Book Title: Shaddarshan Part 01 Sankhya Yog
Author(s): Nagin J Shah
Publisher: University Granthnirman Board

Previous | Next

Page 283
________________ २७3 યોગદર્શન (उपनिषद (७.२६.२) ५९॥ ४॥छ : ‘स्मृतिलम्भे सर्वग्रन्थीनां विप्रमोक्षः ।' मा મૃતિ એજ આધ્યાત્મશાસ્ત્રમાં ઓળખાતો અપ્રમાદ છે. મુંડકોપનિષદ કહે છે : 'नायमात्मा बलहीनेन लभ्यो न च प्रमादात्' (3.२.४), 'अप्रमत्तेन वेद्धव्यम्...' (२.२.४). महावी३ तेमना शिष्य गौतमने आने पर धुंछ 3 'समयं गोयम ! मा पमायए'. युद्ध ५९१ मा ४ शो पोताना भिक्षुमीने ४६. छे. (४) समाधि - સતત આધ્યાત્મિક જાગૃતિને પરિણામે ચિત્ત પોતાની સ્વાભાવિક ક્લેશરહિત દશાને પામે છે. હવે ચિત્તની પ્રસન્નતા = ક્લેશરાહિત્ય) એટલી તો દૃઢ થઈ ગઈ હોય છે કે સાધકને ક્લેશ ચિત્તમાં દાખલ ન થઈ જાય તે જોવા માટે સતત જાગૃતિની જરૂર રહેતી નથી. ચિત્તનું પોતાની સ્વાભાવિક પ્રસન્નતામાં દૃઢપણે પ્રસ્થાપિત થવું એ જ સમાધિ છે. પ્રસન્નતાનો અર્થ ક્લેશરાહિત્ય છે એ કહેવાની ४२ ४३२ न डावी. भ. (५) प्रा.-5वेशहित्य (= २।।द्वेषनो समाप) જ્ઞાનને શુદ્ધ કરે છે. રાગદ્વેષથી અસંસ્કૃષ્ટ જ્ઞાન જ પ્રજ્ઞા છે. આવું જ્ઞાન જ વસ્તુને યથાર્થ જાણે છે. રાગદ્વેષથી સંસ્કૃષ્ટ જ્ઞાન વિષયને વિકૃતરૂપે જાણે છે. १६ तीव्रसंवेगानामासन्नः । मृदुमध्याधिमात्रत्वात् ततोऽपि विशेषः । योगसूत्र १. २१ - १७ ईश्र्वरप्रणिधानाद् वा । योगसूत्र १. २३ । १८ निर्विकल्पं त्वात्मज्ञानं संप्रज्ञातकाल एव भवति शब्दार्थज्ञानविकल्पशून्यस्य संप्रज्ञातकालीनस्यैव. निर्विकल्पकस्य । योगवार्तिक १. २ । १८ एतेनासम्प्रज्ञाताभावेऽपि प्रारब्धभोगानन्तरं ज्ञानिनां मोक्षो भवत्येवेति सिद्धान्तो न : विरुध्यते । योगसारसंग्रह पृ० ११ । २० विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः । योगसूत्र २. २६ । २१ तल्लभाद् (विवेकदर्शनलाभाद्) अविद्यादयः क्लेशाः समूलकाषं कषिता भवन्ति । कुशलाकुंशलाश्च कर्माशयाः समूलघातं हता भवन्ति । क्लेशकर्मनिवृत्तौ जीवन्नेव विद्वान् विमुक्तो भवति । कस्मात् ? यस्माद्विपर्ययो भवस्य कारणम् । न हि क्षीणविपर्ययः कश्चित् केनचित् क्वचित् जातो दृश्यत इति । योगभाष्य ४. ३० । २२ असम्प्रज्ञातयोगस्त्वाशुतरमोक्षार्थमेवापेक्ष्यते इत्याशयः । योगवार्तिक २. १५ ।

Loading...

Page Navigation
1 ... 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324