________________
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર-આત્મકથા
૪૯ [૩૭૯ ]
[મુંબઈ, જેઠ વદ ૦)), શુક, ૧૯૪૮] સસારથી કટાળ્યા તે ઘણો કાળ થઈ ગયો છે તથાપિ સંસારથી કંટાળવા સસારનો પ્રસંગ હજી વિરામ પામતા નથી, એ એક પ્રકારનો છતાં તેને પ્રસંગ મોટો કલેશ વર્તે છે હાલ તે નિર્બળ થઈ શ્રી હરિને હાથ સેપીએ છીએ અને તે કંઈ કરવા વિષે બુદ્ધિ થતી નથી, અને લખવા વિશે બુદ્ધિ થતી નથી. કઈક વાણીએ વર્તીએ છીએ, તેમાં પણ બુદ્ધિ થતી નથી, માત્ર આત્મરૂપ મૌનપણું, અને તે સંબંધી પ્રસંગ, એને વિષે બુદ્ધિ રહે છે. અને પ્રસંગ તો તેથી અન્ય પ્રકારના વર્તે છે એવી જ “ઈશ્વરેચ્છા' હશે એમ જાણી જેમ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે, તેમજ યોગ્ય જાણી રહીએ છીએ. "બુદ્ધિ તે મોક્ષને વિષે પણ સ્પૃહાવાળી નથી” પણ પ્રસંગ આ બુદ્ધિમા મોક્ષવર્તે છે “વનની મારી કોયલ' એવી એક ગુર્જરાદિ દેશની સ્પૃહાને અભાવ કહેવત આ પ્રસગને વિષે યોગ્ય છે ૩૮૪]
[મુબઈ, અસાડ સુદ ૯, ૧૯૪૮]. નિદ્રા સિવાયના બાકીને જે વખત તેમાથી એકાદ કલાક નિપાતાએ સિવાય બાકીનો વખત મન, વચન, કાયાથી ઉપાધિને જોગે વર્તે ઉપાધિસંવેદન છે ઉપાય નથી, એટલે સમ્યક્ પરિણતિએ સવેદન કરવું યોગ્ય છે [૩૮] [મુંબઈ, શ્રાવણ વદ ૧૪, રવિ, ૧૯૪૮ ]
હાલ જે ઉપાધિજોગ પ્રાપ્તપણે વર્તે છે, તે જોગને પ્રતિબંધ પ્રારબ્ધનિવૃત્તિ ત્યાગવાનો વિચાર જો કરીએ તો તેમ થઈ શકે એમ છે, તથાપિ અર્થે ઉપાધિ તે ઉપાધિ જોગના વેદવાથી જે પ્રારબ્ધ નિવૃત્ત થવાનું છે, તે તે જ પ્રકારે દવા સિવાયની બીજી ઇચ્છા વતી નથી, એટલે તે જ જોગે તે પ્રારબ્ધ નિવૃત્ત થવા દેવું યોગ્ય છે, એમ જાણીએ છીએ. અને તેમ સ્થિતિ છે
શાત્રોને વિષે આ કાળને અનુક્રમે ક્ષણિપણા યોગ્ય કહ્યો દુષમકાળ-પરછે, અને તે પ્રકારે અનુક્રમે થયા કરે છે એ ક્ષીણપણ મુખ્ય માર્ગનું ક્ષીણપણું કરીને પરમાર્થ સબંધીનું કહ્યું છે જે કાળમાં અત્યંત દુર્લભપણે
