________________
[qકારીશઅલ ચિપુસTI
વસંતલાલ કાંતિલાલ ઇશ્વરલાલ
શ્રી નવકારમંત્રના જાપથી ચિત્તપ્રસન્નતાનો એક સઘન પહાડ ને નદીનું અસ્તિત્વ છે, તેમ ચિત્તપ્રસન્નતા પણ એક પ્રવાહ શરૂ થાય છે. આ ચિત્તપ્રસન્નતા તે એક અમૂલ્ય વસ્તુ નક્કર સત્ય છે. જો આ ચિત્તપ્રસન્નતા ન હોત તો ભગવાન છે. બાહ્ય સુખને આપણે જાણીએ છીએ પણ ચિત્તપ્રસન્નતાને બુદ્ધ મધરાતની નિગૂઢ શાંતિમાં, રત્નછત્ર નીચે સુવર્ણમય આપણે જોઇ નથી, જાણી નથી અને અનુભવી નથી. પલંગોમાં હોઠ પર મૃદુ સ્મિત લઇ સૂતેલાં રાહુલ ને યશોધરાને પૂલજગતના પદાર્થો અને પરિસ્થિતિમાંથી તે નથી આવતી ન છોડડ્યા હોત. જો આ ચિત્તપ્રસન્નતાની હયાતિ ન હોત પણ સાક્ષાત્ આત્મપદાર્થમાંથી તે વહી આવે છે.
તો જેના એક એક હાથની સોળ હજાર દેવો રક્ષા કરે છે તે દુનિયાના કોઇ પદાર્થની તાકાત નથી કે ચિત્તપ્રસન્નતા ચક્રવર્તી સનતકુમારના શરીરમાં સોળ ભયાનક રોગોથી પીડાવું તમને આપી શકે. શ્રી નવકાર મહામંત્ર જેવો સત્વર અને પસંદ ન કરત, ન તો છ ખંડ છોડત. જો આ ચિત્તપ્રસન્નતાની સાત્ત્વિક ચિત્તપ્રસન્નતા આપનાર એકે પદાર્થ નથી. હયાતિ ન હોત તો ઉમાસ્વાતીજીએ કહ્યું ન હોત કે
દુનિયાની પરિસ્થિતિઓ બદલાય છે. પણ આ नैवास्ति राजराजस्य यत्सुखं च देवराजस्य । ચિત્તપ્રસન્નતાની પળોને તેની સાથે કોઈ સંબંધ નથી. નાનો तत्सुखमिहैव साधोर्लोकव्यापाररहितस्य || બાળક કે ઘરડો ડોસો જો ભાવથી પાંચ દસ મિનિટ પણ આ જે સુખ રાજરાજેશ્વર ચક્રવર્તીને નથી કે નથી દેવાધિપ મંત્રાધિરાજનો જાપ કરે તો ચિત્ત પ્રસન્નતાનો પ્રવાહ અવશ્ય ઇંદ્રને, તે સુખ લોકવ્યાપારરહિત સાધુને છે. આ શ્લોક જ તેની ભીતરમાં શરૂ થાય છે.
ચિત્તપ્રસન્નતાના નક્કર સત્યનો સચોટ આધ્યાત્મિક દસ્તાવેજ આ ચિત્તપ્રસન્નતાનું સ્વરૂપ શું છે તે પહેલા તો જોવું છે. કોઇ પણ સંતપુરુષની જીવનસાધના જ આવા રહ્યું. મારી દૃષ્ટિએ સાચો સાધક તો એ જ છે કે જે કહી શકે કે દસ્તાવેજોથી ભરેલી છે, જે નિ:સંશયપણે પુરવાર કરે છે કે સાધના માર્ગે હું જે મેળવીશ. તેની મને બહુ ચિંતા નથી, બાહ્ય પરિસ્થિતિથી નિરપેક્ષ એક પ્રસન્ન આંતરદશા છે. કારણ કે મેં જે અનુભવ્યું છે તેમાં જ મારી તૃપ્તિ છે. આ છે કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્યે પણ કહ્યું છે કેજીવની સાધના. સાધક ઇચ્છે છે તે ભવિષ્યની સલામતી કે મોલડતુ માતુ ટિ વાપરમાનન્દg વેધને સારા સુખસગવડ નહિ પણ વર્તમાન ક્ષણનો સાત્વિક આનંદ. यस्मिन्निखिलसुखानि प्रतिभासन्ते न किञ्चिदिव ।। ભાવિની અકળ વ્યવસ્થામાં તે દેવલોક નથી શોધતો-તે તો ચાહે મોક્ષ પ્રાપ્ત થાઓ કે ન થાઓ પણ (આત્મજ્ઞાનથી) માત્ર એટલું ઝંખે છે કે આ જે ક્ષણ પસાર થઇ રહી છે તે પરમાનંદનો અનુભવ તો અમને થાય છે, જેની પાસે ચિત્તપ્રસન્નતાપૂર્વક પસાર થાય-પછી બીજું એને કશું નથી સંસારના બધા સુખો તૃણતુલ્ય પણ નથી લાગતા. જોઇતું. બાહ્ય સંજોગો પરિવર્તનશીલ છે. તે પર કોઇની ઇચ્છા ચિત્તપ્રસન્નતા એક વાસ્તવિક હકીકત છે. બાહ્ય સુખથી તદ્દન સવાર થઇ શકતી નથી. આંતરવૃત્તિ પર મારું શાસન છે. સ્પષ્ટપણે તે ભિન્ન છે, કારણ પ્રતિકૂળ સંજોગમાં પણ તે આંતરસ્થિતિની પૂર્ણ ને શ્રેષ્ઠ કળા તે છે ચિત્તપ્રસન્નતા. નિરંતર વૃદ્ધિ પામતી હોય છે. શ્રીમદ્ યશોવિજયજી પણ
મારું દઢ માનવું છે કે-ચિત્તપ્રસન્નતા તે એક હયાત વસ્તુ આ સત્યનું સમર્થન કરે છે તે જુઓ. છે. તેનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ છે. જેમ સૂર્ય ને ચંદ્રનું અસ્તિત્વ છે, સ્વર્ગનું સુખ તો દૂર છે, મોક્ષનું સુખ તો અતિ દૂર છે,
૯૯
સ્વ. દેવીચંદજી પ્રતાપજી લુકડતી પુણ્યતિથિ નિમિતે (દાસપૉ-ભીનમાલ) હસ્તે : દિનેશકુમાર દેવીચંદજી લુકડ
