________________
વિકટ
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર-આત્મકથા બીજા અવયવોપ અન્ય ચિત્ત છે અમને વર્તે છે એવું જે
ચિત્ત તે નેત્રપ છે, તેને વિશે વાણીનું ઊઠવું, સમજાવવું, ઉપાધિવેદન તે આ કરવું, અથવા આ ન કરવું, એવી વિચારણા કરવી તે માંડ નેત્ર પાસે રેતી માડ બને છે ઘણી કિયા તે શૂન્યપણાની પેઠે વર્તે છે, ઉપડાવવા જેવું આવી સ્થિતિ છતા ઉપવિજોગ તે બળવાનપણે આરાવીએ
છીએ એ વેદવુ વિકટ ઓછું લાગતું નથી, કારણ કે આખની પાસે જમીનની રેતી ઉપડાવવાનું કાર્ય થવારૂપ થાય છે તે જેમ દુખે–અત્યત દુખે–થવુ વિકટ છે, તેમ ચિત્તને ઉપાધિ તે પરિણામરૂપ થવા બરાબર છે. સુગમપણાએ સ્થિત ચિત્ત હોવાથી વેદનાને સભ્યપ્રકારેવેદે છે, અખડ સમાધિપણે વેદે છે આ વાત લખવાનો આશય તો એમ છે જે આવા ઉત્કૃષ્ટ વૈરાગ્યને વિષે આ ઉપાધિગ વદવાને જે પ્રસંગ છે, તેને કેવો ગણવો? અને આ બધું શા અર્થે કરવામાં ખાવે છે? જાણતા છતા તે મૂકી કેમ દેવામાં આવતો નથી? એ બધુ વિચારવા યોગ્ય છે
સલ્સ ગર્પાહા
રુચિમાત્રનું સમાધાન
ઈશ્વરેચ્છા” જેમ હશે તેમ થશે વિકલ્પ કરવાથી ખેદ થાય; અને તે તો જ્યાં સુધી તેની ઈચ્છા હોય ત્યાંસુધી તે પ્રકારે જ પ્રવર્તે. સમ રહેવું યોગ્ય છે બીજી તો કઈ સ્પૃહા નથી, કોઈ પ્રારબ્ધરૂપ સ્પૃહા પણ નથી, સત્તારૂપ કોઈ પૂર્વે ઉપાર્જિત કરેલી ઉપાધિરૂપ સ્પૃહા તે તો અનુક્રમે સંવેદન કરવી છે એક સત્સંગ ની સ્પૃહા વર્તે છે રુચિમાત્ર સમાધાન પામી છે એ આશ્ચર્યરૂપ વાત કયા કહેવી? આશ્ચર્ય થાય છે. આ જે દેહ મળે તે પૂર્વે કોઈવાર મળે ન હો તે, ભવિષ્પકાળે પ્રાપ્ત થ નથી વન્યરૂપકૃતાર્થરૂપ એવા જે અમે તેને વિષે આ ઉપાવિજોગ જોઈ લોકમાત્ર ભૂલે એમાં આશ્ચર્ય નથી, અને પૂર્વે જો પુરુષનું ઓળખાણ પડયું નથી, તો તે આવા યોગનાં કારણથી છે વધારે લખવું સૂઝતુ નથી
