासता ज्ञानगर्भतल्लक्षणाभावात्। व्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरहश्चेत् असिद्धिस्तदा दूषणमाह - वस्तुत इति। तथा च प्रकृतपक्षकप्रकृतसाध्यकप्रकृतहेतुकव्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिविरहोऽसिद्धिः यत्किञ्चित्पक्षकेत्यादि वा ? नाद्य इत्याह - तदभाव इति / तथा च ह्रदो वह्निमान् धूमात् इत्यत्र स्वरूपासिद्धे प्रकृतपक्षकप्रकृतहेतुकव्याप्तिपक्षधर्मताप्रमितिरप्रसिद्धा यतो हदे धूमस्य पक्षधर्मताप्रमितिरप्रसिद्धा / द्वितीये त्वाह - यत्किञ्चिदिति। तथा च वह्निमान् धूमात्..... इत्यत्रा
| SR No. | 004316 |
| Book Title | Tattva Chintamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin G Shah |
| Publisher | B L Institute of Indology |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 620 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |