________________
વર્ષ : ૧ * અંક: ૧૦ - ૧૧ * તા. ૧૬-૧૧-૯૦....Regd. No. MH. BY / South 54 Licence
in 1990
* * *
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર *
UGI? gaat
* * પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯ થી ૧૯૮૯ : ૫૦ વર્ષ * * વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૮ *
તંત્રી : રમણલાલ ચી. શાહ
રાજકારણમાં મહત્ત્વકાંક્ષા જનતા દળના શ્રી ચંદ્રશેખરે પોતાના પક્ષમાં ભંગાણ પાડીને, વડાં. બીજી બાજુ પક્ષનિષ્ઠા કે સિદ્ધાંતનિષ્ઠા વચ્ચે વિસંવાદ કે સંઘર્ષ ઊભો પ્રધાન શ્રી વી. પી. સિંહની પક્ષ બહાર તથા પાર્લામેન્ટમાં ટીકાઓ થાય ત્યારે પોતાની અંગત મહત્ત્વાકાંક્ષાના ભોગે સિદ્ધાંતને વળગી રહેવાનું કરીને તથા વિરુદ્ધમત આપીને, સરકારને ઉથલાવીને તથા કોંગ્રેસ સાથે હાથ સરળ નથી. દુનિયાભરના રાજકારણમાં કેટકેટલા માણસો સિદ્ધાંતનિષ્ઠાના મેળવીને જે રીતે વડા પ્રધાનનું પદ મેળવ્યું છે તેની અનેક રાજદ્વારી ભોગે ઊંચા પદ ઉપર કૂદીને બેસી ગયા હોય એવા દાખલા જોવા મળે છે. ચિંતકોએ સખત ટીકા કરી છે. માણસની રાજદ્વારી મહત્ત્વાકાંક્ષા એની પાસે પ્રજા આ સમજે છે, પરંતુ કાયદો, બંધારણ કે સત્તા આગળ પ્રજા લાચાર કેવું કામ કરાવે છે અને સત્તાનું રાજકારણ લોકશાહીની કેવી વિડંબના કરે છે બનીને જોયા કરે છે., , તે આના પરથી જોઇ શકાય છે. 'Everything is fair in કોઇપણ શકિતશાળી માણસને પોતાના ક્ષેત્રમાં પોતાની શકિત' Love, War and Politics' જેવી હીન લોકોક્તિ આગળ ધરીને અનુસાર ઉચ્ચત્તમ પદ પ્રાપ્ત કરવાની આકાંક્ષા રહે એ સ્વાભાવિક છે. જેમ કેટલાક વિચારકો આવી ઘટનાનું સમર્થન પણ કરે છે. ચન્દ્રશેખરના પક્ષે જેમ કાળ પસાર થતો જાય તેમ તેમ ઉપરના પદ ઉપર રહેલા માણસોનું કેટલાંક સબળ કારણો હશે તો પણ સમગ્ર ઘટના સ્વાર્થપુકત અને અવસાન થતાં કે વૃદ્ધાવસ્થા, રોંગ વગેરેને કારણે તે પદ પરથી તેઓ નિવૃત્ત ગૌરવહીન લાગે છે. દરેક પરિસ્થિતિનો જેમ કેટલાંક દૃષ્ટિકોણથી વિરોધ કરી થતાં નીચેના માણસોને માટે તે પદની પ્રાપ્તિ માટે અવકાશ સર્જાય છે. શકાય છે તેમ કેટલાંક દૃષ્ટિકોણથી બચાવ પણ કરી શકાય છે. રાજકારણના કેટલાક માણસો સમયના ક્રમાનુસાર ઉત્તમ પદ, પ્રાપ્ત કરે છે. કેટલાક ક્ષેત્રે આવું વિશેષ બને છે, કારણ કે રાજકારણમાં અંગત મહત્ત્વાકાંક્ષા જ માણસો પોતાની અપ્રતિમ શકિતથી સહજ રીતે બીજા કરતાં ઝડપથી સર્વોપરી બની જાય છે. અલ્પકાળ માટે પણ ઊંચું સત્તાસ્થાન ભોગવવા આગળ નીકળી જાય છે અને ઉપરના પદે પોંચી જાય છે. કેટલાક મળે તો તે માટે સ્વાર્થી માણસ સિધ્ધાંતોને, ભાવનાઓને, તને દૂર માણસોને ઉચ્ચત્તમ પદ પ્રાપ્ત કરવા માટે ઘણી ખટપટ અને ઘણા કાવાદાવા ફગાવી દેવા તત્પર બની જાય છે, અને ભૂતકાળમાં પોતે વ્યકિત કે - કરવા પડે છે. બીજી બાજુ કેટલાક સુયોગ્ય, સુપાત્ર માણસોને તેવું પદ પદ્ધતિનો વિરોધ કર્યો હોય છે તેનો જ આશ્રય લેવા તૈયાર થઈ જાય છે. પ્રાપ્ત કરવું હોય છે, પરંતુ વિવેક અને સિદ્ધાંતનિષ્ઠાને કારણે તેઓ જીવનભર અંતે તો ફાવેલો માણસ વખણાય છે એ ન્યાયે પ્રજા તો કોઈ પણ બાજુ તેવા પદથી વંચિત રહી જાય છે. પદ એક હોય અને ઉમેદવારો ઘણા હોય ઝૂકી જાય છે.
