________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૦-૯૦ અને ૧૬-૧૧-૯૦
પોતાન અધ્યયન, લેખન અને સર્જનકાર્ય અવિરતપણે ચાલુ રાખી શકે કળશને સોનાની દાંડી ને રૂપાનો પરઘળો રે,
એ ઉદેશ્યથી પ્રેરાઈને લલ્લિગ નામના એક ભાવિક શ્રાવકે દીવાઓની કળશે ઝાઝા હીરે જડિયા ને મોતી પરોલિયા રે,
'ગરજ સારે અને પર્યાપ્ત પ્રકાશ ફેલાય એવાં અતિ તેજસ્વી અને કળશ છે નવનિધાનનો, તેમાં ચૌદ રત્નો જડયાં રે,
બહુમૂલ્ય મહારત્નો લાવીને ઉપાશ્રયમાં થોડે થોડે અંતરે ગોઠવી દીધા
જેથી આખું ઉપાશ્રય પ્રકાશિત થઇ ગયું. કળશને ગંગાજળ ભરિયો રે, તે આદિનાથ શિર ઢાળ્યો રે.
0 મહામુનિ શ્રી રત્નાકરસૂરિજી જેઓ સંસારી અવસ્થામાં મોટા શ્રી ચંદ્રપ્રભુના કેવળજ્ઞાનના ઉત્સવ પ્રસંગની પંકિતઓ આ
નામાંકિત ઝવેરી હતા તેમણે દીક્ષા અંગીકાર કરતી વખતે, મોહવશ રહી:
થઈને, પોતાનાં રત્નોના ખજાનામાંથી અતિ મૂલ્યવાન એવાં પાંચ “કંચન કમળદળ ઉપરે, બેઠા શ્રી મુનિરાય
મહારત્નોને ગુપ્ત રીતે પોતાની પાસે સંતાડીને રાખી લીધાં અને સુવર્ણ સિંહાસન પણ કરે, જિહાં વિચરે તિણ કામ
સ્થાપનાજીમાં ગોપવી દીધાં સમય જતાં, એક જાણકાર શ્રાવકે કરેલ અર્થા: કેવળી પ્રભુ જયાં જ્યાં વિચરતા, ત્યાં ત્યાં દેવતાઓ ટકોરને કારણે એમણે આખરે એ રત્નોનો ત્યાગ કર્યો. ' કમળના પુષ્પ જેવા આકારનાં સુવર્ણ સિંહાસનો એમને માટે રચતા. g દક્ષિણ હિંદના મૂળબિદ્રી તીર્થ અને જેસલમેરના પ્રાચીન
શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની સ્તુતિ આ પ્રમાણે કરવામાં આવી છે. તીર્થનાં ભોંયરાઓમાં આજે પણ વિવિધ રત્નોની બહુમૂલ્ય નાની મોટી “નીલવર્ણ તનુ સોહે કાયા
તીર્થકર ભગવંતોની પ્રાચીન પ્રતિમાઓ સંઘરાએલી છે; જે યાત્રાળુઓને શ્રી વિજ્ય સેન સૂરિવર રાયા
બતાવવામાં આવે છે.
gવળી, નવકાર મંત્ર જપવા માટેની ૧૦૮ મણકાવાળી માળાઓ, પાસ જિનેશ્વર ગાયા
સોના-રૂપાના મણકાની તેમ જ ખરાં પાના, માણેક, મોતી, પરવાળાં, શ્રી મહાવીર પ્રભુનું હાલરડું આમ ગવાય છે:
સ્ફટિક તથા અન્ય રત્નોની મણિઓની પરોવેલી માળાઓ પહેલાં હતી સોના રૂપા ને વળી રને જડિયું પારણું
અને આજે પણ પ્રચલિત છે અને ઉપલબ્ધ છે. રેશમ દોરી, ઘૂઘરા વાગે છુમ છુમ રીત,
- શ્રી સીમંધરસ્વામીની સ્તુતિ આ પંકિતઓ દ્વારા વાંચવા મળે હાલો હાલો હાલો રે
? મહાવીર પ્રભુના ઝુલાવીએ પારણાં હો ...
મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સીમંધરસ્વામી, સોનાનું સિંહાસનજી, અન્ય સ્થળે શ્રી મહાવીર ભગવાનના પારણાનું વર્ણન સૂચક રૂપાના ત્યાં છત્ર વિરાજે, રત્નમણિના દીવા દીપેજી, અને સુંદર રીતે આમ કરાયું છે:
કુમકુમવરણી ત્યાં ગહુલી બિરાજે, મોતીના અક્ષત સારાજી, સોના ને કેરું એમનું પારણું રે !
ત્યાં બેઠા સીમંધરસ્વામી બોલે મધુરી વાણીજી. રૂપાની નાંખી ચકકર દોર,
શ્રી સમયસુંદરજીએ પણ સીમંધરસ્વામીજી માટે આ પંકિતઓ . શેત્રુજે બાંધ્યા વીરનાં પારણાં રે,
રચી છે. ગિરનારે નાંખી ચક્કર દોર - કંચન ને કેરો એમનો ઘૂઘરો રે.
, સમવસરણ દેવે રયું તિહાં
ચોસઠ ઇન્દ્રનરેશ - અને, આગળ જતાં:
સોનાતણે સિંહાસન બેઠા , "સોનાની સળીએ ખેતર ખેડયા રાણાદેવ
ચામર છત્ર ધરેશ દીધાં બ્રાહ્મીને રત્ન કંબલના ચીર રે
ઈન્દ્રાણી કાઢે ગહુલીજી - કંચન ને કેરો એમનો દૂધરો રે
મોતીના ચોક પૂરેશ... હવે આપણે, રત્નાદિક આભૂષણો અંગેના થોડાક પ્રસંગો અને શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થ યાત્રાએ જતાં ભકતજનો દ્વારા અહોભાવ ઉલ્લેખો ગદ્ય સાહિત્યમાં જોઈએ.
વ્યકત થાય છે:અરિસાભવનમાં રાજા ભરત ચક્રવર્તી, અરિસા સામે બેસીને, આંખડીએ રે મેં આજ શત્રુંજય દીઠો રે નિત્ય નિયમ મુજબ, પોતાના દેહનું નિરીક્ષણ કરી રહ્યા હતા ત્યારે સવાલાખ ટકાનો દહાડો રે એક દિવસ અચાનક એમને પોતાની એક આંગળીમાંની એક લાગે મુજને મીઠો રે રત્નજડિત વીંટી ઓછી દેખાઈ. પરિણામે, તેઓ ચિંતને ચઢી ગયા. સોના - રૂપાને ફૂલડે વધાવી રાગ-વૈરાગનું મનમાં યુદ્ધ જામ્યું. અંતે વૈરાગ્ય ભાવના પ્રબળ બની. પ્રેમ દક્ષિણા દીજે રે તત્કાળ, દેહ પર ધારણ કરેલા સર્વે આભૂષણોને તેઓ ઉતારતા ગયા છે આજ શત્રુંજય દીઠો 3. અને ત્યાગ કરતા ગયા. આવું સમ્યક જ્ઞાન થતાં તે જ ઘડીએ ત્યાં
"પ્રભાત મંજરી પુસ્તકમાં પામતી દેવીની સ્તુતિ નીચે મુજબ તેઓ કેવળજ્ઞાનને પામ્યા. આસકિતમાંથી ભાગના રૂપાંતરનું કેવું આલેખાઇ છે - ઉત્કૃષ્ટ દૃષ્ટાંત!
કટિમેખલા કરણી, હરિકટિ હરણી * p અષ્ટાપદ પર્વત ઉપર જયારે શ્રી ઋષભ ભગવાનનું નિર્વાણ
ઝાંઝર ચરણી હંસપદી થયું ત્યારે તેમના રાજવીપુત્ર ભરત ચક્રવર્તીએ "આગામી ચોવીસ
ગલોન્નત ઉજજવલ, કરણે કુંડલ તીર્થકરોની બહુમૂલ્ય રત્નોથી મઢાવેલી મૂર્તિઓની સ્થાપના કરી હતી.
જિન રવી મંડલ કમલાક્ષિ પ્રખર વિદ્વાન મુનિ શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી રાત્રિ દરમિયાન પણ
