________________
યોગદર્શન
२८७ चानुपादानात् । इतरेषां तु भूतानां पूर्वमेव त्रिविधमिति । योगभाष्य ४. ७ ।... शुक्लकर्मोदयादिहैव नाशः कृष्णस्य । योगभाष्य २. १३ ।
प्रौद्धो ५९॥ या२ ५.२न भी स्वी. . कृष्णशुक्लादिभेदेन पुनः कर्मचतुर्विधम् । अभिधर्मकोश ४. ५९. नोभे ५९सा यार ... स्वीडयो छ ५९ तेमनां नाम शुभ, अशुभ वगेरे साध्य छे. स्थानांगसूत्र ( आगमोदय०
) ४.४.३६१. ८ क्लेशमूल: कर्माशयः... | योगसूत्र २. १२ । ८ तत्र पुण्यापुण्यकर्माशयः कामलोभमोहक्रोधप्रभवः । योगभाष्य २. १२ । १० स दृष्टजन्मवेदनीयश्चादृष्टजन्मवेदनीयश्च । योगभाष्य २. १२ ।
અભિધર્મકોશભાષ્ય (૪. ૫૦)માં દૃષ્ટજન્મવેદનીય કર્મની ચર્ચા છે. ત્યાં દૃષ્ટજન્મવેદનીયને બદલે દૃષ્ટધર્મવેદનીય શબ્દ વપરાયો છે અને તેની સમજૂતી सा प्रभारी मापीछे.-' तत्र दृष्टधर्मवेदनीयं यत्र जन्मनि कृतं तत्रैव विपच्यते'.
જૈનો પણ દૃષ્ટજન્મવેદનીય અને અદૃષ્ટજન્મવેદનીય કર્મોમાં માને છે. તેઓ તેમને માટે અનુક્રમે ઈહલોકવેદનીય અને પરલોક્વેદનીય નામો વાપરે છે. જુઓ
दसकालियसुत्त-अगस्त्यसिंहचुण्णि (PT S) पृ० ५७ ११ तीव्रसंवेगेन मन्त्रतपःसमाधिभिर्निर्वर्तित ईश्वरदेवतामहर्षिमहानुभावानामाराधनाद् वा यः
परिनिष्पन्नः स • सद्यः परिपच्यते पुण्यकर्माशयः । तथा तीव्रक्लेशेन भीतव्याधितकृपणेषु विश्वासोपगतेषु · वा महानुभावेषु वा तपस्विषु कृतः पुनः
पुनरपकारः स चापि पापकर्माशयः सद्य एव परिपच्यते । योगभाष्य २. १२ । १२ तत्र नारकाणां नास्ति दृष्टजन्मवेदनीयः कर्माशयः । क्षीणक्लेशानामपि
नास्त्यदृष्टजन्मवेदनीयः कर्माशय इति । योगभाष्य २. १२ । १3 सति मूले तद्विपाको जात्यायुर्भोगाः । योगसूत्र २. १३ । १४ तस्माज्जन्मप्रयाणान्तरे कृतः पुण्यापुण्यप्रचयो विचित्रः प्रधानोपसर्जनभावेनावस्थितः ।
प्रयाणाभिव्यक्त एकप्रघट्टकेन मरणं प्रसाध्य सम्मूर्छित एकमेव जन्म करोति । तच्च जन्म तेनैव कर्मणा लब्धायुष्कं भवति । तस्मिन्नायुषि तेनैव कर्मणा भोगः संपद्यत इति । असौ कर्माशयो जन्मायु गहेतुत्वात् त्रिविपाकोऽभिधीयते इति । अत
एककर्माशय उक्त इति । योगभाष्य २. १३ । १५ दृष्टजन्मवेदनीयस्त्वेकविपाकारम्भी भोगहेतुत्वात् द्विविपाकारम्भी वा भोगायुहेतुत्वात् ।
योगभाष्य २. १३ । * જૈનોના ભગવતીસૂત્રમાં (૧.૯.૨૦) ભગવાન મહાવીરે પણ આયુકર્મને ઈહભવીય અને પરભવીય અર્થાત્ દૃષ્ટજન્મવેદનીય અને અદૃષ્ટજન્મવેદનીય એમ બે પ્રકારનું સ્વીકાર્યું છે. અલબત્ત, દૃષ્ટજન્મવેદનીય આયુકર્મનો ભોગ જન્મ વિના ઘટાવવાની યોગસંમત પ્રક્રિયાનો ત્યાં નિર્દેશ નથી. પરંતુ તે પ્રક્રિયા સ્વીકાર્યા વિના આયુકર્મને દૃષ્ટજન્મવેદનીય માનવું અશક્ય છે એ ભૂલવું ન જોઈએ,
