Book Title: Sanskrit Prakrit Hindi Evam English Shabdakosh Part 03
Author(s): Udaychandra Jain
Publisher: New Bharatiya Book Corporation
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1708
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
साथ अन्वय-व्यतिरेक का होना, the mean, की तरह प्रतीत हो। अर्थात् जिसमें सव्यभिचार, the logical reason.
अनैकान्तिक, विरुद्ध, असिद्ध, सत्प्रतिपक्ष और हेतुक, हेउग, वि० [हेतु + कन्] तार्किक, तर्क शक्ति
बाधित भाव हो । the resemblance of a युक्त, a logician, logic powerful, . reason. प्रामाणिक, युक्त, संगत।
हेम, हेम, नपुं० स्वर्ण, सोना, gold, जल, water. हेतुकः, हेउगो, पुं० कारण, तर्क, logician, an in- हेमः, हेमो, पुं० काले रंग का घोड़ा, • हेमचन्द्राचार्या, _____strument.
a jaina charya. हेतुता/हेतुत्व, हेउत्त, वि० हेतुपना। 'बन्धस्य हेमन्, हेमं, नपुं० [हि + मनिन्] स्वर्ण, सोना, gold,
हेतुत्वमुपैत्यसौ', causation, the exist- • जल, बर्फ, water, snow, • धतूरा, • ence of cause.
केसर पुष्प, the thron apple, the kesara हेतुमत्, हेउमअ, वि० [हेतु + मतुप्] सकारण, तर्कयुक्त, flower.
सर्वेभ्यः स्वपदं तहेद्धितविधे मावहो हेतुमत्। हेमकंदलः, हेमकंदलो, पुं० प्रवाल, मूंगा, coral. having a reason, having the cause, हेमकट/हेमकार/हेमकर्त, हेमकड, वि० सुनार, • कारण और कार्य की विद्यमानतां, having
Faufahr, gold maker, smith. a cause and work.
हेमकिझल्कम्, हेमकिंजलग, नपुं० नागकेशर पुष्प, हेतुवादः, हेउवादो, पुं० तर्क, वितर्क, शास्त्रार्थ। हेतु
the nagakesara flower. का निरूपण, तर्कशास्त्र, हिनाति गमयति हेमकुम्भः , हेमकुंभो, पुं० स्वर्णपट, golden pot. परिच्छिनत्यर्थ-मात्मानं चेति प्रमाणपञ्चकं वा हेमकटः, हेमकूडो, पुं० सुमेरु, एक पर्वत विशेष, हेतुः स उच्यते कथ्यते अनेनेति हेतुवादः
sumeru. श्रुतज्ञानम्। (जैन० ल० 127)।
हेमगन्धिनी, हेमगंधिणी, स्त्री० रेणुका नामक गन्धद्रव्य, हेतुविचयः, हेउविचओ, पुं० तर्क का आश्रय लेना, the perfume named renuka. taking of support of reason.
हेमगिरिः, हेमगिरि, पुं० सुमेरु, sumeru. हेतुकोत्प्रेक्षा, हेउक-उप्पेहो, स्त्री० हेतु द्वारा विवेचन, हेमगौरः, हेमगोरो, पुं० अशोक वृक्ष, the asoka
adducing an reason, • एतत्कीर्तेरग्रे tree. तृणायितं चन्द्ररश्मिभिश्च यतः। जीवति हेमघटम्, हेमघडं, नपुं० स्वर्णघट, golden pot, • किलैणशावोऽसावोजस्के तदङ्कगतः|| state
स्वर्ण कलश। ment of an agrument.
हेमचन्द्रः, हेमचंदो, पुं० सर्वविद्या प्रवीण आचार्य, a हेत्वलङ्कारः, हेउ-अलंकार, पुं० हेतु नामक अलंकार, jainacharya.
जिस अलंकार में किसी अर्थ को उत्पन्न करने हेमपुष्प, हेमपुष्फो, पुं० आशोकवृक्ष, लोध्र वृक्ष, वाले कर्ता की योग्यता की युक्ति का, प्रकाश चम्पकवृक्ष, the asoka tree. किया जाता है। a rhetorical reason, re- हेमलः, हेमलो, पुं० सुनार, gold maker, gold garded by some writers as a fig- smith. ure of speech, • यत्रोत्पादयतः किश्चिदर्थ हेममालिन, हेममालि, स्त्री० दिनकर, सूर्य, sun. कर्तुः प्रकाश्यते। तद्योग्यतायुक्तिरसौ हेतुरुक्तो हेमयूथिका, हेमजूहिगा, स्त्री० सोमजूही, the golden बुधैर्यथा। (वाग्म० 4/104), व्यञ्जनेष्विव jasmine. सौन्दर्यमात्रारोपावसान कौ। विसौ स्तन सन्देशात् हेमरागिणी, हेमरागिणी, स्त्री० हल्दी, turmeric.
स्मरणेदेशितावितः।। (जयो० 3/43) हेमशंखः, हेमसंखो, पुं० विष्णु, visnu. हेत्वाभासः, हेउ-आभासो, पुं० हेतु का आभास होना, हेमसंजात.सेमसंजाअ.वि० स्वर्णमय सोने के समान. जो हेतु किसी कार्य का कारण न हो, परन्तु हेतु
gold some.
For Private and Personal Use Only