________________
૨૪૯
શ્રી સંસારદાવાનલ સ્તુતિ સૌ પ્રથમ શાસ્ત્રો પ્રત્યે પરમ ભક્તિવાળી અને શ્રુતની અધિષ્ઠાત્રી સરસ્વતી દેવી ઈંટ, માટીના બંધિયાર બંગલામાં નથી રહેતી, પરંતુ તે નિર્મળ પાંદડાંવાળા, કંઈકે ડોલતા અને ડોલવાના કારણે ચોમેર ફેલાયેલી મકરંદની સુગંધથી આકર્ષાઈને આવેલા ભ્રમર વૃંદો જ્યાં મધુર ઝંકાર અવાજ (ગૂંજન) કરી રહ્યા છે, તેવા કમળના ઘરમાં રહે છે.
આ કમળના ઘરનું વાતાવરણ જ એવું છે કે, પાંચ ઇન્દ્રિયને અત્યંત સુખ થાય. કમળના કારણે શોભા એવી થાય છે કે, આંખ આકર્ષાયા વિના ન રહે. કમળોની સુગંધ એવી પ્રસરે છે, નાક તરબતર થયા વિના ન રહે. આ સુગંધથી આકર્ષાયેલા ભ્રમરોનો મધુર ગુંજારવ કર્ણપ્રિય બન્યા વગર રહેતો નથી તો કમળનો મુલાયમ સ્પર્શ સ્પર્શેન્દ્રિયને આહલાદિત કર્યા વિના રહેતો નથી. આવા કમળના ઘરમાં સરસ્વતી દેવી રહે છે.
સરસ્વતી દેવીના ઘરનું વર્ણન કર્યા પછી હવે તેના દેહનું વર્ણન કરતાં કહે છે કે
છાયા-સંમાર-સારે ! વરવ0િ-રે ! તાર-હારમરાને ! - કાંતિના સમૂહથી શ્રેષ્ઠ15, જેના હાથમાં શ્રેષ્ઠ કમળ છે તેવી અને દેદીપ્યમાન હારથી મનોહર16. (એવી હે સરસ્વતી દેવી ! મને મોક્ષ આપો.)
સરસ્વતી દેવીનું આખું શરીર દેવી તેજથી દીપી રહ્યું છે. જેના કારણે જોનારને તે અત્યંત પ્રિય લાગે છે. વળી, તેમના એક હાથમાં શ્રેષ્ઠ કમળ છે
ઉપસર્ગ મર્યાદા કે હદને સૂચવે છે અને સ્ટોસ્ટની પૂર્વે વપરાયેલો તે જ ઉપસર્ગ માં લગભગ અથવા કંઈકનો અર્થ બતાવે છે. આ વિશેષણ કમલને ઉદ્દેશીને લગાડવામાં આવ્યું છે. ઘૂટી એટલે રજ, પરાગ કે મકરંદ, તેની વહુ-પરિમ૦-ઘણી સુગંધમાં. શાસ્ત્રીઢ-આસક્ત, મગ્ન, ચોંટી ગયેલી. ઢોસ્ટમાસ્ત્ર-ઢોસ્ટ એવા ઢિઓની મા. ોસ્ટ-ચપલ. ત્રિ-ભ્રમર. મા-હાર, પંક્તિ કે શ્રેણિ, તેના ગ્રંવાર શબ્દથી યુક્ત. સાર-ઉત્તમ. અ૪-૮-૮-ગમસ્ત્ર-નિર્મલ. - પાંખડીઓવાળું, રુમ-તે અમ-૮-. તે રૂપ મા IRપૂમિ-રહેવાની જગા. તેમાં નિવાસવાસ કરનારી. આ આખું સામાસિક પદ લેવાનું વિશેષણ છે, તે સંબોધનાર્થે મૂકાયેલું હોવાથી
નિવાસે ! એવો પ્રયોગ કર્યો છે. 15. છાયા-કાન્તિ, પ્રભા કે દીપ્તિ. તેનો સંમાર-સમૂહ કે જથ્થો. તેના વડે સારા-ઉત્તમ, શ્રેષ્ઠ,
રમણીય. આ પદ પણ વ! નું વિશેષણ અને સંબોધન હોવાથી છાયા-સંમાર-સાર ! એવો
પ્રયોગ થયેલો છે. 16. તાર એવો જે દર તેના વડે મરીમાં, તે તાર-ટાઈમરીમ. તા-સ્વચ્છ, નિર્મલ કે
દેદીપ્યમાન. હાર-કંઠનું આભૂષણ. મરી-મનોહર. આ પણ વિ! નું વિશેષણ હોવાથી સંબોધનરૂપ છે.
