Prabuddha Jivan 2015 Year 63 Ank 01 to 03

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 21

જાન્યુઆરી, ૨૦૧૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
બતાવ્યું.
હાજર થયા ને કેસ ચાલ્યો. ગાંધીજીએ ગુનો
‘તમે ઇતિહાસના ભણાવનારી છો.
ખેતી વિષયક બિલ વિષે ગાંધીજીએ બિહાર કબૂલ કર્યો એટલે બધું અડધા કલાકમાં પતી
હું ઇતિહાસનું સર્જન કરનારો છું.'
સરકારને ૧૯મી ડિસેમ્બરે પત્ર લખ્યો. ગયું. ત્રણ દિવસ પછીની મુદત નંખાઈ. બે
લગભગ મહિના સુધી જવાબ નહિ દિવસ પછી સમાચાર મળ્યા કે સરકારે કેસ પાછો ખીંચી લીધો હતો. આવવાથી ૧૯૧૮ની ૨૪મી જાન્યુઆરીએ ગાંધીજીએ બીજો પત્ર આ હતો સત્યાગ્રહનો વિજય. હજી લડત તો બાકી હતી, પણ એનો સરકારને લખ્યો. ચંપારણનો સરકારી હેવાલ ૪થી ઓક્ટોબર, શુભારંભ જ આ પ્રસંગથી થયો.
૧૯૧૭ના દિવસે પ્રગટ થઈ ચૂક્યો હતો. છેવટે ચોથી માર્ચ, ૧૯૧૮ના ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ અને કૃપલાનીજી બંને શરૂઆતમાં ગાંધીજી સાથે રોજ આ સત્યાગ્રહનો સુખદ અંત આવ્યો અને ખેડૂતોમાંથી “તીન અંગ્રેજીમાં વાતો કરતા હતા. ગાંધીજીએ કહ્યું. “રાજેન્દ્રબાબુ બિહારના કઠિયા’ પદ્ધતિનો પણ અંત આવ્યો. અને કૃપલાનીજી તમે ઘણાં સમયથી પણ બિહારમાં વસો છો, તો એક વાર ગાંધીજી સાથે વાતો કરતા કૃપલાનીજીએ કહ્યું: “બાપુ, અંગ્રેજીને બદલે હિન્દીમાં વાત કરીએ તો કેમ? અને પછી એ ત્રણેય હું તો ઇતિહાસનો અધ્યાપક છું અને દુનિયાના અનેક દેશોનો ઇતિહાસ જણ વચ્ચેની વાતો હિન્દીમાં ચાલી. સત્યાગ્રહ દરમિયાન આ વિચાર જાણું છું, ભણાવું છું. પણ તમે જે દક્ષિણ આફ્રિકાના સત્યાગ્રહની પણ ક્રાંતિકારી હતો. અને પોતાની દેશની ભાષામાં વાત કરવી આ વાતો કરો છો એવું તો મારા જાણવામાં ક્યાંય આવ્યું નથી.” બાપુએ પણ સત્યાગ્રહ માટેનું ઉત્તમ પગથિયું. શાંત પણ શુદ્ધ આ ભાષાકીય બહુ જ નમ્રતાપૂર્વક પણ દૃઢતાપૂર્વક જવાબ આપેલો: ‘તમે ઇતિહાસના ક્રાંતિ ગાંધીજીએ કરી બતાવી હતી. આની અસર બંને સાથીઓ પર ભણાવનારા છો. હું ઇતિહાસનું સર્જન કરનારો છું.’ ઘેરી પડી. અને બંને રાષ્ટ્રભાષા
યુ આર એ ટીચર ઑફ હિસ્ટ્રી, હિન્દીનું મહત્ત્વ સમજ્યા હતા.
(ન્યાય અને વૈશિષ્ટ દર્શનમાં કર્મ આઈ એમ એ મેઈકર ઓફ હિસ્ટ્રી.” આ લડત દરમિયાન અનેક
ગાંધીજી જ આવું કહેવાની હિંમત સાથીઓ મળ્યા. બધાને ખેડૂતોના | | આ બે દર્શનના પ્રણેતા છે, ગૌતમ ઋષિ અને કણાદ ઋષિ. આ|
કરી શકે અને એ માણસે દુનિયામાં નિવેદનો લેવાના કામે વળગાડવામાં બંન્ને દર્શનના ઋષિઓ, આત્માને શુદ્ધ, બુદ્ધ, નિત્ય અને મુક્ત માને
ઇતિહાસનું નવેસરથી સર્જન કરી છે, જે માણસના જન્મ પહેલાં અને મૃત્યુ પછી પણ અસ્તિત્વ ધરાવે આવ્યા હતા અને આ રીતે ૨૨ થી ૨ ૫ હજાર ખેડૂતો ના બયાન છે. શરીરમાં, ચોક્કસ સમય પૂરતો રહેવા આવેલો ‘આત્મા', નથી
ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ અને નોંધાવવામાં આવ્યાં હતાં. | જન્મતો કે નથી મૃત્યુ પામતો, કેવળ પૂર્વજન્મનું કર્મ જ તેને આ| ,
કૃપલાનીજી બંને બાપુ પાસે એમના દેહમાં ખેંચી લાવ્યું હોય છે. આ સંદર્ભે, પૂર્વજન્મ અને પુનર્જન્મનું આજુ બાજુના અનેક ગામોમાં
દક્ષિણ આફ્રિકાના જીવનની ઘણી સાથીઓ પહોંચી ગયા હતા અને ચક્ર ચાલતું રહે છે.
