________________
છે. પુરતા કારણ વિના કશાની ઉત્પત્તિ થઈ શકે નહિ. જડવાદીએ કહે છે કે ધૂળ વસ્તુ છે તેથી તે અનાદિ કાળથી હશે એમ માન્યું જ છુટકે. તેની ઉત્પત્તિ થઈ શકે નહિ. એમ જે નિર્ણય તેઓ સાબિત કરવા માગે છે તે જ નિર્ણય તેમની સઘળી દલીલેનો આધાર પણ છે. દુનિયાભરના પ્રમાણશાસ્ત્ર પ્રમાણે આ તે તર્ક શાસ્ત્રની તદ્દન વિરુદ્ધ છે. આ ભૂલને સંસ્કૃત ભાષામાં સાધ્યમ કહેવામાં આવે છે, એટલે જે સાબિત કરવાનું છે તે સાથને તેના પિતાના કારણ તરીકે રજુ કરવામાં આવે છે. છતાં જડવાદનું સાહિત્ય આટલું બધું વિસ્તૃત હોવા છતાં જેથી આ પ્રમાણપદ્ધતિ યથાર્થ ઠરે એવું એક પણ કારણ કે એવી એક પણ દલીલ ડિમોક્રીટસથી માંડીને આજકાલના બટૂન રસલ સુધીના એકે સાહિત્યમાં શોધ્યુંએ જડતું નથી. આ પ્રમાણે જડવાદના પાયામાં જ જે અનુમાન રહેલું છે તે બુદ્ધિ પ્રમાણે અનુચિત છે. જગતની ઉત્પત્તિ થઈ શકે નહિ એવું વિજ્ઞાન વડે અથવા બીજી કઈ પણ રીતે સાબિત કરવામાં આવ્યું નથી.
વળી આપણને એમ જણાવવામાં આવે છે કે અણુ અનાદિ છે, એટલું જ નહિ પણ તેઓ શક્ય હોય તે તમામ આકારનાં પણ હેય છે. જે તે પહેલાં સમાન હેત તો તેમાંથી વિશ્વની ઉત્પત્તિ થઈ શકી ન હેત. હવે અણુ આવી રીતે અસમાન કેવી રીતે બન્યાં અને તેમાંથી વ્યવસ્થિત વિશ્વ ઉત્પન્ન થઈ શકે એટલા બધા આકારનાં તે કેવી રીતે થયાં હશે એમ આપણે પૂછી શકીએ છીએ. આ પ્રશ્ન સંબંધી આજ દિન સુધીના તમામ જડવાદીઓ અંધરાએલા માલુમ પડે છે. તેઓ હઠ કરીને તે વિષે વિચાર કરવાની ના જ પાડે છે, અને દુનિયા અકસ્માતની એક અનંત બીનાની માળાને પ્રતાપે હસ્તીમાં આવી છે એવું તેઓ આપણને મનાવવા ઈચ્છે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
