Book Title: Sanskrit Prakrit Hindi Evam English Shabdakosh Part 03
Author(s): Udaychandra Jain
Publisher: New Bharatiya Book Corporation
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1214
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
युगं, जुगं, नपुं० [युज्+घञ्] जुआं, खच्चर, घोड़ा,
आदि के कांधे पर रखा जाने वाला, गाड़ी या हल
का भाग, yoke, pair. युगः, जुगो, पुं० जोड़ा, युगल, संयुक्त, युग्म, yoke,
pair, • श्लोकार्थ, जिसमें दो चरण होते हैं, . मिथ, सम्बन्ध, pair, • भुजयोर्बाहुदण्डयो: युग-युगलं, yoke, • वाच्य-वाचकयोयुगं द्वितीयं धरति, कुचयुगम्। • कालविशेष, पांच वर्षों का एक युग, पंचेहिं वरिसेहिं जुगं, (ति०प० 4/29),
period of time. युगत, जुगअ, वि० सम संख्या, verses united
together, exist together. युगतातिरेक, जुगआइरेग, वि० सम संख्या का
अतिरेक, exist together. युगदोषः, जुगदोसो, पुं० युग/जूआ से पीड़ित, कायोत्सर्ग
का एक दोष, युग से पीड़ित बैल के समान जो गर्दन को फैलाकर कायोत्सर्ग में स्थित होता है, वह कायोत्सर्ग के युगदोष से दूषित होता है,
pained with yoke. युगनद्ध, जुगणद्ध, वि० [युगमि नद्धो युगनद्धः] 'युगं
वृषभस्कंध योरारोपितं वर्तते तद्वत्, योगोऽपि यः प्रतिभाति स युगनद्ध इत्युच्यते, (जैन०ल० 948)'
a young bull for taming. युगन्धरः, जुगंधरो, पुं० गाड़ी की जोड़ी, जुआं का
भाग, part of vehicle.. युगपद्, जुगपद, अव्य० [युग+ पद्+क्विप], एक साथ,
एक ही समय, at once. युगलं, जुगलं, नपुं० [युज्+कलच्] मिथुन, जोड़ा,
दम्पत्ति, pair, together. युगलकं, जुगलगं, नपुं० जोड़ा, युग्म, दो श्लोक, ___yoke, pair, two stanzas. युगादिभर्तृ, जुगाइभत्तु, पुं० ऋषभनाथ तीर्थंकर,
Risavanath tirthankar, • प्रथम तीर्थंकर, 'युगादिभर्तुः श्री ऋषभनाथतीर्थङ्करस्य सदसः
सभायाः सदस्यः ', first of tirthankar. युगादिभास्करः, जुगाइभस्सरो, पुं० आदीश्वरसूर्य,
प्रथम तीर्थंकर, आदिनाथरूपी सूर्य, • आदीश्वर, भगवान, युग के प्रथम सूर्य, प्रथम सूर्यवंशी, a god of Adisavara, first sun of time.
युगान्तस्थायिन्, जुगंतट्ठाइ, वि० अनन्तकाल व्यापी,
extent of many time. युग्म, जुग्गं, वि० [युज्+मक्] युगल, मिथुन, जोड़ा, ध्रियते द्रुतमेव पाणिसत्तलयुग्मे स्म हितैषिणो हि
सः, pair, • सम, समान, सदृश, एक सा। 'जुम्मं सममिदि एयट्ठो',count, some, like,
• संगम, मिलाप, prepare. युग्मधारा, जुम्मधारो, स्त्री० संयुक्त प्रवाह, सम प्रवाह, ____fallen of some. युग्मनिरूपः, जुम्मणिरुवं, नपुं० युगल विवेचन, युग्म
तस्य निरूपो निरूपणमिव, asking of to
gether. युग्मनीति, जुम्मणीई, स्त्री० समान नीति,सदृश पद्धति.
एक सी नियम पद्धति, act of some. युग्मपादः, जुम्मपादो, पुं० युगल चरण, foot of
together. युग्मभावः, जुम्मभावो, पुं० संयुक्त भाव, a nature
of together. युग्ममनुजः, जुम्ममणुजो, पुं० दम्पत्ति, pair. युग्मश्लोकः, जुम्मसलोक, पुं० दो श्लोक, एक अर्थ
के लिए दो श्लोक देना, two stanzas of
one meaningful. युग्य, जुग्गं, वि० [युगाय हित: यत्] जोतने के योग्य,
yoking युग्यः, जुग्गो, पुं० जुता हुआ, yoked. युज, जुत, अक० सम्मिलित होना, मिलना, अनुरक्त
होना, to restrain, • संबद्ध होना, जुड़ना, to
concentrate. युज्, जुज, सक० जोतना, नियुक्त करना, to yoke,
to restrain, • रखना, स्थिर करना, subdue, • स्थापित करना, to stay, • पूछना, प्रश्न करना, to ask, • कहना, बोलना, to thought, • तैयार करना, to devote, •
चखना, उपभोग करना, to use. युज, जुज, वि० जुड़ा हुआ, संबद्ध, connected. युज्जानः, जुज्जाणो, पुं० [युज्+शानच्] रथवान,
सारथि, वाहक, चालक, driver. युत, जुअ, भू०क०कृ०, [युत्+क्त], सम्मिलित, जुड़ा
हुआ, joined.
For Private and Personal Use Only