________________
પરંતુ જડવાદી તે ઉપર દર્શાવેલા શબ્દો ઉમેરવાનું ભૂલી જાય છે. ભૌતિકશાસ્ત્રને માત્ર કુદરતી બનાવો તથા દેખાવ સાથે સંબંધ હેય છે. આ હદની અંદર એ વાત ખરી હેય કે વસ્તુ અવિનાશી છે, અને વિશ્વમાં જેટલી વસ્તુ છે તેટલી કાયમ રહે છે. પરંતુ, અપરિમિત સરજનહાર શું કરી શકે કે કરી ન શકે એ વિષે ભૌતિકશાસ્ત્ર કશું જ કહી શકતું નથી. વળી એ વિષે કંઈ પણ કહેવાને તેને અધિકાર પણ નથી. . જડવાદીઓ કહે છે કે ઉત્પત્તિને ખ્યાલ કરે એ અશક્ય
છે, તેના જવાબમાં એટલું જ કહેવું બસ છે કે તેને વિચાર તે ઘણું જણે કર્યો છે. વળી એ વિચાર કરનારાઓમાં અને તેને સ્વીકાર કરનારાઓમાં આ દુનિયામાં જે સૌથી બાહેશ શમ્સ ઊભા થએલા છે, તેમાંના ઘણાખરાનો સમાવેશ થઈ જાય છે. ઉત્પત્તિને ખ્યાલ કેઈન પણ થઈ શકે નહિ એ સાબિત કરવા માટે જે જ્ઞાન વિષે જડવાદીઓ કહે છે કે તે અશકય છે તેજ જ્ઞાનની જરૂર પડે. ઉત્પત્તિના વિચારમાં વદવ્યાઘાત હોય તેજ એ વિચાર અશક્ય છે એમ કઈ કહી શકે. પરંતુ કોઈ જડવાદીએ આવું સાબિત કર્યું જ નથી.
પરંતુ તત્વજ્ઞાનના દષ્ટિબિંદુથી જડવાદની સામે સૌથી ગંભીર વધે એ આવીને ઊભો રહે છે કે જ્ઞાન કેવી રીતે પ્રાપ્ત થાય છે તેને લગતા પિતાના અનુમાનની વિરૂદ્ધ જડવાદીઓ હમેશાં પડે છે. આપણે ઉપર જોયું તે પ્રમાણે તે અનુમાન એવું છે કે આપણે સઘળું જ્ઞાન આપણને આપણું ઇદ્રિ દ્વારે પ્રાપ્ત થાય છે. આ અનુમાન હોવા છતાં જડવાદીઓ હમેશાં આવાં આવાં વિધાન કરતા માલૂમ પડે છેઃ (૧) વિશ્વ અનાદિ છે, (૨) તે અણુનું બનેલું છે, અને (૩) વસ્તુ અત્યંત વિભાજ્ય છે. આ ત્રણે વિધાન ખરાં હોય તે પણ તેમાંના એકેની સત્યતા વિષેની જાણ ઈદ્રિયો વડે પ્રાપ્ત થઈ શકે નહિ એ સ્વસિદ્ધ છે. વસ્તુ અનાદિ છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