" ત્યાં સારા, સાચા ઉમેદવારો બાજુ પર રહી જાય એ કુદરતની વિચિત્રતા છે. ૧૯૭૯માં વડા પ્રધાન શ્રી મોરારજી દેસાઈને હંફાવીને ચરણસિંહ . જપારે દેશના વડા પ્રધાન બન્યા તે દિવસે કોઈક પત્રકારે એમને પ્રશ્ન સાહિત્યનું ક્ષેત્ર હોય કે શિક્ષણનું હોય, વિજ્ઞાનનું હોય કે વેપારપૂછયો હતો કે 'આજે વડા પ્રધાન તરીકે તમે કેવી લાગણી અનુભવો છો ? ઉધોગનું હોય, ધર્મનું હોય કે રાજકારણનું હોય : દરેકે દરેક ક્ષેત્રમાં
ત્યારે ચરણસિંહે કહ્યું હતું કે દેશના વડા પ્રધાન થવાનું બચપણનું મારું ઉચ્ચત્તમ પદ માટે પુરુષાર્થ, લાગવગ, સ્પર્ધા, હોડ, ખટપટ વગેરે જોવા ' સ્વપ્ન આજે સિદ્ધ થયું તેથી હું અતિશય આનંદ અનુભવું છું.' ચરણસિંહનો મળશે. કેટલાક ક્ષેત્ર એ છે કે જેમાં બહુ સ્પર્ધા હોતી નથી અને હોય તો જવાબ એમના પોતાને માટે કદાચ સાચો હશે તો પણ રાષ્ટ્રના સર્વોચ્ચ પદે તે વિનય અને વિવેકવાળી હોય છે. રાજકારણના ક્ષેત્રમાં ઉચ્ચ પદોની બિરાજતી વખતે અને કરોડો લોકોનું આધિપત્ય મેળવતી વખતે એમણે પ્રાપ્તિ માટે હંમેશાં ખટપટ ચાલ્યા કરે તે સ્વાભાવિક છે, કારણ કે સત્તાનું પોતાની અંગત મહત્ત્વાકાંક્ષાની સિદ્ધિનો આનંદ અનુભવ્યો, પોતાની જાત આકર્ષણ અને સત્તાનો પ્રજા ઉપર પ્રભાવ એ બંનેનું મહત્વ ઘણું છે. એક પ્રથમ યાદ આવી, પરંતુ તે ક્ષણે સમગ્ર દેશની પ્રજા માટે તરત કોઇ લાગણી સત્તાધીશ આવે અને પ્રજાનો ભાગ્યોદય થાય અને બીજો કોઈ સત્તાધીશ વ્યકત કરવા મળી નહિ. રાજçારી મહત્વાકાંક્ષા કેવી કેવી હોઈ શકે છે તે આવતાં પ્રજાનું અધ:પતન થાય; એક સત્તા પર આવે અને વિકાસ અને આવાં દૃષ્ટાન્નો પરથી જોઈ શકાય છે.
સમૃદ્ધિ લાવે અને એક સત્તા પર આવે અને યુદ્ધ, રમખાણો, ભૂખમરો રાજકારણમાં જયારે એક બાજુ પોતાની અંગત મહત્ત્વાકાંક્ષા અને વગરે લઈ આવે..
