Ratna karavatarikadya sloka satarthi

Author(s): Jinmanikyavijay, Bechardas Doshi
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 107

७८
मण्डली राजा इव स्वर्गस्य स्वामी च स्वर्गस्य धर्माधीनत्वात् । पश्चात् ताम्रायन्नश्चासौ खमण्डली च ताम्रायन्नखमण्डली । पुनः किं० दिनं करोति णिजि क्विपि तल्लोपे सौ ' दीर्घया ब्०" [ १ । ४ । ४५ ] इति सेर्लोपे " नि दीर्घः " [ १ । ४ । ७५ ] इति दीर्घे दी इव-सूर्य इव - सूर्यसदृश इत्यर्थः । कस्मिन् ? ऊहिंसायां कर्त्तव्यभूतायां ह हस्तं शलयति चालयति अचि ऊहशलो हिंसापरायणः स एव भं नक्षत्रम् तस्य छोषे विनाशे इत्यर्थः । पुनः किं० प्रददातीति क्विपि परमते " ईर्व्यञ्जनेऽयपि”[४ । ३ । ९७] इति ईकारे प्रदीर्दाता । कथम् ? प्रति लक्षीकृत्य, के' ? पाति रक्षति तापादिभ्यः इति क्विपि पम् तापव्यपोहकं यत् “ धाराऽङ्कुरं वीसारे शीकरे जलदोपले" [ हैम • अनेका ० सं ० चतुःस्वरकां॰ श्लो० १६३२ ] इति अनेकार्थवचनात् " ते लुग्वा "" [ ३ । २ । १०८] इति पूर्वपदलोपात्- अङ्कुरं वातमिश्रं जलं तत्सदृशं यत् अयः शुभं कर्म, ता च लक्ष्मीः तयोरितरेतरद्वन्द्वे पाङ्कुरायते ॥ ७१ ॥
इत्यर्थद्वयेन श्रीजिनधर्मं वर्णयित्वा सिद्धान्तं वर्णयति - तथाहिसिद्धये वर्धमानः स्तात् ताम्रा यन्नखमण्डली । प्रत्यूहशलभप्लोषे दीमदीपाङ्करायते ॥ ७२ ॥
[ 'सिद्धये वर्धमानस्ताऽऽताऽऽम्रा यं न - खमं डली' । मँत्यूहशलभप्लोषे दी प्रदीप कुरीयते" ॥ ७२ ॥ ]
१ [ सिद्धः+ए=सिद्धये । सिद्धः प्रथमान्तम् । 'ए' वर्णः पादपूरणाय । २ स्तन - स्ता । वर्धमान+स्ता = वर्धमानस्ता - प्रथमान्तम् । ३ आत्त+आम्र+अस्=आत्ताम्राः - प्रथमान्तम् । वर्धमानस्ता + आत्ताssम्नाः- वर्धमानस्तात्ताम्राः । ४ यम्+ नव्यन्न० । यम् इति द्वितीयान्तम् । ५ न+ख+मम् नखमम् 'यम्' इत्यस्य विशेषणम् - द्वितीयान्तम् । ६ ड+ली=डली प्रथमान्तम् । ७ प्रति+ऊ+ ह+शर+भू=प्रत्यूहशरभ - प्रत्यूहशलभ+प्लोषे=प्तत्यूहशलभप्लोषे सप्तम्यन्तम् ८ दिन + णिच्+क्विपूदिन् = दी - प्रथमान्तम् १९ प्रदीप्+आम् = प्रदीपाम् षष्ठीबहुवचनम् । १० कुः प्रथमान्तम् । ११ अयिधातोः आत्मनेपदिनः ह्यस्तन्याम् तृतीयपुरुषैकवचने 'त' प्रत्यये आयत । आयत+ईः=आयतेः आयते । कुः+आयते = कुरायते । प्रदीपाम्+कुरायते = प्रदीपाङ्कुरायते । ]
LE
""
व्याख्या -'ए' इति पादपूरणे । तेलुगू वा [ ३ । २ । १०८ ] इत्युत्तरपदलोपात् सिद्धः सिद्धान्तः आत्तो गृहीतः - अर्थात् पठितुकामैः स्वीकृतः सन् अतिमधुरतया आम्रवच्चूतफलवत् शोभते क्विपि आत्ताम्राः भवतु इत्यर्थघटना - अयमर्थःपाठिनां सहकारफलवन्मधुररसपोषको भवतात - इत्यर्थः । किं० ' स्तन शब्दे [ ३२३ ] अहन्पश्चम० [ ४ । १ । १०७] इति दीर्घे नाम्नः ० ' [२ ।
66
""
(6
कर्म । २ अनेकार्थसंग्रहे
१ 'के' इति द्विवचनं प्रतिभाति तच्च 'लक्षीकृत्य' इत्यस्य एवं पाठ: - " धाराङ्कुरः शीकरे स्यान्नासीरे जलदोपले ' इति ।
>>
>
-:
"