________________
क्षेपेऽपि चाप्रबन्धादिष्टफलसमृद्धये न जात्वेतत् ।
नासकृदुत्पाटनतः शालिरपि फलावहः पुंसः ॥ ६ ॥ क्षेपेऽपि चित्तदोषेऽप्रबन्धाञ्चित्तस्य शिथिलमूलत्वादिष्टफलस्य योगनिष्पत्तिरूपस्य समृद्धयेऽभ्युदयाय न जातु कदाचिदेतत्करणं भवति । अत्र दृष्टान्तमाह । न असकृदनेकश उत्पाटनात् उत्खननाच्छालिरपि धान्यविशेषः फलावहः फलप्रदः पुंस पुरुषस्य भवति ।। ६ ।।
ગાથાર્થ - ક્ષેપ દોષમાં ચિત્તનું મૂળ ઢીલું રહેવાથી આ યોગની પ્રવૃત્તિ ક્યારેય પણ ધાર્યા ફળની સમૃદ્ધિ માટે બની શકતી નથી. જેમ - વારંવાર ઉખેડવાથી ડાંગરનો છોડ-શાલિ/ધાન્ય પણ પુરુષને ફળ (પૂર્ણ પાક) मापना। जनतो नथी. ॥ ॥
उत्थाने निर्वेदात्करणमकरणोदयं सदैवास्य ।
अत्यागत्यागोचितमेतत्तु स्वसमयेऽपि मतम् ॥ ७ ॥ उत्थाने चित्तदोषे सत्यप्रशान्तवाहितया निर्वेदाद्धेतोःकरणं ? निष्पादनमायतिमाश्रित्याऽकरणस्यैवोदयो यस्मिंस्तत्तथा, सदैवास्य योगस्य, किदृशं तत्करणं ? अत्यागमशक्यत्यागं बायप्रतिज्ञाभङ्गस्य लोकापवादहेतुत्वात्तस्य च दुःसहत्वात्तथा त्यागायोचितं योग्यमप्रशान्तवाहितादोषविषमिश्रितत्वादेतत्वेतत्पुनः करणं स्वसमयेऽपि स्वसिद्धान्तेपि मतमभीष्टम्,
ગાથાર્થ - ઉત્થાન દોષ હોતે છતે નિર્વેદના લીધે હંમેશા યોગનું કરવું પણ ભવિષ્યમાં ન કરવાના વિપાકને જગાડનાર છે. આવું કરવું તે “ત્યાગ ન કરી શકાય છતાં ત્યાગ કરવા યોગ્ય છે.” એવું આપણા શાસ્ત્રમાં પણ भानेगुं छे.
વિશેષાર્થ :- મગજ કામ વિ. ના વિચારોમાં મસ્ત હોવાથી અશાંત - અસ્વસ્થ બને એથી જે કાઈ પોતે અત્યારે પ્રવૃત્તિ કરે તેનાથી પોતે એટલો ઉબકી જાય છે કે જેથી ભવિષ્યમાં તે બિસ્કુલ કરવાનું છોડી દે છે. એટલે ભાવિમાં ચારિત્રજ ન મળે, જેમ ભવદેવના ભવમાં નિર્વેદથી સંયમ પાળવાથી શિવભૂતિના ભવમાં ચારિત્ર પ્રાપ્ત ન થયું. આ કરણને ગ્રંથકારે
wwwsaassaawwwwwwARAWAIMARAAAAssoda
मामला
184
શ્રીષોડશકપ્રકરણ-૧૪
o
x
..........60008
MARAL
NRNAL
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