વાતો કઢાવતા. છેવટે એમના ખેડૂતોના નિવેદનો લેતા હતા. | ભૌતિકવાદીઓ એમ કહે છે કે સ્ત્રી-પુરુષના શુક્રશોણિતનાં
બંનેના આગ્રહથી બાપુએ પોતાની બેલિયા અને મોતીહારી બે મહત્ત્વના |સંયોગથી દેહ ઉત્પન્ન થાય છે, એ વાત પૂર્ણ સત્ય નથી. પૂર્વ કર્મ
આત્મકથા ૧૯૨૨માં જેલવાસમાં | વિના શુક્રશોણિત સંયોગ શરીરોત્પત્તિ માટે સમર્થ બનતો નથી. તેમાં કેન્દ્રો હતાં. છેવટે જૂનની ૧૦મી જીવનાં કર્મ પણ નિમિત્તરૂપ બનતાં રહે છે.
લખી. આમ, એમની આત્મકથા તારીખે અંગ્રેજ સરકારે તપાસ પંચ | | કર્મ કરવામાં માણસ સ્વતંત્ર છે. કેવા કર્મ કરવાં એ તેનાં
પાછળ પણ આ બંને નીમ્યું જેમાં ગાંધીજીનો સમાવેશ || અંતઃકરણે નક્કી કરવાનું રહે છે. સારા-માઠાં કર્મ માટે વ્યક્તિની
મહાનુભાવોનો મહત્ત્વનો હાથ પણ થતો હતો. તપાસ પંચની
હતો. આમ જોઈએ તો આ ' |વૃત્તિ અને વાસના જવાબદાર હોય છે. જે વ્યક્તિ રાગદ્વેષથી મુક્ત લગભગ ૧૧ બેઠકોમાં ગાંધીજીએ થઈ જીવન પ્રવૃત્તિ કરે છે, તે જીવનમુક્ત બને છે. કર્મનો સંચય થતો
ચંપારણના પ્રથમ સત્યાગ્રહે દેશને હાજરી આપી હતી. આજુબાજુના | રહે છે. પૂર્વજન્મનાં કર્મ આ જન્મમાં અને આ જન્મના કર્મ પુનર્જન્મમાં
બતાવી આપ્યું કે સત્યના માર્ગે ગામડાંઓમાં પણ તપાસ પંચ જતું ! 1 નિમિત્ત બનતાં રહે છે. આમ કર્મની બાબતમાં કુદરત કે ઈશ્વર કેવળ
| દુનિયાના અનેક પ્રશ્નો હલ થઈ શકે. હતું. આ કટોબરની ચોથીએ | આ ઉપદૃષ્ટા કે માર્ગદર્શકની ભૂમિકા ભજવે છે. વાસ્તવમાં કર્મ અને
5] તે માટે આત્મબળ-આત્મવિશ્વાસ સર્વાનુમતે થયેલા તપાસ પંચના તેના ફળનો કર્તા અને ભોકતા તો જીવ પોતે જ છે.
ઈશ્વર કૃપાથી મળી રહે! * * હેવાલ પર ગાંધીજીએ સહી કરી. |
| કુદરત કોઈને અન્યાય કરવા ઈચ્છતી નથી. જે તે વ્યક્તિના કમ| ૧૩-A, આશીર્વાદ, વલ્લભબાગ ગરીબ કિસાનોમાં શિક્ષણની જ આ કાર્ય કરતાં રહે છે, અને તેના સારા-માઠાં-ફળ કાળક્રમે
એક્ટન્શન, સાંઈબાબા મંદીરની ખામી હતી. ૧૪ નવેમ્બરે પહેલી ભોગવાતાં રહે છે. આમ આત્માના વિકાસની પ્રક્રિયા જન્મ જન્માંતર
_| સામેની ગલી, ઘાટકોપર (પૂર્વ), શાળા બેલિયામાં ખોલવામાં આવી. દરમ્યાન ચાલતી રહે છે એમ જણાય છે.
મુંબઈ-૪૦૦૦૭૭. આમ, રચનાત્મક કાર્યનો પણ
Tele. : 022-25069125. Mob. :
| હરજીવનદાસ થાનકી | એમની વચ્ચે પ્રારંભ થયો. ચંપારણ
9820551019